Labour dient motie in over
gebeurtenissen in Nyasaland
i
Lid van verboden Afrikaanse
partij in ons land
en omroepmono
in Engeland
A
Y*
EXAMENS
DE EILANDER
Geforceerde
federatie
Aanvaarding zou positie van
Lennox-Boyd zeer moeilijk maken
Met Nederlandse vrouw en dochtertje
naar Nederland uitgeweken
Franse operatie
in Kabylië
DRAADLOOS
Televisie op de
Antillen
DE MAAND AUGUSTUS STAAT
DE EERSTE WEKEN IN HET
TEKEN VAN DE PERSEÏDEN
CONTACT
A1
tl-
°rêfé
Zilveren priesterfeest
mgr. P. M. Arntz
NA GEVANGENSCHAP IN RHODESIË
Bekende Duitse pilool
verongelukt
Tot nu toe vijftig
schermutselingen
Draaiorgelconcours in
me gen
Niji
Soekarno verbiedt
lidmaatschap van
politieke partij
De sterrenhemel
KLAAS TOXOPEUS I
[A i
DINSDAG 28 JULI 1959
PAGINA 7
>nt o°1
wePs
m Al
stel
Apostolisch vicaris
van Bandoeng
Hartaanval tijdens vlucht
Aan alle hooggeplaatste
landsdienaren
Opvolger van Heuss
in het ziekenhuis
VEEVERGIFTIGING
IN SASSENHEIM
OM EEN ZOMERHUISJE
Fabrikant wint kort geding
ROMAN VAN DE LOKKENDE ZEE
door
voor
zoorm
envef*
ir da'
liniie"
seek»*
piran'
Je a<-
>orde'
;s tni'
ehuitf»
dboat.
ds af*
e me*
'stem-
een
fiets
protiS
en
oppen
;toria-
fiet-
ihoteli
Bpen-
len op
»t één
e lei*
id ge;
idboa'
larorn
jscha*
ssink,
rland*
i een
3 zen*
:ojuis'
jscha-
ieder'
n on»
vezei1'
leldin'
n vafl
eleefd
ma»
n zod
Dom®:
.nt Wj
iloudf
ee"
t ion*
doen-
r con*
g bid'
elnet*
nidd^
geed
teited
joden»
m&'
e vad
it eed
va'*
sr ord
ertuië
3gëe";
t meJ
pet
boded
ikt <f
Me
at de'
1 va«
men«
anned
'orded
s W*
Zes jaar geleden heeft Engeland drie
Afrikaanse gebieden samenge
voegd tot een nieuwe staatkundige
eenheid. De fusie, die plaats had tegen
de wil van de Afrikaanse bevolking,
heeft inmiddels .anleiding gegeven tot
grote moeilijkheden. De Britse regering
's tot nog toe geenszins bereid de uni
ficatie weer te niet te doen, maar zij
zal toch een oplossing moeten vinden
voor het probleem dat sinds vorige
Week brandend actueel is geworden. In
1953 werd de Centraal Afrikaanse Fe
deratie gevormd uit de kolonie met
zelfbestuur Zuid-Rhodesië en de protec
toraten Noord-Rhodesië en Nyasaland.
Nu is de structuur van de bevolking in
het eerstgenoemde land van heel ande
re aard dan in de beide andere gebie
den. In de koloi.ie vindt men namelijk
in tegenstelling tot de twee protecto
raten naar verhouding zeer veel blan-
ken. Naast twee en een half miljoen
Afrikanen zijn er in Zuid-Rhodesië niet
minder dan 200.000 blanke planters. In
Noord-Rhodesië is de verhouding 2.2
miljoen tegen 72.000, en in Nyasaland
2.7 miljoen tegen 9.000. In Zuid-Rhode
sië hebben de blanken steeds een vol
komen overheersende rol gespeeld in
het binnenlandse bestuur, en toen dan
ook de planr.jn voor de Centraal-Afri-
kaanse Federatie werden gelanceerd,
vreesden de Afrikanen in de twee pro
tectoraten op goede gronden dat voort
aan in de hele federatie de blanke be
woners het voor het zeggen zouden krij
gen. De Afrikanen in Noord-Rhodesië
en Nyasaland gaven er de voorkeur aan
rechtstreeks vanuit Londen te worden
bestuurd. Zij wilden de status van protec
toraat liever voorlopig gehandhaafd
zien.
Een Afrikaanse nationalistische be
weging, het Afrikaanse Nationale
Congres, heeft de laatste jaren
voortdurend geprotesteerd tegen de fe
deratie-vorm, maar aar deze protesten
werd weinig aan-
f A dacht besteed.
Toen kwam in ju-
BUITENLANDSE li 1958 de presi
dent van het Con-
KRON1EK gres, dr. Hastings
K. Banda, die lan-
V. J ge tijd in Groot-
Brittannië en
Amerika had gewoond, naar zijn geboor
teland Nyasaland, om er persoonlijk
het verzet tegen de federatie te lei
den. Al poedig ontstonden er ernstige
conflicten tussen de Afrikaanse verzets.
