Keerp
H
unt in de
loonpolitiek
D
Hart van Brabant" is in
Tilburg in opbouw
Eerste Kamer kritiseert
adres van hoogleraren
Kerkelijk en
burgerlijk huwelijk
Verruiming van studierechten
voor gymnasiasten
DE
CARNAVALSMOORD
Verlaging leerlingenschaal krijgt fiat
„Goede dag voor
onderwijs99
Attracties: wonderpaleisBal Bona
parteGina LollobrigidaMiss
Benelux en heliport
Zeldzaam grote
diamant in
Amsterdam
De Navis weer
vlot
1
VIJFENTWINTIG INTERESSANTE HALLEN
55
ONDERWIJZERS NAAR UNIVERSITEIT
Vanavond voor
televisie
Ontspoorde man
krijgt vijf jaar
Indonesische zaakgelas
tigde bij prof. De Quay
PRISMA
Geen handschoenen aan
Chef-monteur door
stroom gedood
Bij herstel van straat
verlichting in Oosterhout
Naar bergingshaven
gesleept
Lijdt niet langer
Opstandelingen in
Indonesische consul
Eerste Kamer aanvaardt
door
MARTIN MONS
WOENSDAG 10 JUNI 1959
PAGINA 3
Voor rechtbank Leeuwarden
(Van een medewerker)
et perscommuniqué van de rege
ring over het loonoverleg van za
terdag 6 juni geeft weliswaar en
kele punten van zekerheid, maar laat
toch nog vele vragen onbeantwoord.
Men kan zich afvragen wat het bete
kent dat verschillende vertegenwoordi
gers van het bedrijfsleven ,,op open
wijze een belangrijk aantal vragen
hebben gesteld, waarop van regerings
wege werd geantwoord." Moeten we
hieruit afleiden dat het antwoord van
de regering minder concreet was dan
de vragen? De tekst van het commu
niqué doet zulks vermoeden. Op zich
is dat natuurlijk niet zo vreemd, wan
neer we bedenken dat dit eerste over
leg geschiedt op een moment, dat we
het keerpunt in de naoorlogse loonpo
litiek mogen noemen. Dat is de zeker
heid, waarover we zojuist spraken.
Vanaf een nog niet vastgesteld mo
ment zal het Nederlandse bedrijfsle
ven meer dan na de oorlog het geval
was, zelf kunnen bepalen zij het dan
onder de nodige beperkende voorwaar
den welke lonen zullen worden uit
betaald. Hiermede is een reeds lang
gekoesterde wens van de KVP en niet
alleen van de KVP, maar evenzeer
van de KAB en het CNV, alsook van
de confessionele werkgeversorganisa
ties in vervulling gegaan.
Er bestond onzerzijds grote vrees dat
het nieuw geopende overleg zou bete
kenen dat de beslissing over het mo
ment waarop met de vrijere loonvor
ming kon worden begonnen weer voor
geruime tijd zou zijn opgeschort. Deze
ongerustheid is in belangrijke mate
weggenomen, niet alleen omdat de re
gering zich aan haar woord heeft ge
houden en reeds een week na het Ka
merdebat het overleg met het bedrijfs
leven begon, maar ook om de daarbij
gestelde punten. We hebben niet de in
druk dat hiermee een eindeloze dis
cussie is geopend over een hele serie
spelregels, welke eerst moeten worden
vastgesteld alvorens iets kan worden
ondernomen. Van zucht naar perfectio
nisme geeft het regeringscommuniqué
geen blijk.
e regeringsverklaring zelf was
over de sector loonpolitiek vaag.
De discussies en met name de
tussenkomst bij die discussies van de
heer Romme brachten al meer klaar
heid. Zeker werd toen, dat het begin
van de welvaartsverbeterende maatre
gelen in ieder geval zoj liggen vóór
een eventuele lastenverzwaring tenge
volge van melkprijsstijging en huur
verhoging. Maar helemaal duidelijk
werd nog niet of de regering voor
combinatie A had gekozen. Met com
binatie A bedoelen wij de serie maat
regelen, aanbevolen door een meerder
heid van de SER, waarbij werd ge
vorderd dat welvaartsstijging moest
hebben plaatsgevonden vóór een nieu
we huurverhoging zou worden vastge
steld. En ook in dit opzicht is er nog
geen volledige klaarheid na het loon
overleg van jongstleden zaterdag. Met
name over de datum waarop bepaalde
maatregelen ten voordele van de werk
nemers kunnen z ij n genomen be
staat nog geen zekerheid. Het commu
niqué zegt te dien aanzien: „In het al
gemeen zouden wijzigingen in de lonen
pas kunnen worden aangebracht bij
afloop van de collectieve arbeidsover
eenkomst. Voor langlopende CAO's zou
een maximum termijn worden ge
steld." Men weet dat de vakbeweging
gevorderd heeft invoering bij het aflo
pen van een CAO of uiterlijk op 1
januari 1960.
