Subsidiëring kerkenbouw Werk voor de Marine na zeven Amersfoort eeuwen komt uit de plooi Duizenden in historisch gewaad Lands Kroniek- Wim Kan host met pop van De Quay over het toneel Kassem over de actie in Kirkoek Stad uitbundig versierd Grivas breekt met Makarios Spaanse noodwet goedgekeurd PRISMA Daden van barbarisme Als staatsbedrijf Brazilië heropent Fokkerfabriek Z'n kostje opgegraven Nederlandse zakenman in Chemnitz veroor deeld Vrijstelling mil. dienst voor aantal onder wijzers Irak boycot bijeen komst van Arabische Liga DONDERDAG 30 JULI 1959 PAGINA 3 II Verblij fskosten vergoeding voor leraren „Het is prettig iets voor gebruik gereed te hebben" Draaiorgelconcours in Den Haag Amsterdamse Cello winnaar Wethouder ^goed orgeldraaier het goede anker-horloge (let op het rodeV driehoekje) Henricus Cornells Willem Moorman, vice-admiraal b.d. en oud-staatssecretaris van het de partement van Marine wordt vandaag 60 jaar. Een rustig marine-officier, die gedurende tien jaar niet alleen de hoogste leiding heeft gehad van onze marine, maar die in die tien jaar vooral heeft mee gewerkt aan de opbouw van onze vloot. Van die vloot was na de oorlog zo goed als niets overgebleven en in de Navo- samenwerking kreeg Nederland de taak een nieuwe vloot op te bouwen. Dat was afspraak en aan die afspraak heeft vice- admiraal Moorman zich gehou den. Begonnen na de oorlog met verouderd materiaal is er nu weer een vloot van 145 moderne schepen. Een vlieg dekschip, twee zware en nog andere krui sers, zestig mijnenvegers en onderzeeboten met bijbehorende vliegtuigen en een prachtig marinierscorps. Dat is het plan geweest van de wederopbouw en nooit is hij daarvan afgewe- ken. De opdracht daarvoor lag ff f; YY7 IVIArvr-mor» in de defensienota en die is 11. l_J. WlVlOOrmail uitgevoerd. De loopbaan van een marine officier is bijna altijd veelbewogen. Als zij in Den Helder afgestudeerd zijn gaan zij varen, meestal vele jaren lang. Met enige onderbrekingen voor verlof verblijft Moorman niet minder dan zeventien jaar in Indië, waar hij in 1922 bij de onderzeedienst komt om te gaan jagen op Chinese zeerovers, die vrouwen roofden en opium smokkelden. De meest beruchte zeerover, zo vertelt hij, was Foek Loen. De onderzeedienst onderzocht alle prauwen en jonken om hem te vinden. Dat moest niet zo moeilijk zijn, want hij had een groot litteken op de linkerwang. Op een gegeven ogen blik had men echter tien Chinezen gevangen genomen. Alle tien met een groot litteken. Foek Loen was er niet bij. Moorman heeft de muiterij van de „Zeven Provinciën" meegemaakt en de dienstweigering bij de onder zeedienst. Hij heeft tijdens de oorlog nog getracht in opdracht met zeven schepen naar Australië te varen, maar zegt hij, onze schepen voeren acht en een kwart mijl en de Japanners dertig, dus was het een verloren zaak. Het einde was het concentratiekamp. Vice-admiraal Moorman is nu geen staatssecretaris meer. Van die taak heeft hij waarschijnlijk node afscheid genomen, maar de politiek is nu eenmaal ongewis. Hij is nu via de zeven zeeën, via Indië en via de wederopbouw van onze vloot in de Kamer terecht gekomen als marine- deskundige voor de K.V.P. Ook daar zal hij opkomen voor onze vloot, zoals hij als staatssecretaris heeft gedaan. Advertentie Engeland Boven Londen en ver scheidene zuidoost-Engelse graafschap pen hebben zich gisteren zeer zware onweersbuien ontlast, waar bij zoveel water viel dat hier en daar laaggele gen huizen onder water kwamen te staan en het verkeer ernstig werd be lemmerd. Verscheidene mensen zijn ge wond bij verkeersongelukken ten ge volge van slecht zicht. Over twen of drie dagen zal de vlieg tuigfabriek, die in Rio de Janeiro door rakker-Nederland is gesloten na een geschil met de Braziliaanse regering, worden heropend onder een regerings directie, aldus werd