Ook Wout Bruynzeel kan niet
tegen de Spoorwegen op
Officieel record: 10 min. 15 sec.
Prinses Beatrix metselt oor
konde in voor „Beatrixoord'
Intellectuele élite moet in
haar status worden hersteld
Het festival is slordig
voorbereid
E
Redt eerst'
I de anderee
reclame
VAN - DAM - TOT - D AM-RACE
Diskwalificaties
en
pech
Plechtigheid in
Haren
„De dood van een handelsreiziger
in intellect"
XXSTE MOSTRA IN VENETIË
Jongen bij brand
omgekomen
KENTERING IN WAARDERING
VAN DE DANS
Prof. dr. N. Perquin S.J. opent
katholiek dansinstituut
Televisie en
Drie vakcentralen
Door vervroeging
AWW geen nadeel voor
aantal weduwen
Verjaardag-viering
na ontsnapping
Prof. dr. Fred. L. Polak:
Metaalindustrie
C.a.o. voor beambten
ook goedgekeurd
üiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii marguerite bourcet
VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1959
PAGINA 3
„Adieu, Veenhuizen"
per pakje
De echte Engelse sigaret
van distinctie en goede smaak
door
MARGUERITE
II.
Ook voorstanders van reclame in
de televisie erkennen wel de
bezwaren, verbonden aan de
vercommercialisering" van dit me
dium. Door de sterk toegenomen kij-
kersschare zijn, zoals wij gezien heb
ben, een aantal argumenten om over
deze bezwaren toch maar heen te
stappen, vervallen. Maar met des
te meer nadruk wordt thans gewe
zen op ,,de economische noodzaak".
Daarop spitst het debat zich toe.
De beslissende vraag inzake de
toelating van de reclame in de tele
visie is: betekent een achterwege 'a-
ten van deze reclame inderdaad een
reële benadeling van het expansie
vermogen van ons vaderlandse be
drijfsleven in het binnenland en van
zijn concurrentievermogen tegen
over het buitenland?
Die vraag is niet exact te beant
woorden. Maar de ervaringen van
het buitenland geven wellicht uit
komsten te zien, welke voor ons
land in enigszins betrouwbare aan
wijzingen kunnen worden „ver
taald". Het is een ingewikkelde en
onzekere materie, en hier geldt bij
zonder sterk, dat ieder de cijfers,
de statistieken en de verwachtingen
kiest, welke zijn eigen standpunt het
doeltreffendst lijken te ondersteunen.
Gesteld is vooreerst, dat het kij
ken naar buitenlandse t.v.-reclame
afbreuk zou doen aan de afzet van
gelijksoortige produkten van Neder
landse herkomst. Sinds april van dit
jaar is op de, in de oostelijke grens
streek van ons land zichtbare,
Noordwestduitse zender reclame in
de lucht tussen vijf voor half acht en
acht uur 's avonds, met een maxi
mum van tien minuten (De andere
„binnendringer", de Belgische tele
visie, heeft geen reclame; er be
staan ook daar sterke weerstanden
tegen). Alleen reeds gezien het be
trekkelijk laag percentage van de in
de gelegenheid zijnde kijkers, dat de
ze buitenlandse uitzendingen volgt
en dat ook volgens b.v. de OTEM
nog lager zal worden, als hier
te lande de zendtijd uitgebreid wordt,
lijkt de Westduitse t.v.-reclame geen
invloed van betekenis te zullen heb
ben op het geheel van de Neder
landse markt. De tijd is vermoede
lijk te kort om reeds conclusies te
trekken over de omvang van dit
verschijnsel, maar wellicht kan
daarover en over eventueel te
verwachten wijzigingen in deze bui
tenlandse infiltratie de nota van
de staatssecretaris nadere gegevens
verschaffen.
Als ander argument waarover
wij eveneens de staatssecreta
ris gaarne zijn zienswijze zien
ontvouwen wordt aangevoerd: de
noodzaak om ons eigen produkt in
eigen land vaster voet te geven,
vooral in verband met de komende
Euromarkt, die toegang zal ver
lenen aan machtige buitenlandse
concurrentie. Maar het aangedra
gen middel kan naar twee kanten
snijden. En het is voor ons geen uit
gemaakte zaak, dat slechts gunsti
ge effecten het gevolg zullen zijn.
Zo rijst al terstond de vraag of die
gevreesde buitenlandse concurren
ten, die men evenmin uit onze televi
sie kan weren, zich juist niet van
de t.V.-reclame zullen bedienen om
,6 trachten ons vaderlandse bedrijfs
leven ..°P eigen terrein" te ver-
Slaan. De t.v.-reclame is duur,
Vraagt voortdurende herhaling en
een intensieve „following up" in an
dere publiciteitsmedia, zodat zij al
leen voor de grote adverteerders in
aanmerking komt. Het lijkt aller
minst onwaarschijnlijk, dat machtige
buitenlandse concerns in ons kleine
land zich onder die „groten" rela
tief gemakkelijk een plaats kunnen
veroveren. Wij hebben de indruk,
dat b.v. de Italiaanse t.v.-reclame
deze ervaring reeds heeft opgedaan.