Ook over de datum waarop de huur
verhoging zal ingaan en wanneer de
melkprijs zal worden verhoogd wordt
niets gezegd. Evenmin wordt gespro
ken over de wijze waarop een melk
prijsverhoging zal worden gecompen
seerd en dus is nog geen aandacht ge
schonken, althans volgens de publika-
ties, aan het voorstel van combinatie
A om de compensatie voor de melk
prijsstijging te vinden in een per 1 juli
a.s. in te voeren verhoging voor de
kinderbijslag.
Ook over de vermindering van het
loonverschil in de gemeenteklassen, de
toeslagen op de sociale verzekeringen,
de positie van de ambtenaren wordt nog
niets gezegd. Dit zijn enige vragen die
toch wel op korte termijn tot een ant
woord dwingen.
Als een betrekkelijk zwak punt zien
we ook de verplichting die op de be
trokken bedrijfsgenoten wordt gelegd
om tegenover het college van rijksbe
middelaars aannemelijk te maken dat
een loonsverhoging niet tot prijsstijging
zal leiden. Het is goed vast te stellen
enerzijds dat uiteraard hiermede de lei
ders van de arbeidersvakbeweging een
grote mate van verantwoordelijkheid op
zich zien gelegd, anderzijds evenwel dat
zij deze verantwoordelijkheid slechts ten
dele kunnen dragen omdat tenslotte
niet zij het zijn die de prijzen vaststel
len; zij beïnvloeden ze hoogstens. Daar
om verheugt het in het communiqué te
lezen, dat de regering voornemens is
haar greep op de prijzen zo nodig te
versterken
Een ander vraagstuk blijft de positie
van het college van rijksbemiddelaars.
Het is namelijk zo dat als in een be
drijfstak geen overeenstemming over de
mogelijkheid en de omvang van een
loonsverhoging mogelijk blijkt, dat dan
regeling bindend kan worden opgelegd
waarbij van de thans geldende loon-
richtlijnen zal kunnen worden afge
weken.
Men ziet: er blijven vele vragen, maar
het verheugt ons oprecht dat de regering
zo ernstig voornemens blijkt het toege
zegd overleg met de Staten-Generaal
nog vóór het zomerreces van de Kamer
rond te maken. Dan is het woord aan
het bedrijfsleven, het woord maar nog
meer de verantwoordelijkheid. En dat is
het gezonde in deze ontwikkelingsgang
Het paviljoen van de provincie Noord-Brabant. De koepel wordt niet, zoals op deze maquette, doorzichtig, maar van
wit plastic.
(Van onze onderwijsredacteur)
In de Eerste Kamer is gisteren van
diverse zijden voldoening geuit over de
onderwijspassage in de regeringsver
klaring. Minister Cals kreeg daarenboven
veel waardering voor het wetsontwerp
inzake de toekomstige verlaging van
de leerlingenschaal en voor het wets
ontwerp inzake de toelating van onder
wijzers en bezitters van middelbare ak
ten tot universitaire examens. Beide
ontwerpen zijn z.h.s. aanvaard. Men
sprak van een goede dag voor het la
ger onderwijs.
Het project voor de leerlingenschaal
behelst het verwijderen van wettelijke
barrières, waardoor het mogelijk wordt
in de jaren 1962-1968 in drie fazen
een belangrijke verlaging van de schaal
tot stand te brengen. Bij de behande
ling in de Tweede Kamer heeft dr. Ti-
lanus (CH) dit wetsontwerp een „on
verantwoorde schijnvertoning" genoemd.
