Liturgische aspiraties rechtmatig
Opening van het internationaal congres:
De liturgie in de missionering
De volkstaal in de liturgie
NEW YORK IN DE BAN VAN
„BEELDIGE" BEATRIX
Kroonprinses heeft druk week
einde achter de rug
Vandaag lunch
's Lands Kroniek-
Ambassadeur van het licht
KARDINAAL GRACIAS TE NIJMEGEN:
met Eisenhower
vy
Ziekenhuisbrand
snel bedwongen
Mislukte
pogingen
Rapacki op
Schiphol
H. Vader ontvangt
Mgr. Alfrink
Nieuwsgierig naar
maanraket
Relletjes bij Durban
Duits schip bij Ter
schelling uitgebrand
Kippenslaehtmachine
Prof. clr. ing. N. A.
Halbertsma
MAANDAG 14 SEPTEMBER 1959
PAGINA 5
Mooi N.S. - initiatief feestelijk bekroond
Annie en Alie uit 't Witte Huuske kregen
een „Zonne Huuske"
HmsMi
„Huisbaas" van minister
Van Rooy onder
scheiden
Toneelstuk van Sagan
(Van onze missiologische medewerker)
„Wij hebben hier voor ons een vergadering van speciclisten, bissettoppen en
Priesters, die gedurende lange jaren hun wetenschap en pastorele
Begeven aan de zaak van de liturgische vernieuwing, mets an e g
een begripvolle en actieve deelneming van alle gelovigen tra de
K.erk. Wij zijn de organisatoren dankbaar, dat zijons df fj 9 hnro„
Beboden om de stem van de Kerk in de missionenngsgebieden te Uiten horen.
Want ik meen, dat wij uit de Kerk in de TOUSionertragtneengunstigepositte
Verkeren om aan te geven hoezeer veranderingen en de
Bie werkelijk zullen leiden tot geestelijke groei van onze volten Het komt nogal
eens voordat goedbedoelende en ijverige buitenlandse missionarissen meer
oosters zijn dan de oosterlingen zelf, znet 'wordt nJtrn^ iU'
Ben hun oprechtheid en psychologisch inzicht tra twijfel wordt getrokken. Het
Baat hier niet alleen om een theologische kwestie maar ook om de goede pols-
slug van een volk te voelen en de reacties
zich tot taak
Met de directheid van formulering, die
reeds langer van hem bekend was,
gaf Valerian Kardinaal Gracias van
Bombay bij de plechtige opening van
het internationale congres over „ue
Liturgie in de missionering zaterdag
hiiddag in het concertgebouw DeVer-
enigine te Nijmegen, met bovenstaan
de wfrdln de aanvang zijn „inau
gural address" de ruimte aan, waarin
deze studieweek zich zal bewegen Be
halve de 130 deelnemers, waren tallo
ze provinciaals en leden x an diverse
miAimVprinescongregaties, autontei-
te en andere belangstellenden, naar
dp openingsplechtigheid gekomen.
Vooral vooraf in de foyer, waar de bij-
ha veertig bisschoppen werden ont
vangen door pater J Hofinger S.J.,
mgr. prof. dr. Al^. Mulders en pater
dr. L. Bnnfhoff O.F.M, namens de
drie organiserende instituten, het In-
stituut Yoor. Missionerings Pastoraal
te Manilla, het Missiologisch Instituut
van de iNymeegse Universiteit, en
het Interdiocesaan Liturgisch Secreta
riaat te Nijmegen, voelde men zich op
genomen in een levend getuigenis van
Katholieke wereldkerk. Te meer,
omdat van de formaliteit van een wes
ters episcopaat hier nauwelijks. iets
V1el te bespeuren. Wat een losheid en
gemak van omgang kenmerkte deze
Afrikaanse en Aziatische bisschoppen,
hy alle Stijl en grandeur. Sommigen
hoemen dit een gebrek aan traditie zo
als Europa bezit, maar wij ondergin
gen het als een pure winst van gave
menselijkheid, die bij alle waardigheid
van functie zich zulk een vrijheid van
omgang kan permitteren.