In plaats van de eigen produkten
*iet men daar zeer veel buitenland-
se. vooral Amerikaanse, grote merk
artikelen geadverteerd.
Als een dergelijke ontwikkeling
ook hier plaats zou grijpen, zou van
oet Standpunt van het Nederlandse
o®drijfsieven als geheel misschien
een Xian enkele grote ondernemin-
ïffa'T'5 "mee kunnen komen" het
effect
averechts
zijn.
MavJiCakchwer dit gevolg in de
te betrekken,
moet men toch op ziin minst
oog hebben voor het feit, dat de t.v -
reclame ook, maar niet alleen
omdat zij niet regionaal is slechts
in aanmerking komt voor de grote
ondernemingen in consumptiegoede
ren. De kleinere onderneming, de
onafhankelijke middenstand komen
er niet aan te pas en zijn dientenge
volge in het nadeel. De „collectieve
reclame" biedt in verreweg de
meeste gevallen geen vervangings
mogelijkheid. Ook de steun, welke
de klein- en tussenhandel ontvangt
van de reclame voor het grote merk
artikel is, dat zal men toegeven, zeer
eenzijdig.
Nu is het juist, dat de grotere on
derneming toch reeds over meer pu-
bliciteitsmogelijkheden beschikt dan
het midden- en kleinbedrijf. Maar
daar staat tegenover, dat het econo
misch beleid van ons land sinds ja
ren terecht gericht is op een krach
tige bevordering en spreiding van de
industrialisatie en beslist niet al
leen van het grootbedrijf en op
een versterking van de middenstand.
Vaderland bereidt zich voor op de
V°mst van de Euromarkt, maar
neeft daarbij een geleidelijk en ge
temporiseerd proces voor ogen, dat
ens middelerwijl in staat moet stel
len met een sociaal-economisch zo
sterk mogelijke structuur op het
Europese toneel te verschijnen. En
9an rijst de vraag of in het geheel
V£m deze politiek tot „ruggegraat-
versterking" een overheidsmaatre
gel past als de invoering van een
meuw, andersoortig en zeer invloed
rijk reclamemedium, welke vrijwel
Uitsluitend ten voordeel strekt aan
uet grootbedrijf, maar ten nadele
i-an de in dezelfde bedrijfstak werk
zame kleinere bedrijven.
Nogmaals, het is ondoenlijk pro
gnoses te geven. Daar komt nog
bij, dat buitenlandse ervarin
gen niet klakkeloos als een indica-
1 -Voor de ontwikkeling hier te
mnde kunnen gelden. Nederland is
mem, staat voor een geweldig werk
gelegenheidsprobleem en heeft een
zeer speciale economische structuur,
welke vrijheid in gebondenheid ver
jongt en voortdurende waakzaam-
m voor een evenwichtige opbouw.
(Van een verslaggever)
Aan het eind van een drukke en
haastige dag is de 32-jarige Wout
Bruynzeel gisteren eventjes in 10 mi
nuten en 15 seconden van de Zaanse
naar de Amsterdamse Dam gesneld.
Alle andere deelnemers aan de Van-
Dam-tot-Damrace hadden op deze
eerste wedstrijddag het nakijken.
Op onze Nederlandse Spoorwegen
na, die echter, om het plezier van de
overigen niet te bederven, buiten me
dedinging meedoen. De N.S., gerepre
senteerd door de 22-jarige adspirant-
commissies Van der Donk, deed over
dezelfde afstand 7 minuten en 16 se
conden. Van der Donk was per, niet
zo langzame, motor naar het C.S. ge
sneld, waar een extra-trein stond te
wachten, die voor de Hembrug ai de
krasse snelheid van 140 km bereikte.
De watersportenthousiast Wout
Bruynzeel had woensdag tijdens een
proefvaart een lek in zijn snelle boot op
gelopen. De Duitse miljonair Dinkhel-
ler uit Essen stond hem toen zijn
speedboat af, die tegen een flink vaar
tje wel opgewassen bleek. Dit vaar
tuig is met een snelheid van zeker ne
gentig kilometer over het IJ gestoven
om de heer Bruynzeel naar de wach
tende motor in Amsterdam te bren
gen. Het water spatte hoog over de
kade.
Voor roekeloosheden is er donder
dag weinig gelegenheid geweest. De
politie heeft van twee deelnemers ge
constateerd dat zij te zeer een loopje
namen met de verkeersvoorsehriften en
de jury was toen uiteraard niet gene
gen de gemaakte snelle tijden 9 min.
18 sec. en 9 min. 28 sec.) te erken
nen. Wel wijzen deze onofficiële tpden
uit dat het donderdag gevestigde re
cord nog lang niet scherp staat
De radio-verslaggever Dick van Rijn
kon tevreden vaststellen dat hij met al
zijn moeite ten behoeve van „de luiste
raars" een onvermoede tweede plaats
in de wacht had gesleept, 's Morgens
had hij aan de zijde van de Zaanse
burgemeester Franken zijn ietwat on
gewone tocht over de bodem van het
Noordzeekanaal gemaakt, tegen de
avond ging hij zijn luisteraars vertel
len hoe snel men wel met motor en
speedboat van Dam tot Dam kan snel
len. Al vertellend behaalde hij de tijd
van 12 min. en 9 seconden.
