Bewonderenswaardig resultaat na 10 jaar werken
pracht en praal herrezen
Bronzen deuren van Manzii.
Mataré en Schneider-Manzel
Behandeling van wetsontwerp
opnieuw uitgesteld?
NIEUW
LEERLING-ANALIST
EEN VR0UWEL. KRACHT
Kapel te goed
voor Bruckner
JAN TONGENAAR
VEILIGHEIDSTRAP
Socialisten willen nieuwe vragen
stellen
Kastekort van I
2200 gulden
WIJZIGING DIENSTPLICHTWET
ZATERDAG 13 JUNI 1959
PAGINA 12
1 rrrtt r
iiiUtï
KONiNQsrn.igxi
rei. mu7^ -naarum
Damnieuws van VKD
Nationaal Judo
toernooi
Eindexamens Triniteits-
lyceum Haarlem
ZEILSCH00L
„NIEUWKOOP"
„De Volkswagen"
In mei hebben een week lang in de volledig herstelde Salzburgse
dom de bazuinen geschald. Befaamde orkesten, koren en solisten
uit Oostenrijk lieten de feestelijkste muziek van Mozart, Haydn
en Beethoven weerklinken. Hoogwaardigheidsbekleders uit heel het
land waren bij de plechtige heropening van de dom aanwezig. Bij het
betreden van dit extatisch barokke godshuis hadden zij de adem
ingehouden. Maar bij de eerste oogopslag hadden zij al gezien, dat de
dom nog schoner, heerlijker was geworden dan voor de fatale bom
inslagen op 14 oktober 1944. Dit ongeluk, dat de Oostenrijkers toen
sterk aangreep, mocht men nu onbekommerd vergeten. Onbekom
merd? We hebben Salzburgers horen zeggen, dat het noodlot spookt
op de plaats waar hun trotse dom verrijst. Sinds de dagen van St.
Rupert en St. Vergil is de kerk steeds weer door verwoestingen en
branden getroffen. De in mei j.l. gereed gekomen herbouw is de
elfde sinds de achtste eeuw. Hij is moeizaam verlopen. Veertien jaar
heeft men onafgebroken aan het herstel gewerkt. De opperbouw
meester, Karl Holey, is intussen overleden. Een metselaar en
een beeldhouwer zijn verongelukt. De benodigde gelden en materia
len heeft men in het verarmde Oostenrijk van alle kanten bijeen
gebedeld. Dank zij het ijveren van de aartsbisschop, dr. Andreas
Rohracher, en de vorstelijke giften en vrijwillige arbeid van tallozen
heeft men nu dit feest met pronkende liturgie en muzikale weelde
kunnen vieren. Men moet bewondering hebben voor de krachts
inspanning. En de kunstenaars en technici, die met gezegende
handen aan de dom hebben gewerkt, mag men prijzen.
f 59.90
Luxe- en huishoudelijke artikelen
Op handelskantoor te Heemstede
Schaken j*
„Het Witte Paard"
„Driehoek" volleybal
toernooi
Boekhouder spoorloos
verdtvenen
Jezuïeten-opleiding
een jaar bekort
VSmSmméw#-
De Salzburgse dom (rechts) die Solaris in de zeventiende eeuw bouwde op de fundamenten van de oude Romaanse kerk, steekt net boven het stadsprofiel uit.
SALZBURGER DOM m nieuwe
Voor de onderlinge competitie van
V.K.D., de Haarlemse katholieke dam
vereniging, werden de volgende par
tijen gespeeld: A. Masteling-H. Rump
0-2, Th. v. Wort-H. Sassen 1-1, Th. Kok-
A. Masteling 1-1, H. Rump-H. Sassen
1-1, alle vier afgebroken partijen, J.
Lucas-D. Rump 1-1, J. v. Rooden-P.
Beelen 0-2.
Hebben deze uitslagen in het eerste
tiental geen noemenswaardige ver
schuivingen tot gevolg, aan de top van
het tweede wordt de spanning steeds
groter. Door zijn laatste partij tegen
outsider Beelen te verliezen heeft Van
Rooden zijn geriefelijke voorsprong ver
loren zien gaan. Bovendien is hij thans
overgeleverd aan de resultaten, die zijn
twee concurrenten, Lucas en Rump, in
hun resterende partijen zullen behalen.