lieden en de regering van de federatie,
onder leiding van premier Sir Roy We-
lensky, en tenslotte ontstond er een ko
verontrustende situatie dat op 3 maart
1959 in Nyasaland de noodtoestand werd
uitgeroepen. Dr. Banda en een groot
aantal andere leiders van het Afrikaan
se Nationale Congres werden zonder
vorm van proces in de gevangenis ge
worpen. Indertijd werd verklaard, dat
het drastisch optreden noodzakelijk
was, omdat het Congres een grote sa
menzwering had gesmeed tegen de rege
ring. Maar vorige week heeft een spe
ciale studie-commissie, onder leiding
van de vooraanstaande Britse rechter,
Devlin, in een lijvig rapport medege
deeld, dat er van een samenzwering geen
sprake is geweest. In het rapport van
Devlin (dat onze Londense correspon
dent zaterdag j.l. in zijn rubriek „De
week in Westminster" uitvoerig heeft
besproken) wordt verder gesteld, dat
Nyasaland op het ogenblik een „poli
tiestaat" is, dat de gouverneur van Nya.
saland, Sir Robert Armitage, verant
woordelijkheid draagt voor het uitbre-
,-. fen van de onlusten in zijn gebied, en
I dr. Banda bepaald niet de schurk
hebbenrnu°r de Britten hem indertijd
1 reid ziin Dr' Banda zou be-
vfiid te nm™ ,met de wettige over
heid te praten, als men hem daartoe
de kans gegeven had.
Vanmiddag is in het Britse Lager
huis het debat begonnen over de
situatie in Nyasaland en de La-
bour-oppositie zal ongetwijfeld dank
baar fetouik maken van het rapport
van npvlin (eG-i Conservatief) om ae
regering ter verantwoording te roepen
voor de gang van zaken in de een
traal-Afnkaanse Federatie. De
minister an Koloniën, Lennox-Boya,
zaI het niet gemakkelijk hebben Men
verwacht niet, dat hij zal aftreden,
hiaar hij is toch weJ in een zeer netelig
Parket geraakt. De zaak heeft in Groot-
Drittannië zeer de aandacht getrokken,
eh het hoogst serieuze zondagsblad
•>The Observer", een orgaan dat men
biet van socialistische sympathieën kan
verdenken, heeft zojuist bijna een heel
hummer aan het rapport-Devlin gewijd,
fh een hoofdartikel komt „The Obser
ver" tot enige conclusies die allerminst
vleiend zijn voor de verantwoordelijke
Britse autoriteiten, van premier Mac-
millan tot gouverneur Armitage. Het
blad is van mening, dat Londen aan
Nyasaland n Noord-Rhodesië demo
cratische grondwetten ->n Afrikaanse
regeringen moet beloven, en dat de pro
tectoraten de gelegenheid moeten krij
gen om zich de-gewenst van de Fede
ratie los te maken Maar in Salisbury,
de hoofdstad van Zuid-Rhodesië en te
vens de hoofdstad van de Federatie,
Verzet men zich met hand en tand te
gen een staatkundige scheiding van de
kolonie en de protectoraten. Sir Roy,
de premier heeft zich juist krachtig in.
gespannen om een verdere integratie
Rf te dwingen.
Het optreden van de Britten in Nyasa-
»and, vooral na het uitroepen van de
hoodtoestand, werpt een smet op het ko.
'oniale beleid van een land dat zich
Mtijd zo op zijn democratische opvat-
bngen beroemt.
Mgr. P. M. Arntz, apostolisch vicaris
jRn Bandoeng viert 1 augustus zijn zil
veren priesterfeest. Mgr. Arntz werd 31
Juli 1910 te Beers in Noord-Brabant g->-
Pren. Hij studeerde filosofie en theolo
ge aan het filosoficum en theologicum
„P- te Zoeterwoude en St.-Agatha. 1
Augustus 1934 ontving hij uit handen
Win mgr. J. O. Smit de priesterwijding,
jjanvankelijk kreeg hij een studie-op-
PF.acht voor Frans, maar in 1938 werd
?j' leraar aan het Kruisherencollege te
JJden. Na drie jaar kreeg hij zijn be
coming tot magister aan het filosofi-
jUtti te Zoeterwoude. Toen na de oor-
stfi een rect°r moest worden aange-
jlld aan het college te Uden om het
jA Promovendi voor te bereiden, werd
f,,gr- Arntz daarvoor aangezocht. Deze
wU'e bekleedde hij tot 1950. Van 1950
de 2 was b',j superior regularis van
r»Jbjissie der Kruisheren op Java. 10 ja-
hem 1952 benoemde paus Pius XII
docVi tot apostolisch vicaris van Ban-
torin en tC)t titulair bisschop van Ste
de 25 maart van dat jaar geschiedde
'sschopswijding in de kathedraal te
vereng. De oorlog met de Japanners
'®s ipbgde veel van zijn werk. Bijna al-
b°u'hoest na de oorlog worden opge-
htijj.pb- Momenteel zijn er twee wees-
'b'dfliV neSen lagere scholen, vijftien
«0 „p'bare scholen, een kweekschool
entw;n klein-seminarle. Naast de zeven-
Hssj. Kruisheren zijn er twee Indo-
doen~ e priesters in het vicariaat Ban-
de if werkzaam. Op de scholen en in
en «ekenhuizen werken acht broeders
4a etP.hderdze venen vijf tig zusters. Het
rt„.J.ai katholieken
De Britse socialisten hebben bij het
Lagerhuis een motie ingediend, waarin
wordt gezegd dat het Huis „het rapport
van de commissie van onderzoek in
Nyasaland aanvaardt". Goedkeuring
hiervan zou inhouden dat de afgevaar
digden akkoord gaan met de in dit rap
port op de conservatieve regering ge
oefende kritiek. Vandaag later op de
dag zal het Lagerhuis het rapport be
spreken.