Het zangeresje Teddy Scholten
heeft zich donderdagmiddag nog vrij
lang in het bezit van een record
(12 min. en 51 sec.) mogen verheu
gen. Een grammofoonplatenmaat
schappij had voor een gesmeerd lo
pende verbinding gezorgd. Aan het
eind van de dag nam onze Teddy
een derde plaats in.
Men had bij de eersten van deze
dag ook nog de 24-jarige John ter
Haak verwacht, die zich speedboat-
kampioen van Nederland mag noemen.
Maar kampioenen zijn evenzeer
prooien voor de pechduivel. Kort na de
start liep Ten Haaks snelste boot averij
op. Zijn reserveboot werd onderweg
nukkig. Uiteindelijk kwam hij dan wel
op de plaats van bestemming, maar
met in een tijd waarmee een kampi
oen voor de dag kan komen. Dies pro
beert John het vanavond weer.
In de Toerklasse is het oubollig toe
gegaan. En wat zou men anders ver
wachten? Met allerlei overbodige,
maar gezellige omwegen, in onprakti
sche, maar vertederend oude of fraaie
voertuigen en nimmer zo heel onopval
lend uitgedost reisde men tussen
Zaandam en Amsterdam, of omge
keerd. Eén heer reed even naar
Leeuwarden om de handtekening van
de Leeuwardense burgemeester mee
naar Amsterdam te kunnen brengen.
Hoewel daarom niemand gevraagd
had, was deze deelnemer toch ver
heugd; want hi.i had, overeenkomstig
zijn verlangen, aangetoond, dat Leeu
warden niet zo bijster ver weg lag.
Dat is heel goed mogelijk.
Een ijsbeerachtige verschijning heeft
veilig de overtocht gemaakt op iets,
dat wij als een ijsschots dienden te
beschouwen.
Dan heeft een bruidspaar uit Zaan
dam per postiljon een ritje naar Am
sterdam gemaakt, alvorens zich op het
Zaanse stadhuis in de echt te laten
verbinden. Wie zou nu nog het bruids
paar, de heer en mevrouw Schuyt-
Hessels, zijn gelukwensen willen ont
houden?
Een onzer collega's heeft zich met
een vorkheftruck naar het IJ laten ver
voeren, waar hij als een goederen
vracht in een reusachtige kraanbak
van een groot drijvend dok werd ge
laden. En met dok en al is hij naar
Zaandam gesleept. Dit is natuurlijk
ook een manier.
Gysbrecht van Aemstel heeft in
dienst van een brouwerij een ongeluk
je veroorzaakt. Hjj liet zich, gezeten
in een slede, trekken door twee paar
den, die door de drukte onrustig wer
den. Bij een ongecontroleerde ma
noeuvre liepen enkele auto's een kras
en een deuk op. De slede was met
meer bestuurbaar en de deelneming
ging niet door.
Met haar deelnemerskaart tussen de tan
den geklemd sprong Teddy Scholten
donderdag in Zaandam aan wal. Haar
man Henk stond met een snelle sport
wagen klaar om haar in no time naar
de Dam te rijden.
De recordhouder van donderdag in de van Dam-tot-Dam-race, de 32-jarige
Wout Bruynzeel, in een fraaie snoeksprong. Dank zij de speedboat van een
Duitse miljonair legde hij het traject af in tien minuten vijftien seconden.
(Van onze correspondent)
Terwijl in de stad Groningen de vie
ring van Groningens OntMt een tradi
tioneel hoogtepunt vond m de keuring
van tuigpaarden op de Grote MarKi
liep heel de aan de stad Groningen gren
zende gemeente Haren uit om prinses
Beatrix toe te juichen. De kroonprin
ses was vanmorgen naar Haren geko
men om het plechtig moment van de
inmetseling van een oorkonde voor het
nieuwe bouwwerk van het sanatorium
Beatrixoord extra luister te verlenen.
de prinses was begroet door
mr. W. A. Offerhaus, commissaris der
koningin in Groningen, mr. H. P. Lint
horst Homan, ere-voorzitter van de
vereniging Beatrixoord, de voorzitter
de heer G. H. Kuperus en de genees
heer-directeur prof. J. K. Kraan
bood de 82-jarige mevrouw L. M. Be-
suyen-Lindeboom, erelid der vereniging
de prinses bloemen aan.
