Pietro Nenni,
thans alles
de spil waar
om draait
8
KOBACHI
VAN GEBONDENHEID NAAR
MEER VRIJHEID
H
JDroom der een
nogal kale droom
II
Redt eerst
de anderen
DE ITALIAANSE POLITIEK (SLOT)
Saragat
zou nog meer
wijn moeten doen
water
Geen zuivering
Vertrouwen in verstandige leiding
commentaar
IN HAAGSE HOUTRUSTHALLEN
- - L
i
bij hereniging
van socialisten
Komplot ontdekt
tegen Makarios
koel- en
luchttechniek
Nozems aangespoord
politie aan te vallen
Vrijere loonvorming
Incident op basis
der VS. op IJsland
Protest in Washington
Moeder met 6 kinde
ren in y.S. omgekomen
Hoe ZOU TOCH
DE COMMISSIE
VAN ONDERZOEK
NAAR
DE POSTCEHSüUR
OP NIEUW-
GüfNEA
SCHRIJVEN
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1959
PAGINA 7
iteïi
X
in de
I
Over de partij en de persoon van
Pietro Nenni breken de Italia
nen zich het hoofd. Hij en zijn partij
staan al jaren in het middelpunt van
de belangstelling, zijn schim bevindt
zich op de achtergrond van de kabi-
netscrises. Voor een herordening van
het Italiaanse partijenstelsel, een
herordening, die niet slechts de
macht van de communisten zou bre
ken, maar tevens het land een par
lement geven, waarin zaken zouden
kunnen worden gedaan, zijn de
Nenni-socialisten hic et nunc de be
langrijkste groep, vooral sinds zij m
1958 officieel met de communisti-
r0^ partij gebroken hebben en zich
e democratie bekenden.
ZILFA FLEET
BAKSTEEN Zn.
Van KEMPEN. BEGEER
Lijnbaan 77 4 VOS
H. van LOON
lucardie
Drie maanden voor
T ilburger
door
liiiniiiiiiiiiMARGUERITE BOURCET
NA AR HUIS IT
n
Pietro Nenni, de leider van de links-socialisten, die vorig jaar officieel met de
communistische partij gebroken hebben.
cialistische partij in Italië opgesteld.
Men kan deze in vijf punten samenvat
ten:
1. De partjj moet de democratie inte
graal aanvaarden en beleven.
2. Zü moet vrij en autonoom zijn, i.e.
dus los van elke band met de Commu-
nisten.
3. Iedere idee van een volksfrontvor
ming dient absoluut en onder alle om
standigheden afgewezen te worden.
De buitenlandse politiek zal die van
het Westen zijn.
5. De vakbeweging moet, vrij van par
tijpolitieke overheersing, een intern vol
komen democratische structuur hebben.
tische kamp wil op het eerste gezicht
zeggen zijn groep als mogelijke part
ners in de regering accepteren. Van
het Atlandtisch Verdrag moeten de
Nenni-socialisten niet veel (of
„eigenlijk niets") hebben. Zij zijn
geen onverdeelde voorstanders der
Europese eenheidsstructuren. Hun in
trede in een regering zou belangrijke
gevolgen hebben in de traditioneel
gevolgde buitenlandse politiek van
Italië, waar het Westen op de meest
directe manier mee te maken heeft.
Blijven nog twee enigszins specula
tieve factoren, die echter de onzeker
heid niet onaanzienlijk verhogen. De
algemene opinie wil, dat bij het tot
stand komen van een democratisch so
cialistische partij de huidige filocom-
munistische Nenni-vleugel naar de Com
munisten overgaat. Is dat waarAls
Togliatti slim is en hij is slim.
zou hij er wel eens voor kunnen zorgen,
dat zo iets niet gebeurt, wanneer hy
zijn vrienden vraagt in de nieuwe par
tij te blijven „terwille van het bedreig
de belang der arbeiders". Een socialis
tische unificatie betekebt daarom niet
a priori een zuivering.
