REGERINGSVERKLARING: Regering aanvaardt beginsel van gedifferentieerde loonvorming Huurverhoging geboden Geen algemene loonronde Siobhan McKenna speelt -Saint-Joan CONTACT DRAADLOOS Televisie voor fijnproevers Dublin Gate Theatre geeft eerste voorstelling in Utrecht Pedicure aan huis Vanavond DINSDAG 26 MEI 1959 PAGINA 9 del'en- Europa gaat eigen geleide afweer- projectielen maken Vonnissen inzake ongeluk op de Drachenfels eiken glaasje MADURODAM Vervolg van pagina 1) Instellingen en van de idee der demo cratie meer in het algemeen tot haar eerste plichten, omdat naar de mate het respect voor de democratie en haar instellingen geringer wordt, enerzijds de eerbied voor het onmisbare gezag in de samenleving aan kracht inboet en an derzijds niet-democratische krachten tot ontwikkeling zullen komen, welke een bedreiging betekenen voor de grote waarden, die onze Nederlandse samen leving kenmerken. Het kabinet hecht er aan tot uitdrukking te brengen, dat het hiertoe in de eerste plaats rekent de Christelijke grondslag onzer bescha ving, welke van zoveel betekenis is voor de ontwikkeling der menselijke per soonlijkheid. Het is de overtuiging van de regering dat een essentiële voorwaarde voor een goede samenleving gelegen is in de eerbiediging en de bevordering van de vrijheid van de menselijke persoon en van diens persoonlijke en maatschap pelijke verantwoordelijkheid, uiteraard onder èrkenning van de eigen verant woordelijkheid van de in het maat schappelijk verkeer optredende privaat rechtelijke en publiekrechtelijke insti tuties. Aldus moet naar het oordeel der regering in de samenleving aan zelf ontplooiing in vrijheid een eerste plaats worden gegeven. Daartoe beoogt de regering in de eerste plaats bevordering van de maatschappelijke en culturele ontplooiing van de mens in de samen leving en van zijn aanpassing aan snel wisselende omstandigheden. Voorts ziet zij enerzijds als haar plicht voorwaarden te scheppen, die het de mens mogelijk maken door eigen inspanning in wel vaart en welzijn te leven, anderzijds zal de regering steeds die maatregelen na streven, welke gericht zijn op de voor ziening in de behoeften van maatschap pelijk en economisch zwakkeren. Het behoeft nauwelijks betoog maar ik stel er prijs op het toch duide lijk te zeggen dat een volgend uit gangspunt voor het regeringsbeleid de erkenning is van de grote betekenis van het gezin als kern der samenleving. Het gezonde Nederlandse gezin is een on misbaar element in onze samenleving, een element, dat de krachten in zich bergt die het ons volk mogelijk maken de problemen van onze tijd met moed en energie te overwinnen. Voor het over winnen van die problemen is samen werking noodzakelijk en ook daarvan zal de regering bij het voeren van zijn beleid uitgaan. Samenwerking in ons volk tussen verschillend gerichte groe pen en belangen, samenwerking ook met andere volken. De regering zal er naar streven in haar optreden zowel op na tionaal als op internationaal terrein daartoe te inspireren. Door die samen werking zal naar het oordeel der rege ring versterking van de zedelijke volks kracht kunnen worden bevorderd. De regering rekent het zich tot een plicht al datgene te doen, wat daartoe kan bij dragen. Buitenlands beleid Mijnheer de voorzitter, lk wens u thans meer in concreto te spreken over enige hoofdlijnen met betrekking tot die beleidssectoren welke vandaag niet buiten bespreking mogen blijven. De internationale verhoudingen wor den in het huidige tijdsbestek in hoge mate gekenmerkt door spanningen, die ook hun weerslag vinden in ons volk. De regering is zich bewust van de beperkte mogelijkheden, welke zij heeft tot het beïnvloeden van deze verhoudingen. In samenwerking met anderen streeft zij alles na wat een positieve bijdrage kan leveren tot het scheppen van de voorwaarden vooreen vreedzame internationale samenleving. Zij ziet een zodanige samenleving ook gezien de toenemende onderlinge af hankelijkheid in deze wereld als een van de meest elementaire voorwaar den voor de verdere maatschappe lijke, culturele en economische ont wikkeling van ons volk. De solidari teit van het westen, onder meer be lichaamd in de Noordatlantische ver dragsorganisatie, blijft daartoe een pri maire voorwaarde. Ten aanzien van de hulpverlening aan onderontwikkelde gebieden zal het tot dusver gevoerde beleid, waaraan de re gering grote waarde hecht, voortgang vinden. De verhouding tot Indonesië baart de regering ernstige zorgen. Zij zal de verdere ontwikkeling nauwgezet blijven volgen. Harerzijds blijft het streven ge richt op verbetering van de betrekkin gen. De totstandkoming van een Europese economische associatie het streven naar vrije handel tussen de zeventien Europese landen blijft de regering zien als een politieke en economische wenselijkheid en noodzakelijkheid. De regering acht deze totstandkoming niet alleen niet strijdig met de bestaande vormen van Europese integratie, zij