Hoe schrijft men tegenwoordig
aardrijkskundige namen
POLITIEK OP DE ATLAS:
PERM-MOLOTOF-PERM
Uniek treffen van
en cultuur in de
Bowl-bezoekers beginnen
de avond met een
kunst
I
Vraag
Antwoord j
F'™
mm.
EEN AVOND IN DE HOLLYWOOD BOWL
Diepe kom in Santa Monica-bergen
vormt groots openluchttheater
schoolkleding
ffWfc Z» - ««-
BEHOUDEN THUIS
en
DEFNNM
Atomen voor de vrede
f
K™ Ï«°>rn1*nIS,™ A»1™ sl
DINSDAG 1 SEPTEMBER 1959
PAGINA 6
Djawa (Java), Sumatera (Sumatra), Kalimantan (Borneo), Sulawesi (Celebes)
Verrukkelijke
koffie
544ste STAATSLOTERIJ 4e kias 6e
liist
f22
N^»V 1}TTJnh0^den kunt u niet. U
spelen s mnimer eigen rechter
1P§S
H
DE VEERTIGSTE ..BOS-ATLAS
(Van onze onderwijsredacteur)
Java, Sumatra, Borneo, Celebes;
zo zijn van generatie op generatie
de eilanden van Nederlandsch-In-
dië geleerd. Het kan echter gebeuren,
dat u uw kinderen zo dadelijk hoort
leren: Djawa, Sumatera, Kalimantan,
Sulawesi. In enkele nieuwere school
atlassen worden tussen haakjes nog
wel de oude benamingen vermeld,
maar de Indonesische namen staan
voorop De politieke ontwikkeling die
zich voltrokken heeft, laat zich ook
op de kaart gelden Aan de naam
Djakarta zijn we inmiddels wel ge
wend. Aan Sulawesi zullen we nog
moeten wennen Er werken voorals
nog een aantal vertragende factoren
bij de omschakeling: er zijn nog tal
van atlassen, kaarten en boeken in
omloop met de oude namen en dat
zal voorlopig wel zo blijven; boven
dien pleegt „de maatschappij" dat
gene wat de jeugd meebrengt van
school niet direct te accepteren. Doch
dit neemt niet weg, dat op de lange
duur de invloed van zo'n schoolatlas
in het dagelijkse schrijf- en spraak
gebruik toch wel zal gaan doorwer
ken. Om te beginnen worden er nu
al twee namen naast elkaar gepre
senteerd.
Met dit duidelijk sprekende voor
beeld zitten we midden in een kwestie
die in en buiten de schooi hoogst on
overzichtelijk ligt. Bij de uitgeverij Wol-
ters te Groningen zijn kortgeleden ver
schenen een nieuwe atlas in 32 kaarten
voor het lager onderwijs en de 40ste
druk van de „Schoolatlas der gehele
aarde", de welbekende „Bos", ver
trouwd aan reeds drie generaties Ne
derlanders. Wanneer men in deze atlas
sen eens speciaal let op de aardrijkskun
dige namen en de wijze, waarop ze ge
schreven worden; wanneer men voorts
een vergelijking maakt met de namen
en schrijfwijzen in oudere atlassen en
wanneer men dan ook nog kijkt naar
hetgeen er, al dan niet los van deze
atlassen, door officiële en niet-officiële
instanties wordt geschreven, dan blijkt
er bij deze zaken een grootseheense
verwarring te bestaan. Het is geen dra
matische kwestie, maar een tikje meer
overzichtelijkheid en logica zou bepaald
wel te appreciëren zijn.
Vooreerst in Nederland. In atlassen
van een paar decennia terug vindt men
Drente en Twente zonder h geschreven;
sedert een aantal jaren is het echter
weer Drenthe en Twen the. Overtjsel is
Overijssel met dubbel-s geworden. Gor-
kum en Kuilenburg werden Gorinchem
en Culemborg. Tessel veranderde in
Texel en Venraai in Venray. Zutphen
en Alphen zijn van de schrijfwijze met
een f teruggekeerd naar de schrijfwijze
met ph enz. Het Hjkt er op alsof men
de omgekeerde weg van vereenvoudi
ging heeft gevolgd, maar daarmee klopt
dan weer niet, dat Ermeloo en Otter-
loo een o verloren hebben en nu met één
o te boek staan. Wanneer men naar de
ze veranderingen informeert, dan hoort
men links en rechts, dat er „eigenlijk
niets vaststaat". Het Koninklijk
Nederlands Aardrijkskundig Genoot
schap heeft ruim twintig jaar geleden
een lijst van aardrijkskundige namen
samengesteld, maar die Hjst is van di
verse zijden aangevochten en het ge
nootschap schijnt er weinig voor te voe
len zich nog eens in dit wespennest te
steken. Het meeste houvast bieden op
dit moment de namen, die bij de volks
telling van 1947 zijn gebruikt door het
C.B.S., namen, waarmee de gemeenten
destijds accoord zijn gegaan, hetgeen
overigens niet wil zeggen, dat zij er aan
gehouden zijn evenmin als iemand an
ders er aan gebonden is.