medegedeeld door een zegsman van de Braziliaanse vice- president. De maatschappij zal de Fa- brica Nacional de Aviones worden ge noemd. Fokker, die nog machinerieën en andere materialen in de fabriek heeft stem, heeft voor de overneming van de fabriek bij een Braziliaans gerechtshof een schadevergoeding geëist van 46 mil joen cruzeiros (ongeveer ƒ12,5 miljoen). (Van onze correspondent) Een timmerman uit Ermelo, die zich woensdag voor de Zwolse rech ter had te verantwoorden voor het stelen van een fiets, deed daarbij tevens een enthousiast verhaal, hoe hij maandenlang zonder werken aan de kost was gekomen. Hij trok ach ter de militairen aan en wist precies de plekjes te vinden, waar dezen overtollige complete ingeblikte maal tijden in de grond stopten. Hij be hoefde niet anders te doen dan de volle blikken, die de militairen niet verder willen meedragen, op te gra ven om er behoorlijk van te kunnen eten. „Het is lekker, hoor, want er zijn hutspot met klapstuk, witte bonen in tomatensaus, kerrysoep, doperwtjes met gehakt en aardappelen Een Amsterdamse zakenman is door het kantongerecht in Karl-Marx-stadt (Chemnitz) in de Sovjet-zone van Duits land tot een gevangenisstraf van acht tien maanden veroordeeld wegens dood door schuld en letsel door schuld, in verband met een ernstig verkeersonge luk dat 8 april dit jaar plaats greep tussen Oederan en Freiberg. By het on geluk is een Duits meisje omgekomen. (Van onze Haagse redactie) De ministers van den Bergh (Defen sie) en Cals (O.K. en W.) hebben geant woord op vragen van het Tweede Ka merlid Kletjwegt (PvdA) naar aanlei ding van het bericht dat in het komen de jaar „slechts enkele tientallen on- derwyzers voor uitstel van eerste mili taire oefening in aanmerking zullen ko men". De ministers zeggen dat in het vorige jaar aan ruim tweehonderd on derwijzers uitstel van de eerste oefe ning is verleend. Deze onderwijzers zouden eigenlijke in de laatste maan den van dit jaar moeten opkomen. De regering heeft echter om praktische re denen besloten aan een zeer groot deel Jan hen algehele vrijstelling van mili taire dienst te geven. Tegen die achter grond moet volgens de ministers de Jnededeling over „uit-iel aan enkele tientallen onderwijzers" worden gezien. Engeland Zeven van de tien En- Seise middenstanders zouden invoering Van het tiendelige stelsel voor maten, gewichten en munten toejuichen, zo heeft de Britse kamer van koophandel een opinieonderzoek vastgesteld. Het is feest in Amersfoort, waar vrijwel iedereen in histori sch kostuum rondloopt. Een twintigste eeuwse braderie ver hoogt de feestvreugde. Enkele burgers proe ven van de kaas die er wordt verkocht. De Iraakse premier, brigade-gene raal i.assem, heeft woensdag te Bag dad op een persconferentie verklaard dat degenen, die verantwoordelijk zjjn voor de „moordpartijen", tijdens de re- cente door de communisten geïnspi- reerde opstand in de noord-Iraak- se oliestad Kirkoek, door een krijgsraad zullen worden berecht. „In het vervolg zal ik elke aanval iet een tegenaanval beantwoorden", aldus Kassem. Hij ver klaarde verder dat het onderzoek naar hetgeen in Kirkoek is .oorgevallen bij na voltooid is en dat de resultaten er van bekend zullen worden gemaakt. De premier toonde de journalisten een zeventigtal foto's van vermink te lpken van slachtoffers. Er waren ook opnamen van personen die ande ren sloegen en doodden. Kassem sprak over de „daden van barbaris me", die in Kirkoek in de eerste drie dagen van de viering van het eenja rig bestaan der Iraakse republiek zyn bedreven. „Feestvierders werden op straat aangevallen en gedood, waarna hun lij ken door de straten van Kirkoek werden gesleept. Er zijn zelfs mensen levend begraven", aldus Kassem. De premier toonde de journalisten kaarten, die te Bagdad in de gebouwen van het studentenverbond zyn aange