acht haar zowel voor het leven van de ge meenschappen zelf als voor de relatie dezer gemeenschappen met de overige Europese landen van de grootste be tekenis De regering wenst op positieve wijze in de Europese gemeenschappen aan een krachtiger Europa mee te bou wen en zal haar verdragsverplichtingen terzake niet alleen naar de letter, maar ook naar de geest uitvoeren, inclusief de medewerking aan de totstandkoming van rechtstreekse algemene verkiezin gen van het Europese parlement. Zij is er zich daarbij van bewust, dat de economische integratie in de ruimste zin slechts kan worden gediend door een intensivering van de politieke sa menwerking en een versterking van het institutionele kader en met name van het supranationale karakter van de drie gemeenschappen. Het spreekt vanzelf, dat de regering daarbij meent te mogen rekenen op een zelfde instelling bjj de overige ver dragspartners. De versterking en ver dieping van de Europese economische en politieke integratie, welke de rege ring voorstaat, moet immers berusten op de gemeenschappelijke wil van de verdragspartners en der Europese or ganen, tot wederzijds begrip van en r®spect voor de vitale economische *i» politieke belangen in elk der ver- dragslanden. De regering verheelt niet, dat zjj op dit punt niet geheel zonder *org is. Mijnheer de voorzitter, mijn aandacht thans richtend op het Koninkrijk ver klaar ik, dat bij voortduring overeen komstig de geest van het statuut zal vvorden gestreefd naar bevordering van net wederzijdse begrip en naar ver sterking van de band tussen de landen van het Koninkrijk, mede door intensief overleg over alle aangelegenheden, waar bij belangen zowel van Nederland als van Suriname en van de Nederlandse Antillen zijn betrokken, alsmede door het verlenen van wederzijdse biistand. Ten aanzien van Nederlands Nieuw- Guinea zal het te voeren beleid er op gericht blijven, dat aan de bevolking van dit gebiedsdeel door toepassing van het beginsel van de zelfbeschikking de mogelijkheid wordt verzekerd haar toe komstige politieke status zelf te bepa len. Daartoe zullen op bestuurlijk, so ciaal-economisch en cultureel terrein effectieve maatregelen worden getroffen, welke de autochtone bevolking zo spoe- di" mogelijk in staat zullen stellen tot zelfbestuur. Op internationaal -niveau zal de regering evenals tot dusver, sa menwerking met andere regeringen be vorderen, in het bijzonder waar deze samenwerking ertoe zal kunnen leiden, dat de toepassing van het beginsel van zelfbeschikking zal kunnen worden ver sneld. Verkorting diensttijd Bij de bepaling van de defensie-uit gaven zal enerzijds rekening worden gehouden met de nieuwe plannen van de N.A.V.O., anderzijds nauw gelet wor den op de bedragen, die de met ons land vergelijkbare N.A.V.O.-landen aan hun defensie uitgeven. In het bijzonder zal worden gelet op een doelmatige controle en een e* -jiëi-te bedrijfsvoe ring. In verband met de steeds rotere gecompliceerdheid van de moderne wa penen en het materieel, welke het steeds moeilijker maken deze te doen bedienen door personeel, dat slechts voor een normale diensttijd onder de wapenen is, zal de mogelijkheid van uitbreiding van het beroepspersoneel onderwerp van onderzoek vormen. Daarbij zullen tevens de voordelen wor den overwogen van verandering van de lichtingssterkte en/of verkorting van de diensttijd, zowel voor de betrokke nen als voor de nationale economie. De regering acht het noodzakelijk, dat de behandeling van het reeds bij de Sta- ten-Generaal ingedier - wetsontwerp tot aanpassing van de dienstplichtwet aan de gewijzigde grondwet spoedig voortgang zal vinden. Mijnheer de voorzitter, ik kom thans te spreken over het financiële en sociaal- economische beleid. De regering streeft de bevordering van een evenwichtige groei van onze economie na, zowel in de breedte als in de ^iepte, waarvan de vruchten in de vorm van geestelijk en stoffelijk welzijn aan alle geledingen van ons volk ten goede zullen moeten komen. Aan de handhaving van een hoog niveau van werkgelegenheid en het bevorderen IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIflIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllflIillllllflIIIII iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiimuiiiiiiiiiiiiiiimiiiuiiiiiiiiiimi de regering streven naar grotere ef ficiency in het overheidsapparaat. De zojuist met het oog op het be reiken van een evenwichtige woning markt aangekondigde verhoging der huren heeft tevens belangrijke betekenis voor de financiering van de overheids- huishouding. De drukkende subsidie- last met betrekking tot de woningbouw kan daardoor worden verlicht. Een vér dere sanering van het overheidsbudget zal worden nagestreefd door afschaffing van het consumentensubsidie op melk. Ik moge nu ingaan op enkele aspecten van het zo belangrijke vraagstuk van lonen en andere arbeidsvoorwaarden. De regering erkent, dat in de ruimte in de betalingsbalans