Nenni zelf tenlaatste is de leider, de
ziel en het symbool van zijn partij. Hij
steekt met kop en schouders uit boven
de kameraden en wel zó ver, dat men
hem na zijn nederlaag in Venetië toch
met algemene stemmen weer tot par
tijleider koos en hem zelfs gesmeekt
heeft aan te blijven. Bij het uitbrengen
van zijn stem speelt voor de Italiaanse
kiezer meestal op beslissende wijze het
vertrouwen mee dat hij in een bepaald
persoon stelt. Nenni is 68 jaar. Wat ge
beurt er, als de sterke man de partij
zou komen te ontvallen? Sapienti sat.
De laatste ontwikkeling in de situatie
rond Nenni is het communiqué van
zijn partijbestuur, waaruit de conclusie
kan worden getrokken dat de links
socialisten een links georiënteerde
christen-democratische regering zouden
steunen, zonder daarvoor regeringspos
ten op te eisen. Men kan zich afvragen
of Nenni deze stap gedaan heeft om in
de toekomst de vorming van een sta
biele regering mogelijk te maken, of
dat zijn bod slechts ten doel heeft de
linker-vleugel van de christen-demo
craten de nodige ruggesteun te geven.
Op het eerste gezicht lijkt het laatste
het meest waarschijnlijk.
Het Italiaanse schip van staat vaart
tussen de Scylla en de Charabdis. De
stroom stuwt haar steeds meer naar
de ene rots, naar de klassieke schip
breuk. Scherp het roer omgooien kan
deze bedreiging weren, maar dit doet
haar de andere gevaarlijke klip nade
ren. En hoe gevaarlijk deze andere
klip is, ziet ieder democraat, die sine
ira et studio wil oordelen. De derde op
lossing is het commando: met volle
kracht achteruit. Achterwaarts ligt
de dictatuur: rechts-conservatief, de
Kerk enorm belastend, of links-commu
nistisch. Zijn de gebeurtenissen op Si
cilië en in Aosta een teken aan de
wand?
Het itan
ontwikkelingan?e socialisme is in zijn
komst van het fven steken door de
het ondergronds eScisme- Toen moest
oorlog bestonden L verstarde. Na de
niet twee extreem-iinki1 werkelijkheid
ciaalcommunisten en ComrLLL'?"1 So-
ren loten van een stam. Wa"
zich onder Saragat de sociaaldeme^
tische partij afgescheiden, maa™°iTa:
heeft nooit vat op de grote massa ée
kregen. Twee merkwaardige verschijn,
selen hebben zich voorgedaan: de So-
ciaalcommunisten bleven bestaan, een
onlogisch schijnend iets, omdat er in
de politiek geen verschil was tussen
hen en de Cummunisten, terwijl er, zo
men wil, wél een socialistische keuze
bestond. 'Terwijl vervolgens de commu
nistische party eenzelfde percentage
kiezers (ca. 23 procent) bleef trekken,
steeg de sociaalcommunistische van 8
tot 15 procent en was de enige politieke
froep in Italië, die gestadig winst is
blijven boeken. De verklaring kan slechts
zijn, dat een steeds wassend aantal kie
zers tot de uitgesproken oppositie wil
den behoren, maar niet naar de püpen
van Togliatti en Moskou wensten te
dansen. Het zat er dus in, dat vanuit
de partijgelederen en de kiezerskring
het eens tot een breuk met de Commu
nisten moest komen.
De gebeurtenissen in Berlijn, Polen
en Hongarije en het XXe congres der
Russische communistische party heb
ben deze breuk bewerkstelligd. Ook ver
schillende vooraanstaande communis
ten gingen naar Nenni's gelederen over.
In ons vorig artikel schreven wij,
dat de spanning in Italië de streep,
1..."feYaar" aanduidt, nadert. De
politiek loopt meer en meer vast en
in stede van een bedding voor het
staatsleven te zyn, wordt hy een dam
in de stroom. Desastreuze dijkbreu
ken kunnen slechts het gevolg zijn.
Indien men de Nenni-socialisten als
een werkelpk democratische party
z°u kunnen accepteren, staat men,
haar het algemeen gevoelen, voor
een hergroepering der partyen. Rechts
cJ£mt °P een of andere manier een
ChHerva-tieve partij, de Democrazia
heid Lana komt tot een nieuwe een
re C^ie haar een weliswaar kleine-
Dé krachtige party zal maken,
til (Pocratie/-»i-iö cnrialist.ische par-
In dit rapport heeft Saragat het nodige
water in de wijn gedaan en niet name
de punten 4 en 5 algemeen gehouden.