Ceen liturgische resolutie
Zaterdagmorgen gaf kardinaal
Gracias met vier andere Indische
bisschoppen een persconferentie
Over het komende congres. Wellicht
omdat aanvankelijk een ontmoeting
met pers en radio na afloop van het
congres was toegezegd, was de op
komst van de pers niet groot. Maar
dit heeft de openheid van gesprek
slechts bevorderd, waarbij enkele
precaire punten van beide zijden
niet geschuwd werden. In tegenstel
ling met wat pers en radio eerder was
gesuggereerd, stelde kardinaal Gra
cias met alle nadruk, in antwoord op
een ronduit gestelde vraag, dat deze
studieweek wel degelijk wijziging,
tS?gieSSbe?o|t. vernieuwinë van de li-
Het gaat niet om een liturgische
resolutie en bovendien zal de studie
week inderdaad slechts een week van
overleg zijn, zonder enige bevoegd
heid om beslissingen te nemen. Die
zijn aan Rome, waaraan men di
rect na het congres het besprokene
zal voorleggen. Maar er is geen en
kele reden om te verzwijgen, dat de
liturgie in de missioneringsgebie-
den—het centrum van geloofsuiting
en Godsontmoeting in verscheide
ne punten tot een probleem gewor
den is. En toen wij later in de gele
genheid waren om de kardinaal per
soonlijk mee te delen, dat wy een
dezer dagen waren afgescheept met
de opmerking: „Waar bemoeien jul
lie leken je eigenlijk mee!", toonae
hij zich zeer verontwaardigd.
A. M.
ont-
Mede namens mgr. W. P.
vr,T®aerts, als bisschop van het
afwezu?6 diocees, die wegens ziekte
ternuntiuT0Lst ziJn. en namens de m-
«artsbisschop8L, G- Beltrani en de
die beiden I'r: dr. B. J. Alfnnk,
sprak mgr. pro?u'tenlands verblijven,
het welkomst- e„ dpren AIP^Mulders
Ten aanzien van de huidi„Q
ring kan men zich niet mJLrTisAioPe"
stellen met elementaire begrippe^l,"
dus mgr. Mulders, daarmee het be
lang aangevend van missioneringspu-
bliciteit-op-de-kern-afAls men de
christelijke boodschap op een doelma
tige manier wil brengen, moet die
boodschap niet alleen worden gepresen
teerd in zijn oorspronkelijke vorm,
maar ook zyn aangepaste uitdrukking
vinden in de tekenen, waarin de kerk
baar leven uit! Welnu, de liturgie is
een van die tekenen, zeker niet het
enige, maar beslist een van de meest
wezenlijke. Het belang van de vernieu
wing van de liturgische pastoraal voor
de missionering is dus evident. In de
missionering bijzonder vraagt de
Jeugd en het volk een Christendom,
met uiteengezet in zyn doctrine, maar
levend en als een ervaringsgegeven.
En de worden van mgr. Van Bekkum
(Assisi 1956) nog eens citerend, zei
spreker: „Een liturgie, gevierd in
^J^tc!?Li,VOrïnRn' moet de neofieten
kirkvan rhril besef geven in de
ro L2 Christus niet alleen het wa-
ook rtp mm l .;t?l3en gevonden, maar
mogelijkheid om God te ont-
St t» h, em een waarachtige ere
dienst te brengen, waarin de authen
tieke aspiraties van hun vroegere cui
us en cultuurleven hun voTtooiing
vinden' Er liggen zeker grote moei
lijkheden, als bijvoorbeeld het gebrek
aan priesters. Maar alleen door de
missionarissen en hun verantwoordelij
ke leiders te overtuigen van het bui
tengewone missionaire belang èn van
ue mogelijkheid van liturgische ver-
hieuwing, kan men hopen hen ertoe te
brengen de noodzakelpke initiatieven
te nemen.
Liturgische aanpassing moet niet
5!'een de buitenkant van het Gods-
li tnstige leven raken, maar de wezen
del hoofdzaak zelf. Aanpassing moet
en ïaditionele cultus in zich opnemen
hhrfst «Nep gaan als het genie van de
der z 'p'Ke Godsdienst toestaat. Zon
aal men een diepgaande aanpassing
kunnen Ü°S wel losstaande bekeringen
Vah de aken, maar de kerstening
zyn. ra °lken zal nauwelyks mogelijk
voorbeeiP-aaMe mensen kunnen dan
de ziel ge christenen worden, maar
sloten h,an een v°lk zal vreemd en ge-
Missinne en voor bet Christendom.
christei?umg is ingroei van een
Ujke gemeenschap in een volk.