De voorzitter van het bestuur, de
heer G. H. Kuperus, schetste de prin
ses in een welkomstwoord de geschie
denis van Beatrixoord, gegroeid uit het
Friese volkssanatorium dat in 1910 in
Joure werd gesticht en in 1922 werd
overgeplaatst naar Appelscha. In de
loop der jaren werden ook patiënten op
genomen van buiten Friesland en in
1946 werden de statuten zodanig gewij
zigd, dat ook afdelingen konden wor
den opgericht in Groningen en Fries
land. Nieuwe behandelingsmethoden
voor genezing van tuberculose en ande
re inzichten hadden tot gevolg dat
het sanatorium meer en meer van rust
oord veranderde in ziekenhuis en dat
een staf van specialisten daaraan
moest worden verbonden. Het werd
toen wenselijk geoordeeld het nieuwe
gebouw te stichten in de nabijheid van
een medisch centrum. Het nieuwe sa
natorium Haren zal plaats bieden aan
260 patiënten. Het bestaande sanato
rium Appelscha zal worden gemoder
niseerd en gerestaureerd en plaats bie
den aan 120 patiënten.
Nadat prinses Beatrix de perka
menten oorkonde had ondertekend,
werd deze in een loden koker gedaan
en dichtgesoldeerd. De prinses metsel
de daarna de koker in een opening in
de fundering, waarna het Wilhelmus
werd gespeeld.
Na deze plechtigheid vertrok de
Kroonprinses naar Friesland voor een
bezoek aan het sanatorium te Appel
scha, van de Cornelia Stichting in Beet-
sterz'waag en voor het bijwonen van
een concours hippique in Joure.
Is daarbij de eenzijdige voorsprong-
verlening, welke de t.v.-reclame
brengt, niet een storend element?
Als wij naar de andere landen van
de Europese Gemeenschap kijken,
zien we dat als we Luxemburg
terzijde laten twee landen (Frank
rijk en België) tot dusver weigeren
reclame in de televisie toe te laten.
En van de t.v.-reclame in de twee
*nder,e .landen (West-Duitsland en
Italië) is de meest opvallende trek
de geringheid van de voor re
clame beschikbaar gestelde zend
tijd, terwijl de dagelijkse program-
maduur veel ruimer is dan in Ne
derland. Ook in die landen is het dus
niet de „onweerstaanbare" vlucht
van de t.v.-reclame, die opvalt,
maar veeleer de grote mate van te
rughoudendheid, welke de overheid
tegenover haar demonstreert. De
Nederlandse situatie lijkt ons min
stens evenzeer, zo niet méér tot te
rughoudendheid te nopen.
Het overlegorgaan van het N.V.V.,
de K.A.B. en het C.N.V. heeft zich tot
de minister van sociale zaken en volks
gezondheid gericht met een brief, waar
in de drie vakcentrales er hun vreug
de over uitspreken, dat de regering het
voornemen heeft de algemene weduwen-
en wezenwet in plaats van 1 januari 1960
reeds op 1 october 1959 in werking te
laten treden.
Deze op zichzelf gelukkige vervroe
ging van de uitvoeringsdatum zal, vol
gens de vakbonden, een ongewild na
deel en teleurstelling voor een groot
aantal weduwen tot gevolg hebben, na
melijk >or die weduwen, die in de pe
riode van 1 oktober tot en met 31 de
cember 1959 de zestigjarige leeftijd zul
len bereiken en die niet uit anderen
hoofde aanspraken aan de A.W.W. kun
nen ontlenen.
Daar aanvankelijk als datum van
invoering van de verzekering 1 janu
ari 1960 is gesteld, is bij deze wedu
wen het vooruitzicht geopend dat ook
zij voor ee.. A.W.W.-pensioen en wel
tot aan de 65-jarige leeftijd in aan
merking zouden komen. Zonder een
nadere voorziening zullen deze wedu
wen volgens de vakbonden in dit voor
uitzicht worden teleurgesteld en nim
mer een A.W.W.-pensioen ontvangen.
De besturen van de drie vakorgani
saties achten het onbillijk als nu door
een op zichzelf toe te juichen vervroe
ging van de invoeringsdatum der
A.W.W. een nadeel en teleurstelling
zouden ontstaan voor een aantal wedu
wen.
In het schrijven vragen de bonden de
minister voorzieningen te treffen waar
door deze groep weduwen aanspraak ver
krijgt op weduwenpensioen ingevolge
de in de wet neergelegde overgangsre
geling.
Gisteren, op de dag voor zijn 58ste
verjaardag, is uit de rijkswerkinrichting
te Veenhuizen (gemeente Norg) ont
vlucht een gedetineerde uit Delft. De
ontvluchting heeft zich omstreeks het
middaguur voorgedaan.
Advertentie
De scheppende minderheid moet her
steld worden in haar voor de samenle
ving onmisbare functie. Ons hoofddoel
moet zijn een nieuwe verheffing van
de tamelijk diep gezonken intellectuele
status. Aldus werd gesteld door prof.
dr. Fred. L. Polak in een rede over
d.e positie van de intellectueel in onze
hidgisteren gehouden op de algemene
vergadering van de Algemene Ver
eniging van Leraren bij het V.H.M.O.
m het conferentieoord Woudschoten.