De denkbeelden der Nenni-socialisten
èn de latere praktijk hebben punt 1 po
sitief beantwoord. In stede van „los van
het communisme" (pnt. 2) stelden
zü echter „politiek los van de commu
nistische partij", maar de prealabele
noodzaak van de eenheid der arbeiders
klas sluit een nuttige samenwerking
met de communistische party niet uit.
Op het punt volksfront werd niet gerea
geerd. In de buitenlandse politiek wil
den de Nennianen een (vaag gestelde)
neutraliteit, een derde weg. De een
heid tenslotte van de arbeidersklasse
brengt volgens hen mee, dat de C.G.I.L.
(het vroegere eenheidsvakverbond,
dat van meet af aan door de Commu
nisten werd geregeerd en als politieke Saragat, de
Li„„icatle ten eigen behoeve
mantelorganisatie ten eigen
uitgebuit) de „natuurlijk gegeven orga
nisatie aller arbeiders is.
Wat verder meestal niet vermeld
wordt, is dat Nenni de overige man
telorganisaties der Communisten,
jeugd- en vrouwenveremgingen. instei-
hngen voor cultuur en volksontwiKKe-
enz. voor zün volgelingen de aan-
§e™ezenen vindt. Aan het lidmaatschap
van boudt hy vast op straffe
en behai?n2vP':' Verder dan de eerste
aanvaard!^6 winst. bet in beginsel
niet gekomen.er democratie' is men dUS
ernaar iomëhfitraefden de Communisten
ten mi TS'
den te krügen. Zy kree-pn v, i
het volksfront met de We dan. zlJ
ten Dit is geen prehistorie; heTvolkï
front dateert van juli 1959. volks
begin van dit jaar vijf gekwalificeerde
leden der sociaaldemocratische frae
tie, waaronder een zittende minister"
meenden, dat voor hen althans de tiid
gekomen was om naar Nenni over te
gaan, heeft de partijleiding dit cadeau
dat een kapitaal van 270.000 stemmen
vertegenwoordigde, slechts na verbe
ten tegenstand der filocommunistische
richting mogen aanvaarden. De vrien
den van Moskou in het partijapparaat
en in de linker vleugel deden Nenni de
nederlaag ïyden op het congres van Ve
netië. In Napels kreeg hp de meerder-
heid mee, maar de pas geboren demo
cratische party heeft een grote en m-
vloedryke kern van bewuste communis
tische unificatie betekent voo rons daar
om niet a priori een zuivering.
Nenni zelf ten laatste is de leider de
(eider van de Italiaanse
sociaal-democraten.
In welingelichte Grieks-Cyprische
kringen is meegedeeld dat een komplot
steun van e en terug en de ult Athene die was geadresseerd aan
jt-v„ „m. een v00rmaj,„ vooraanstaand lid van
de EOKA op Cyprus.
Volgens Reutei wordt er gezegd, dat
tot de te vermoorden personen verschil
lende ministers van het Cyprische over
gangskabinet behoorden, die de aartsbis
schop na de ondertekening van de over
eenkomst van Londen uit de gelederen
van de hoogste EOKA-leiders had geko
zen. De brief zou zyn verzonden door
een lid van de voormalige EOKA uit de
naaste omgeving van generaal Grivas.
un Van «tuil ici U6 y~,
muniJl de andere linksen. De Com-
Worden geïsoleerd.
Jj£Zp
ideale i,,. nning echter schept niet het
tere hLLLi5?1 voor een koele en nuch-
daar rie nS van de toekomst. Van-
Nenni p Bverschillen van opinie, of men
hen rt. .a'ai) V3? trekken of dat met
ten 'WriJ indirect, de Communis-
orden binnengehaald.
demoerpfpmLer 1956 hebben de Sociaal-
nieuwe 0Sn un denkbeelden over een
en verenigde democratisch so-
Advertenti t
miiiiiiiiiiiuiiiiiiiniiiui'H ROTTERDAM!
II
Advertentie
modern bestek
Westewagenstriït 70
Meent 14
Nieuwe Binnenweg 94
(Van onze correspondent;
Drie maanden gevangenisstraf on-
voorwaardelpk met bevel tot onmiddel-
lpke gevangenneming. Dit was het
vonnis voor een Tilburger, die vrij
dagmiddag in een snel-recht zaak voor
de Bredase politierechter terecht
moest staan wegens opruiing in het
openbaar tegen het wettig gezag. De
ze verdachte was betrokken geweest
in een nozemrel in Tilburg, dinsdag
avond.