Zijn politieke geestverwant in de Eer
ste Kamer, de heer Van Hulst, distan-
cieerde zich niet duidelijk van deze
scherpe uitspraak hij zei de forme
le bezwaren van de heer Tilanus te
delen maar hij stond kennelijk toch
heel wat meer welwillend tegenover het
wetsontwerp. De heer Derksen (KVP)
noemde het ontwerp een stuk onderwijs
beleid op lange termijn. Mr. de Roos
(P.v.d.A.) acht het plan van essenti
lil het Leypark aar de Ringbaan-
Zuid in Tilburg is een begin gemaakt
met de opbouw van de 25 hallen en
paviljoens, waarin van 24 juli tot 16
augustus de tentoonstelling „Hart van
Brabant" wordt ingericht. Het wordt
een grote demonstratie van hetgeen in
de afgelopen anderhalve eeuw in Til
burg 150 jaar stad en omgeving
is gegroeid, op de eerste plaats op het
gebied van de industrie. Maar ook de
landbouw krijgt er een ereplaats en
voorts etaleert men wat de streek
te bieden heeft op het gebied van toe
risme, onderwijs en cultuur. Bij dit
alles komt een groots opgezet vermaak-
centrum, waar de bezoekers 24 dagen
lang van gevarieerd amusement kun
nen genieten, van een oer-oud Brabants
gildenfeest tot en met de verkiezing
van Miss Benelux. Volgens de plannen
kiest een jury onder voorzitterschap
van Gina Lollobrigida deze jonge-
wfaxmtm
De steen van drie miljoen
(Van onze correspondent)
Wegens het te vondeling leggen van
een kind In een pand aan de Archime-
desweg te Amsterdam in maart 1958,
het oplichten van een veehouder te
Bolsward voor een bedrag van bijna
f 30.000 en het verwekken van abortus
is een 45-jarige vertegenwoordiger uit
Leeuwarden woensdagochtend door de
Leeuwarder rechtbank veroordeeld tot
vijf jaar gevangenisstraf met aftrek
en terbeschikkingstelling van de rege
ring. Dit vonnis is geheel overeenkom-
itig de eis van de officier van justitie.
De Indohesische zaakgelastigde in Ne-
ierland, de heer M. Maramis, heeft
linsdag een onderhoud gehad met de
minister-president, prof. dr. J. E. de
Juay, in diens kabinet. Het bezoek van
le heer Maramis dat een kennismaking
net prof. De Quay beoogde, verliep vol
lens mededelingen van Indonesische
:ijde in een zeer aangename sfeer. Het
leeft een half uur geduurd.
Een zeldzaam voorkomende grote ru
we diamant van 314 karaat (62,8gr)
met een voorzichtig geschatte waarde
van tenminste drie miljoen gulden be
vindt zich op het ogenblik bij een sinds
1876 te Amsterdam gevestigde diamant
firma.
De Diamond Trading Company de
wereldverkoop-organisatie voor ruwe
diamant te Londen heeft deze
steen, die een unicum in zijn soort is
en nog geen eigen naam heeft, aan de
firma „op zicht" gegeven. De directeur
van de firma zal proberen hem te ko
pen. Binnen vier weken valt hierover
de beslissing.
Ongeveer anderhalf jaar geleden is
de steen bij de normale produktie van
®elL ,n'.tn in Zuid-Afrika gevonden. Za
terdagmorgen j.I. is hq per vliegtuig
mt Londen naar Amsterdam gebracht
en vanavond wordt de diamant voor
de televisie getoond. Daarvoor zijn
speciale veiligheidsmaatregelen getrof
fen.
De steen is uiteraard verzekerd, doch
de directeur van de firma wilde het
bedrag met noemen. Wordt de steen
gekocht dan zal de directeur hem zelf
kloven, want hij wil de verantwoorde
lijkheid voor deze bewerking één
klap op de beitel bjj het kloven kan
fataal of succesvol zijn niet aan een
ander overlaten.
Het zou na de befaamde Cullinandia-
mant, die een halve eeuw geleden in
Amsterdam werd bewerkt en waarvan
de twee grootste stenen resp. in de
scepter en de Engelse kroon werden
geplaatst, de tweede grote steen zijn,
welke in de hoofdstad wordt gekloofd.
Er kunnen twee grote stenen van ge
maakt worden, beide met een waarde
van ongeveer een miljoen gulden. En
daarnaast een aantal kleinere stenen,
die een waarde kunnen hebben van
zelfs miljoen gulden en waarnaar
een grote vraag bestaat. Vooral Oos
terse potentaten zijn kopers van grote
stenen.
dame uit enkele Nederlandse strand-
nimfen en uit de missen „België" en
„Luxemburg" met haar „reserve's".
Een van de belangrijkste afdelingen
wordt natuurlijk het textielpaviljoen,
waar men de ontwikkeling van deze
typisch Tilburgse industrie van hand
werk tot automation zal kunnen volgen.
Daarbjj demonstreert men de tegen
stelling in werkmethoden, maar ook
herinnert men aan de vroegere arbeids
voorwaarden en omstandigheden.