Er kunnen respectabele historische,
aardrijkskundige, taalkundige en ge-
Advertentie
LUNCHROOM
Grote Houtstraat 105,
Telef. 18598
voelsargumenten pro en contra bepaal
de schrijfwijzen aangevoerd worden,
maar men zal een aantal knopen moe
ten doorhakken. Hef gezaghebbende
woord moet komen van een subcommis
sie van de Woordenlijstcommissie, doch
die commissie is nog niet aan het werk.
En zo zien we bijvoorbeeld dat de nieu
we Bosatlas Babberik schrijft, doch dat
de eveneens pas verschenen telefoon
gids het op Babberich houdt; dat in de
atlas (evenals trouwens in het spoor
boekje) Wijchen met U geschreven
wordt, doch dat het nieuwe telefoonboek
is overgegaan van Wijchen op Wychen.
Enz.
Een aparte complicatie geven namen
zoals Hollandsch Diep en Hoogeveen-
sche Vaart. Volgens de officiële regels
moeten de sch en de twee o's hier nog
geschreven worden, maar men stelle
zich eens voor hoe een kind op school
de zin van Geldersche Vallei naast Gel
derse worst duidelijk gemaakt moet
worden. Men kan zeggen: die namen op
de kaart houden we vast zoals ze vroe
ger werden geschreven. Jawel, maar op
de atlas voor de lagere school staat
dan ineens de Hoge Veluwe met één o.
die men maakt bij de beantwoording
van de vraag of we de vreemde namen,
waar mogelijk, door Nederlandse moe
ten vervangen, dan wel dat we de na
men, die in de andere landen zelf ge
bruikt worden, moeten aanhouden. Bij de
Indonesische eilanden opteren de hier
genoemde atlassen duidelijk voor de
tweede weg. Die beslissing behoeft niet
alleen genomen te zijn op grond van de
staatkundige ontwikkeling: er is ook los
van alle politieke overwegingen wat
voor te zeggen de vreemde namen te
volgen. Men hoort bijvoorbeeld als mo
tivering, dat we, zeker nu het internatio
nale verkeer zo sterk is toegenomen,
het ons uiteindelijk heel wat gemakke
lijker maken, wanneer we de andere
landen met hun namen accepteren zoals
ze zich nu eenmaal aan ons voordoen.
Dus: Niirnberg 1n nlaats van Neuren
berg, Sardegna in plaats van Sardinië
enz.
Het is een interessante stelling, maar
over de gehele linie is ze bijna niet
uit te werken. Er zijn nu eenmaal tal
van Nederlandse namen voor plaatsen
in het buitenland, die een stevig bur
gerrecht hebben gekregen. We moeten
In de Bos-atlas, die by dezelfde uitgever
verschynt, vinden we evenwel de Hooge
Veluwe weer met twee o's, terwyi op
hetzelfde blad de Drielse uiterwaar
den zonder sch vermeld staan. Een en
ander wordt hier niet geconstateerd om
wie dan ook een verwijt te maken; al
leen zullen we moeten aanvaarden, dat
als de ouderen er ook niet goed meer
uitkomen, de jongeren er wel vroiyk
met de pet naar zullen gooien.
De moeiiykheden met de Nederlandse
aardrykskundige namen zyn intussen
nog niets vergeleken by die, welke zich
by de buitenlandse namen voordoen. By
ons althans geen politieke verwikkelin
gen - we nemen tenminste aan, dat de
vooruitstrevendheid van een kabinet
niet afgemeten zal worden naar een fi
at op de naam Culemborg of Kuilen
burg. Maar met de veranderingen op het
politieke toneel in bijvoorbeeld de Sov
jet-Unie heeft een Nederlandse uitge
ver van atlassen het zyne te stellen.
Op de oude atlassen hadden we in de
S.U. de stad Perm. In de jongste Wol-
ters-atlas voor de lagere schooi draagt
deze stad de naam Molotof, maar in
de nieuwe Bos-atlas, die wat later ge
drukt werd, is men nog weer wat meer
,,by": Molotof is verdwenen en Perm is
teruggekeerd. In het nieuwe Polen vin
den we Szczecin voor Stettin, Wroclaw
voor Breslau enz. De oud - Duitse namen
staan er tussen haakjes nog wel bij,
maar de Poolse namen zijn groter ge
drukt. Een stippeliyn geeft aan hoe de
grens vroeger liep; een dergeiyke stip
pellijn is er echter niet voor de oude
grens tussen Polen en Rusland en de
vroeger Poolse, thans Russische stad
die wy als Lemberg hebben geleerd,
heet zonder toevoeging van de oude
naam Lwow. Men ziet wat voor poli
tieke complicaties een atlasmaker op
zün tafel krygt...