•Moeilijke vraagstukken
Waarovoï'" moeilijke vraagstukken,
Motenheid k bomende week in be-
dismi» breedvoerig en vrii ge-
cussieerd moet worden. Men stelt
om een concrete for
mules de belangrijkste wensen vast
te leggen, om voorstellen te doen tot
onderzoek, welke wensen en
voorstellen aan het missioneringse-
tevens de solide basis
verschaffen voor eventuele aan Ro
me voor te leggen verzoeken. Daar
om is de aanwezigheid van vele
missioneringsbisschoppen hier zo
belangryk; de huidige wereldomstan
digheden hebben ons duidelijk ge
maakt, dat aan hen het woord is.
Hierop aansluitend sprak kardinaal
Gracias. Hij bleek weer een uitmun
tend en slagvaardig spreker, die met
saillante details zijn in vier talen ge
drukte en in het Engels uitgesproken
tekst a l'improviste anvulde of sa
menvatte.
Herhaaldeiyk kwam hy terug op
zyn uitgangspunt, dat de eenheid van
de kerk nooit gelykgesteld mag wor
den met uniformiteit. Uit de befaamde
Kerstrede (1945) van Pius XII citeerde
hjj: „Zoals Christus een werkelijke
menselijke natuur aannam, zo maakt
ook de kerk zich de volheid van al het
waarlijk menselijke eigen, waar en
hoe zij het vindt, en vormt het tot een
bron van bovennatuurlijke energie".
Daarom is de liturgie, evenmin als het
gehele leven van de kerk een kwestie
van archeologie. Zei ook Paulus niet,
dat wij onze aandacht moeten richten
op al wat waar, edel, rechtvaardig,
rein, lieflijk en welgevallig is, op al
wat deugd heet en lof verdient. Adap
tatie is derhalve een voortdurende op
gave voor de kerk. Waar het hier
gaat om de liturgie, moeten we be
denken, dat er grote wijsheid ligt in
„hastening slowly", hoe urgent de li
turgische aanpassing ook is. Adapta
tie is een „levens-proces" en mag
nooit zijn een blauwdruk vooraf. De
vraagstukken hier aan de orde spe
len het scherpste buiten Europa, maar
het is toch gelukkig te noemen, dat
deze studieweek in het Westen plaats
vindt, omdat binnen de kerk op zulk
een wezenlijk punt als de liturgie een
respectvolle ontmoeting van vele vol
ken van veel wyder betekenis is.
Verstaanbaarheid
Het gaat in de liturgische beweging
om de actieve deelneming van allen,
en daarom is de vraag naar verstaan
baarheid allerdringendst. Eén van de
allerwegen bestaande verlangens be
treft de volkstaal in de liturgie, waar
over kardinaal Gracias als voorbeeld
langer uitweidde. Als voorstander van
handhaving van het Latijn noemde
"ij kardinaal Siri, wiens overwegingen
»n een recente herderlijke brief uitvoe-
werden nagegaan. Daartegenover
cenl hÜ niet alle nadruk vervol-
z>enswijze van Dom Gregory
taai in s voorstander van de lands
taal in de liturgie.
fchter duidelijk, dat de vraag
naar de landstaal in de Voormis zeer
algemeen is. De H. Stoel heeft inder
daad hiervoor reeds verscheide in
dulten gegeven. Maar niet alleen de
lessen uit de Voormis, ook het geheel
der liturgische misviering, de symbo
len, gebaren en gebeden kunnen tot
onderwerp van gedaehtenwisseling
zijn. Juist daarin ligt volgens velen de
kans tot wezenlijke aansluiting met de
genius, de ziel van, ieder volk. Juist
als in de eerste eeuwen in spontane
aanpassing, veel verder gaande dan
de taal alleen, er een eigen. liturgie
vorm ontstond in Syrië, Griekenland
en Rome, bepleiten velen ook een Chi
nese, Indische en Afrikaanse liturgie:
een liturgie, helemaal aangepast
aan de cultuur, de tradities en het reli
gieuze temperament van deze volken.
En weer voegde kardinaal Gracias
hieraan toe, dat eenheid geen uniformi
teit betekent, dat de laatste Pausen
herhaaldelijk verklaarden, dat de ver
scheidenheid van Oosterse riten een
verrijking voor de kerk betekent. Plus
XII wees er telkens op, dat de kerk
zich voortdurend wenst aan te passen.