een aanwijzing kan worden gezien voor de mogelijkheid tot uitzetting der bestedingen in de con sumptieve en/of investeringssector. Zij meent nochtans dat, teneinde de stabili teit van het binnenlandse prijs- en kos tenniveau te bevorderen, de ontwikke ling der verschillende inkomenscatego rieën primair dient te worden bepaald door het verloop van de produktie per hoofd der beroepsbevolking. Zij is der halve van oordeel, dat voor de verbe tering van het looninkomen bij ge geven prijzen en een ongewijzigde ruil voet met het buitenland voornamelijk de stijging van de produktie per werk nemer in de verschillende sectoren van het economische leven bepalend is. De in het algemeen belang noodzakelijke huurverhoging en de te treffen maatregel op het stuk van het consumentensubsidie zullen tot een stijging van de kosten van levensonderhoud leiden. De regering zal, onverminderd haar standpunt ten aanzien van het systeem van loonvorming, in verband daarmede compensatiemaatregelen bevorderen. Al dus zal op een niet onbelangrijk deel van de voor loonsverbetering beschik bare ruimte zoals in het voorgaande omschreven beslag worden gelegd. Wat het loonsysteem betreft aan vaardt de regering in beginsel de ge- staande woningnood. De bestrijding daarvan zal dan ook met kracht worden voortgezet. Met name in gebieden, waar het woningtekort reeds sterk is inge lopen, zal ook aan krotopruiming aan dacht worden geschonken. De regering zal ernaar streven om te geraken tot een uitbreiding yan de woningvoorziening en -exploitatie door het particulier initiatief, ook op het gebied van arbeiderswoningen en goed kope middenstandswoningen. De moge lijkheid tot grotere zelfstandigheid en taakverruiming der woningbouwver enigingen wordt nader onderzocht. Ern stig zal worden gestreefd naar bespoe diging van het herstel van een even wichtige woningmarkt. In dit verband wenst de regering een geleidelijke libe ralisatie op het stuk van het bouwen, de vestiging en het verhuren hetzij streeksgewijze, hetzij van bepaalde huurklassen te bevorderen, teneinde op deze wijze tot de terugkeer van meer normale verhoudingen in de woonsector te geraken. Onder meer ter gedeeltelijke over brugging van de nog bestaande afstand tussen de alsdan te verwachten kost prijsuren en de thans geldende huren acht de regering het tot stand komen van een huurverhoging geboden. Een evenwichtige expansie van onze economie en de voorzieningen in de woningbouwsector, waarvan in het voor gaande enkele lijnen zijn geschetst, als mede de activiteiten in het niet-mate- riële vlak zo essentieel voor ons sterk groeiende volk in een tijd van snelle technische, economische en inter nationale ontwikkeling brengen zware problemen voor de overheidsfinanciën met zich mede. De beschikbare middelen op de ka pitaalmarkt zullen voor een groot deel noodzakelijk zijn voor de financiering van investeringen in de woningbouw en in het bedrijfsleven en van de activitei ten der lagere publiekrechtelijke licha men. In het licht van de conjuncturele vooruitzichten, waarbij rekening zal moeten worden gehouden met een gro ter beroep van #het bedrijfsleven op de kapitaalmarkt, z'al het door de centrale overheid in 1960 op de kapitaalmarkt te dekken kastekort lager moeten liggen dan in 1959. Beperking der uitgaven van het overheidsapparaat zal dan ook moeten plaatsvinden voorzover dit zon der aantasting van essentiële overheids taken mogelijk is. In dit verband blijft van voldoende woongelegenheid zal hoge prioriteit worden verleend. Dit uitgangspunt en met name de con sequenties voor het beleid van hetgeen is aangeduid met de termen evenwicht, groei en vruchten, behoeven uiteraard een nadere concretisering. Het is duide lijk, dat dit in het kader - an deze verkla ring slechts op beperkte wijze mogelijk is. Be regering stelt zich mét name voor zeer binnenkort aan de kamer een nota over te leggen, waarin het gehele com plex van voorzieningen op het stuk van lonen en andere arbeidsvoorwaarden enerzijds en huren en consumentensub sidies anderzijds is vervat. Het financieel-economisch beleid dient te worden afgestemd op de handhaving van het interne en ex terne monetaire evenwicht. Het in terne monetaire evenwicht is een der fundamentele voorwaarden voor het bereiken van de in sociaal en econo misch opzicht zo uiterst belangrijke waardevastheid van het geld. Sociaal, omdat waardevermindering van het geld het probleem van de vergeten groepen opnieuw verscherpt en eco nomisch, omdat het hierbij gaat om onze exportpositie en daarmede om onze werkgelegenheid alsmede om de handhaving en stimulering van de spaarzin. Het externe monetaire evenwicht im pliceert een betalingsoverschot. dat onder meer in verband met de groei van ons met name voor de werkge legenheid zo belangrijke goederen-, diensten- en kapitaalverkeer voldoende is. De economische groei van onze na tionale economie, waarover ik zo juist sprak, heeft