Al enkele dagen kwamen de Tilburg-
se nozems uit de omgeving van de
Armhoefstraat in botsing met de poli
tie en dinsdagavond was er opnieuw
een menigte jongelui in spij
ker broek op de been om de politie
uit te dagen. Toen twee agenten in bur
ger een jonge bromfietser, die op het
trottoir ~ing ryden, aanhielden en
naar de politiewagen wilden brengen,
drong de menigte op. „Het was net de
zee", verklaarde een van de agenten
als getuige gehoord. „Je sloeg de ene
golf terug en de andere was er weer".
In dit tumult plaatste de verdachte,
zelf geen nozemtype, 28 jaar en ge
trouwd, zich aar. het hoofd van de
troep met de uitroep: „Vooruit jon
gens, sla er op". Met twee armen be
duidde hy de jeugd ten aanval te trek
ken.
De officier van justitie mr. G.
Temmink had deze raddraaier op korte
termyn voor de politierechter ge
bracht. Zo nodig zal de politierechter
in Breda speciale zittingen aan deze
zaken gaan wijden. De verdachte ont
kende alle schuld. „Die agenten wa
ren in burger en ik wist niet dat zijn
van de politie waren. Ik dacht, dat het
nozems waren die de bromfietser zelf
wilden aftuigen". Dit verweer ging niet
op. De twee agenten in burger hadden
al vi'ö gauw de gummistok moeten ge
bruiken en volgens hun verklaringen
was hun hele optreden duideiyk als po
litioneel te herkennen geweest.
(Van een medewerker)
et is volkomen begrüpeiyk, dat, nu
de vrijere loonvorming op gang
is gekomen, er by de werknemers
een soort nerveuze drang ontstaat om
er ook zo spoedig mogehjk bij te zijn.
We hebben tenslotte ruim tweeëneenhalf
ben tenslotte ruim twee en een half
jaar loonstop er op zitten. We zyn even
door een economisch dieptepunt heen
gegaan, de zaak ging weer in opwaartse
richting en het is volkomen begrüpeiyk
dat iedereen, die werkzaam is in een
onderneming, waar behooriyk winst
wordt gemaakt, er nu naar verlangt
zyn rechtmatig aandeel in de gestegen
welvaart ook te kunnen incasseren. We
willen wel graag verder gaan dan al
leen begrip hiervoor op te brengen. Wy
willen een sterk pleidooi houden voor
zo snel mogeiyke beslissingen. We me
nen evenwel, dat het tegeiykertüd nood-
zakeiyk is op een paar kanten van de
zaak de aandacht te vestigen, welke bij
de ontwikkeling van de vryere loonvor
ming niet uit het oog mogen worden
verloren.
Er zyn n.l. aanwüzingen, die er op
duiden, dat het begrüpelüke ongeduld
soms kan voeren tot onverstandige da-
Grandma Moses, de Amerikaanse
schilderes van primitieve landschappen,
heeft deze week haar 99e verjaardag
gevierd. Zij zei al verlangend uit te
zien naar een echte verjaarspartij,
wanneer zij het volgend jaar 100 wordt
..Grandma" (Anna Mary Robertson)
Moses begon te schilderen toen zij al
ver in de zeventig was.
den. We zouden vooral de werknemers
nadrukkeiyk willen waarschuwen niet
in E.V.C.-acties te trappen. We kennen
in ons land twee soorten vakbewegin
gen: de bonafide en de malajide of,
om de Nederlandse namen te gebrui
ken: de vakbeweging die, zich bewust
van zijn verantwoordeiykheid, zowel
voor het groepsbelang van de werkne
mers (en dat op de eerste plaats) als
voor het algemeen welzün, er ernstig
naar streeft een zo evenwichtig moge-
ïyke verdeling van 's lands welvaart
te bereiken; de mala-fide, letterlek: de
te kwader trouw zijnde vakbeweging,
die slechts behoefte heeft aan het sto
ken van onrust, het aanporren tot onte
vredenheid, het vissen in troebel water.