troffen. Op deze kaarten, waarop alle wijken van Bagdad voorkwamen, waren bepaalde huizen met een speciaal teken aangegeven. Dergelijke kaarten zijn ook aangetroffen in Nasirija, in Zuid-Irak, in Samawa en in drie Bagdadse dis tricten. „Uit alles blijkt dat in deze plaatsen overeenkomstige moordpartij en moesten worden aangericht als de slachtpartij in Kirkoek", aldus de Iraak se premier. (Van onze Haagse redactie) Minister Cals heeft op vragen van het Tweede Kamerlid Tans (PvdA) toege zegd, dat zo spoedig mogelijk richtlijnen zullen worden vastgesteld voor de ver goeding van verblijfkosten voor lera ren, die werkzaam zijn aan scholen in verschillende gemeenten. De minister zegt „het van belang te achten" dat aan de leraren de hun toekomende vergoe ding zo spoedig mogelijk wordt uitbe taald. Aan het slot van ons artikel van gisteren hebben wij de vraag gesteld of de moeilijkheden, verbonden aan subsidiëring van kerkbouw door de overheid, van de baan zouden zijn als men maar tij dig en handig de aangeduide onder scheidingen wist aan te brengen. Wij antwoordden daarop reeds: geens zins. Dit antwoord behoeft uitwer king. Welnu, om te beginnen doet zich de vraag voor of de in ons land geldende scheiding van Kerk en staat niet aan overheidssubsidiëring in de weg staat. Ons lijkt het rede lijkst de door het rapport der Wiardi Beekman-stichting aangehaalde me ning van prof. I. A. Diepenhorst, na melijk dat het beginsel van de schei ding van Kerk en staat de erkenning inhoudt door de staat van de bijzon dere positie van de Kerk in het al gemeen, onder gelijkstelling van alle Kerken: wij hebben noch een staats kerk noch een bevoorrechte Kerk. Binnen die opvatting is er geen staatsrechtelijk bezwaar tegen over heidssubsidie. Maar van de kant van de Kerk gezien lijkt het verstandig niet te licht te denken over het ge vaar van enige afhankelijkheid van de subsidiërende overheid. Het is niet minder dan een pikant feit, dat de burgemeester van Rotterdam, voorzitter van de commissie der Wiardi Beekman-stichting, in een nota aan zijn gemeenteraad in 19571 heeft gesteld: „Het behoort tot het wezen van de Kerk, dat zij zich ge roepen kan achten de overheid op grond van de Boodschap die haar is toevertrouwd, tot de orde te roepen of zelfs zich tegen haar te keren en dan is het gevaarlijk tot op zekere hoogte financieel afhankelijk van haar te zijn." Men vindt deze ver standige taal ruiterlijk en letterlijk weergegeven in het socialistisch rap port. Als men mèt het college van ad vies der A.R.-partij de overheidssub sidiëring principieel afwijst, zijn veel moeilijkheden van de baan. In zover re is het een aantrekkelijk standpunt. Men ontgaat de moeilijkheid, dat on derscheidenlijk protestanten, huma nisten en katholieken hun met dwang geïnde belastinggelden zien gaan naar instellingen welke zij niet wil len en in geweten menen zelfs niet te mogen steunen. En aan de eis dat de individuen vrijwillig en zelfstan dig zorgen voor de dingen van de ere dienst wordt volledig voldaan. Praktisch is daartegen slechts in te brengen een reëel onvermogen om in de huidige omstandigheden de noodzakelijke voorzieningen, met na me de kerkbouw, te financieren. En principieel is er, als gezegd, de ont snappingsmogelijkheid van het aan het algemeen belang verwante facet dat aan een bloeiend kerkelijk leven inherent is. Of de gelovigen inder daad de uiterste offers brengen om de kerkbouw te steunen het A.R.