betrekking op werkgele genheid en produktiviteit. De verbre ding en verdieping van onze economie kan worden bereikt mede met behulp van een sociaal-economisch en finan cieel beleid, dat voor de daarop ge richte activiteiten van het bedrijfsleven werkgevers en werknemers tezamen het juiste klimaat schept. Zo zal het voor de ontwikkeling van de werk gelegenheid zo belangrijke industriali satiebeleid worden voortgezet. Mede zal bijzondere aandacht dienen te wor den geschonken aan een verdere ver betering der verbindingen te land en te water om de noodzakelijke econo mische ontplooiing mogelijk te maken en aan de eisen van het zich zeer snel ontwikkelende verkeer te kunnen vol doen. Voor die gebieden, waar de groei der werkgelegenheid achterblijft, zal een regionaal welvaarts- en welzijnsbeleid worden gevoerd, waarbij het accent valt op het regionale industrialisatiebeleid, doch waarbij tevens de ontwikkeling van andere welvaartsbronnen, waaron der het toerisme, voor bepaalde gebieden zal worden nagestreefd. De verkeers- geografische ontsluiting van deze gebie den dient in verband daarmede krach tig te worden bevorderd. Maatregelen worden voorts onder ogen gezien ter verbetering van de produktie-voorwaar- der van agrarische bedrijven. Tenslotte zal de uitvoering van het Deltaplan en de Zuiderzeewerken voortgang blijven vinden. In het gehele regeringsbeleid zal grote aandacht geschonken blijven worden aan de positie van het midden- en kleinbedrijf. Met het oog daarop zal het tot dusvefre gevoerde algemene en soe- cifieke middenstandsbeleid op krachtige wijze worden voortgezet. De belastingdruk is in Nederland wel zeer zwaar geworden. Niettemin is ver lichting slechts mogelijk, indien en voor zover de groei van het nationaal inko men de toeneming van de omvang van het staatsbudget overtreft. Op dit doel zal het beleid der regering mede zijn gericht. In een zodanig fiscaal beleid zal prioriteit moeten worden gegeven ener zijds aan verlaging van de belastingdruk daar, waar deze onevenredig hoog moet worden geacht (als een zeer sprekend voorbeeld van laatstbedoelde situatie ziet de regering het thans bestaande be lastingtarief voor ongehuwden), ander zijds aan structuurverandering in de be lastingwetgeving, teneinde knelpunten voor de economische groei weg te nemen. lingen van lonen en andere arbeidsvoor waarden, met inachtneming van het in voeren van de noodzakelijk geachte com pensatiemaatregelen bij de komende huurverhoging en de afschaffing van het consumentensubsidie c~> melk. In verband met het invoeren van een gedifferentieerde loonvorming enerzijds en de positie der laagstbezoldigden anderzijds is de regering voornemens binnenkort aan de Sociaal-Economische Raad het verzoek te richten een advies uit te brengen met betrekking tot de wenselijkheid en mogelijkheid van een wettelijke regeling van het minimum loon. De regering erkent dat bij de in voering van de gedifferentieerde loon vorming bijzondere problemen rijzen voor personen, die niet werkzaam zijn in het bedrijfsleven. De bedoelde pro blemen hebben haar volle aandacht. Op korte termijn zal de regering onderzoeken in' hoeverre de toe- en bijslagen op de invaliditeits- en onge vallenrenten van de beneden 65-jari- gen dienen te worden verhoogd. Op concurrentie gericht beleid Het prijs- en kartelbeleid zal gericht worden op de bevordering van gezonde concurrentieverhoudingen, waarbij zo wel de voordelen van de produktiviteits- verbeteringen in de prijsvorming tot uitdrukking worden gebracht als de efficiency-stimulerende vormen van samenwerking in het bedrijfsleven tot hun recht komen. Met name in een systeem van vrijere loonvorming is het kartelbeleid zo mogelijk nog essentiëler dan bij een meer geleide loonvorming. Wil men voorkomen, dat in het kader van een vrijere loonpolitiek loon stijgingen per bedrijfstak tot prijsstij gingen leiden, respectievelijk wil men voorkomen, dat mogelijke prijsdalingen achterwege blijven, dan is een actief, op bevordering van de concurrentie ge richt, beleid noodzakelijk. Op grond van sociale en ook van economische motieven rekent het ka binet het zich tot taak, mede door het bevorderen van daarop gerichte spe cifieke maatregelen, er krachtig toe bij te dragen, dat brede lagen van ons volk werknemers en zelfstandigen zich duurzaam persoonlijk bezit kunnen verwerven. Zo wordt onder meer gedacht aan de bevordering van winstuitkeringen aan werknemers, ge premieerde spaarregelingen, eigen woningbezit en effectenbezit. Verdere ontplooiing P.B.O. In het belang van de bevordering van het maatschappelijk zelf-doen en van een zo intensief mogelijke samenwerking tussen werkgevers en werknemers zal de regering het beleid voortzetten, dat is gericht op een verdere ontplooiing van de publiekrechtelijke bedrijfsorga nisatie. Een ernstige bezinning op het te voe ren garantieheleid voor de landbouw acht de regering noodzakelijk. Verlaging der daarmede voor de overheid jaarlijks verbonden kosten is geboden. Hierbij moet met name worden gedacht aan het producentensubsidie op melk. Het te voeren landbouwbeleid zal overeenkom stig het terzake gestelde in het advies van de Sociaal-Economische Raad ge richt zijn op: 1. het bevorderen van een zodanige netto-bijdrage van de agrarische sector, dat het nationale produkt door een zo gunstig mogelijke aanwending van de beschikbare produktieve krachten zo groot mogelijk wordt. 