Deze beweging iaat zich niet leiden
door het wezeniyk belang van de werk
nemers, maar door wat zü menen dat
het belang is van een revolutionaire
party of groep mensen. En er blüven
altyd mensen, die dat laatste niet zien
en zich op sleeptouw laten nemen door
deze volksverleiders.
Een concreet voorbeeld is hetgeen
we hebben zien gebeuren in de me
taalnijverheid. De vertegenwoordigers
van de bonafide vakbeweging waren in
overleg met de regering over de da
tum van ingang en over de hoogte van
de loonstyging. Dit gebeurde op maan
dag 24 augustus. Op dezelfde dag wa
ren er pogingen, om by bepaalde grote
ondernemingen het werk „plat" te krij
gen. En inderdaad waren er een aan
tal lieden, die zich voor een sit-down-
staking leenden. Achteraf, toen dus
bleek dat regering en representanten
van het bedrüfsleven tot een volledig
akkoord waren gekomen, werd na
tuurlijk gesuggereerd, dat dit goede
resultaat het gevolg zou zün geweest
J van de wilde acties. Dit is dwaasheid.
Om kwart voor tien zaten geno- I Ie kale en beknopte droom waarvoor ze
digden onder wie geüniformeerde
leden van de Milva, de Marva en de
Luwa in de Rotonde van de Haag
se Houtrusthallen vrijdagochtend te
wachten op de Italiaanse modekoning
Schuberth, die de tentoonstelling
„Droom der Vrouw" zou openen. Maar
pas om half elf kwam de kleine don
kere Romein binnenvallen in een
olijfkleurig jasje, omstuwd door
drie Italiaanse en een Argentünse
mannequin, die boeketten gedrukt
hielden tegen hun korte resp. rode,
blauwe en groene japonnetjes. In de
microfoon zei hij in het Duits, dat hij
Holland fyn vond en „danke, danke,
danke". Waarvoor precies dat be
greep niemand. Misschien voor het
feit, dat hy, het enfant terrible van
de Italiaanse couture, voor de eerste
maal in Nederland zyn collectie
toont, wat in de middag gebeurd is.
Want voor deze „Droom der Vrouw"
zyn buitenlandse couturiers ook uit
Frankryk, Duitsland, Spanje en En
geland genood, die des middags, om
de beurt, nog eens tegen entreegeld,
hun collectie laten zien.
Ja, daar zullen de kyksters „dro
men" zoals ze dat plegen te dotn op
shows. Maar overigens is het al een he
naar de Houtrusthallen tygen. Er zyn
wat stands met schoonheidspreparaten
met skikleding, met nogal onbeholpen
geëtaleerde dessous, enz. Er is aarde
werk, dat een meisje zit te beschilde
ren, aan de wand hangen wat naaktte-
keningen. Een beeldschoon uitgedoste
druivenprinses biedt druiven, en er is
ook een stand, waar over voeding
wordt geadviseerd. Maar men is op het
kleine oppervlak, langs het kunstmati
ge bloemenperk, waarachter de shows
plaats hebben, al heel gauw uitgekeken.
De opzet is dan ook mislukt. En die
was zoals Ageeth Scherphuis zei in een
openingstoespraakje om naast de vele
huishoudeiyke beurzen nu ook eens een
beurs te wijden uitsluitend aan de
„schoonheid" van de vrouw, aan de
mogelijkheden, die er bestaan om zich
te verfraaien. Dat is een loffeiyk stre
ven. Maar door een gebrek aan samen
werking tussen de verkopers van cos
metica, zoals kappers, drogisten,
schoonheidszaken, schünt de opzet in
het water te zyn gevallen. En daarmee
deze droom, die samenvalt met de In
ternationale Drogistenbeurs, die maan
dag in de Houtrusthallen de beurs van
de „Droom der Vrouw" is.