- rapport twijfelde hier hevig aan is een kwestie van feitelijke waarde- sm-1" Ï5et is moeilijk daarover een uit dienen »te doen- In verband hiermee dienen te worden vermeld de noein- gen die worden aangewend om bre kend met met meer in deze tijd nas sende vooropstellingen, te komen tot eenvoudige en kleinere kerkgebou wen, meer op gebruiksdoelmatigheid dan op architectonische monumenta liteit ingesteld. De zielzorgelijke wenselijkheid van de kleine parochie werkt dit streven m de hand. Het zou te ver voeren de Yersc^11" len in de praktische voorstellen van het rapport-Sassen enerzijds e"het rapport der Wiardi-Beckman-stichting anderzijds uitvoerig te bespreken. Een verstandige verfijning m genoemd rapport lijkt ons de eis aat een kerkgenootschap of geestelijke organisatie, wil zij voor een rijkssub sidie in aanmerking komen, een ze ker aantal jaren in de betrokken burgerlijke gemeente werkzaam moet zijn geweest. Minder wenselijk lijkt ons het voorstel van de verho gingen van de maximale subsidie van een vierde tot een derde van de „wettelijke stichtingskosten". Men beperke de overheidsbijdragen in derdaad tot het meest noodzakelijke en blijve wat dat betreft aan de vei lige kant. Maar het wordt nu werkelijk tijd dat, zo men een algemene rijksrege ling wil, deze er ook inderdaad komt. De discussies zijn nu buiten het par lement voldoende intensief gevoerd om het onderwerp voor parlementai re behandeling rijp te maken. Haast is te meer geboden als men bedenkt, dat de commissie-Sassen terugwer kende kracht van een algemene rijksregeling voorstelde tot 1 januari 1956. Te betreuren valt het, dat er van r.-k. zijde geen theologisch en staatsrechtelijk gefundeerde studie over dit onderwerp is verschenen. Of verkiest men lijdelijk te wachten op een wet, die men onbekommerd als zegenrijk zal begroeten, mits een re delijk subsidiepercentage uit de bus komt? Amersfoort viert het zevenhonderd- jarig bestaan als stad uitbundiger dan wie ook heeft durven ver wachten. 12 juni is het feest begonnen en het duurt voort tot en met zaterdag 15 augustus, als het wordt besloten met een groots bloemencorso en vuurwerk. De stad is uitbundig versierd; tal van plaatsen kregen ee.. accent op hun his torische waarde en de bewoners gaan thans bü duizenden gekleed in fraaie historische kostuums. Tot en met vrij dag duurt de braderie, waaraan een 140-tal zaken deelnemen met leuke en artistieke uitstallingen op de stoep voor de winkels. Tot laat in de avond is Amersfoorts binnenstad overvuld van poorters en poorteressen, maar niet minder van vakantiegangers, die door de straten flaneren, waar geen mecha nische muziek maar populaire straat orkesten vrolijke klanken tegen de oude gevels blazen. Oude postkoetsen banen zich een weg door de drukte en voor het eerst is het mogelijk rondvaarten te maken door de grachten. De eeuw feestexpositie en andere tentoonstellin gen trekken vele bezoekers. De massale kostumering van de Amersfoorters in historische dracht maakt een bekoorlijke indruk. Men heeft zich geen al te grote zorgen gemaakt over het historisch verant woorde van de gewaden. Niemand ergert zich verder aan de grote stadspoorten, die op vele plaatsen, kunstig uitgevoerd in board, zijn op gesteld. Over Amersfoort, dat nog al tijd de naam heeft van een stijf pro vinciestadje, is een wonderlijke geest gevaren: de „verkleedpartij" brengt een carnavalsfeer teweeg, die voor de laatste twee weken van de stadsfees ten veel goeds belooft. Een hoogtepunt wordt ongetwijfeld de „historische wandeling" van onge veer drieduizend gekostumeerde Amers foorters. die vrijdagavond wordt gehou den en'daarna op 8 en 14 augustus wordt herhaald. De stoet begint om 7 uur te trekken door de oude binnen stad Tussen de duizenden oud en ione' - trekken zes wagens mee met kleurige taferelen: het kappersgilde, stichting De Poth, PestKar. brouwersg.l- de, heks va nde Metgensbleek en Ba kermat. Vooraan in de stoet gaat als een fiere ruiter Hendrik van Vianden, de Utrecht se bisschop, die in 1259 Amersfoort stadsrechten schonk. Ook Maarten van Rossum en Willem II zullen zich te paard in de stoet begeven. Behalve een diligence met de zes oudste inwo- Een historisch tafereel op de binnenplaats van het St.