Op de kaarten van de Sovjet-Unie doet
men soms wonderiyke ontdekkingen. Ri
ga ligt aan de mond van een rivier,
die in de Letlandse tyd Duna heette.
De atlas voor de lagere school geeft
hiervoor thans de naam Daugawa,
maar de „Bos" geeft Westelyke Dwina.
In de schryfwyze zün er ook verande
ringen. De Russen hebben zelf Latynse
transcripties gemaakt van hun cyril
lisch schrift en daar tracht men zich,
zo goed en zo kwaad als het gaat, nu
maar aan te houden. Zo is Astrakan
veranderd in Astrachan en Charkow in
Charkof. By het geval-Archangel zien we
in de naam een samenvallen van politie
ke en schru'f veranderingen. Vroeger
was het Archangel. De atlas voor het
lager onderwijs geeft thans Stalinport
met tussen haakjes Archangelsk en de
nieuwe Bos-atlas zegt Archangelsk zon
der meer. We zullen maar afwachten
wat een volgende schoolgeneratie weer
zal moeten leren. Deze kleine wijzigingen
zyn tenslotte niet zo schokkend.
Ingrijpend is echter wel de keuze,
nog zien, dat men algemeen overscha
kelt van Parys op Paris, van Wenen
op Wien In de grote Times-atlassen
wordt dit systeem consequent gevolgd,
maar dat zyn tenslotte geen schoolat
lassen. Wel een voorbeeld uit de onder-
wüspraktyk zij het dan een zeer jon
ge praktijk levert het aardrijkskunde-
leerboek, dat gebruikt wordt op de Eu
ropese school in Luxemburg. Daarin ziet
men op één kaart by'voorbeeld byeen
staan de namen Vosges, Schwarzwald
en Vesuvio. De school in Luxemburg is
echter een instituut met een zeer uit
zonderlijk karakter.
De verzorger van de Bos-atlas, dr.
F. J. Ormeling voelt in principe wel
voor de overschakeling (hy heeft er nog
een aanvullend argument van prakti
sche aard by: de namen zouden veelal
P. ft. Bos, de man van de „Bos-atlas".
korter worden Köln in plaats van
Keulen en iedere letter die je op
een kaart kunt uitsparen betekent winst)
maar bij de uitwerking van de gedachte
is onmiskenbaar geaarzeld. Belgrado
heet op de lagere school-atlas Beograd
tout court, op de Bos-atlas is het ech
ter nog Belgrado met Beograd tussen
haakjes. De Lofodden staan op beide
atlassen vermeld als Lofoten, voor Ier
land is Eire gesteld en voor Warschau
vinden we Warszawa - maar dan houdt
het ook ineens weer op. Men zou zo
zeggen: als voor Warschau de Poolse
naam komt, waarom dan ook niet Kö-
benhavn in plaats van Kopenhagen en
Praha in plaats van Praagi maar voor
deze en andere consequenties biykt men
te zijn teruggeschrokken. Overigens zal
het de ouders, die straks hun kinderen
gaan overhoren, toch al niet meevallen.
Wat vroegere schoolgeneraties leerden
als Tiflis is nu, om welke reden dan ook
Tbilisi geworden, de Oder heet Odra en
Warschau aan de Weichsel is omge
doopt in Warszawa aan de Wisla...
Van de nieuwe Bos-atlas valt uiter
aard nog heel wat meer te zeggen dan
dat hij duidelijk illustreert, dat aan de
aardrijkskundige naamgeving nogal wat
haken en ogen zitten. We werden toe
vallig getroffen door dat namenpro
bleem, doch er zyn andere dingen, die ze
ker zo belangrijk zijn. De jubileumdruk
van deze atlas houdt een reputatie van
meer dan tachtig jaar hoog. In het voor
woord bij de eerste druk in 1877 werd
een devies van Alexander von Hum
boldt overgenomen: „Nur leer schei-
nende Karten pragen sich dem Gedacht-
nis ein". Dr. Ormeling, die de „ver
zorgers" P. R. Bos, prof. dr. J. F.
Niermeyer, B. A. Kwast en P. Eiber-
gen is opgevolgd, heeft ook in de jongste
uitgave bij de selectie van de topogra
fische gegevens aan dit devies vastge
houden; hij heeft de kunst van het weg
laten beoefend. Dat is één kant van de
zaak. De andere is, dat de geografische
kaartinhoud toch zoveel mogelijk afge
stemd moet worden op de actualiteit.