2. Het bevorderen van een redelijk bestaan in de agrarische sector. Ik wil mijn beschouwingen over het sociaal-economisch beleid niet afsluiten zonder te verklaren, dat de regering er zich van bewust is, dat tal van maatre gelen op sociaal en economisch terrein een belangrijk complement vragen op het gebied van het modern maatschap pelijk werk en op cultureel gebied. Daarmede kom ik aan een laatste be langrijke sector voor het regeringsbeleid. Meer nog dan de materiële welvaart Is voor geheel ons volk het geestelijk welzijn van betekenis. De zorg voor het algemeen belang brengt mede dat de overheid ook daarbij een eigen taak heeft. Nog sterker echter dan elders treedt op dit terrein de vrijheid en daarmee de eigen verantwoordelijkheid en eigen taak van persoon en vrije organisatie op de voorgrond. De regering is er zich ten volle van bewust, dat zulks een wezenlijke begrenzing meebrengt van de taak der overheid. Dat neemt niet iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiHiiiiiMHiiiiiiiMiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiminiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimimiiiiiiiiiiiiiiHiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii weg, dat zij het haar plicht acht met kracht de ontwikkeling en ontplooiing van de geestelijke volkskracht te bevor- dachte van een gedifferentieerde loon vorming. Het institutioneel kader voor een afgerond stelsel hiervan zal wor den voorbereid. De regering overweegt een wettelijke regeling, waarin is ver vat een overdracht van bepaalde thans bij de minister van sociale zaken en volksgezondheid en het college van rijksbïmiddelaars op het stuk van loon vorming berustende bevoegdheden aan het georganiseerde bedrijfsleven. In af wachting van een en ander heeft de regering in beginsel besloten onder be paalde voorwaarden in de nabije toe komst bij het aangaan of verlengen van collectieve arbeidsovereenkomsten de mogelijkheid te openen voor een gedif ferentieerde verbetering van Ionen en andere arbeidsvoorwaarden op de grondslag van bedrijfstakgewijs en on dernemingsgewijs overleg. Ter concretisering van deze voorwaar den stelt de regering zich voor, op zeer korte termijn overleg te plegen met het georganiseerde bedrijfsleven. Deze ge differentieerde verbetering kan de vorm aannemen van een verbetering van de lonen, bijvoorbeeld bij een verwerking van de huurbijslag 1957 of van de se cundaire arbeidsvoorwaarden, bijvoor beeld door het maken van een aanvang met een arbeidsverkorting. Deze verbe tering zal slechts kunnen plaatsvinden voorzover de stand en le vooruitzich ten van de produktie per werknemer haar veroorloven en gewaarborgd is. dat ui' deze verbetering geen prijsverhoging voortvloeit en dat rekening is gehouden met nog te wachten compensatiemaat regelen. Door een en ander zal derhalve een verbetering in de welvaartspositie van de werknemers zich niet voltrekken Onze bevolkingsgroei stelt niet slechts langs de weg van een algemene wei- eisen voor wat betreft de werkgelegen- v aarts Loonronde, die onder meer grote gevaren inhoudt voor de stabiliteit van het prijspeil, doch langs de weg van heid en produktiviteit. maar evenzeer met betrekking tot het scheppen van voldoende woongelegenheid; dit is te meer noodzakelijk gezien de nog be- herziening der bedrijfstaks- en onder nemingsgewijze overeengekomen rege- Wil Nederland zijn plaats in de rij der volkeren handhaven, hetgeen voor de werkgelegenheid en voor de bestaans mogelijkheid van geheel ons volk nood zakelijk is, dan zullen bij de snelle ont wikkeling van wetenschap en techniek aan ons onderwijs en wetenschappelijk onderzoek hoge eisen moeten worden gesteld. Daarbij plaatsen de sterke be volkingsgroei en de in korte tijd ver dubbelde belangstelling voor het voort gezet onderwijs ons voor uitermate moei lijke problemen. Teneinde ieder in staat te stellen zich overeenkomstig zijn aan leg en toewijding te ontplooien en tege lijkertijd het Nederlands potentieel aan intellect en bekwaamheid zo goed mo gelijk te benutten, zal de regering ern stig naar verbetering van de doelmatig heid van het onderwijs streven, waartoe ook de enorme uitgaven noodzaken, die het onderwijs thans reeds vraagt en in de toekomst nog in stijgende mate zal vergen. Daartoe is allereerst nodig, dat voor de verschillende takken van onderwijs voldoende bekwame docenten beschik baar zijn. De regering zal dit met kracht bevorderen. Ook dient een betere aan