De minister van koloniën, Lennox-
Boyd, heeft laten weten, dat hij niet
zal aftreden en dat dr. Hastings Ban
da, de leider van de nationalisten in
Nyasaland, gevangen blijft. Zoals be
kend nam de gouverneur van Nyasa
land, Sir Robert Armitage, indertijd
krachtige maatregelen tegen de natio
nalisten omdat dezen een bloedbad on-
TTTTTTTTn
^Tanganjba
•eercoRN*
lUgAMt
Ityassa
Noord
rmrn
Angola
LUANSHM
Rhodesia
ZAMBJ
BlANTVRE»
MVA I
AU58URY
A OWALO*.*"^
Beetsjo*
n«lan<j un;e vanT
II1111' ZuidAlfiH
der de blanken zouden hebben voorbe
reid. De Britse commissie van onder
zoek is echter tot de conclusie geko
men dat er van een dergelijk plan
niets is gebleken. De commissie van
onderzoek noemt Nyasaland een „po
litiestaat".
Politieke commentators zijn van
oordeel, dat minister Lennox-Boyds
positie, evenals die van gouverneur
Armitage, bijzonder moeilijk zal zijn,
als de Labournota wordt aanvaard.
De socialisten hopen dat zij de steun
zullen krijgen van enige ontevreden
conservatieven, maar dit wordt niet
waarschijnlijk geacht. Wel zullen ver
moedelijk de liberalen Labour steu
nen.
In een regeringsmotie wordt de con
clusie van de commissie van onderzoek
onderschreven, dat de Afrikaanse Con
grespartij van Nyasaland indertijd een
politiek van geweld had aanvaard en
dat het verklaren van de noodtoestand
gerechtvaardigd was. In de motie
wordt het verlies van mensenlevens be
treurd, maar er wordt aan toegevoegd
dat het snelle optreden van de gouver
neur een verergering van de toestand
heeft voorkomen.
Tijdens een debat in het Lagerhuis
over de dood van elf Mau Mau-gevan-
genen in het Hola-kamp in Kenia, in
maart j.l., eisten Labourleden gisteren
het aftreden van minister Lennox
Boyd. Het debat, dat gisteravond laat
begon en tot bijna drie uur in de och
tend voortduurde, eindigde zonder een
stemming.
Vorige week donderdag is te Londen
een Witboek gepubliceerd, waarin wordt
verklaard, dat een disciplinaire commis
sie van onderzoek klachten tegen de
gewezen commandant van het kamp
gerechtvaardigd had bevonden. De Mau
Mau-aanhangers waren door bewakers
doodgeslagen. De commandant werd
verweten dat hij niet voldoende toezicht
had uitgeoefend.
Advertentie
duizend.
bedraagt ongeveer
Zaterdag is een bekende Duitse vlie
ger, Wolf Hirth, uit Stuttgart tijdens een
zweefvliegtocht te Dettingen in West-
Duitsland verongelukt. Hij moet tijdens
de vlucht een hartaanval gekregen heb
ben. In mei van dit jaar ontving Wolf
Hirth op het congres te Moskou van de
international aeronautische federatie
de Lilienthal-medaille, een hoge onder
scheiding voor vliegers.
Wolf Hirth, die op 28 februari 1900
werd geboren, woonde in Stuttgart. Hij
verwierf zich in de loop der jaren een
wereldfaam als motor- en als zweefvlie
ger. Onder andere heeft hij het ook in
Nederland bekende toestel de Grunau-
baby ontworpen en geconstrueerd.
Sinds 1952 was hij bestuurslid van de
O S.T.I.V., de internationale organisa
tie op het gebied van zweefvliegen.
In de eerste fase van de vorige week
onder persoonlijke leiding van de rra
se opperbevelhebber in Algerije, gene
raal Challe, begonnen operatie in nel
ten oosten van Algiers gelegen woeste
en dicht beboste berggebied van Kaby
lië, zijn meer dan 180 Algerijnse op
standelingen gedood, gewond of gevan
gen genomen, aldus is gisteravond of
ficieel te Algiers medegedeeld. De der
tigduizend man Franse troepen, die de
ze „operation jumelles" („tweelingen")
uitvoeren, verloren tot nu twee doden,
terwijl achttien militairen werden ge
wond. Er zijn tot nu toe ongeveer vijf
tig schermutselingen geleverd, waarin,
volgens niet-officiële cijfers, 110 rebel
len sneuvelden.
De Franse troepen, die worden ge
steund door vliegtuigen en helikopters,
voeren zuiveringsoperaties uit in een
met diepe ravijnen doorsneden bergge
bied ter grootte van 1.800 tot tweedui
zend vierkante kilometer, waarin zich
vijf- tot tienduizend goed geoefen
de en wel bewapende onstandelin-
gen bevinden. In de eerste fase van de
operatie zpn ook een negentigtal leden
van het politieke en administratieve re-
bellenbewind in Kabylië gearresteerd.
De Franse militairen hebben tot nu
toe een verlaten commandopost en
veertien opslagplaatsen der opstande
lingen van ammunitie, radio-apparaten
en schrijfmachines gevonden. De rebel
len schijnen zich in kleine groepen ge
splitst te hebben, die een heenkomen
zoeken in berggrotten en dorpen. De toe
gangen tot Kabylië zijn afgezet om de
opstandelingen te beletten het gebied te
verlaten.
In Franse militaire kringen meent
men dat de operaties in Kabylië, ge
zien de ideale schuilplaatsen die dit
dicht beboste berggebied de rebellen
biedt, tenminste verscheidene weken
zullen duren.