Deze laatste eis leidde in de jongste
druk van de „Bos" tot circa 12.000 ver
anderingen en aanvullingen.
Men vindt thans de concessiegebieden
van de Nederlandse mijnen over de
grens in Duitsland aangegeven; Dron-
ten, het eerste dorp in Oostelyk Flevo
land, ligt op zyn plaats en de E-wegen
zyn in Nederland afzonderiyk aange
duid. In Engeland is de atoomcentrale
Calder Hall opgenomen, in Florida
Cape Canaveral. De tocht van Fuchs
mocht op de kaart van Antarctica niet
ontbreken, evenmin de route van de
Nautilus op de Noordpoolkaart. De hui
dige stand van zaken by de Europese
integratie is in kaart gebracht enz. enz.
Het bekyken van een atlas, ook al
is aet dan „maar" een gewone schoolat
las, is nog altijd een boeiende bezig
heid. Men maakt een ontdekkingsreis in
zyn huiskamer en droomt zyn eigen we-
relddroom. Men raakt er ook by aan
het peinzen over de wisselvalligheid van
de politiek en over die moeilyke kunst
van de aardrykskundige naamgeving.
What is in a name?" Het antwoord is
by Perm-Molotof-Perm nogal veelzeg
gend.
Het vooruitzicht van een mogelijke
atoomoorlog beheerst zozeer de gees
ten, dat er soms wel eens wat weinig
aandacht overblijft voor de kolossale
mogelijkheden, die de vreedzame toe
passing van kernernergie in zich bergt.
In de „Bibliotheek voor Algemene Ont
wikkeling" (Uitgave van G. J. A. Ruys'
uitgeversmaatschappy te Bussum en
Diogenes te Antwerpen) is thans de
Nederlandse vertaling verschenen van
een Duits boek over dit onderwerp, dat
in 1958 in Italië is onderscheiden met
een prys voor het beste populair-weten-
schappelyke werk. „Wir werden durch
Atome leben" van G. Löwenthal en dr.
J. Hausen heet in de Nederlandse ver
taling „Atomen voor de vrede". Het ls
populair-wetenschappelyk in de beste
zin van het woord. Het begint met een
heldere uiteenzetting over de beginse
len van de „atoomwereld" en langza
merhand ontvouwt zich dan het gewel
dige panorama van de toepassingsmo-
gelykheden van deze nieuwe energie
bron. Wie zich over de vreedzame toe
passing van atoomenergie wil beginnen
te oriënteren, zal met vrucht dit boek
ter hand kunnen nemen. N.
:»xm- o**
Hollywood Bowl, een van de grootste openluchttheaters van Amerika, aangelegd in een door de natuur geschapen diep*
kom in de uitlopers van de Santa Monica-hergen. Het is niet alleen omringd door parkeerplaatsen, die plaats bieden aan
achtduizend auto's, maar ook door prachtige bossages, bloe mperken en grasvlakten, waar de bezoekers voor het begin
van de voorstelling kunnen picknicken.
v.s.
edere bezoeker van Los Angeles moet
de Hollywood Bowl gaan zien. Is hij
hier in de zomer, dan bij voorkeur
als er „iets te doen" is. De Hollywood
Bowl is een openluchttheater, misschien
het grootste ter wereld. Tenminste, dat
zeggen de promotors, maar dat wordt
van veel dingen gezegd ir. de V.S. Men
heeft hier graag de dingen het grootst,
snelst, mooist in de wereld. Maar van
de Hollywood Bowl kan ni.A gauw te
veel gezegd worden. Het is enorm groot,
dat kan niemand ontkennen, twintig
duizend mensen kunnen er een zitplaats
vinden op de amphitheatersgewijs op
lopende banken. De parkeerplaatsen
k' nen naar schatting een zeven- of acht
duizend auto's bergen. Er is een enorm
toneel, waar een paar honderd mensen
elkaar niet in de weg behoeven te
staan.
Maar behalve dat alles heeft het een
heel eigen charme. Zoals de naam reeds
aanduidt is het een diepe kom, een kom
in de uitlopers van de Santa Monica-
bergen, door de natuur geschapen. Men
senhanden hadden slechts te helpen, te
ordenen, en zij hebben eer van hun
werk. Alle rangen zijn gemakkelijk be
reikbaar langs eigen, geleidelijk oplo
pende brede toegangswegen. De rijen
zitplaatsen lopen steil genoeg op om
een ieder een goed uitzicht op het toneel
te gunnen. Een schelpvorimge koepel
over het toneel zorgt voor een prachtige
acoustiek.