Daarom, aldus de kardinaal, „zijn bo
vengenoemde aspiraties zeker recht
matig".
Verdere concrete vemieuwingspun-
ten verwees kardinaal Gracias naar
de besprekingen van deze week, en
hij besloot met de volgende twee veel
betekenende opmerkingen. Wij zijn allen
overtuigd van het belang van litur
gische vernieuwing in de missionering,
maar het gaat altyd om de innerlyke
geest, de gelovige overgave, waartoe
de liturgische vormen slechts,
tegeiy'k een allerbelangrykst
zijn.
Gemeenschapsviering
Mgr. J. Blomjous, bisschop van Nwan-
za in Tanganyika was de laatste sPre^"
op deze publieke openingszitting,
een korte algemene inleiding over „Mis-
Si°Xlsrimenn Han&a'g de dag .spreekt
over crisis in de ^™ermg
hoeft dat geen paniek te veroorzaken.
Het is namelyk in de grond van de
maar
middel
zaak een gezond groeiverschynsel van
de missionering. Die crisis gaat voor
al om de ingroei van een christeiyke
gemeenschap in de betreffende volleen,
dat wil zeggen aansluiting bij tra-
ritionele cultuurrijkdom en inpassing
tegelpk in de huidige veranderingen.
De liturgie, als westelijke gemeen
schapsviering, en daarvoor zyn ver
nieuwingen zeer urgent, kan daartoe
byzonder bijdragen. Spreker vermeld
de, niet duideljjk, dat de levende litur
gieviering niet zomaar een van de, zij
het zeer belangrijke middelen is tot in
groei van de christengemeenschap in
een volk, maar zonder meer christelij
ke gemeenschapsbeleving is. Men mag
de liturgie niet verlagen tot een mid
del, een nuttige methodiek alleen.
In de loop van zaterdagavond wer
den de congressisten door het Nymeeg-
se gemeentebestuur ten stadhuize ont
vangen, waarbjj het Nederlands Ka
merkoor onder leiding van Felix de
Nobel een magnifiek concert ten geho
re bracht. Een toegift, die bijzonder in
de smaak viel, was een negro-spitirual
„There is a meeting here tonight",
met onder anderen deze tekst „My father
says it's the best; to live and die a
Methodist". Er werd harteiyk om ge
lachen, en dat doet veel verwachten.
Want waar de humor aanwezig is, is
de geest paraat. En dat is nodig op
het congres.
Zondagmiddag vertrokken decon
gressisten naar Uden. Alvorens in af
zondering te verdwjjnrti, was een groot
se ontvangst en huldiging door ge
meentebestuur en de genele bevolking.
Daarmee hebben wij voorlopig elk per
soonlijk contact met dit congres ver
loren. En dat is goed. Uit elk conclaaf
is nog een niéuwe Paus gekomen. Wat
wij tot nu vernomen hebben is vol
doende om te weten dat de deelnemers
aan dit congres overtuigd zyn, en wy
met hen, dat meest ingrijpende kern
vragen van de missionering m be
spreking zullen zpn.
A. J. KRAMER
De H. Vader heeft zaterdagmorgen
mgr. dr. B. J. Alfrink, aartsbisschop van
Utrecht, in bijzondere audiëntie ontvan
gen.