Prof. Polak betoogde, dat vergele
ken met voorheen de vrijheid, de zelf
standigheid en het maatschappelijk
aanzien van de intellectuelen sterk ver
minderd zijn. Achter het geestelijk
kapitaal van de intellectueel stond in
vroeger tijden meestal ook een stoffelijk
kapitaal, dat hem de ruimte gaf om in
vrijheid te werken. Tegen alle veroor
delingen, verbanningen en executies in
is er steeds een leidend intellect ge
weest. Juist uit die bestraffingen kan
VENETIë, augustus.
en oude traditie getrouw hebben
de organisatoren van het Vene-
tiaanse festival ook ditmaal een
begin gemaakt met hun feest door een
min of meer chaotische inleiding er aan
vooraf te laten gaan. Wie de eerste dag
van het festival enkele uren vóór het
begin arriveerde, kwam te laat om nog
kaarten te kunnen bemachtigen voor de
première, zodat als vanouds een aantal
journalisten niet in de gelegenheid wa
ren de eerste vertoning bij te wonen. Ze
hebben dus maar een avondje vrij ge
nomen en zijn de lagune overgestoken
om in de stad zelf op zoek te gaan naar
een koud glas bier dat voor veel geld te
krijgen is maar een koele troost biedt
voor dorstige eenzamen. En op het Id-
do hebben zij de boel de boel gelaten.
Aldaar waren intussen sterren aan
gekomen, wier entree aanzienlijk beter
feorganiseerd was dan het festival zelf.
ierst kwamen de minder grote sterren,
dan de middelmaat, die er aan gelijk is,
dan de groten, die even klein zijn. Voor
Gina, die blijkbaar een extra beurt no
dig heeft, was speciaal kabaal gemaakt.
Men joeg de hysterie zo hoog mogelijk
op en het cultureel gepeupel kreeg de
volle kans. Witgerokte mannen met
knevels en belachelijk lange zwaarden
probeerden de wanorde te handhaven
en deden het met een ernst, een slechte
re zaak onwaardig. En de hongerige
massa stond weer te gapen naar het on
bereikbare. Voor haar geen plaats in de
bijbel der armen, want een toegangs
kaartje kost op de eerste voorstelling
nog altijd ongeveer vijf en twintig gul
den, in degelijk Nederlands geld uitge
drukt.
In deze overweging steken enige ar
gumenten tegen het festival van Vene
tië. Het heet immers, dat sinds enkele
jaren Venetië bezig is met straffe hand
een waarlijk artistiek festival op te bou
wen, de naam Arte cinematografica
waardig. Het vorige jaar is er nauwe
lijks een film vertoond, die aan kunst
deed denken. De aandacht ging vooral
uit naar de sterren, dat is: de reclame.
Dit jaar zal het beter zijn, vermoedt
men, maar in afwachting daarvan is
men dan toch maar begonnen met de
propaganda van ai wat film heten wil.
Met andere woorden: wat er ook van
het festival artistiek terecht zal ko
men, het offer aan de reclame-moloch
is reeds gebracht en het was de forse
directeur Ammannati zelf die de ver
heven figuur van Lollo welkom kwam
heten. Goed, we eten dus van twee wal
letjes in Venetië zoals men dat doet in
Berlijn en Cannes, zulks in weerwil van
de hardnekkige pogingen uit de Dogen-
stad om een ander gezicht te trekken
en hoog van de artistieke toren te bla
zen.
De eerste film, die we hebben gezien,
was al direct een tegenvaller. De schuld
ligt bij Sergio Capogna die in „Een held
van deze tijd" een langdradig verhaal
ophangt, dat meer dan twee uur nodig
heeft om aan zijn eind te komen. We
maken kennis met een jongeman, die
zojuist uit de oorlog is gekomen, teleur
gesteld en ontmoedigd. Hij heeft niet
aan de goede kant gestaan, al weet men
niet precies wat dat zeggen wil in som
mige landen. Een sombere jonge wedu
we van het zelfde kaliber komt terug
om haar intrek te nemen in de kazerne
waar ook de jongeman met zijn moeder
woont. Er ontstaat een verhouding tus
sen hen en hij profiteert zowel van haar
verliefdheid als van haar politieke in
zichten om al haar geld af te troggelen.
Dan pleegt zjj zelfmoord en dat brengt
hem tot het inzicht dat hij het verkeerd
heeft gedaan. Het duurt heel lang voor
we hem zover hebben. En als zijn uur
eenmaal geslagen is, vragen we ons af,
of we onze tijd wel goed besteed hebben
aan een stel jongelui, wier lot zo zwak
en traag getekend is dat het ons eer
verveelt dan interesseert. Volledigheids
halve merken we op dat deze film van
Capogna niet aan de wedstrijd deel
neemt dus zogezegd hors concours is.
Ze wordt vertoond omdat men een ver
toning blijkbaar gemotiveerd acht. We
laten gaarne die waardering voor reke
ning van de keuzecommissie.
Tussen de druppels door hebben we
nog een documentaire film over Mos
kou mogen aanschouwen. Ook in de Sov
jetunie blijkbaar het oude lied: beelden,
gekleurd nog wel, commentaar en mu
ziek. En dan een heleboel beelden over
de bezienswaardigheden van de stad,
het oude aspect, het nieuwe en tenslotte
de vermaken van de jeugd in de cul
tuurparken en elders. We herinneren
ons een soortgelijk filmpje van Formo
sa, vertoond op de Berlinale. Ze lijken
op elkaar als twee druppels water.