Voorts krijgt de leder- en schoenen
industrie een apart paviljoen, waar een
moderne schoenfabriek in bedrijf zal
zijn, die per dag 150 paar damesschoe
nen zal produceren. Een derde hal
geeft een overzicht van de overige
Brabantse nijverheid, voornamelijk de
metaalsector. Een paviljoen „Wonen"
zal het oude en nieuwe interieur naast
elkaar stellen en in foto's en maquet
tes een indruk geven van de woning
bouw vroeger en nu. De N.C.B. zal
het landbouwpaviljoen verzorgen, dat
evenals op de Expo een boerderij
met levend vee zal omvatten. Voor de
vrouw komt er een „wonderpaleis",
waar zij alles zal vinden wat zij zich
in de moderne huishouding maar wen
sen kan. Voorts richt men paviljoens
voor onderwijs, kunst en historie in.
Plastic halve bol
Een van de mooiste afdelingen wordt
die van de provincie Noord-Brabant,
van de ontwerpers Wim Crouwel en
Wim Strijbosch. Ze zal bestaan uit
een open gaanderij, welke summier het
motief van de inzending aangeeft, en
een tent van wit plastic in de vorm
van een halve bol ventilatoren
met lucht houden haar overeind
waarin men een beeld krijgt van Bra
bant met zijn snel ontplooiende indus
trie, zijn groeiende bevolkingscentra en
zijn voorzieningen op het gebied van
onderwijs, sport en cultuur.
Het uitgaanscentrum omvat een ca
fé-restaurant voor 1500 gasten, met
aan een vijver een terras van dezelfde
capaciteit en met twee openlucht-dans
vloeren. In de vijver zullen op een po
dium elke middag en avond show- en
dansorkesten optreden. Rondom
het restaurant staan een tiental kleine
re tentjes, o.a. een Parijse bistro, een
Beiers bierkeldertje en een Brussels
stamineeke.
Men kan hier tot 2 uur 's nachts te
recht. Een grote avondlijke festiviteit
wordt het „Bal Bonaparte", waarop
een heuse nazaat van Lodewijk Na
poleon die Tilburg 150 jaar geleden
stadsrechten heeft gegeven van de
partij zal zijn.
De tentoonstelling zal bereikbaar zijn
via een dubbele Bailyburg, die door de
genie over de Ringbaan-Zuid wordt ge
slagen. Voorts kan men de tentoonstel
ling bereiken per helicopter (uit Brus
sel en Eindhoven) er komt op het ter
rein een tijdelijke heliport, vanwaar
men ook rondvluchten zal kunnen ma
ken!
i'Mf...
De opbouw van „Hart van Brabant"
ele betekenis voor het onderwijs, omdat
het de vernieuwing bevordert, de aan
trekkelijkheid van het onderwijzersbe-
roep verhoogt en het rendement van
het onderwijs verbetert.
Minister Cals verklaarde, dat wan
neer men geen plan zou ontwerpen voor
een verlaging van de schaal, er straks
een overschot aan onderwijzers zal zijn.
Aan de klank van dit woord moet men
wel weer even wennen, nadat er zoveel
jaren alleen maar sprake is geweest
van het onderwijzerstekort.
Op het precies afwerken van het ont
worpen verlagingsschema wil de minis
ter zich echter nog niet vastleggen. De
bouwvoorzieningen spelen een belang
rijke rol bij de verlaging van de leer
lingenschaal en men moet uiteraard ook
rekening houden met de behoeften van
het voortgezet en het hoger onderwijs.
Bij de behandeling van het wetsont
werp betreffende de toelating van
onderwijzers en bezitters van MO-akten
tot universitaire examens ontmoette de
bewindsman nog minder bezwaren. Voor
zover er kanttekeningen werden ge
maakt ging het er hoofdzakelijk om,
dat men voor de onderwijzers ruimere
faciliteiten bepleitte dan de toelating
alleen tot de examens in de pedagogiek
en de psychologie.
Niet in goede aarde
Naar aanleiding van het artikel
Kerkelijk en burgerlijk huwelijk
in Uw blad van donderdag 4 juni
1959 moge ondergetekende opmerken.
Het canonieke recht wil uniformiteit
in de huwelijksbeletselen. Daarom kan
een bisschop of andere particuliere
wetgever geen huwelijksbeletsel stellen
voor zijn bisdom of voor zijn gebied
en kan door een gewoonte geen be
staand huwelijksbeletsel worden afge
schaft of een worden ingevoerd. Zie
Can. C. 1040 en C. 1041.