A. Bgl.
Noch een regering, noch een gezonde
vakbeweging kan ooit opzij gaan
voor een wilde actie. Het resultaat is
dan ook uitsluitend te danken aan het
gezonde gedisciplineerde organisatie-
overleg.
et is goed. dat al degenen, namens
wie op het ogenblik acties aan
de gang zün, zich dat heel goed
voor ogen houden. Men heeft zich
georganiseerd, teneinde aan de hand
van vastgestelde regelen het beste te
bereiken wat mogelijk is. Dan ligt het
toch voor de hand, dat men vertrou
wen heeft in de leiding. Natuurlijk niet
een zo blind vertrouwen, dat men maar
rustig gaat zitten afwachten, of er eens
een keer iets zal gebeuren. Neen, ac
ties, binnen de organisatie, zijn vaak
nuttig en gewenst. Het is heel gezond
als de leden tonen, dat zij de hande
lingen en verrichtingen van hun leiders
mee-bepalen en nauwkeurig volgen.
Ook wordt door geen leider van de
vakbeweging ontkend, dat, indien zulks
nodig mocht zün. er ook nog gelegen
heid is om naar het uiterste strüdmid-
del te grijpen. Het stakingsrecht wordt
in principe ook onder de huidige om
standigheden niet ontkend. Maar het
stakingsrécht is sinds een grote reeks
van jaren aan bepaalde regelen ge
bonden. Handhaving van deze regelen
is noodzakeiyk, wil een chaos voorko
men worden. Erkenning van dit recht
is natuuriyk heel iets anders dan het
houden van een pleidooi, om nu maar
onmiddeliyk klaar te staan met sta
kingsdreiging. We zijn de periode
voorbij, waarin we zonder meer met
ultimatums gingen staan zwaaien.
Het is onze stellige overtuiging, dat
we sinds enkele maanden bezig zün,
om op een verantwoorde wijze te zor
gen, dat het werknemersaandeel in het
nationale inkomen groter zal worden
dan ooit. Maar we willen, hetgeen we
reeds eerder hebben betoogd, er nog
eens nadrukkeiyk de aandacht op ves
tigen, dat we niet in een periode van
v r ij e loonvorming zijn aangeland.
Die wensen ook de confessionele vak
bewegingen niet meer terug. Er moet
een mate van vergeiykbaarheid blij
ven (de z.g. coördinatie) tussen de ver
schillende bedrüfstakken. Er moet be
oordeeld worden, of een loonstijging al
of niet tot een al of niet verantwoor
de prysstijging zal voeren, of de werk
gelegenheid erdoor geschaad kan wor
den, enz. enz. Vandaar, dat wanneer in
enige bedrüfstak het overleg niet zo
snel gaat, als men wel zou wensen,
bedacht dient te worden, dat het een
voudig niet mogeiyk is om op elk voor
stel zonder meer ja en amen te zeg
gen. Deze overwegingen zijn evenzeer
in het belang van de werknemers als
de eventuele loonsverhogingen zelf. Da
ling van de werkgelegenheid en de
dientengevolge ontstane werkloosheid
zün groter rampen dan een niet snel
fenoeg optrekken van het loonniveau.
!n wanneer dan op een gegeven mo
ment een regeringsbeslissing langer
uitblijft dan billijk schünt, dan gaat het
nog niet aan, om de onderneming en
de ondernemers die bereid zijn aan
loonsverbeteringen mee te werken, met
wilde acties, onder welke naam dan
ook, te benadelen.
We wensen bepaald, niet de indruk
te wekken, dat wü een ongediscipli
neerd optreden van de werknemers,
georganiseerd in de bonafide vakbe
weging, verwachten, maar soms kun
nen gestook en geroddel van onrust-
zaaiende elementen als een besmette-
ïyke ziekte aanslaan. Dit kan naar
onze stellige overtuiging mede voorko
men worden, indien, zowel van de zij
de van de organisaties, als van de
overheid, duidelük biyk gegeven wordt,
dat het ernst is met het streven om
zo spoedig mogelijk gunstige beslissin
gen voor de werknemers te nemen.
De IJslandse ambassadeur te Washing
ton heeft gisteren op het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken ge
protesteerd tegen een incident, dat zich
heeft voorgedaan op het vliegveld Kef-
lavik van de Amerikaanse basis op IJs
land. Amerikaanse wachten zouden twee
IJslandse functionarissen, van wie een
in uniform, hebben gedwongen in een
plas te gaan liggen. De functionarissen,
die twee Duitse piloten wilden begelei
den naar een hangar, waar hun vlieg
tuig gerepareerd werd, moesten tien
minuten lang met uitgestrekte armen
stil blijven liggen.