Naast en boven de bankenrijen is een
park aangelegd met bosschages, bloemen
en open grasvlakten, waarop alle fa
ciliteiten worden geboden voor familie-
picnics. Het is dan ook haast een tra
ditie geworden van vele Bowl-bezoekers
om, wanneer een der geregelde grote
uitvoeringen zal plaats hebben, een con
cert, een balletavond, enige uren tevoren
aanwezig te zijn met de benodigde pic-
nic-uitrusting en er het avondmaal te ge
bruiken, terwijl de zon wegzinkt achter
het Piatnitsky Volkskoor en van da
Staatsopera in Moskou.
Het simpele bereiken van de gere
serveerde plaatsen in de Hollywood
Bowl bij een bijzondere gebeurtenis als
deze is een avontuur op zichzelf. Eerst
de rit erheen, die voor ons maar drie
kwartier duurde. Het parkeren nam nog
een kwartier. De auto's stonden zo dicht
opeen, 2 tot 3 inch van bumper tot bum
per, en de doorgangen tussen de rijen
waren zo smal, dat het uitstappen een
zekere mate van acrobatiek vergde,
wijl de „feelers", de voelsprieten 0d0
de linkerwielen, die de afstand t0Lrt-
trottoirband moeten aftasten, een yjons
durende bedreiging voor onze CTor-
vormden. Een enkele kleine 2?Lagen
teerde wagen, een Fiat of Vol"® oasè
vormde hier en daar een welk°m
van ruimte.
Wat mij hier in de V.S telkens weer
opvalt is de rust, waarmee PUDlieK
hoge prijzen
11500 8369 15397 19265 1000 3012 6422 18381 400 2866 3396 3789 15535 200 1121 1212
1443 1508 1662 1776 1834 1836 1858 2405 2824 3685 4643 4939 4979 5045 5814 5979 6118
6665 8299 8974 9683 9734 10147 10248 10784 10825 11299 11480 11671 14562 15645 16539
16990 17399 19908 20487 20839
PRIJS VAN ƒ80.—
1147
152
185
194
251
321
496
502
557
764
11147
233
284
300
330
415
546
666
692
762
981
765
886
955
714
775
791
844
JB21D
220
237
262
307
312
351
519
709
748
12443
508
553
662
680
950
861
949
980
13028
212
348
407
551
b61
684
765
88b
3198
337
565
584
75L
849
14044
124
190
263
555
59b
774
817
907
929
4153
163
464
507
567
664
702
755
756
829
15046
086
219
333
347
351
450
686
736
749
841
844
864
920
845
868
984
534
654
904
956
5091
146
154
171
176
258
440
556
16053
148
365
475
517
6060
106
181
231
240
336
451
460
598
730
17068
092
216
378
395
420
426
476
536
560
771
564
583
601
718
722
790
895
716
742
806
7071
155
226
260
275
372
400
556
561
779
18116
341
525
535
594
599
715
790
814
839
885
921
996
844
895
993
829
914
949
«045
142
527
582
683
690
841
874
887
916
19076
QCQ
361
366
407
485
629
762
919
9156
257
301
325
388
575
640
844
896
899
«roif
20077
128
268
292
341
346
459
659
737
801
976
819
873
923
702
10001
131
215
247
252
269
319
336
355
357
21009
045
126
135
179
354
404
625
672
645
743
864
901
904
913
712
754
771
842
846
911
930
942
NIETEN
1002
057
102
106
138
188
205
237
261
269
13008
009
025
067
090
096
142
161
173
175
283
304
314
317
409
412
499
531
554
567
245
282
331
359
367
375
376
519
530
538
582
643
648
681
685
734
758
778
900
918
564
585
602
621
677
726
749
770
783
827
939
971
982
990
2000
837
880
911
938
967
3008
050
084
093
110
126
151
235
277
284
13061
064
107
135
194
236
241
245
250
260
326
333
336
342
345
366
388
400
461
489
268
269
324
328
381
391
486
500
527
554
512
557
574
599
615
634
640
661
667
674
568
644
659
674
695
715
757
779
789
805
691
818
841
923
938
944
973
836
863
868
880
887
900
922
925
929
941
«029
033
035
078
088
118
155
164
179
184
992
019
035
206
221
234
266
267
317
329
346
404
413
14009
049
056
175
178
258
281
291
427
469
480
566
574
588
592
593
595
601
349
3b0
362
398
430
438
462
486
487
509
602
611
623
b24
627
686
692
703
708
72b
570
588
604
6S1
722
732
734
744
826
846
765
804
812
845
852
936
979
992
993
999
904
939
948
991
4041
07C
085
135
167
222
233
2S3
290
292
15002
034
069
076
08<*
158