Zij brachten elkaar slechts de mini-
mumschade toe: remise. Lucas zal vrij
zeker 2 uit 2 veroveren, waardoor hij
boven Van Rooden eindigt en zeker van
promotie is. Om hetzelfde resultaat te
bereiken zal D. Rump 6 uit 4 moeten
maken. De ranglijst ziet er als volgt
uit:
1 J. v. Rooden
2. J. Lucas
3. G. Hesselman
4. D. Rump
5. P. Beelen
6. A. v. d. Vorst
7. V. Andringa
8. A. Meyer
Zondag 14 juni ofganiseren de Judo
specialisten van het C.I.O.S. een groot
nationaal Judo-toernooi in de grote Do-
jo van de heer Nauwelaerts de Age aan
de Bloemendaalseweg 152 te Bloemen-
daal. Er hebben zich ruim 150 Judo
ka's ingeschreven.
Bij de eindexamens der gymnasium
afdeling van het Haarlemse Triniteits-
lycéum behaalden de volgende heren
het bèta-diploma: G. P. van Galen en
J. F. L. Peerboom te Haarlem, L. J.
M. Coebergh te Overveen; M. J. W.
M. Ellis en B. J. Niessink te Heem
stede; A. L. M. In der Rieden te Sant
poort; C. N. M. Keulemans te Eind
hoven; H. L. van Noort te Noordwjj-
kerhout en L. J. W. Verpaalen te Ben-
nebroek. Alle kandidaten zijn ge
slaagd.
biedt U een heerlijke vakan
tie op het water voor t 100
per week (voll. pension en
lessen lnbegr.). Toertochten
op de rivieren en het IJssei-
meer voor f 125.— per week.
Gratis geïll. prosp. onder no.
54, Dorpsstraat 116, Nieuw
koop. Tel. 01725459.
14
6
6
2
18
12
5
7
0
17
14
5
6
3
16
10
5
3
2
13
11
5
1
5
11
8
5
0
3
10
13
2
3
8
7
14
1
2
11
4
Erkende Rijschool
Amsterdam Haarlem
89504 TELEFOON 60588
Volkswagens 59
Gratis halen en brengen
Theorie met filmbeelden
Tevens Eerste Erkende
Rijschool
MET DAF-PERS. WAGENS
De eerste bom bij de luchtaanval op
Salzburg viel op de domkoepel. Het
hoofdaltaar, de wandschilderingen en
fresco's, de kansel, de koorbanken, het
orgel, de bisschopsgraven in de krypte,
het stucwerk van de koepel, dat alles van
magnifieke makelij, werden of ernstig
beschadigd of totaal vernield. Jonge
theologanten begonnen met het ruimen
van het puin: marmer, stenen, hout, ko
per, lijngewaden.... Toen men na de
oorlog tot de wederopbouw besloot, ble
ken er ook andere vernieuwingen nood
zakelijk. Zo veel mogelijk zou alles in
de oorspronkelijke staat worden terug
gebracht, dat wil zeggen: in de toestand
van honderd jaar geleden. In 1859
was men aan het restaureren geslagen
nadat de dom door een brand getroffen
was, en deze restauratie mocht niet in
alle opzichten gelukkig heten. Deze
keer wilde men het zeer nauwgezet
doen en bovendien voor de toegangs
poorten, de kansel en het koorgestoelte
een eigentijdse vormgeving verkrijgen.
Alvorens aan de wederopbouw te be
ginnen, moest men de gehele geschiede
nis van het godshuis opnieuw bestude
ren en alle beschikbare beschrijvingen
en afbeeldingen vergaren.
De kerk die in de achtste eeuw op
deze plaats gebouwd was, had in
zevenhonderd jaar zoveel verwoesten
de aanslagen moeten verwerken, dat
omstreeks 1600 de aartsbisschop haar
liet afbreken. De beroemde paleizen-
bouwer Vincenzo Scamozzi gaf hij op
dracht een nieuw plan te tekenen.
Deze kwam met een dusdanig ambi
tieus plan voor de dag (een kerk bijna
zo groot als de St.-Pieter in Rome),
dat de volgende bisschop er een zonde
van hoogmoed in zag. De opvolger
liet een andere beroemde architect
van die tijd, Santino Solaris, een iet-
iiiniiiiiiMiiiiiHiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiim
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiimiuimiiiiiii
wat bescheidener ontwerp vervaardi
gen. Het is de dom van Solaris die
heden ten dage de twee stemmigste
pleinen van Salzburg afsluit. De koe
pel en de twee torens steken maar net
boven het stadsprofiel uit. Niettemin
vormt deze kerk. met de St.-Stefans
kathedraal van Wenen, de trots van
Oostenrijk.