Dank zij de medewerking van de
„Kring van draaiorgelvrienden" o'nder
voorzitterschap van Mr. Romke de
Waard uit Amsterdam, zal 12 augustus
te Nijmegen voornamelijk op Plein
1944 een nationaal draaiorgelcon
cours worden gehouden. Dertien draai
orgels zullen die dag hun melodieën
doen horen. De bekende „Grote Gavi-
oli" uit Assendelft zal ook van de par
tij zijn. Njjmegenaren onder wie
autoriteiten zuilen hun talent kun
nen tonen aan het wiel. De jury bestaat
uit de stedelijke muziekrecensenten en
de directie van „Toonkunst".
Patrick Matimba, lid van de verbo
den Afrikaanse congrespartij, die na
een gevangenschap van enkele maan
den door de regering van Rhodesië is
vrijgelaten, is gistermiddag met 'n KLM-
vliegtuig op de Amsterdamse luchtha
ven gearriveerd. De Afrikaanse advo
caat was in gezelschap van zijn vrouw,
de 28-,jarige Adri Matimba-van Hoorn
die vijf jaar geleden is gehuwd, en hun
vierjarig dochtertje Hanneke, die zich
al gauw thuis voelde in de aankomsthal
Europa en verstoppertje op balie en
grond speelde met alle koffers van de
passagiers, die met het toestel waren
meegekomen.
Matimba zal zich voorlopig in ons
land vestigen, omdat de ouders van
z\jn echtgenote in Gouda wonen. Hy
heeft een verblijfsvergunning voor on
bepaalde tijd gekregen, op voorwaarde
dat hij zich van elke politieke activiteit
zal onthouden.
-Patrick Matimba deelde op Schip
hol mede, dat hij vijf maanden in de
gevangenis van Khami in Bulawajo had
gezeten en ei slecht was behandeld.
Toen de noodtoestand was afgekondigd
zijn duizend Afrikanen in Nyasaland,
Noord- en Zuid-Rhodesië gearresteerd.
Hij werd in Salisbury, waar het gezin
woonde, aangehouden. Waarom? Dat
weet hij niet, zegt hij, maar de reden
was begrijpelijk: zijn'lidmaatschap van
de congrespartij.
De toestand van het ogenblik achtte
hij ingewikkeld. Natuurlijk streeft de
nu verboden Afrikaanse congrespartij
naar onafhankelijkheid, maar langs de
mocratische weg, zo verklaarde hij. Wij
willen de Europeanen niet uit Afrika
verdrijven, integendeel, wij willen
met hen samenwerken. Wij hebben de
Europeanen nodig bij de opbouw van
het land.
„In Nederland zal ik me van alle ptjj.
litieke activiteiten onthouden", zo ver
klaarde hij. „Ik ben echter geen lid
meer van de congrespartij, want die
heeft immers opgehouden te bestaan.
Ik ben. naar ik meen, vrij, om in Euro
pa te gaan waarheen ik wil. Het ligt in
mijn bedoeling om een dezer dagen
naar Londen te vliegen voor het opne
men van contact".
President Soekarno van Indonesië
heeft gisteren een besluit uitgevaardigd,
waarbij het aan hooggeplaatste burger
lijke landsdienaren, commanderen
de militairen en politie-ambtenaren
verboden wordt, lid te zijn van een po
litieke party.
Eveneens heeft Soekarno 17 augustus
vastgesteld als de datum, waarop de
leden van het Indonesische parlement
de eed op de grondwet van 1945 moe
ten hebben afgelegd, op straffe van
verlies van hun zetel in het parlement.
Van de 268 leden van het parlement
hebben 32 dit nog niet gedaan. Van deze
32 vertoeven er vijf in de rimboe, van
wie twee bij de opstandelingen, twee
verblijven in een gevangenis en de
overigen hebben hun ontslag als parle
mentslid ingediend.
Van het lidmaatschap van een poli
tieke partij zijn de hoogst bezoldigde
ambtenaren uitgesloten, tot en met di
recteuren van bureaus en onderbureaus,
alsmede de directeuren van onderne
mingen, die geheel of ten dele eigen
dom van de staat zijn, aldus meldt Reu
ter.
President Soekarno heeft de procu
reur-generaal gemachtigd de dood
straf te eisen tegen „degenen die ob
structie voeren tegen het regerings
programma om het volk van voldoen
de voedsel en kleding te voorzien,"
aldus meldt UPI.
De president verleende de procureur-
generaal extra-bevoegdheden „opdat
het regeringsprogramma beter ten uit
voer kan worden gebracht." De procu
reur-generaal zal thans in staat zijn
rechtstreekse bevelen te geven aan de
staats- en militaire politie, met voor
bijgaan van de gewone hiërarchische
procedures.
Verenigde Staten. De Amerikaanse
minister van landbouw, Ezra Benson,
heeft maandag na een bezoek aan de
Russische tentoonstelling te New York
verklaard, er op te rekenen dat hij
deze zomer de Sovjet-Unie, Polen en de
Noordeuropese staten als vertegenwoor
diger der Amerikaanse regering zal
kunnen bezoeken.
(Van onze correspondent in Bonn)
Dr. Heinricb Lübke, thans nog West
duits minister van landbouw en straks
bondspresident, is voor onderzoek op
genomen in het ziekenhuis in Eutin
(Sleeswljk-Holstein)Hij heeft zich daar
onder behandeling gesteld van prof.
Essen, een bekende specialist voor
bloedziekten.
Over het resultaat van het onderzoek
en over de diagnose en behandeling
wordt stilzwijgen bewaard. De a.s.
president van West-Duitsland - hij is
gekozen tot opvolger van prof. Heuss,
de huidige bondspresident - heeft prof.
Essen verboden mededelingen aan de
pers te doen. De professor wilde niet
verder gaan dan de verklaring, dat dr.