Indien het ontbreken van het voor
afgaande burgerlijk huwelijk een belet
sel zou worden voor een te sluiten ker
kelijk huwelijk, zou de bestaande situa
tie niet veranderen. Want de Kerk zal
dispenseren van deze wet, indien het
zieleheil, dat de hoogste wet is, dit
vordert. Zij is daartoe in dit geval ver
plicht
De kritiek richtte zich meer op het
bekende adres van 23 hoogleraren, die
zich hebben uitgesproken tégen de toe
lating van de onderwijzers. Dit adres
is bij de Eerste Kamer bepaald niet in
goede aarde gevallen.
De heer Van Hulst noemde het met
name bedroevend, dat de professoren
hebben gesteld, dat de outillage der
paedagogische en psychologische uni
versitaire opleidingen thans reeds on
toereikend is en dat de onhoudbare toe
stand nog verergeren zou als er weer
nieuwe studenten tot de studie van de
ze vakken worden aangemoedigd.
Men vraagt merkwaardigerwijze niet
om verbetering van de outillage, doch
om het buitensluiten van de onder
wijzers.
De christelijk-historische spreker zei
voorts, dat men voorzichtig moet zijn
met bet spreken over „de ondergang
van de universiteit". In de loop der ja
ren is bij verschillende gelegenheden die
ondergang reeds voorspeld zonder dat
deze een feit geworden is.
„Reële gevaren"
Naar het oordeel van prof. Glelen
(KVP) is het heel reëel|Wanneer men
spreekt over de gevaren, verbonden
aan de toelating van onderwijzers tot
de universitaire examens. Als men daar
bij dan maar niet vergeet, dat die ge
varen zich evenzeer voordoen bij dege
nen, die uit het VHMO komen! De
heer Derksen (KVP) weer erop. dat er
reeds geklaagd wordt over te weinig
aktenstudie bij de onderwijzers. Men
behoeft er dus niet bevreesd voor te
zijn, dat er te veel onderwijzers naar de
burgerlijk gehuwd met een katholie- „uiversiteit zullen gaan.
ke man, deze man daarna kerkelijk
Mevr. Schouwenaar-Franssen (WD)
gaf als haar gereserveerd oordeel, dat
men de nieuwe kweekschool nog enige
tijd moeten laten om zich te consolide
ren alvorens zij rijp is om abituriën
ten af te leveren aan de universiteit. De
WD-fractie liet aantekenen, dat zij te
gen het wetsontwerp was. Mevr. Schou-
wenaar stipuleerde echter, dat dit niet
wilde zeggen: tegen de onderwijzers.
Advertentie
-
- V-
het goede anker-horloge
[let op het rode y? driehoekje
ziet huwen met een vrouw, die tevo
ren met deze man in overspel heeft
samengeleefd, en zich daaraan ergert,
lijkt het mij moeilijk vol te houden,
dat deze niet-katholieke vrouw onre
delijk handelt.
Het zieleheil van de niet-katholieke
vrouw is naar mijn gevoelen van min
stens evenveel waarde als het ziele
heil van de katholieke man, die eens
zijn kanoniekrechteiijk niet bindend,
doch burgerrechtelijk wel bindend,
woord van huwelijkstrouw aan de niet-
katholieke vrouw gegeven heeft.
MR. K. VAN RIJCKEVORSEJ
Een 63-jarige chef-monteur van de
afdeling elektriciteitsdistributie van het
G.E.B. te Oosterhout is maandagavond
overleden, nadat hij nabij de boerderij
van J. Wouters in aanraking was ge
komen met een elektriciteitsleiding aan
de Leijsendwarsstraat, waarop een
spanning stond van 220 volt.
Eerder op de dag was daar in de
omgeving een autobestuurder tegen een
paal van de straatverlichting gereden,
waardoor deze verlichting, - hetgeen
in de avonduren bleek was uitgeval
len. Een van de bewoners van de Leij
sendwarsstraat heeft de chef gebeld
met het verzoek de verlichting te her
stellen. Deze kwam met een assistent
monteur en samen trachtten zij 't man
kement op te sporen. Daartoe contro
leerden zij diverse lantaarnpalen. De
assistent deed dit met handschoenen
aan, zijn chef niet. De brandweer haal
de het slachtoffer met een brandweer
ladder naar beneden, waarna een arts
de dood constateerde.