Toen zij de situatie trachtten uit te
leggen kregen zü van de Amerikanen
die met hun vuurwapens dreigden, be
vel hun mond te houden. De ambassa
deur, Thors, noemde dit een incident
dat de vrienden van Amerika op IJs
land zeer betreuren. Het incident is op
zeer vriendschappeiyke wüze bespro
ken op het ministerie, dat de bezorgd
heid van de ambassadeur deelt en on
middeliyk een ernstig onderzoek zal in
stellen, aldus een bericht van Reuter.
23
D®z® gegevens werpen een verhelderend licht op
de details van deze liefdesgeschiedenis. Het lijkt,
ot we de sleutel van dit geheimschrift gevonden
hebben.
Onder de historische of legendarische figuren in
wier rol de koning zich graag verplaatste, was, rond
1866, de meest betoverende ontegenzeglijk Lohen
grin. En men moet toegeven, dat er inderdaad
overeenkomsten tussen hen bestonden: beiden waren
kuis, jong, trots en mysterieus.
Er was maar één stap voor nodig om in gedach
ten de gestalte van Lohengrin aan te nemen. Die
stap heeft de koning gezet, tal van bijzonderheden
bewijzen bet: de bouwopdracht voor het kasteel
Neuschwanstein, kort nadien gegeven; de gevleu
gelde helm en de zilveren wapenrusting waarin hij
's-avonds over het Stambergermeer voer; het
bootje, getrokken door een mechanische zwaan, dat
hij op het kunstmeer in de serres van het palels
te water liet.
En zo komen we tot de veronderstelling, dat ae
koning, door zijn moeder en zijn ministers gedwon
gen Beieren een koningin te schenken, in zijn trouw
plannen de mogelijkheid heeft gezien een heropvoe
ring van Lohengrins huwelijk te verwezenlijken, een
huwelijk dat in zijn ogen ideaal was. Er hoorde
immers een heleboel maneschijn bij en het werd op
de drempel van de slaapkamer verbroken. Nogmaals
gaan we niet verder dan het opstellen van een hypo
these, maar de aanwijzingen zijn toch wel treffend:
de uiterlijke overeenkomst tussen Sofie Charlotte en
de eerste heldinnen van Wagner; de geestdrift van
de koning bij het horen van „Elsa's droom" (enkele
v, I verwarring raken, als hij dit
hoort zingen door een jong meisje, dat
,p°P ,zl;)n ex-verloofde lijkt); de door de
gekozen opschik in de appartementen van
u°m- ge koningin, die aan Wagners mise-en-
heorl?,ner®.n-- en b°venal het belangrijke feit,
daL, s°fje Charlotte de naam Elsa gaf. Dit is
LiBnbaar et geraffineerde hersenwerk van een
LGIL I' die het hart dat bij tot zijn speelbal zal
L, v®?' zonder meer opoffert aan een schone fictie,
°P geva?r at, bet te breken, die tenslotte zijn
hrS v,??eiiaric? te buiten gaat en dan niet meer weet
a°e hiJ de komedie moet beëindigen. Zijn hele
huisoï!, Im!n®rs bad eraan deelgenomen: zijn
Jfi n' volk, Europa dat cadeaus stuurde
nm fi L vermoedde, dat het er de koning enkel
LLte doen was Lohengrin te imiteren
Ln LLV6-?tlgil?g van onze veronderstelling schijnt
Hio t T'P de tamelijk onbegrijpelijke brief
breuk mT1JQ enkele dagen na de definitieve
hJeti u e Charlotte aan Cosima von Bülow
heeft geschreven:
„Ik heb er behoefte aan u te zeggen hoe gelukkig
ae laatste opvoering van „Lohengrin" me heeft
Want ik heb er de moed uit geput om de
LY?i"e, banden die mij omknelden, te verbreken. Dit
goddelijk werk heeft me voor altijd zijn miracu
leuze kracht geschonken......"
Als dit de waarheid is, dan schijnt slechts één enke-
..bers°an deze te hebben ingezien: Sofie Charlotte.