Lübke „dringend vakantie nodig heeft".
Vermoedelijk door het eten van ver
giftigd afval van bloembollen zijn de
laatste dagen vergiftigingsverschijnse
len opgetreden bij achttien stuks vee
van het ras roodblaren (bij drie melk
koeien en vijftien pinken) eigendom
van een veehouder aan de Hoofdstraat
in Sassenheim.
Inmiddels zijn tot heden twaalf stuks
vee gestorven, terwijl van de andere
zes stuks de toestand bedenkelijk is.
Het onderzoek naar de juiste oorzaak
is nog gaande.
Tegenstanders van het „zuilen-sys
teem" in onze vaderlandse omroep, dat
zij beschouwen als een verbrokkeling
van krachten en een verspilling van
financiën, zien wel eens over het hoofd,
dat een door hen gepropageerde „natio
nale omroep", zoals die bijvoorbeeld in
Engeland is belichaamd in de B.B.C.,
zijn bezwaren kan hebben en kan leiden
tot monopolievorming.
In Engeland doet thans een actie-co
mité, dat een belangrijke rol heeft ge
speeld bij de invoering van de commer
ciële-televisie, weer van. zich horen-.
Het probeert de verzorging van een
eventueel in te stellen derde televisie
programma toegewezen te krijgen aan
een nieuwe commerciële TV-maatschap-
pij. Precies zoals dit comité er in 1953
naar heeft gestreefd, „het televisiemo
nopolie van de B.B.C. te doorbreken",
is het er thans op uit, een einde te ma
ken aan wat het beschouwt als een mo
nopolie, dat zich onder de Independent
Television Authority op het gebied van
de commerciële televisie heeft gevormd.
Intussen wil dit niet zeggen, dat de
B.B.C. zal blijven gevrijwaard van kri
tiek. De leiding van het comité, dat
staat onder presidentschap van Lord
Lloyd, tweede secretaris van binnen
landse zaken van 1952 tot 1954 en on
derstaatssecretaris voor de koloniën
van 1954 tot 1957, is van mening, dat er
ook een eind moet komen aan het mo
nopolie van de B.B.C. op het gebied
van de radio en dat, rekening houdend
rnef (je technische mogelijkheden, ieder
die een commercieel radiostation in
Engeland wenst od te richten, daartoe
vergunning moet kunnen krijgen.
De vorige campagne van het comité
is gevoerd met behulp van pamfletten,
brieven aan parlementsleden en de
pers openbare bijeenkomsten en adres
sen aan invloedrijke organisaties. De
doeltreffendheid van de nieuwe actie zal
voor een goed deel afhangen van de fi
nanciële steun, die het comité krijgt,
maar toch hoopt men, evenals de vori
ge maal, spoedig bevredigende resulta
ten te kunnen bereiken.
ten aanzien van het vestigen van een
Antilliaanse televisie.
In dit schrijven zegt de minister dat
er op Curagao en Aruba tezamen onge
veer 2000 televisietoestellen in gebruik
zijn, zodat mag worden aangenomen dat
ruim 10.000 personen televisieprogram
ma's afkomstig uit het buitenland
volgen. De regering ziet hierin een ge
vaar voor het volkseigene in de Neder
landse Antillen. Sedert jaren wordt van
particuliere zijde getracht, tot de op
richting van een Antilliaanse televisie
zender fe komen dóch op dit punt zijn
onvoldoende vórderingen gemaakt, zó
dat wel vaststaat, dat binneh afzienba
re tijd dit initiatief geen kans van sla
gen zal hebben. Ingrijpen van overheids
wege acht de minister derhalve nood
zakelijk. Besloten werd de overheid te
doen deelnemen in het aandelenkapitaal
van een op te richten N.V., de N.V. Ne-
derlands-Antilliaans televisie bedrijf.
De bouw van een televisiezender, zo
wel op Curagao ais op Aruba is noodza
kelijk. De kosten worden geschat op
NAP 550.000, de jaarlijkse exploitatie
kosten op NAF 250.000 in de aanvang
en op NAF 500.000 op den duur. De
voornaamste bron van inkomsten zal re
clame zijn. Maar aangezien de te ver
wachten opbrengst van reclame de kos
ten niet zal dekken stelt de minister
voor, over te gaan tot heffing van „kijk
geld" van NAF 5 per toestel per maand.
De minister van verkeer en vervoer
van de Nederlandse Antillen. F. Beau-
jon, heeft zich in een schrijven tot de
staten der Nederlandse Antillen ge
wend, teneinde een uiteenzetting te ge
ven over de plannen van de regering
De president van de Alkmaarse
I rechtbank, mr. A. D. van Regteren Al-
tena heeft maandagmiddag uitspraak
gedaan in het kort geding, dat de fa-
hrikant W B uit Zaandam aanhangig
had gemaakt tegen het gemeentebe
stuur van Egmond aan Zee. De fabri
kant had geëist dat de verzegeling van
een hem toebehorende woning onge
daan zou worden gemaakt, zulks op een
straffe van een dwangsom van 250,-
per dag. De president heeft de vorde
ring toegewezen. Het betrof een onbe
woonbaar verklaarde woning, die de
heer B. gerestaureerd had om er met
zijn gezin gedurende de zomermaan
den te verblijven. Enige tijd geleden
hadden B. en W. de eigenaar op grond
van gemeentelijke bepalingen gelast
deze woning te ontruimen.