In 1628 werd het bouwwerk, dat rust
te op de fundamenten van de Romaanse
kerk, ingewijd. De inwijdingsfeesten
van toen, met de vereerde aanwezigheid
van aartsbisschoppen, keurvorsten en
hertogen, tartten elke beschrijving. Ter
wijl de vreugdesalvo's vanuit het bastion
op de rots over de stad daverden, trok
beneden door de triomfbogen een lange
processie met banieren, kruisen, reliek
schrijnen, toortsen en praalwagens. De
hofkapel speelde; knapen, als Engelen
„gekleed" zongen en strooiden bloemen.
In de dom voerde men een speciaal ge
schreven inwijdingsmis van Benevoli
uit met 16 kastraten, vier koren, groot
orkest en twee orgels. Waarlijk, zoveel
pracht misstond de schepping van Sola
ris niet. Het kerkinterieur was van een
stralende majesteit. De schilderingen
van Arsenio Mascagni, Ignazio Solari en
Francesco da Siena behoorden tot de
verrukkelijkste uitingen van de Renais
sance. De krullende lijsten en festoenen
van het stucwerk schitterden als sneeuw.
De dom bezat nog een rijkdom aan
kerksieraden uit de Romaanse tijd. Er
kwamen later nog kostbare geschenken
van Keizer Heinrich II en Koning Ste
fan van Hongarije bij. De kerk verwierf
ook het „orgel met de 101 stemmen", dat
Het sneeuwwitte stucwerk van de koepel, dat in '44 door een bominslag totaal
werd verwoest, heeft zijn verblindende glans herkregen. Rechts de nieuw ont
worpen kansel van Toni SchneiderManzel.
De poort van de Hoop is ontworpen door Ewald Mataré. In het brons neeft hij
wit-geglazuurde steentjes verwerkt. Mataré heeft ook de nieuwe deuren voor de
Keulse dom ontworpen.
architectonisch en muzikaal tot de
schoonste van Europa behoorde.
De nieuwe Salzburgse dom kreeg een
aardbeving en twee branden te door
staan. En niet te vergeten vier restau
raties, waarvan vooral de negentiende-
eeuwse de oorspronkelijke vormgeving
aantastte. In de loop van de tijd ver
grauwden natuurlijk ook het stucwerk
en de kleuren der schilderingen. Op de
oude pracht is echter weer nieuwe glans
komen te liggen na de recente herstel
lingswerkzaamheden. Deze restauratie,
annex herbouw heeft zo'n vijf miljoen
gulden gekost, hetgeen niet bijzonder
veel is. (De restauratie van de niet ver
nielde Nieuwe Kerk in Amsterdam zal
waarschijnlijk een groter bedrag ver
gen.) Men heeft dan ook dankbaar kun
nen profiteren van de offerbereidheid
van kunstenaars, arbeiders en leveran
ciers, die soms met minimale vergoedin
gen tevreden waren.
De wedergeboorte van de dom is
een wonder van menselijk kunnen. Er
zijn ook een aantal wezenlijke ver
nieuwingen aangebracht, waarmee het
bouwwerk nog aan luister gewonnen
heeft De Salzburgse beeldhouwer
Toni Schneider-Manzel heeft een
nieuwe kansel ontworpen. Deze acht
hoekige kansel met bronzen reliëfs
rust op een marmeren Andreaskruis.
Onmiddellijk aanvaardt men dit nieu
we element dat zich zo voortreffelijk
in het ruimtelijke geheel voegt en zo
sprekend de harmonische verhoudin
gen aanvult. Nog opmerkelijker zijn
de drie nieuwe bronzen toegangspoor
ten in de facade. De hoofdpoort, de
poort van de Liefde, is uit handen
gekomen van de vermaarde Milanees
Manzü. De poort van het Geloof aan de
linkerzijde (geschonken door de Oos
tenrijkse bankiers) is weer van Toni
Schneider-Manzel. De poort van de
Hoop (een geschenk van Bertha
Krupp von Bohlen-Halbach) is door
de grijze Düsseldorfse meester Ewald
Mataré vervaardigd. Hij verwerkte in
het brons witte geglazuurde steentjes,
waarmee hij een heel levendig effect
bereikte.