Dbg.
De centrale commissie voor de be
ambten in de metaalindustrie heeft,
naar zy meedeelt, een principiële ak
koordverklaring van het College van
Rijksbemiddelaars ontvangen op de
nieuwe collectieve arbeidsovereen
komst voor de beambten in de metaal
industrie, welke o.m. de overeengeko
men salarisverhoging mogelijk maakt.
Over de looptijd van deze C.A.O. zal
nog nader overleg worden gepleegd.
Vrijdag 4 september 's avonds te
8 uur zal in het culturele centrum „De
Beyerd" te Breda een tentoonstelling
van werken van Jozef Cantré geopend
worden. De expositie duurt tot 5 okto
ber.
men afleiden hoe groot de invloed van
onafhankelijke denkers geacht werd. zo
verweerde spr. zich tegen critici, die
hem naar aanleiding van zijn reeds
vroeger geuite denkbeelden een „lauda
tor temporis acti" hebben genoemd.
De status en het prestige van de
intellectuele bovenlaag waren in het
verleden groot. De intellectuelen .van
vroeger waren niet alleen topfiguren
vanwege hun geestelijke kwaliteiten,
doch ook vanwege hun sociale status.
In onze maatschappij vormen de in
tellectuelen niet meer een verheven
stand. Hun vrijheid is goeddeels ver
dwenen als gevolg van een schaarbe
weging, welke hierin bestaat dat de
intellectueel enerzijds afhankelijk is
van de opbrengst van zijn intellect en
dat hij anderzijds moet werken in
dienstverband. Hij heeft zijn voorma
lige élite-functie moeten verhandelen
voor een schotel linzen. De „vrije tijd"
van de intellectuelen is uitgehold; vrije
tijd is een noodzakelijke voorwaarde
voor de ontwikkeling van het intellect,
waarbij uiteraard niet gedoeld wordt op
leegloperij, doch op een vrijetijdsbe
steding in culturele zin.
Er zijn in vergelijking met vroeger
zeker ook winstpunten aan te wijzen;
in bepaalde opzichten is de invloed van
het intellect zelf vergroot, doch er is
verlies geleden wat de cultuurschep
pende functie van de intellectueel be
treft. Vaak is hij niet eens bij machte
zijn kinderen groot te brengen in de
culturele sfeer. De moderne intellectu
eel is een handelsreiziger in artikels,
juister nog in partikels van intellect.
Hem bedreigt „de dood van een han
delsreiziger". van de handelsreiziger
in intellect.
Een eigen oorspronkelijke geest is
een hoofdzonde in de moaerne samenle
ving, die een afkeer heeft van de intel
lectuele élite, zo zei prof. Polak. Met
een variant op een bekende econo
mische wet voegde hij hier aan toe. dat
bovendien het slechte intellect het goe
de intellect uitdrijft. De waarlijk intel
lectuele élite dient vrijgesteld te wor
den van een beroepstaak. Welke kan
sen zijn er vandaag nog voor een Eras
miaanse geest? Geen enkele, aldus
spr. Steun van instellingen ais de
Rockefeller Foundation en de organi
satie Z.W.O., van beurzen en pryzen
schiet tekort. Men kan terecht zeggen,
dat er in het verleden te weinig con
tact is geweest tussen de culturele
élite en de massa, maar thans ligt het
omgekeerd; de intellectueel dreigt mas
samens te worden.
Donderdagmiddag is bij een binnen
brand in het internaat voor B.L.O.
Huize de la Salie te Boxtel de zestien
jarige pupil van deze instelling Victor
Blommestein uit Tilburg door verstik
king om het leven gekomen. Bij loodgie
terswerkzaamheden was in een kelder
ruimte van het tehuis brand ontstaan.
Om de brand te blussen had de jonge
man zich eigener beweging via een
kruipgat in deze ruimte begeven om
beter bij de vuurhaard te kunnen ko
men. Door de sterke rookontwikkeling
moet hij reeds spoedig bedwelmd zijn
geraakt en gestikt. Daar de weg naar
het slachtoffer door rook en vuur ver
sperd was, moesten te hulp gesnelde ar
beiders in samenwerking met de brand
weer een gat in de muur hakken om de
jongen te bevrijden. Toepassing van
kunstmatige ademhaling mocht toen
niet meer baten. De brand, die van
beperkte omvang was gebleven, wist
men spoedig te blussen.
In 1931 verscheen er een brochure
over het dansen met als titel „En
Satan lacht daarbij". In hetzelfde
jaar ging er van de Utrechtse pas
toors een missive uit waarin alle mo
derne dansen een directe aanleiding
tot zonde werden genoemd en dus
verboden. Donderdagmiddag waren
verscheidene Utrechtse pastoors aan
wezig by de opening van het nieuwe
dansinstituut van Cor Zegers en sprak
een priester, de bekende hoogleraar
prof. dr. N. C. A. Perquin S. J., over
de waarde van de dans bij de opvoe
ding.