Oostenrijk. Uit het meer van Top-
litz is maandag een kist opgehaald met
500 pakjes nagemaakte Engelse bank
biljetten van 5 pond. Het staat wei vast
dat ze in de oorlog door de Duitsers
zijn vervaardigd,
Kj30Mn33Mi
tlER
SKCNBo li
\SCHUTTER
Om de kaart te richten, moet men ze hoven het hoofd houden en het N.
laten samenvallen met de noordelijke horizon. De stand van de hemel is die
op 15 augustus, tussen 21 en 23 uur. Voor vroegere waarnemingen de kaart
draaien in de richting van de wijzers van een uurwerk, voor latere waar
nemingen in tegenovergestelde richting. Voor de maan zijn het eerste
kwartier, de volle maan en het laatste kwartier aangegeven; de cijfers
duiden de dag van de maand aan. De zichtbare planeten zijn: Venus (V),
Jupiter (J), Saturnus (S). De bewegingsrichting wordt aangegeven van punt 1
(le dag) naar punt 31 (laatste dag van de maand).
Ihoewel de nachten in augustus staat bijna loodrecht op dat van de
langer worden, zijn slechts aardbaan. De aarde heeft dagen no-
Venus, Jupiter en Saturnus dig om het gebied waar de Perseïden
zichtbaar. Een bijzonder verschijnsel langs vliegen te doorkruisen. Op 12
is de meteorenvlaag, de Perseïden, die augustus gaat de aarde door de
jaarlijks in augustus kan worden „hoofdmacht" van de zwermen, dan
waargenomen. Venus zien we groter kunnen wij één Perseïde per minuut
en groter worden, maar tezelfdertijd zien. Dit jaar wordt het grootste aan-
smaller en smaller. Een kijker is ver- tal verwacht op 12 augustus vroeg op
eist. Op 7 augustus staan Venus en de avond.
de Maan bij elkaar. Kijkerbezitters De Perseïden dringen onze damp-
kunnen de schijngestalten van Venus kring binnen met een snelheid van
en de Maan met elkaar vergelijken. 60 km per seconde, dat is groter dan
Augustus is de maand van de Per- die der kunstmanen, welke slechts 8
seïden.. Er gaat geen nacht van de km per seconde bedraagt. Op een
eerste drie weken voorbij of er ver- 110 km boven onze aarde gekomen,
schijnen Perseïden boven de noord- ziet men de Perseïden. De hevige
oostelijke gezichtseinder. Zoek daar- botsingen van de meteoroïden met
om het gedeelte van de hemel op ten de luchtdeeltjes verwarmen de me-
zuiden van het sterrenbeeld Cassio- teoroïde tot smeltens toe. De atomen,
peia. Tussen Cassiopeia en de horizon waaruit de meteoroïde is samenge-
vindt u het vrij grillige sterrenbeeld steld, worden door deze botsingen
Perseus. De hemelstreek rond Perseus erg gehavend. Er worden elektronen
is het toneel waar de Perseïden elk afgerukt, en de atomen worden
jaar optreden. De Perseïden worden ionen. Uit de spectroscopische waar
in de volksmond „vallende sterren" nemingen blijkt dat er calcium-,
genoemd: wetenschappelijk zijn het magnesium- en silicium-ionen voor
meteoren. Ze worden teweeggebracht komen in de lichtgevende wolk waar
door meteoroïden. Dat zijn nietige in de meteoroïde zich hult. Het eind-
lichaampjes, lopende van een hon- spoor van de meteoren eindigt meest-
derdste centimeter tot enkele honder- al op 80 km. De meteoroïden zijn
den centimeters. De kleinere komen waarschijnlijk samengesteld uit kor-
het veelvuldigst voor. reltjes steen, metaal, bevroren water,
Buiten de Perseïden kunnen ook toe- bevroren koolzuur en bevroren am-
vallige „meteoren" verschijnen. Om moniak. Treft een meteoroïde onze
dit te herkennen, kan men nagaan aarde, dan is het een meteoriet,
van welk punt de meteoor de hemel In het sterrenbeeld Weegschaal
ontvlucht. In geval van een „echte" ontmoet de maan in de nacht van
Perseïde. vlucht deze weg van de ster 11 op 12 augustus de planeet Jupiter.
Perseï. Elk jaar rond 12 augustus gaat De maan vervolgt haar weg naar het
de aarde door een zwerm meteoro- sterrenbeeld de Schutter, waar zij
iden. Deze doorlopen in 108 jaren Saturnus zal aantreffen. Door de
een zeer lange ellips. Deze ellips reikt lage stand van Saturnus gaat jammer
van de aardbaan tot buiten de baan genoeg een groot deel van haar
van Pluto en het vlak van de ellips schoonheid verloren.
Efemeriden: Van 31 juli tot 31 aug. korten de dagen met 1 uur en 58 min.
Data
Opkomst
Ondergang (x)
Zon
1
5.07 u.
20.30 u.
31
5.53 u.
19.32 U.
Venus
1
8.46 u.
21.20 U.
21
7.35 U.
19.35 U.
Jupiter
1
14.53 u.
23.57 U.
21
13.42 u.
22.41 u.
Saturnus
1
18.08 u.
2.15 U.
21
16.47 u.
22
0.48 u.
Maan: Nieuwe maan op 4 augustus te 15.34 u.
Eerste kwartier op 11 augustus te 18.10 u.
Volle maan op 18 augustus te 13.50 u.
Laatste kwartier op 26 augustus te 9.03 u.
(x) 51" noorderbreedte, 4" oosterlengte.
In meer naar het oosten gelegen landen komt de zon Iets eerder op en
gaat ook iets vroeger onder.