194
223
249
261
311
355
388
410
425
428
431
433
454
459
279
293
309
075
391
393
419
437
445
454
544
605
671
693
716
767
871
887
950
954
475
483
500
633
635
642
676
773
777
831
5001
076
105
106
112
207
220
260
283
310
839
846
857
879
885
911
927
959
975
977
314
352
391
433
459
472
494
508
515
537
997
541
586
597
630
640
694
705
792
798
861
16049
066
088
089
117
120
134
140
183
194
870
879
885
910
940
958
962
963
222
228
264
305
335
413
430
448
480
494
«111
251
278
358
370
379
387
394
479
486
523
540
559
561
571
608
609
610
728
741
531
549
563
570
700
706
720
742
747
759
777
810
850
906
928
937
976
766
793
797
802
823
863
889
901
945
976
17008
017
042
058
059
069
074
177
225
232
992
998
255
260
341
382
418
528
562
569
572
576
7046
079
084
098
134
143
145
198
202
229
626
660
668
702
711
723
759
764
782
794
252
257
259
415
435
451
463
570
635
64
849
860
863
901
917
959
967
975
658
665
718
<78
<S2
<97
816
831
904
99,
18U12
017
054
059
09^
109
167
176
182
218
8023
047
049
074
112
135
188
215
216
2TJ
255
273
2G5
304
328
345
369
371
480
488
263
277
278
378
405
439
444
546
555
584
4ö9
505
50b
009
o36
642
665
673
696
700
606
626
666
712
719
721
739
740
750
764
708
723
725
764
819
847
851
916
923
926
826
867
896
943
950
983
933
979
9001
033
089
135
255
282
285
316
317
326
19017
050
127
133
258
260
297
370
388
451
328
409
422
427
433
440
445
511
541
567
458
469
476
522
530
578
619
645
647
666
641
710
726
735
737
743
751
774
801
806
782
798
817
S33
861
869
871
875
935
938
846
872
890
919
938
940
944
956
970
988
993
996
058
102
20011
015
024
036
062
071
Ö76 090
137
150
10011
045
158
199
224
283
325
327
280
293
301
310
348
364
374
407
415
499
349
362
382
388
395
399
431
442
453
477
520
526
564
565
575
609
640
648
661
662
489
510
514
567
578
591
630
643
657
669
678
695
698
724
757
758
793
795
803
820
677
682
693
800
S33
877
941
951
960
971
844
877
899
909
910
925
958
978
11040
045
055
089
138
157
160
214
287
289
21003
056
058
079
110
132
159
189
190
196
322
357
404
426
460
463
530
537
610
614
239
241
254
264
272
276
285
316
347
359
687
715
722
741
746
159
811
819
829
360
387
426
453
504
538
563
571
591
615
834 872 880
963
968
971
973
683
691
726
740
758
775
781
794
799
870
878
935
944
953
977
Vragen voor dezm rubriek moeten worden gericht aan de
Redactie van ons blad (met t« de linker-bovenhoek der
enveloppe: „Vragenrubriek"). De beantwoording ge
schiedt gratis. De Redacüe behoudt zich echter het recht
voor, bepaalde vragen niet voor beantwoording in aan
merking te doen komen. Over de beslissing dienaangaande
kan niet worden gecorrespondeerd. Gaarne vermelding
van naam en adres by de ingezonden vragen.
Men houde er nog rekening mee, dat men minstens ié
dagen op antwoord zal moeten wachten en dat het ons
niet mogelijk is, in te gaan op verzoeken tot persoonlijke
beantwoording der brieven
Huurcontrole en
huurverhogingen
C. M. F. E. te A. vraagt: Tot wie
moet ik my wenden om de huis
huur gecontroleerd te krygen van
myn woning? Hoe is de huur op
het ogenblik samengesteld en van
welke huur gaat men uit by de be
rekening van de nieuwe huurprys?
C. J. K. te B. vraagt: hoeveel huur
verhogingen zyn e- geweest sedert
1950?
C. F. M. E. te A. kan zich wenden tot
de huuradviescommissie in zyn woon
plaats.
Wat de huurverhogingen betreft het
volgende: Op 1 januari 1951 kwam er
een huurverhoging van 15 pet. op de
huren van alle woningen vóór 27 de
cember 1940 gebouwd, met een afron
ding naar boven op 5 cent. (Deze af
ronding vindt ook plaats by de volgen
de verhogingen).
1 januari 1954 ging de tweede huurver
hoging in: het ging hierby om 17 pet.
voor woningen in 1ste klasse gemeen
ten, tot 29 pet. voor gemeenteklasse 5.