Alleen zij met haar uiterst fijne intuïtie heeft in
aeze verloving het wrede spel-element opgemerkt,
z-ij is er zich van bewust geweest, dat zü ten opzichte
ya? de koning slechts een van tevoren vastgelegde
toneelrol te spelen had. En daaraan heeft zij uitdruk-
RS gegeven in die reeds geciteerde zin waarmee
z}-' zi?h tegenover Ludovicia beklaagde en die de
sleutel van alle geheimen en alle psychische ver
wikkelingen lijkt in te houden:
„Maar ziet u dan niet, dat de koning niets om me
geeft en dat hij alleen met me speelt......
De zomer van 1867 liep ten einde.
Het was een mooie, uitzonderlijk warme zomer
geweest. Maar op „Possenhofen" had niemand oog
voor de helderheid van de dagen. Alle vrede was er
zoek. De acteurs van het drama hadden het toppunt
van nerveuze spanning bereikt, het punt waarop
men de donderslag verwacht die, alles vernie
lend, bevrijding zal brengen.
Diezelfde nazomer verbleef de hertog van Nemours
met zijn twee kinderen, prinses Marguerite en prins
Ferdinand, hertog van Alengon, te Rippoldsau in
Duitsland. Nadat hij zich verkwikt had aan de
baden aldaar, besloot hij op zijn doorreis naar Wenen
een bezoek te brengen aan de heer van „Possen
hofen".
Het kwam eigenlijk door prinses Clementine, de
zuster van de hertog, Zij had er hem op gewezen,
dat het niet onmogelijk was voor zyn dochter Margue
rite een goede partij te vinden in prins Max Emma
nuel, de broer van Sofie Charlotte.
Het jonge meisje, dat reeds verloofd was met de
koning' van Beieren, kon zij natuurlijk niet in baar
berekeningen betrekken. Er gingen op dit punt wei
allerlei geruchten, maar officieel was er "j?1®
verbroken. Trouwens met haar neef Alengon naa
prinses Clementine andere bedoelingen. Hij rn0?-'jt
eerst maar eens naar Wenen komen, dan Kon zij,
wat zqn toekomst betrof, verder zien.
Misschien zou dit eerste oponthoud in de bosrij e,
poëtische omgeving van „Possenhofen een on
wederzijdse liefde doen opgloeien m de harten van
prins Max Emmanuel en van prinses
Met een beetje goede wil, overleg en geluk was er
aan het Stambergermeer best iets te bereiken, meen
de prinses Clementine.
Zó had men tien jaar geleden ook de ontmoeting
van Frans Jozef met zijn nicht Helene geregeld.
Maar Prinses Clementine had zich moeten herin-
neren, dat de ontmoetingen in deze Beierse hertoge
lijke familie soms onverwachte wendingen namen
en dat de uitverkorenen dikwijls juist diegenen blo
ken te zijn aan wie men niet had gedacht
Hoe was het eigenlijk gesteld met Sofie Char
lotte, op die avond dat haar lot op het spel stond.
Nazomer 1867. Wat de mode betreft: alle vrouwen
droegen in die dagen een blouse en een overgooier
van taft met wijde rok. Sofie Charlotte koos bij voor
keur tere ietwat gebroken kleuren: pastelblauw ot
rose. En haar gedachten, hoe waren die getint? Som
ber' Wie in een verwarde situatie met bloedend
hart om zelfbehoud worstelt, heeft weinig behoefte
aan nieuwe gezichten.
(Wordt vervolgd).
De Amerikaanse mevr. James Zim
merman wilde gisteren met haar ze»
kinderen per auto naar een school te
Wasega, in de Amerikaanse staat Min
nesota ijden. In de buurt van de school
werd haar auto door een goederentrein
gegrepen. De zes kinderen, van leef
tijden van twee tot dertien jaar, werden
op slag gedood. De ernstig gewronde
mevr. Zimmerman werd naar het zie
kenhuis overgebracht, waar ook zij
overleed. Dit melden AFP, Reuter en
UPI.
Het ongeluk geschiedde zo dicht bü
de school, dat overbiyfselen van de auto
in het schoolgebouw werden geworpen.
Verscheidene kinderen zagen het onge
luk gebeuren en het duurde meer dan
twee uur, voordat het onderwüzend per
soneel hen gekalmeerd had. De enige
overgeblevene van dit gezin, vader Ja
mes Zimmerman, moest, toen hij de
noodlottige tyding vernam, in een zie
kenhuis worden opgenomen.
NADRUK VERBODEN)