Is een bezoek aan de herrezen dom
een fascinerende belevenis, het bij
wonen van de hoogmis is een sensa
tie, althans voor ons Nederlanders. Op
de zondag van ons bezoek zagen wij
buiten aangekondigd dat men de „Or-
gelmesse" van Haydn op het pro
gramma had geplaatst. De jubelende
uitvoering, door koor, solisten en or
kest, overtrof de stoutste verwachtin
gen.
„Behoort dit tot de liturgische mu
ziek?" hebben wij een Oostenrijkse
priester gevraagd.
„Neen", zei hij, „maar zouden wij ons
niet aan deze muzikale weelde te bui
ten gaan, dan zouden wij nauwelijks een
sterveling naar de mis in de dom trek
ken".
Bij zo'n mededeling verbleekt wel iets
van de glans van dit zo hemels lijkende
bouwwerk. De Oostenrijker die wij van
onze pijnlijke verwondering deelgenoot
maakten, beaamde dit. „Ons land komt
voor de kunst heel wat sneller in het
geweer dan voor bijvoorbeeld de cha-
ritas". Overigens vormden de concert
uitvoeringen tijdens de hoogmissen voor
hem geen probleem.
„In diesen heiligen Hallen...." zei
hij, „is sedert de inrichting orkestrale
muziek gespeeld van de allergrootste
meesters". In vroeger jaren zorgde de
hofkapel van de aartsbisschop voor
de uitvoering van de misgezangen, te
genwoordig is het Mozarteumorkest
de begeleider. Zou men dat anders
willen in de kerk waar Mozart ge
doopt werd en zijn vader Leopold
vice-kapelmeester was? Verwacht men
anders in een kerk waar de jonge
Wolfgang Mozart en Michael Haydn
concertmeester waren en organist?
Welke andere muziek zou men er wil
len horen dan de gezangen die door
Mozart en Haydn speciaal voor deze
dom gecomponeerd werden? „Geachte
heer", besloot onze gesprekspartner,
„Anton Bruckner heeft gesolliciteerd
naar de functie van Domkapelmeister
van deze dom. Maar de kapel achtte
zich te goed voor hem".
HENK SUÈR
Theo Pollemans
De belevenissen von een Jongen tijdens
de grote watersnood van 1953.
In die verschrikkelijke februarinacht.
verliest Jan Tongenaar zijn ouders en
zijn broers. Hij is de enige, die over--
blijft uit 't kleine huisje aan de dijk. Dit
prachtig geschreven boek is bestemd
voor jongens en meisjes van 10-15 jaar
PRIJS GEBONDEN f 2.50
in de boekhandel verkrijgbaar
N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD
HAARLEM
'n Nieuw, practisch product:
voor uw veiligheid, mevrouw!
Met omsluitende steunbeugel
- geen vingers knellen, want
anti-aul-scharnieren - vergroot
platform - grotere stabiliteit
en anti-slip doppen. Moderne
efficiënte vormgeving op z'n
best
Geheel nieuw ontwerpen
HAARLEMSE ANALISTENCURSUS
(v/h onder leiding van Dr. J. A. v. d. Andel)
AVONDCURSUS TER OPLEIDING VOOR
HET EXAMEN
Inlichtingen, aanmelding en prospectus bij
Drs. H. H. van Iddekinge, Duinoordstraat 58,
Haarlem, Telef. 50910.
gevraagd voor mechanische administratie
leeftijd 1718 jaar.
Brieven onder nummer 29556.
(Van onze Haagse redactie)
De behandeling van het wetsontwerp
tot wijziging van de dienstplichtwet
voor de komende week op de agenda
van de Tweede Kamer geplaatst zal
waarschijnlijk opnieuw moeten worden
uitgesteld. De voorgestelde wijziging
houdt een aanpassing in aan de enige
jaren geleden gewijzigde grondwet. Uit
zending van dienstplichtigen naar de
rijksdelen in de west en naar Nieuw-
Guinea stuit sinds 1956 niet meer op
grondwettelijke bezwaren, maar nog
wel op enkele bepalingen in de dienst
plichtwet. Minister Staf heeft daarom
enige tijd geleden een wijziging van
deze laatste voorgesteld, waartegen
van PvdA-zijde bezwaar wordt ge
maakt. Niettemin was het ontwerp op
de Kameragenda geplaatst omdat de
schriftelijke voorbereiding op het
uitbrengen van eindverslag na ge
heel is voltooid. Er is ook een belang
rijke meerderheid die het regerings
voorstel steunt.