Deze verhoging werd berekend van de
huurprys, welke wettelyk was toege
staan op 31 december 1953. De derde
huurverhoging bedroeg 5 pet. en gold
voor alle woningen, ingang 1 september
1955 en werd berekend naar de huur
prys van 31 augustus 1955. De vierde
verhoging bedroeg 25 pet. waarvan de
helft moest worden geblokkeerd), ging
in op 1 augustus 1957 en gold voor al
le vooroorlogse en daarmede qua huur
prys gelykgestelde woningen, op of na
27 december 1940 tcd stand gekomen
met steun uit 's ryks schatkist over
eenkomstig de hypotheekregeling 1940
of 1941.
Verder betrof de verhoging die wonin
gen welke tot stand gekomen waren
met een bijdrage uit 's rijks kas inge
volge de Financieringsregeling woning
bouw 1947 of 48. Tenslotte gold de ver
hoging voor woningen op of na 27 de
cember -940 tot stand gekomen met
ryksbydrage in geleden oorlogsschade,
voor zover voor de inwerkingtreding
van de wet op de oorlogsschade tot
stand gekomen.
Een verhoging van 15 pet. (zonder blok
kering) gold voor bedryfsruimte. Hier
onder vallen alle winkels, al dan niet
gecombineerd met woonruimten, alle
bedryfsruimten zonder woonruimten en
alle bedryfsruimten met woonruimten,
waarvan de eerste tenminste 4 Opct. van
het gezamenlyk oppervlak uitmaken.
Panden bestaande uit woon- annex be
drijfsruimten worden dus niet als be-
dryfspanden in de zir. der wet be
schouwd, indien het oppervlak van de
bedrijfsruimten kleiner is dan 4 Opct. van
het totale oppervlak. In dit geval geldt
dus de 25 pet. huurverhoging als voor
woningen.
Voor alle huurverhogingen geldt, zo
als gezegd, de „kale" huurprys. Onder
„kale" huurprys wordt verstaan de
huurprys na aftrek van de by de huur
prys inbegrepen leveringsbestanddelen,
zoals water ,gas, elektriciteit, stookkos
ten, alsmede de verhogingen, toegepast
wegens aangebrachte verbeteringen en
de vergoeding voor gebruik van meuve-
len en stoffering. Na berekening van de
aldus verkregen huurverhoging kunnen
dan de eerder afgetrokken kosten weer
bygeteld worden.
Door deze 4 huurverhogingen zyn
de huren van de vooroorlogse woningen,
voorzover deze voor verhoging in aa -
merking kwamen, ten opzichte vani 194U
in totaal met 76 pet. tot 94 pet. gestegen,
dus gemiddeld met 85 pet.
Inwoning
Mevr. R. vraagt: kan
verplichten inwoning te
kleiner te gaan wonen,
en ik zijn byna 75 jaar.
De woonruimtewet 1947 stelt geen he
men ons
nemen, of
Myn man
paalde leeftydsgrens. Veelal houdt
men wel rekening met de (hoge) leef
tijd op medische gronden. B. en W.
zyn echter gehouden de beschikbare
woonruimte doelmatig te verdelen en
als de een (veel) te groot woont en de
ander (veel) te klein, zal men zoveel
mogelyk een ruiling bewerkstelligen.
Over het al dan niet geschikt zyn van
uw woning om inwoning te hebben kun
nen wy niet oordelen. Bespreek uw ge
val eens met de desbetreffende ge-
meentelyke instantie.
Uitkering op grond
van rentekaart
Abonné J. B. F. schryft: in 1936
werd ik weduwe en had toen 2 kin
deren, resp. van twee jaar en oen
van 12 jaar. Voor mij waren ren -
zegels geplakt. Ik heb nooit 8
ten, dat ik recht had op uit" en
door de Raad van Arbeid. ik,
ik gaan informeren eni om
dat mijn recht verva}1*" en de 21
dat myn jongste zoon
jaar is. Is dat juist?
nu niet meer
Ja, dat is juist, u kunaanmerking ko-
voor wezenrente m t u tz.t ?als u
men. Iets anders^ aanmerking kunt
60 jaar b®"t)weduwenrente. U schryft
komen voor weboren bent, dus kun-
niet, wanneer der inlichten. Ook le-
ze'n wU nieTs over mogeiyke invalidi
teit.
Huur inhouden
Kan ik ^e huur inhouden of min-
der betalen tot de kanier klaar is,
^le ze aan net opknappen ziin9 Ik
heb geweigerd de stucadoor op za
terdagmiddag te laten werken,
want dan kan jk de boe, nict om
een uur of 5 klaar hebben.