-Elisabethziekenhuis in Amersfoort, waar de eeuwfeestviering 700 jaar stad in volle gang is. Jacoba van Beieren neemt de hulde der poorters jong en oud in ontvangst. ners van de stad rijden Philips II en Frederik Hendrik in een koets mee. De stoet krijgt een afsluiting met een groep van tweehonderd keitrekkers, die een Amersfoortse kei in omvang en gewicht geiyk aan de „echte" op een slee zullen meevoeren. De Amersfoortse politie heeft de gehele binnenstad voor gemotoriseerd vervoer gesloten verklaard met het oog op de te verwachten drukte. Het staat thans wel vast dat de vroe gere EOKA-leider op Cyprus, generaal George Grivas, met aartsbisschop Ma karios heeft gebroken. Hij heeft woens dag te Athene verklaard zich te distan- ciëren van de Zürichse en Londense ak koorden ter oplossing van het Cyprische vraagstuk. Hü verklaarde dat deze in- dertyd zonder dat men zyn stem ge hoord had getekend waren. Met alle kracht zou hy trachten pogingen om de Cyprioten tot slaaf te maken te very'de- len, zo verklaarde hy. Het Spaanse parlement heeft een wet goedgekeurd die de regering machtigt de noodtoestand af te kondigen, eventu- ee' gevolgd door de staat van beleg, in geval van een „ernstige wijziging van de openbare orde". Slechts zeven afge vaardigden stemden tegen. Generaal Camilo Alonso Vega, minister van bin nenlandse zaken, verklaarde dat de wet niet direct nodig was. Doch het is „prettig een instrument voor gebruik gereed te hebben" als het nodig zou zijn zei hij volgens Reuter. De bevoegd heden volgens de nieuwe wet omvatten o.a. censuur op de pers, en instelling van speciale rechtbanken voor overtre dingen van de bepalingen van de nood toestand. De Iraakse premier, brigade-gene raal Kassem, heeft op een persconfe rentie te Bagdad medegedeeld dat Irak niet vertegenwoordigd zal zyn op een byeenkomst van ministers van buiten landse zaken van leden der Arabische Liga, die in de Marokkaanse hoofdstad Casablanca zal worden gehouden. altijd maar draaien..,. Het draaiorgelconcours begon goed. Een man die thuishoorde in het vak van de zitplaatsen, zakte door zyn hou ten stoel. Er was niet veel meer aan heel De mensen, die achter hem een staanplaats hadden gevonden, had den de eerste waar voor hun geld ge kregen. zy waren woensdagavond met honderden tegeiyk naar het fraaie Westbroekpark te Den Haag gekomen om draaiorgels te zien en vooral ook te horen. Ook wat dit betreft kwamen zü volledig aan hun trek. Want dertien Taaiorgels werden voor dit co.icours ingezet, uit Amsterdam, Den Haag. Rijswijk, Delft, Rotterdam, Gorkum en Apeldoorn. De jury, bestaande uit de musicus Dirk Balfoort, de Haagse stadsbeiaar- dier Henk Herzog en de phonogram- draaiorgelspecialist Jos Ditmars, had een veelomvattende taak. De orgels trokken een voor een voorby en speel den elk twee nummers. De „Arkel" uit Gorkum, een Belgisch mortieror gel, „Ome Piet" uit Rijswijk, getrok ken door een schimmel, „Winnetou", getrokken door twee Haagse ponies, de „Kleine Beer", de „Première" met dansmuziek, de „Prinsenstad" uit Delft de „Blauwe Trom" uit Den Haag, de yzersterke „Buffel" uit Am sterdam, de „Puntkap" uit Apeldoorn, een van de vele orgels die door Carl Frei werden gebouwd, de „Cello" uit Amsterdam, en „IJzeren Hein", even als de „Buffel" yzersterk, uit Den Haag. De Cello won het concours met vrij wel ieders instemming. Behalve de Cello kregen ook de Puntkap en de Kleine Beer een eerste prqs. Ome Piet en de Buffel eindigden met een tweede prijs en da vijf andere orgel' kregen een derde prüs. Een mooi, onaangekondigd program mapunt was de draaiwedstryd tussen Romke de Waard, wethouder van Lis- sa Nessel, brandweercommandant van Oostveen, comité-voorzitter Verseveld en hoofdinspecteur van politie Buyze. De heren waren niet van te voren in gelicht over deze stryd. Zy