De socialistische leden van de de
fensiecommissie, de heren Wierda en
Blom, hebben nu echter verzocht een
aantal nieuwe vragen in het eindver
slag op te nemen, omdat h.i. de mede
delingen van de ministerpresident in
de regeringsverklaring „aanleiding
zouden nebben gegeven tot opmerkin
gen". In de regeringsverklaring wordt
echter alleen gezegd dat de regering
prijs stelt op een spoedige behandeling
van het ontwerp. De heren Wierda en
Blom willen bovendien weten wat de
consequenties van het voorstel zullen
zijn op den duur van de eerste oefe
ning. De defensiecommissie zal dins
dag over het socialistische verzoek
vergaderen. Hoewel de meerderheid
zeker geen nut ziet in het stellen van
De eerste bom bij een luchtaanval op Salzburg in oktober '44 trof de koepel.
Stucwerk, koorbanken, hoofdaltaar, bisschopsgraven, enz. werden verwoest.
nadere vragen aan de regering is het
toch met gebruikelijk dat een dergelijk
verzoek van de minderheid wordt af
gewezen. Het zal er daarom wel op
uitlopen dat de openbare behandeline
moet worden uitgesteld tot minister
Van den Berg de gelegenheid heeft
gehad op de vragen te antwoorden.
In groep 1 van de onderlinge wed
strijden van de R.K. Schaakclub s.Het
Witte Paard" kwam Huneker, door
zelf te winnen en door de onverwacht»
nederlaag van Hopman tegen Hoog
land, op de 5e plaats. Reeuwijk bleef
door een nederlaag tegen van der Spek
in de onderste regionen.
In groep 2 maakten de koplopers
geen fouten, maar doordat Banken één
partij won en Joosten wederom ver
dienstelijk werk verrichtte door van
Brohet te winnen, is Banken thans tot
de 5e plaats opgeklommen. In groep 3
was het van Schie, die door zijn zege
weer een plaatsje steeg. De uitslagen
waren: Haverkort-Huneker 0-1, Hoog
land-Hopman 1-0, v. d. Spek-Reeuwijk
1-0, v. d. Meer-E. Ouddeken >/ay,
Brohet-Joosten 0-1, Banken-Raapen-
horst 1-0, v. d.Berg-E. Ouddeken O-l,
v. d. Meer-v. d. Stoop Sr. 1-0, Banken-
Chr. Ouddeken 0-1, v. Schie-Puts 1-0,
Huyboom-v. d. Stoop Jr. 1-0, v. d. Vel-
de-Bleekemolen 1-0, de Bont-Holtkamp
'/2V3, R. Mossinkoff-Baas 0-1. v. Keu-
len-v. d. Stoop Jr. 0-1, Pulles-Holt-
kamp 0-1.
Op het terrein van de speeltuin
„Oosterkwartier" aan de Zomervaart
wordt zondag het „Driehoek" volley
bal-toernooi gehouden, georganiseerd
door de volleybal-vereniging „W.I.K."
Aan dit verenigings-toernooi, dat
voor de vierde maal plaats vindt, ne
men naast de organiserende vereniging
de dames- en herenploegen van Gios,
OVRA, DSS en Spaarnestad uit Haar
lem, Smash uit Rotterdam en het Am-
stelveense St.-Martinus deel.
Het toernooi begint om 12.00 uur en
de laatste van de 42 wedstrijden zal
om ongeveer half zes eindigen.
Een 25-jarige boekhouder-kassier,
werkzaam bij een Amsterdams filiaal
van een in Heerlen gevestigde limonade-
fabriek, is sinds maandag j.l. voortvluch
tig, nadat bij een accountantscontrole
een tekort van circa 2200 gulden in zijn
kas was ontdekt. Terstond nadat er
aangifte bij de politie wegens verduiste
ring was gedaan, bleek de jongeman
spoorloos te zijn verdwenen.
De opleidingstij d der Jzuïeten in Ne
derland zal van 1 september af met
een jaar worden bekort. Dit heeft de
provinciaal, dr. J. Westermann S.J.
medegedeeld na een bespreking op het
generalaat te Rome. Het junioraat van
een jaar, dat volgde na het tweejarig
noviciaat wordt afgeschaft. De reden
van deze beslissing ligt o.a. in pet feit,
dat een al te lange vorming zich wreekt
een minder ontvankelijkheid.