passing van 1-et onderwijs aan Je ver schillende capaciteiten der leerlingen te worden bevorderd. Daartoe zai het wetsontwerp op het voortgezet onder wijs een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Daarnaast zal d- bouw van scholen, met name voor het voortgezet onderwijs, zoveel nogelijk worden ver sneld. Ook de herziening van de hoger- onderwijswet acht de regering van gr- belang. In het hiertoe strekkend ontwerp zal -orden opgenomen een verhoging n een subsidiepercentage voor de bijzondere universiteiten en hogescholen en voorts de subsidiëring op' dezelfde voet van de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. De regering overweegt voorts eenver- Advertentie NEDERLAND N-V. TEL 02500-1186» Naar „Paris Presse" gisteren heeft ge meld hebben vijf belangrijke maatschap pijen, die gespecialiseerd zijn in het fa briceren van electronlsch materiaal, een gemeenschappelijke onderneming opge richt, die zich Europese produktie ten doel stelt van geleide afweerprojectielen naar Amerikaans model. De vijf maat schappijen zijn Thomson-Houston (Frankrijk), Telefunken (Duitsland), Les Ateliers de Construction Electrique de Charleroi (België), Fimmecanica (Italië) en Philips (Nederland). De ze tel van de nieuwe onderneming zal te Parijs zijn gevestigd. Siobhan McKenna heeft maandag avond in de Utrechtse Stadsschouwburg de titelrol gespeeld in Bernard Shaws „Saint Joan", waarmede het Dublin Gate Theatre in Nederland een korte tournee maakt: vanavond in Den Haag, morgenavond in Amsterdam. Het was de eerste maal, dat de befaamde Ierse actrice in ons land optrad, met de ova ties van het Parijse publiek vermoede lijk nog in de oren. Het grootse succes in het Théatre des Nations volgde overigens op enthousiaste bijval in een reek van jaren in Ierland, Engeland en Amerika behaald. Dit alles moet voor de Nederlandse schouwburg- ganger wel ruimschoots voldoende aan leiding zijn om met hooggestemde ver- Maandag heeft de Noordoostpolder de beschikking gekregen over een rijdende hoefsmederij. Voorheen hebben de boeren geklaagd over de grote afstanden, die zij moesten afleggen om hun paarden te laten beslaan. Twee smidsknechten uit Nagele hadden oor voor de moeilijkheden en construeerden binnen drie dagen een rijdende hoefstal. Om aan de benodigde vergunningen te komen, hadden zij aan merkelijk langer werk. Maandagmiddag werd het eerste paard in de rijdende hoefstal beslagen, De twee smeden vertelden, dat hun agenda voor de eerstvol gende weken reeds volgeboekt was. dere spreiding van instellingen van ho ger onderwijs. De dreigende vertechni- sering en d toenemende vrije tijd doen steeds duidelijker de waarde naar voren komen van de jeugdvorming, de volks ontwikkeling en de sportbeoefening en tonen aan, dat overheidssteun aan de cultuur niet alleen terwille van kunst en kunstenaars, maar omderwille van het gehele volk noodzakelijk is. In dit verband denkt de regering tevens aan de bevordering van activiteiten op het terrein van de geestelijke volksgezond heid en van het maatschappelijk werk. De regering zal bevorderen, dat bij de grote inspanning, die ons volk moet le veren voor de verdediging van onze be schaving en voor zijn economische en sociale welvaart, ook aan de zojuist ge noemde sectoren passende aandacht zal worden besteed. Een krachtige aanpak van de onderscheidene vraagstukke verband houdende met de ontwikkeling der atoomwetenschappen, acht de rege ring geboden. De bescherming van de bevolking tegen de gevaren van radio actieve straling vraagt daarbij bijzon dere aandacht. Ten aanzien van het binnemands beleid mogen enige belangrijke facet ten niet onvermeld blijven. Waar de regering decentralisatie, zover die mogelijk is binnen het kader van het algemeen belang, voorstaat zal zij bin nen dat kader, de zelfstandigheid der lagere bestuurlijke organen bevorde ren. Daartoe zal mede moeten strek ken een spoedige behandeling van aan de Staten-Generaal aangeboden ont werp van wet, regelende de financiële verhouding tussen rijk en gemeenten. In dit verband zal de regering de mo gelijkheden tot uitbreiding van het plaatselijk belastinggebied onder het oog zien. Voor de grote agglomeraties, welker bestuursproblemen niet kunnen wor den opgelost door middel van grens wijzigingen, en/of intercommunale samenwerking, zal worden gestreefd naar het scheppen bij de wet van nieuwe bestuursvormen, afgestemd op de bijzondere behoefte van het betrok- 'ken gebied. Bijzondere aandacht zal worden gewijd aan de regeling en functionering van het georganiseerd overleg) Definitieve regeling voetbalpool Zoals ik reeds eerder opmerkte is het niet wel mogelijk, reeds thans een re geringsstandpunt te formuleren met be trekking tot tal van vraagstukken die om voorziening vragen. Ik moge vol staan met nog mee te delen: Dat een snelle invoering van de weduwen- en wezenwet zal worden bevorderd, waar voor een spoedige indiening en be handeling van