10
Om de studie, het werk en het spel een ritme te
geven werd geen schooljaar gevolgd, noch het kerke
lijk jaar, maar de cyclus der seizoenen. Op „Possen-
hofen" werd alleen rekening gehouden met mooi en
slecht weer, met de dagen dat men noodgedwongen
binnen moest blijven en de dagen dat men door de
bossen kon zwerven.
Zodra de lente aanbrak, sloegen de gouvernantes
van het kasteel de handen wanhopig ineen. Hun
leerlingen kwamen met een jong konijntje of een
stel pasgeboren kuikentjes aandragen en weigerden
hun vangst buiten de leskamer te zetten. Zij lieten
zich neervallen aan hun lessenaar, de geur van het
bos om hen heen, met rode wangen en schitterende
ogen, nog geheel vervuld van de genoeglijke tocht
jes, met op hun hielen drie of vier honden, die op
de meest zonderlinge wijze deelden in de plichten
der kinderen. Ze lagen nu hijgend aan hun voeten.
De honden hadden op „Possenhofen" namelijk over
al toegang, in de salon, in de studeervertrekken, ja
tot in de eetkamer, waar zij de orde van de maal
tijden danig verstoorden. Naar de meer of minder
hartelijke manier waarop de viervoeters mensen,
die voor het eerst op het kasteel kwamen, ontvingen
richtten Max Jozef en zijn gemalin zich uitsluitend
om uit te maken, of deze al dan niet hun vertrou
wen verdienden, een maatstaf die misschien niet
bepaalt pleit voor het oordeel van het hertogelijk
paar.
Zo zagen de onderwijzeressen zich dan gedwongen
J.®? ..Seven aan honden en kinderen tegelijk. Maar
nikwyls kwamen de pupillen helemaal niet opdagen.
Max Jozef zelf immers had zijn kroost leren spijbe
len. Verscholen tussen bomen en mos maakte hy de
meisjes wegwijs in een boeiend heelal. In de wereld
van de bloemen met haar eindeloze verscheidenheid,
haar poëzie, haar mysteries. In de wereld van de
insekten die het woud met hun krioelende bedrijvig
heid vervulden, van de vogels, ieder met zijn eigen
lied, dat zich door muzikale oren liet onderscheiden
van de planten, de gesteenten en de aarde. Hij tover
de hun de kringloop van alle dingen voor ogen die
tot het oneindige leidt, en zo met woorden die
bijna onbewust een bezwerende kracht op hen uit
oefenden opende de vader voor zijn dochters het
konmklyk domein van de droom en de filosofie
Vaak beklommen ze een van de heuvels die aan
weerszijden van „Possenhofen" oprijzen. Het vrien
delijk golvende landschap werd omsloten door een
nevelachtige horizon, waarachter, in de overspannen
verbeelding van de jonge meisjes, rijke beloften
verborgen lagen. Zijn arm naar de verte uitgestrekt
voerde Phantasius het woord. In het noorden lag
Duitsland: het Regensburg van Frederik Barbaros-
sa, het Neurenberg van de meesterzangers. In het
zuiden als een schatkamer, beschermd door een
barriere van kristallen gletsjers Italië: een
zmsbegoochelend droomrijk van ruïnes schilder
stukken, pausen, keizers en martelaren. In het
westen gehuld in een ijle nevel Frankrijk: het
land van Roeland en Racine, ridderlijke prinsen,
hoofse helden, volmaakte liefdes. Methode en chrono
logie waren in de leerschool van „Possenhofen"
voortdurend in botsing met de cadans van het helden
dicht: dit was de romaneske manier waarop Max
Jozef geschiedenisles gaf.
En 's avonds, na het diner, slopen de kinderen
nog naar het terras om de verschijning van de eer
ste ster af te wachten, want zij kenden ook de sterren
bij hun naam, verbonden ais zij zich voelden met
de hemel in een geheimzinnige vriendschap. Plant
kunde, dierkunde, geschiedenis, gedichten, vreemde
talen, liederen, alles hadden zij buiten in de vrije
natuur geleerd, spelenderwijs, zonder zich vol te
stoppen met boekenwijsheid, in blijvende geestdrift
voor het denken en voor de studie die zü later by
alle wisselvalligheden van hun loopbaan naar den
vreemde zouden uitdragen. Van Sofie Charlotte
heeft men getuigd: „Zij was zeer bescheiden, maar
zodra je haar goed kende, merkte je, dat zij veel
gelezen had en veel wist
Op dat gelukkige „Possenhofen" werd 's zomers
nog een ander onderricht gegeven. Hun lichamen
werden lenig en hun geest kende weldra geen vrees
meer. Niets stond de dochters van Hertog Max in
de weg om naar believen, schaterlachend, een duik
te nemen in het azuurblauw van het meer van
Starnberg. Met hun tengere armen roeiden zij met
hun boot op de maat van een vrolijk liedje over het
meer. In halsbrekende vaart joegen zij op hun
paarden door de lanen van het park een „Walküren-
rit", blootshoofds, met wapperend haar. De voor
liefde voor deze buitensporige en uitputtende rijtoch
ten vooral, gepaard met een geweldig uithoudings
vermogen, hadden zij van hun vader. Ook het maken
van uitgestrekte wandelingen was een geliefkoosde
bezigheid van Phantasius. Hij betitelde zichzelf
graag als „de wandelmeester van zijn dochters":
,,le professeur de marche," en inderdaad: hij leerde
hun de beheerste en toch lichte tred, die later een
van hun bekoorlijkheden zou zijn. „Je moet je niet
als het ware voortslepen," zo doceerde hij, „elke
nieuwe stap moet uitgerust zijn van de vorige. Je
moet lopen alsof je vleugels had", iets dat ongetwij
feld gemakkelijker gezegd dan gedaan is.