Om 5 uur vannacht is de Nederlandse
kustvaarder Navis, die dinsdagmorgen
lek sloeg op de Noordpier bij IJmuiden,
van het strand vlot gekomen en naar
de bergingshaven gesleept. Tot in de
nacht hebben duikers de soms één tot
anderhalve meter lange scheuren met
houten keggen afgedicht. Een groot
aantal pompen was aan boord gebracht
en toen deze vannacht om drie uur met
donderend geraas hun werk begonnen,
werd per uur meer dan 1500 ton water
uit het schip geslagen. Tegen vijf uur
was het schip zo goed als helemaal
droog. De sleepboten Junior en Assis
tent trokken daarna de kustvaarder van
het strand. In de bergingshaven kwa
men vanmorgen twee stoomkranen en
lichters langszij. De 742 ton lading ijze
ren blokken en rollen zullen gelost wor
den en gaan terug naar de Breedband,
waar er bij een tijdige behandeling mo
gelijk nog veel van te redden zal zijn.
Na de lossing wordt de Navis naar Am
sterdam gesleept.
Advertentie
door reumatieK spit ischias, hoofd- en
zenuwpijnen Neemt Togai dat verdrijft
in al die gevallen snel en afdoende de
pijnen Togal baat waar andere middelen
falen. Zuivert de nieren, is onschade
lijk voor hart en maag. Bij apotheek
en drogist f 0.95 f 2.40 en f 8.88
tcht. i O 11'
Daarmede kan samengaan en gaat S>MQÜP0rC OeUVCl0,611
men, dat wij de Nederlandse wet O I O
samen,
respecteren. Maar het lagere moet nu
eenmaal wijken voor het hogere. Die
zich daaraan ergert, handelt onredelijk.
Met de ergernis die voortvloeit uit on
wetendheid of kwade wil, kan helaas
geen rekening worden gehouden.
F. VAN WELIE,
Vredestraat 6, Nijmegen.
Mr. K. van Rijckevorsel antwoordt
hierop:
De Kerk kan en mag inderdaad
dispenseren van een kerkelijke wet,
maar heeft, althans in Nederland,
geen bevoegdheid om rechtsgeldig te
dispenseren van de burgerlijke wet,
die beoogt, dat geen kerkelijk huwe
lijk gesloten wordt tussen partijen, die
burgerlijk niet met elkaar kunnen hu
wen, omdat een der partijen burger
lijk is gehuwd met een ander dan de
gene met wie hij of zij kerkelijk wil
huwen.
Indien een niet-katholieke vrouw,
De Indonesische consul-generaal te
Singapore, brigade-generaal Djatikusu-
mo, heeft vandaag aan Reuter ver
klaard, dat Indonesische opstandelingen,
die in Singapore verblijven, regelmatig
Indonesische diplomaten in deze stad
bedreigen. De opstandelingen zijn nog
steeds actief, ook in het maken van pro
paganda met de bedoeling sympathie bij
de bevolking te winnen, aldus de consul-
generaal.
Hij verklaarde aan journalisten ook
zelf regelmatig bedreigingen te ontvan
gen, inhoudende, dat hij zou worden
ontvoerd en gedood.
„Zulke bedreigingen ontvang ik
minstens tweemaal per dag en zij be
ginnen mij te vervelen", zo verklaarde
de brigade-generaal tenslotte.
Bezitters van het diploma gymna
sium-bèta kunnen examen gaan doen
in de faculteit der letteren en wijsbe
geerte (behalve in de klassieke taai
en letterkunde) en bezitters van het
diploma gymnasium-alpha kunnen (na
een gunstig verlopen toetsing van hun
kennis in natuur- en scheikunde en in
de biologie) examen gaan doen in de
faculteit der geneeskunde. De Eerste
Kamer heeft gisteren het wetsontwerp,
waarin deze verruimingen van de stu
dierechten der gymnasium-abituriën
ten zijn vastgelegd, z.h.s. aanvaard.
Alleen de V.V.D..fractie liet aante
kenen, dat zij geacht wenste te worden
tegen het wetsontwerp te hebben ge-
58
„Natuurlek niet, mijnheer de Officier. In het tijdje
dat ik commissaris Langelaar meemaak heb ik wel
geleerd, dat hij te rechter noch te linker ziet, als hij
eenmaal een theorie heeft. De man is een ezel met
oogkleppen. Deze moord is helemaal geen roof
moord, mijnheer de Officier. En die kerels uit dat
woonwagenkamp hebben er niets mee te maken. En
dat kan ik u bewijzen, als u maar eens rustig naar
me luisteren wilt. Ais 't u blieft, daar en daar en
daar en daar. Als u zo vriendelijk wilt zijn, die eens
te bekijken."
Met van pijnlijke verbazing kollende ogen blikt
mijnheer de Officier op de vier portretten, die in
specteur Pieter Auguste Perquin zo maar even op het
bureaublad voor hem neerkwakt.