voorstellen tot nadere aanpassing van de ambtelijke pensi oenen aan de sociale verzekerings wetten noodzakelijk is; dat een onder zoek naar de herziening van het onder nemingsrecht zal worden ingesteld; dat een definitieve regeling van de kwestie voetbalpool zal worden nagestreefd na herziening der loterijwet en dat bij de voortzetting van de parlementaire be handeling van de algemene kinderbij slagwet de hiertegen gerezen bezwaren zorgvuldig zullen worden overwogen. Mijnheer de voorzitter, in het begin van "mijn verklaring heb ik er op ge wezen in welk opzicht het thans op tredende kabinet zich onderscheidt van zijn naoorlogse voorgangers. Het is er zich van bewust dat met name de ver andering van de basis, waarop het steunt, eigengeaarde moeilijkheden toe voegt aan de veelheid van de proble men, waarmede ieder kabinet hetwelk in ons land in het huidige tijdsbestek optreedt,- te maken zou krijgen. Dit maakt de taak van de regering met be trekking tot de oplossing van die pro blemen niet eenvoudig. De verantwoor delijkheid, die zij terzake te dragen heeft, is een zware. De regering wil in een vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging, een be leid ontwikkelen, waarin voor de zich voordoende vraagstukken op kortere en langere termijn die oplossingen ge vonden worden, die gewogen naar maatstaven van zo groot mogelijke ob jectiviteit in de weegschaal van het algemeen belang niet te licht bevonden zullen worden. De algemene beginselen In het proces naar aanleiding van het verongelukken van een treintje op de tandradbaan naar de top van de Drachenfels, dat op 14 september van het vorige jaar aan zeventien mensen het leven kostte en waardoor 117 inzit tenden werden gewond, zijn gisteren twee functionarissen tot voorwaardelij ke gevangenisstraffen veroordeeld. Al dus berichten Reuter en A.F.P. De 57-jarige Carl Sauder, die als inspecteur van het ministerie van ver keer van de staat Noordrjjn-Westfalen toezicht op het materieel moest hou den. kreeg negen maanden voorwaar delijk, terwijl de directeur van de maat schappij die de tandradhaan exploiteer de, de 48-jarige Eberhard Nitsche, tot zeven maanden voorwaardelijk werd veroordeeld. De bestuurder van de trein en een collega van Saunder wer den vrijgesproken. Advertentie 2.0.GEN|^ wachtingen naar de aanvang uit te kij ken. Wat ons evenwel betreft is het we bekennen het met enige schroom niet de grootste gebeurtenis gewer den, waarop wij ons bij voorbaat ver heugd hadden. Dit wil niet zeggen, dat wij een actrice gezien hebben, die het métier niet beheerste. Het tegendeel is waar. Maar in feite begint het echte toneel eerst daar, waar men de tech niek niet meer ervaart, in dat ongrijp bare en onomschrijfbare gebied, waar het zingtuiglijk waarneembare wegvalt voor wat eruit opstijgt aan meeslepen de, overtuigende illusie. In dit geval had men, op grond van wat men zoal van Diobhan McKenna had kunnen le zen. een hartstochtelijk bevlogene ver vacht, in wie men de sterke kracht van een kinderlijk rotsvast geloof zou ontmoeten, of in wie men in ieder ge val onomstotelijk zou kunnen geloven. Gevaarlijk subjectief lijkt het te con stateren, dat deze Saint Joan slechts ten dele overtuigd heeft en slechts zel den ontroerd. Gevaarlijk subjectief, maar welke andere maatstaf is er fei telijk? Siobhan McKenna maakte In net uiterst dankbare eerste bedrijf een veelbelovend entree. Hier verscheen in derdaad het „gezonde en scherpzinnige meisje van het platteland" met alle „boerse nuchterheid en vasthoudend heid", die Shaw haar in het voorwoord tot zijn stak heeft toebedacht. Hier ont waarde men ook de ontroerende kracht van haar kinderlijk brutale geloof in haar roeping. Toch betrapten wij ons hier ook reeds op enige achterdocht: deze harde, stralende brutaliteit zette direct al zo fors in, dat er reden was zich at te vragen hoe zij zich voor de dauphin ontwikkeld zou hebben. Zij bleef daar op hetzelfde niveau gehand haafd, maar had reeds ingeboet aan vermogen tot verrassing: het was op eens niet meer helemaal geloofwaar dig, dat de koele en vrij rationalisti sche aartsbisschop van Reims zich zo maar gewonnen gaf. Hier was een te kort aan voldoende nuancering, aak soepelheid, dat men herhaaldelijk kon opmerken. Voelde de actrice te weinig het contact met de zaal, die weliswaar in voelbare aandacht meeleefde, maar ongetwijfeld aanmerkelijk minder waarneembaar reageerde dan de Pa- rjjzenaars gedaan znllen hebben? Was zij wellicht vermoeid door haar Parijse krachtsinspanningen? Dit zijn factoren, die in een uiterst gevoelig bedrijf als het toneel zwaar kunnen tellen. Er komt nog iets anders bij, dunkt ons. Men was getuige van een zeer knappe voorstelling, die Shaws visie nauwkeurig volgde en ook indrukwek kend gestalte gaf, de zwakheden in cluis. Het is met nodig uitvoerig op het stuk zelf in te gaan. Het viel ons opnieuw op, dat Shaw zijn heldin zich nogal eens op de „common sense" laat