Op sommige vakantiedagen waagde het groepje
zich in de bergen. Ze vertrokken bij het ochtend
krieken, in de frisse morgenwind die al gauw ae
slaap uit hun ogen verdreef. Hoger en hoger ging
de tocht, tot hij veranderde in een echte, alpmistische
klimpartij.
Wanneer een onweer of een storm hen op nun
uitstapjes overviel, vluchtten zij vaak een boswach
tershut binnen. De bewoners legden voor hen een
vuurtje van denappels aan. Terwyl ze zich dl oogden,
knoopten ze met hun gastheer of gastvrouw een
ongedwongen gesprek aan. Zij waren opgevoed in
een sfeer van goedheid jegens de eenvoudigen en in
het gevoel van algemeen-menselijke broederschap.
Op een andere keer schuilden de jonge hoogheden
in een Gasthaus, waar juist een bruiloft gevierd
werd. Vertrouwd als zij waren met het gewone
volk wezen zij de dansers erop, dat ze verkeerde
passen maakten. En zouden zij ook niet zelf aan het
dansfestijn hebben deelgenomen?! Het was zo vrolijk,
zo dolgelukkig, dat groepje meisjes, onbewust van
de bittere lotgevallen die het te wachten stonden.
De vrolijkheid garandeerde de schalkse Mathilde,
bijgenaamd Musje; aanvoerster was dikwijls de
voortvarende Elisabeth, bijgenaamd Sissi.
(Wordt vervolgd).
Over deze verandering in waarde
ring had hy zelf ondeugend plezier. HU
Het niet na een eresaluut te brengen
aan de katholieke dansleraren, die door
het scheppen van een veUige verant
woorde situatie, waarin gedanst wordt,
voor de ombuiging van die mentaliteit
hebben gezorgd. Vrü dragen ZÜ ^u"
idealen uit in hun eigen katholieke ver
eniging San FUippo Nerl. Een van deze
gioniers is Cor Zegers, die aan de
■reedstraat een nieuw instituut üet
bouwen, voornaam door zfln vorm. ont
sproten aan de fantasie van de jonge
architect J. B. van Grunsven en artis
tiek van aankleding, niet het minst
door de fijnzinnige wandschilderingen
en goed gecomponeerde raamschilde
ringen van Harrie Sterk.
Een milieu, zoals prof. Perquin zei,
dat nodigt tot een stijlvol gebruik en
waar bewust gekozen is voor een ge
drag dat getuigt van respect voor de
menselijke waardigheid. Uit opvoedkun
dig standpunt bekeken achtte prof. Per
quin het ook juist, dat aan het dansin
stituut een katholiek stempel wordt ge
geven, niet uit enghartig separatisme,
maar omdat het goed is dat bij een per
soonlijke en intieme ontmoeting, die het
dansen nu eenmaal vraagt, de jonge
mensen, die nog kwetsbaar zijn en on
volgroeid. eenzelfde levensbeschouwing
hebben. Zonder dat een dansinstituut
een école d'amour is, worden toch vaak
hier innige contacten gelegd, waardoor
men komt tot het kiezen van een le
vensgezel of levensgezellin. Juist door
het goed beoefenen van een dans wordt
daartoe die sfeer geschapen. De leiders
van dansinstituten hebben daarom een
grote pedagogische verantwoordelijk
heid. Het tot in de perfectie beoefenen
van society-dansen geeft de moderne
mens het gevoel terug voor een vrije
natuurlijke gratievolle houding ter ver
vanging van de gemaniëreerde houding,
die hem niet meer in staat stelde zijn
gevoelens behoorlijk uit te drukken. De
dans helpt de jonge mens zich uit de
verstarring los te breken. Volgens prof.
Perquin ondergaat de jeugdige arbei
der, die een compensatie vindt voor het
lopende-bandwerk, daarvan nog meer
de waarde dan een student, ook al heeft
deze de passen eerder door en is hij
zich het culturele aspect van het dan
sen beter bewust. Daarbij mogen de
dansleraren, hoezeer zij er naar stre
ven de bewegingskunst hoog te houden,
het dansen gerust ook blijven zien als
een belangrijke maatschappelijke func
tie door het gezelligheidselement, dat
erin ligt aldus spr.