Oostenrijkse omroep
Kunt u my de naam en het adres
van de Oostenrijkse omroep, die
enkele malen per week in de mor
gen het grammofoonplatenpro-
gramma „Autofahrer unterwegs"
uitzendt? Aldus de vraag van
V. C. A.
U kunt u wenden tot het omroepstation
te Wenen VII, Seidengasse 13. (H).
m
VERTROUWENSNAAM
Advertentie
ANEGANQ HOEK L. VEERSTRAAT
de omringende bergen. En als het laatste
daglicht wegsterft gloeit, als een van
verre zichtbaar baken, het kruis aan, dat
op een der hoogste toppen staat.
Er is een andere traditie in de Bowl,
de zonsopgong-kerkdienst, die er jaar
lijks op Paasmorgen wordt gehouden.
Duizenden verzamelen er zich in de
nachtelijke duisternis, velen vertrekken
om een, twee uur in de nacht van huis
om tijdig aanwezig te zijn. En wanneer
de eerste stralen van de zon het hoge
kruis raken zet het koor een Paas-
hymne in.
Het is nog niet zo lang geleden, dat
de Bowl niet meer was dan een dn
inzinking in de bergen, de hellihB|n
begroeid met ruw gras, cactussen
brem. Een eenzame farmer. ^en af.
George bijgenaamd, bewoonde ^ateikare
gelegen ranch te midden va"ijnen. Een
vogels wilde geiten en [-VasqUeZi on.
beruchte bandiet, Tiburcuo
derging er het lot van verst
num, JO|tdurende acht330 Stern- Elke
zomer, acht weken, wordt
SSStars" af-
kunstgeWed°0r e—?en
van° er onlangs in het kader
rol o „u .USSISck-Amerikaanse cultu-
artictoiitwi.siselingspr°gram een groep
„iTj bit de Sovjet-Unie op, die
rm pussen zeU in eigen land
T°01t m één programma tezamen heb-
d ëezien. Er waren solisten van het
Bolshoi en Kiev Staats ballet, van de
Moisejev Dansgroep en dansers uit
Ggorgië en Armeniëë, Kazakstan en
Oezbekistan, zangers en solisten van
zich gedraagt. Geen claxon doet zich
horen, slechts nu en dan het schrille
fluitje van de verkeerspolitie, die de
vloed van auto's in de gewenste banen
leidt. Twintigduizend mensen zaten daar
na geduldig te wachten tot sterke schijn
werpers het toneel in gloed zetten, e&
de krekels, die in het omringende struik'
gewas ook bij duizenden de voorstelling
kwamen bijwonen overstemden met hun
gezang het onderdrukte stemgeroes. De
omringende bergen tekenden zich als ge-
weldige_ coulissen tegen de li?htere
nachthemel af en
zoeklichten
kruisten hun TichtbanenToven deB°wl,
een „Niet storen s v p."-sein voor de
voortdurend over Los Angeles ronken-
de vliegtuigen. En het lichtend kruis
verhief 2jch eenzaam en sereen boven
"et toneel, waar de culturele afgezanten
van communistisch Rusland enige uren
lang optraden voor het kapitalistische
Amerikaanse publiek.
Na de pauze werd nog een nummer
ingelast, dat niet op het programma
was vermeld. Het betrof een gebruik
in de Hollywood "Bowl om geëerde
gast-artiesten gelegenheid te geven een
foto te maken van hun publiek. Te
dien einde werd ons verzocht, nadat
alle lichten waren gedoofd, bij een
bepaald sein allen tegelijk een lucifer
of aansteker te ontsteken. Het fantas
tische feeieke schouwspel van de
duizenden en nog eens duizenden mi
niatuur toortsen ontlokte een langge
rekt „Aaah" aan het publiek en ook
de krekels gaven uiting aan hun be
wondering door een hernieuwd for
tissimo gesjirp.
De terugtocht naar de auto's duurde
bijna drie kwartier te midden van de
langzaam voortschuifelende mensen
menigte. Nog een half uur was nodig
om onS uit de automassa los te werken.
Om half twee waren wij thuis, moe maar
dankbaar voor een avond om nooit te
vergeten.
LOUISE BURGHAEDT
Bij het licht van de ondergaande zon is de Scheveningse logger 275 Arendje
t i-J Mnn*/] <*vi n n m ft n n n as rl 4-Jrwt o n nas n troon 7.flt PTClOQ
een bang avontuur op de Noordzee, maandagavond thuisgevaren. Zaterdag
week geleden werd de Arendje op de Noordzee in de buurt van Edmburgr
zwaar beschadigd bij een aanvaring met de Zweedse Fyrun, dat men vreesa*
het scheepje zou zinken. In de haven van Leith, waar het scheepje wera
gesleept, kon het een noodreparatie ondergaan, welke de tocht naar huis d<
maakte. De vijftienjarige Maarten Middendorp maakte als „afhouder op op
Arendje zijn eerste reis. Zijn moeder wachte haar zoon met een fikse zoe