lieten zich echter niet kennen. Drie orgeldraaiers beoordeelden de prestaties. Romke de Waard en wethouder Van Lissa Nessel eindigden geiyk. Een beslissingsnum mer was dus nodig en hierin toonde Romke de Waard zich de meerdere De winnaar kreeg twee palingen, d< wethouder een. „Soms denk ik by mezelf: als we nou eens geen regering meer hadden, wat zou er dan gebeuren? Zouden we huilend door de wildernis dwalen, om dat we zoveel misten?" Dat schryft Wim Kan in een inleidinkje op zyn nieuwe ABC-cabaret „Laat je niets wys maken". Na het beleven van de pre mière in het Haagse Diligentia heb ben wy bedacht, dat het leven by de genoemde eventualiteit tenminste één genoegen minder zou tellen, nameUjk het optreden van Wim Kan zelf. Als de regering werkeiyk verdwynt, mag Wim Kan ztjn achternaam in de verleden tyd gaan schreven, aangezien de wildernis niet met zich laat spotten, hetgeen de regering wel doet, althans door Wim Kan en hoe! Op een hoogtepunt van zjjn solo-optreden na de pauze host Wim Kan, onder het zingen van het succes lied „Het kan nog hoger, Jan" met een levensgrote pop van minister-president De Quay op de schouders over het to neel. Hy klopt de pop - gemaakt door Beel - gemoedelijk op de schouder, laat hem buigingen maken en spreekt hem in amicale termen toe. En dat alles zonder ook maar een moment naar het banale over te hellen, hoe ongeloof waardig dat ook mag klinken. Wy hebben aan „Laat je niets wys maken" over het algemeen wel ple zier beleefd. Kan zelf zette by zyn en tree een kostelyke brandweerman op het toneel, of liever gezegd in de zaal, een van zyn bekende, eigenwys zeurende types, die er in dit program eigeniyk wel meer hadden mogen zijn. De liedjes, gecomponeerd door de pia nist Ru van Veen, vielen deze keer wat tegen, behalve dan het al genoemde over minister De Quay. Er was onder Advertentie andere een liedje over een stierenvech ter, dat wy niet meer dan „niet onaar dig" zouden willen geven, en een lied je over een foto-album, waarby Kan al le mogeiyke soorten hoedjes opzet, het geen inderdaad wel een leuke, maar in de loop van de jaren nogal vaak uitge werkte vondst is. Het hoogtepunt van de conference, die door kenneiyke pre mièrekoorts hier en daar wat inzakte, lag zoals gezegd wel in de politieke spotternyen, waarin Kan zich onover troffen mag achten. Hy teerde welis waar nogal wat na op vader Drees, maar de komende tyd zal kans genoeg geven om wat meer op het nieuwe ka binet ingeschoten te raken. In het programma voor de pauze do mineerde op bijzonder prettige wijze de goochelaar Fred Kaps, van wie men zich moet afvragen, wat hem het meeste succes hrengt: zyn styivolle en geestige manier van optreden of zün werkeiyk verbluffende techniek. In de rest van het programma waren uiter aard aan Corry Vonk ruime kansen ge boden, welke zü in sommige gevallen ook ten volle benutte, met name als „zetfoutenduiveltje", en met name niet in het liedje „Kamerlinde", dat, qua tekst al wat aan de gewone kant, door Corry Vonks voordracht bepaald niet verheffender werd. Het meest konden wy haar waarderen in het Groningse liedje „De beide dames Bennema", dat zij samen met Maya Bouma bracht. De laatste was ook in haar verdere optre den, zeer geslaagd behalve dan in het liedje „Striptease", waarover wy haar echter het tegendeel van een verwyt zouden willen maken, daar het lied nog minder om het ïyf had dan de uitvoe rende kunstenaressen, welke het poog den te parodiëren. Vyf jonge, beginnen de artiesten vulden de rest van het pro gramma met scènes en liedjes, die wel aardig en charmant, maar over het ge heel genomen wel wat aan de lievige kant waren. De mis-en-seène was van Albert Mol. Een van de jonge artiesten zouden wy met name willen noemen: Philippine Aeckerlin.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1959 | | pagina 3