„Uu vergeet zich, inspecteur," zegt hij en
voegt er dan driftig aan toe: „Wat ter wereld wilt
u dat ik zie in vier eendere jeugdportretten van me
vrouw Jansen van Hilgersbeek?"
„Ze zijn niet eender, mijnheer de Officier en het
is mevrouw Jansen niet."
„Ah, is het dat fameuze portret, dat in die taxi
gevonden werd? Waarom gooit u mij vier afdrukken
er van op zo'n verregaand onhebbelijke wijze voor
mijn neus?"
„Ik hoop, dat u mijn gedrag wilt verontschuldi
genIk heb gisteren een zware dag gehad en
Maar om op die portretten terug te komen, zij le
veren het directe en overtuigende bewijs, dat Jansen
van Hilgersbeek de moordenaar van Kersbergen is."
„Ja, neemt u me niet kwalijk, inspecteur," weer
komt het zeemleertje te voorschijn, „maar die por
tretten moeten zo veel bewijzen. De moord op de
kantonrechter en nu weer
„De ene moord is een uitvloeisel van de andere,
mijnheer de Officier. Ik zou graag willen, dat u dil
portret hier eens vergeleek met de andere. Ziet u
dat, om van andere kleine verschillen te zwijgen, het
papier heel anders is?"
„Tjaik kan er weinigWacht, u heeft ge
lijk, het papier is anders."
„Dat papier, mijnheer de Officier, is nog geen jaar
in de handel."
„Zodat?"
„Zodat dit portret onmogelijk met de andere kan
zijn afgedrukt, maar van recente datum moet zijn."
„Ja?" De Officier gaat geïnteresseerd rechtop zit
ten.
„Het negatief is echter hetzelfde. Dat negatief
was in het bezit van de fotograaf. In de nacht van
zaterdag op zondag werd deze vermoord en zijn ma
teriaal, foto's, negatieven, enz. vernield. Zondagmor
gen bezorgde de chauffeur van mijnheer Jansen van
Hilgersbeek mij een pakje, waarin zich deze afdruk
bevond. Ik geloof dat hieruit slechts één conclusie te
trekken valt."
„Niet zo haastig, inspecteur, wat ik verzoeken
mag. Ik wil graag toegeven, dat deze zaak aspecten
vertoont, dieMaar als mijnheer Jansen voor de
tijd van de moord een aannemelijk alibi heeft
Zoals ik u ai heb gezegd met betrekking tot de
zaak Van den Bronck, aan theorieën, al zijn ze nog
zo voortreffelijk, hebben we niets. Vooral niet waar
het om een man als mijnheer Jansen gaat. Bewijzen,
inspecteur, bewijzen."
„Als u nog meer bewijzen wenst, mijnheer de Of
ficier, dan kan ik u verzekeren, dat het de heer
Jansen moeite zal kosten zich een aannemelijk alibi
te verschaffen voor de uren van halftwaalf tot half-
drie."
„Werkelijk? Laat u dan maar eens horen, inspec
teur." Als dat manneke denkt, dat hij zich de vingers
zal branden om hem de kans te geven de juistheid
van zijn theorieën te bewijzen, vergist hij zich, denkt
de Officier. Enfin, hij moet hem maar laten uitpraten.
Als er toch iets in mocht zitten, stellen ze je later
nog in gebreke. Berustend vlijt hij de vingers met de
zacht glanzenden nagels weer tegen elkaar.
„Mijnheer Jansen verliet, volgens getuigenis van
de hotelier en anderen, om kwart voor twaalven de
sociëteit in de „Korenschoof". Hij had geen chauf
feur bij zich, maar reed zelf zijn bruine Hispano-Sui-
za. Tot zover is er niets abnormaals. Maar nu komt
het. Hoewel hij dus op zijn gewone tijd. tussen half
twaalf en twaalf uur, de „Korenschoof" verliet, is
hij niet voor vijf uur in de morgen op kasteel Hil
gersbeek teruggekeerd. Voor de uren tussen half-
drie en vijf heeft hij een alibi, dat hem echter m.i.
eer belast, hij bracht ze door in de fabriek en wel
in het laboratorium, waar een uitstekende, goed ge
outilleerde donkere kamer is. Wat echter de bijna
drie uren betreft, die verliepen tussen zijn vertrek
uit de „Korenschoof" en zijn aankomst in de fa
briek
„Ik begrijp het al, die tijd is een volkomen blank,
maar het zou me niet verwonderen, inspecteur, als
mijnheer Jansen dat met een goed sluitend alibi wist
te vullen. Wat die afdruk betreft, hij kan de foto
graaf wel kort geleden verzocht hebben, die voor
hem te maken. Als hij zo erg aan dat portret gehecht
was en het ging misschien verblekenHet kan
alles doodonschuldig zijn."