AMSTERDAM. Handelsweten
schappen M.O. A: Th. Kraekman Baarn,
F. Schipper Den Haag.
's-GRAVENHAGE Tekenen A (exa
mentekenen M.O.): H. de Bruijn ICops
Amsterdam, T. Frölich Haarlem, P.
Blokhuis Den Haag, P. Dorleijn Utrecht,
A. Jongmans Amsterdam. D. Domhof,
Aerdenhout, J. rKak, Laren (N.-H.).
's-GRAVENHAGE. Huisakte Duits
M.O. A: mej. Th. Dijker Nijmegen, S.
Kok Vlaardingen, J. de Boo Middelburg,
IIIIIIIIIU-
Siiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillliiliiiiiiillillllliiiiiilllö
35
Voor de derde maai luchtte hij zijn gepijnigde
hart. „Een brief, Clara! Een brief!" schreeuwde
hij, alsot iemand hem door de ruit had uit staan
lachen„Dat ellendige jong heeft een brlefie ge
schreven! Is 't zonder dat al niet erg genoeg? 'n
Briefie! Als de eerste de beste zelfmoordenaar
Clara!"
Met van boosheid trillende stem las hij voor:
„Moeder en vader. Ik kan niet meer blijven. De
zuivelsehool is niks voor mij en met Menke is hei
ook uit. Wees niet kwaad. Ik heb er strijd genoeg
van. Groeten van Hedwig."
„Wel allemensen," brieste Chris Hedland. „Heb
je dat gehóórd, Clara? Je hebt de groeten van 'm.
Zo smalend mogelijk zei hij: „Dat rotjong heeft al
strijd genoeg Zou je 'm niet vermoorden?" Hi
wond zichzelf steeds meer op. Schuim stond hem
op de lippen Hij liep, zwaaiend met het briefjf
van het raam naar de deur. De woorden sisten hem
tussen de tanden toen hij uitriep: „Claraik
mag lij en dat dat jong verzuipt."
Clara begon luider te snikken. Met gesmoorde
stem riep ze: „Doe dat niet, Chris! Vervloek de
iongen met! Om Gods wil dan tochJe mag
hem niet vervloeken!"
Haar angstige stem deed iets in hem breken. Mei
gebogen hoofd zonk hij op een stoel neer. Het briefje
wierp hij op Hedwigs bed. „Déar dan!" zei hij
.Daar heb je zijn laatste groeten!" Hij steunde
zijn hoofo tn de handen. Zijn schouders schokten,
alsof hij door zweepslagen getroffen werd. Na enige
tijd zei hij treurig: „Als je 'ns van zo'n geval hoort,
dan denk je: och, zulke dingen gebeuren alleen
maar bil andere mensen. Ons zal zoiets nooit over
komen! Maar nou is 't tóch gebeurdprecies
zoals je weieens in de kranten leestMaar dan
ook getn haar andersClara dan tochwal
hebben we verkeerd gedaan, dat die jongen het no
dig vindt om te vluchten als een schurftige honc'
van een boerenerf? Hebben we hem soms mishan
deld? Zouden we niet alles voor hem opgeofferr
hebben? Clara, dit hou ik niet uit! Ik hou het nir
uit1"
HU stond op en schoot snel zijn jas aan.
„Waar ga je naar toe?" vroeg zij vrouw angstip
„Naar wie anders dan naar Simon de Rijke?'
antwoordde hij „Die weet er méér van en a!
moest ik 'm de nek omdraaien, hij zal 't me ver
tellen! Hij en niemand anders heeft die jongen ver
pest! Dat gedoe van die twee hing me allang de
keel uit! Maar ik zal m'n recht krijgen!"
„Doe 't niet, Chris!" smeekte Clara Hedland. „Je
maakt 't alleen maar erger!" Doch hij luisterde niet
[n drie stappen was hij by de deur.
pas toen hii weg was liet Clara zich gaan. Zij
puilde alsof haar hart moest breken. Het was voor
het eerst sinds jaren, dat zij haar verdriet zo uit
schreide als nu. Alle angst, alle bange voorgevoelens
zochten zich nu een uitweg, maar het gaf haar geen
verlichting. t ogen die nauweiyks zagen, blikte ze
het kamertje rond. Onwillekeurig bleven zij rusten op
het tafeltje voor het raam, waar Hedwig als kind
altijd zyn huiswerk en tater de schriftelijke lessen
van de lagere landbouwschool op het vasteland
maakte Het was zpn eigen hoek in het grote huis
Daar stond ook altijd de zeilklomp, die hy als kind
eens van Simon de Rijke gekregen had. Het was zyr
eerste, echte speelgoed geweest en hoe trots was
Hedwig op dat simpele ding!
Het was Clara alsof zy de zeilklomp nog op hei
tafeltje zag staan. Pas toen zij ernaar wilde grijpen
ontdekte zp dat het stuk kinderspeelgoed weg was!
Snel trok zij het gordijn opzy. Nee,,, op de venster
bank stond het ook niet. Hy moest de zeilklomp
hebben meegenomen op zyn vlucht!
Verslagen eing zy zitten. Nog meer dan het ach
tergeiaten briefie overtuigde de verdwijning van de
zeilklomp haar ervan, dat de jongen weg was... en
weg zou biyven. Het was bitter, zó de jongen te moe
ten afstaan. Niets had hij meegenomen uit dit huis,
dat achttien jaa. lang het zyne was geweest; nog
geen handdoek had hy blykbaar nodig op zyn lange
reis naar het onbekende. Alleen die zeilklomp... De
zee had geen half werk gedaan met Hedwig.