beroepen, waaruit hij haar „stemmen" verklaart. Feitelijk neemt hij op een merkwaardige wijze afstand van het begrip „heilige". Hij hanteert het ener zijds in de voor ons gangbare zin, en toch is het in zijn visie gedegra deerd van bovennatuurlijk tot boven menselijk: het betekent bij hem een na tuurlijke kracht in het eigen innerlijk, die sommige mensen ver boven hun omgeving uittilt. Siobhan McKenna lijkt daarover heen te willen spelen naar een visie, die meer bij haar eigen geloofsopvattingen past. Het is aan te nemen, dat dit haar ook lukt als zij volledig zichzelf kan geven. Op deze avond zag men de krachtsinspanning in die richting, de technische middelen er voor, maar de wezenlijke spankracht, die tot een suggestibele eenheid van de rol moet leiden, was er slechts spo radisch, zelfs niet helemaal in dat ove rigens toch zeer treffende ogenblik, dat zij door vrees voor de dood ge dreven haar stemmen enkele ogenblik ken lang verloochent en inderdaad vermorzeld neerzit, want waar was daarna het echte vuur van haar op nieuw oplaaiende geestkracht. De andere spelers hadden van de opgesomde factoren minder last; hun rollen waren ook opmerkelijk minder veeleisend. Zij allen hebben in ieder geval bereikt, dat de volle zaal uiterst geboeid heeft meegeleefd, ook met de figuur van Saint Joan overigens, want ook haar creatie was toch zeer indruk wekkend, al bereikt zij dan niet de toppen, die hooggespannen verwachtin gen hadden voorgespiegeld. R. Het botert op het ogenblik niet al te best tussen de Britse commerciële televisiemaatschappijen en daarbij heeft een door „Associated-redif- fusion" bij de autoriteiten ingediend plan voor een tv-kanaal voor fijnproe vers, dat zeventig miljoen gulden moet gaan kosten, als knuppel in het hoen derhok gediend. In Engeland wordt van verschillende zijden aangedrongen op de invoering van een derde televisieprogramma, zo als er hier in Nederland propaganda wordt gemaakt voor een tweede, even tueel commercieel, tv-programma. Wordt, aldus redeneert men nu bij „Assoeiated-Rediffusion", dit derde ka naal toegewezen aan de commerciële Advertentie Kom uaar het onvergetelijke miniatuurstadje! Den Haag Scheveningen in deze verklaring sprak, zullen daarbij richtinggevend zijn. De regering hoopi en vertrouwt, dat de volksvertegenwoordiging haar daden op hun eigen merites zal willen bezien. Reeds sprak ik uit, dat het handhaven en versterken van de democratische in stellingen en van de idee der democra tie meer in het algemeen door de rege ring als een van haar eerste plichten wordt beschouwd. De regering hoopt, dat haar contact met de volksvertegen woordiging zodanig zal zijn, dat de idee van de democratie daardoor in ons volk versterkt wordt, dat de begrippen politiek en democratie door ons volk positief tegemoet getreden zullen wor den en dat er groot begrip moge blij ven voor het voorrecht, dat wij hebben dooi in een democratisch land te leven, in ons koninkrijk onder het Huis van Oranje. Moge Gods zegen op onze ge- van het regeringsbeleid, waarover ik zamenlijke arbeid rusten. televisie, dan moet de zendtijd worden verdeeld onder de bestaande maat schappijen met het gevolg, dat deze niet alleen de BBC beconcurreren, maar ook elkaar. „Wh geloven niet," aldus heeft Cap tain Tom Brownrigg, directeur-gene raal van „Assoeiated-Rediffusion" ver klaard, „dat het verstandig zou zijn, dezelfde artiesten, dezelfde „quizzes" en dezelfde soorten uitzendingen te heb ben op twee commerciële kanalen in eenzelfde gebied. Dat zou het niveau van de programma's verlagen en al leen maar de kosten van de artiesten door de toenemende vraag doen stij gen." Volgens het plan van „Assoeiated-Re diffusion, waarvan de kosten gemeen schappelijk door de commerciële tv- maatschapptjen zouden moeten worden gedragen, zouden via het „fijnproevers kanaal" gedurende vier uren per avond serieuze toneelstukken en concerten en informatieve of leerzame programma's voor volwassenen worden uitgezonden. „Assoeiated-Rediffusion" is bereid 25 miljoen gulden per jaar te verliezen op de uitvoering van dit plan, mits de andere grote commerciële tv-maat- schappljen de rekening helpen betalen die, zoals gezegd, op zeventig miljoen gulden per jaar wordt geraamd. In het NTS-programma van heden avond wordt de film „Vrouwen die het teken dragen" („Turn the key softly") vertoond van de Britse regisseur Jack Lee met Yvonne Mitchell en Terence Morgan in de hoofdrollen. Vooraf een tekenfilm en „Fishermen of the Coast", de vijfde en laatste aflevering in de filmserie „The Borneo Story". Na een programma van populaire muziek onder het motto „Licht te ver teren". kan men vanavond via de K.R.O.-microfoon luisteren naar een Operaprogramma door het Omroepor kest en het Omroepkoor onder leiding van Bogo Leskovic met medewerking van Erna Spoorenberg, sopraan en Fernando Bandera, tenor.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1959 | | pagina 9