„De fotograaf ontkent ooit dit papier in zijn ate
lier gebruikt te hebben, mijnheer de Officier. En wat
dat goed sluitend alibi betreft, de agent Van Til
burg deelde mij mee, dat de bruine auto van de
heer Jansen de bewuste nacht van twaalf tot kwart
over (twee op de Dominicanessensingel heeft ge
staan."
„Neem me niet kwalijk, inspecteur, maar ik kan
het gewicht van die verklaring niet inzien. Die ver
moorde fotograaf woonde toch op het Asselbergplein,
nietwaar? Dat is toch in het nieuwe gedeelte? En
de Dominicanessensingel is er toch een aardig eindje
vandaan, zou ik zo zeggen."
„Niet voor iemand, die de stad goed kent, mijn
heer de Officier. Sta me toe u de topografie te ver
klaren. Een groot deel van de oude omwalling wordt
gevormd door de Dominicanessensingel. Langs een
deel daarvan loopt de tuinmuur van het klooster, die
een erg onregelmatig beloop heeft met diepe inham
men. Buiten de wallen lag vóór de stadsuitbreiding
van 1900 een warnet van slopjes en stegen.
(Wordt vervolgd)
stemd. De woordvoerdster van deze
fractie, mevr. Schouwenaar-Franssen,
noemde het wetsvoortsel een stapje in
het drijfzand. Naar haar mening ge
schiedt de verruiming van de studie
rechten te partieel, onoverzichtelijk en
onevenwichtig. De bèta's kunnen nu al
le universitaire examens afleggen, be
halve die in de theologie en de oude
talen. De bèta-inrichting krijgt hierdoor
een grotere aantrekkingskracht. Het
gevolg zal zijn, dat deze afdeling be
volkt zal worden door minder uitge
sproken bêta-leerlingen. Dit acht mevr.
Schouwenaar een verarming voor het
gymnasium.
Minister Cals wees in zijn verde
diging van het ontwerp de gedachte
van de hand, dat er een rechtstreeks
verband zou bestaan tussen de stu
dierechten van een afdeling en het
percentage leerlingen voor die af
deling. Men onderschat in deze re
denering de invloed van de „beze
ten" leraren, aldus de bewindsman.
Mevrouw Schouwenaar en dr. de Rijk
(PvdA) hielden echter staande, dat die
relatie tussen studierechten en aan
tallen leerlingen wel degelijk bestaat.
De keuze van een studierichting wordt
overwegend bepaald door de vraag wat
men na die richting kan doen, aldus
de heer De Rijk.
Moeilijk had mr. Cals het bij de be
handeling van dit wetsontwerp niet.
De kwestie van de verruiming der stu
dierechten is zo langzamerhand uitge
praat en het debat in de Eerste Kamer
leverde dan ook niet veel nieuwe ge
zichtspunten meer.
De heer Algra (A.R.) waarschuwde
er voor en hij werd hierin gevolgd
door prof. Gielen (KVP) dat men
de tegenstelling tussen alpha's en bèta's
niet te zeer moet accentueren. Het gaat
immers in beide gevallen om typische
gymnasium-leerlingen.
Zo nu en dan werd in de discussies
even betrokken het wetsontwerp tot
het verlenen van grotere vrijheid van
inrichting van het onderwijs, een ont
werp, dat al sinds oktober 1957 bij de
Tweede Kamer ligt. Dit wetsvoorstel
wil de mogelijkheid openen op het eind
examen gym-alpha de wiskunde te
laten vallen en op het eindexamen-bèta
Grieks of een moderne taal.
Men heeft het in dit verband nogal
eens over een Grieksloos gymnasium,
een term, die de minister, naar hij gis
teren deed blijken, niet graag ge
bruikt ziet. Het was begrijpelijk, dat in
een debat over het gymnasium dit
wetsontwerp door de gedachten speel
de, maar de Eerste Kamer weerstond
in het algemeen aan de verleiding om
bij de kwestie van de studierechten in
te gaan op het wezen van de klassie
ke vorming. Aan de eigenlijke gym
nasiale opleiding wordt door verruiming
van de stndierechten niets veranderd,
zo zei de heer Van Hulst (CH) en in
deze geest werd het ontwerp aanvaard.