Binnen het uur was het over het gehele eiland
hekend, dat Hedwig Hedland, die naar Menke had
gevrijd, met de noorderzon was vertrokken. De men
sen hadden Chris Hedland in de vroegte naar de
steiger zien fietsen. Ze hadden allang begrepen, dat
hij rekenschap ging vragen by Simon de Rijke. Hij
zou ook wel naar de burgemeester gaan, zoals het
altijd gebeurde in dergelijke gevallen. Maar wat zou
het helper? De eilanders herinnerden zich meer van
die gevallen als dit.
Op een kwade dag vertrok er soms éen plotseling
om nooit of pas na een hele poos weer terug te ke
ren. De zee biedt duizenden schuilplaatsen aan de
genen die het ejland te benauwd vonden.
Simon zou die dag weer uitvaren. Met de pijp in
de mondhoek geklemd was hy bezig zijn scheepje
zeilree te maken. Hy keek verwonderd op, toen hu
Chris Hedlano om de hoek van het dorpscafé zag
verschynen met een trek op zijn gezicht en een hou
ding, die niets goeds voorspelden. Hij moest hém
blijkbaar hebben. x
Inderdaad, Hedland daalde af naar de jachtsteiger.
Zonder een woord te zeggen hield Simon de kajuits-
leur vooi hem open. Hedland ging gebukt naar bin
nen en stak meteen van wal. „Ik kom om m n jon
gen" zei hij. Simons verbouwereerde blikken ziende,
sprak hij: „Hy heeft vannacht de benen genomen.
En 't moet al heel gek wezen, als jij daar niks van
weet!" Hii probeerde zijn woorden kracht bu te zet
ten door rechtop te gaan staan, doch hij stootte zun
hoofd tegen de zoldering.
„Hy heeft 'n briefje achtergelaten vervolgde
Hedland Meneer is weggegaannaar zee. t Werd
hem thuis ook zó moeilük gemaakt! Hij zei dit laat
ste schamper.
Je kunt 't geloven of niet" antwoordde de oude
jutter, „maar waar-ie ook wezen kan; hier zeker niet
En ik' hoor nou pas voor 't eerst dat de kwajongen
de benen genomen heeft."
veel eerder
niet zo erg als jii misschien verwachtte. Zo gauw ik
die zeun van joc bü 't water zag. wist ik al dat 't in
hem stak. Dat verloochent zich nooit, Hedland!
(Wordt vervolgd).
C. Driessen Rotterdam, L. Ehrenthal
Amsterdam, H. Huvinga 's-Hertogen-
bosch, G. Rensen Nijmegen, S. Sep Roo
sendaal, P. Spükers Tilburg, R. Stut-
terheim Halfweg, W. Verbrugge Bergen
op Zoom, K. Vonk Enschede.
Schoolakte Duits M.O. A: M. Geven
Eindhoven, J. Leutscher Ter Apel, H.
Lehmacher Rotterdam, J. Schols Ge
leen, A. van Baal Axel, mej. A. Kraal
Den Haag, J. Bruma Amsterdam, F.
van Dijk Tegelen, M. Eekhof Zaandam,
J. Erkamp Laren, M. Gloudemans Den
Haag, J. Kes Amsterdam, H. Klipp
Haarlem, G. Leen Amsterdam, A. Lie-
vaart Amsterdam, T. Peters Den Haag,
J. Prins Zwijndrecht, J. Remmers Oegst-
geest, A. Simon, Winterswijk, J. Spiertz
Venlo.
AMSTERDAM, 24 juli. Engels M.O.-
A.: C. de Boer, Haarlem; J. R. Herma-
nides, Amsterdam; H. Kroesbeek, Rot
terdam; dr. E. D. Kunst, Amsterdam;
J. J. Lindhout, Utrecht; E. Thomas,
's-Gravenhage, en J. Zuger, Amstelveen,
en de dames: mej. J. R. Boogert, Was
senaar; mej. M. Th. de Rooy, 's-Graven
hage, en mej. N. V. Schaik, Apeldoorn.
AMSTERDAM, 25 juli. Engels M.O.-
A: J J. Bexe, Utrecht; A. O. Derks,
Scheveningen; M. F. Klop, Amsterdam;
P. J. H. Meijers, Rothem-Meerssen; F. V.
Oostveen, Culemborg; N. H. Proper,
Amsterdam; B. Schats, Maarssen; G.
Schoots, Rotterdam; J. F. Steevensz,
Haarlem; C. Wagmeester, Haarlem; G.
H. H. Weegels. Weert; en de dames; mej.
A. Huisman, Sneek; mevr. J. D. Kuy-
pers-Lugt (Utrecht); mej. S. J. M. Roe-
lofs, Venlo; mevr. L. de Voogt-Groot,
Delft; mej. A. B. Vreeswijk, Rotterdam.
HILVERSUM, 27 juli. - Boekhouden
M.O.: S. A. N. Hesp, M. de Beer, L. 3.
van Bree, H. E. Helstone, allen Amster
dam; J. B. W. Bakker, Hilversum; E. J.
Elferink, Sassenheim; A. Deetman,
's-Gravenhage; S. van Dam, Rotterdam.
Oost-Duitsland. De minister van
binnenlandse zaken van de Westduitse
staat Run-Palts, Wolters, heeft ver
klaard, dat het hoofd van de criminele
dienst, dr. Georg Heuser, ontkend heeft
deelgenomen te hebben aan massale
executies tijdens de tweede wereldoor
log. De minister kondigde aan. dat hy
donderdag a.s. op een persconferentie
een gedetailleerd verslag zal geven
over het onderzoek in deze kwestie. Dr.
Heuser werd vorige week donderdag
aangehouden.