Prinses Beatrix heeft zondag in New
York getracht een kerkdienst bij te wo
nen zonder veel de aandacht te trekken,
doch dat werd een fiasco. De kerk die
zij koos, de Collegiate Church van West-
End, was met zeshonderd aanwezigen
eivol. Een aantal dames droeg oranje
corsages als eerbetoon aan het huis van
Oranje. De dominee, dr. Edgar Frank
lin Romig, was op de hoogte van het
plan van de prinses en hij had beloofd
van dit bezoek niet te reppen tijdens de
diensten, maar hij kon het niet preste
ren woord te houden. Dr. Romig is een
oude bekende van de koninklijke fami
lie; drie weken geleden bezocht hij nog
koningin Juliana en prinses Beatrix in
Den Haag. Hij noemde de prinses tij
dens de dienst geen enkele maal bij haar
gewoonte, dat
passerende
ko-
dan
De statignnetjes langs de spoorlijn
Niimegen-Geldermalsen hadden zater-
dagmiddag de vlag ««gestoken en
heel Opheusden scheen saa™fad™£]d
rond ,,'t Witte Huuske een eenvoudig
wit geschilderd huisje aan de spoor
lijn even voorbij 't station. Op'h
Dat alles ter ere van de vyfiar.1ig'e
en de driejarige Alie Rothuis, t
o»vulide Kinderen van een arbeider uit
Opheusden. Opvallend groot was ook
sale A 1 NS-uniformen in deze rnas-
Onvalle'ndnSCho''ng langs de sp°0r -u
want er he' .maar niet onbegrypelyk,
de kinderen fu11 nauwe band tussen
soneèl on de Noüll;is en het treinper
soneel op de 1W Nümegen-Geldermal-
Het is reeds lang een
demachinisten van dé „aSse
tremen op hun claxon drukken wan
neer zy langs ,,'t Witte Huuske'
men. Het treinpersoneel wuif,
naar de twee kinderen, die op een
groot bed voor het raam spelen De
kinderen zwaaien vrolijk terug, want
de voorbij rijdende treinen vormen
hun enige vertier. Het zou waarschijn-
lijk bp dat zwaaien zijn gebleven, wan
neer er in de conducteurskamer van
het Nijmeegse station niet een brief
van vader Roghuis was beland, waar
in hp schreef hoe zeer zpn kinderen
dit dagelpks vriendschapsbewijs op
prps stelden. Ook de vaste reizigers
op het baanvak zwaaiden in het voor-
bpgaan naar ,,'t Witte Huuske". Va
der Rothuis schreef er ook bp, dat zpn
beide kinderen aan een ongeneeslpke
ziekte van het beendermerg leden en
dat die claxonerende treinen de enige
afleiding in hun eentonig 'bestaan wa
ren.
De mannen van het spoor wilden er
meer van weten. Een kleine afvaardi-
sï?g™?ing naar Opheusden en bezocht
t Witte Huuske". Zij brachten wat
speelgoed en fruit voor de kleinen mee.
En m de conducteurskamer kwam
een busje te staan waar iedereen iets
in deed voor Sinterklaas en Kerstmis
van de kinderen Rothuis. Maar het
de.sP°orwegmensen meteen dui-
delpk, dat er meer moest gebeuren
Maar wat? Toen kwam 't idee van 't
Zonne Huuske". 't Witte Huuske "is
maar klem en een tweepersoonsbed
om op te spelen niet groot. „We moes
ten eigenlpk een speciaal huisje voor
de meisjes bouwen, waarin ze naar al
le kanten kunnen uitkijken en waar
zon, licht en lucht vrij toegang heb
ben", zo redeneerden de spoorweg
mensen. En ze deden een beroep op ai
hun collega's in het land om door een
bijdrage 't verwezenlpken van dit
plan te steunen. Al gauw sprak ieder
een bp de N.S. over ,,'t Witte Huus
ke" en ook buiten deze kringen vond
de actie zo'n weerklank, dat de èiften
en gaven van.alle kanten binnenkwa
men. Het kleme groepje, dat in Nii-
megen de actie had ontketend was
er zelf beduusd van. Een Vlaardinese
architect ontwierp gratis een lief hiTiY
je, schoolkinderen hielden inzamelin
gen, padvinders stuurden hun zakgeld
enzovoorts. Een aannemer bouwde het
huisje, een bollenhandelaar stuurde
drieduizend tulpen en een boomkwe
kersvereniging nam de zorg voor de
tuin op zich.
Zaterdagmiddag is dit schone initia
tief bekroond met een feestelijke over
dracht. Twee extra treinen voerden
de belangstellenden aan en er kwa
men vele mensen aan het woord, die
vertolkten hoe goed het is wanneer
men in deze wereld goede woorden in
nog schonere daden omzet. Enkele
leerlingen van een Rotterdamse school
onthulden de mozaïeken, gemaakt
naar hun bekroonde tekeningen bjj
een wedstrpd op school.
Annie en Alie lieten het allemaal
maar over zich heen gaan. Zij begre
pen al die drukte niet zo goed. Zp
voelden zich pas gelukkig toen het rus
tig werd en zp eindelijk definitief be
zit konden nemen van hun „Zonne
Huuske". Om te zwaaien naar de
eerste, feestelijk claxonerende trein.
naam maar hij bad voor koningin Ju
liana, de koninklijke huishouding en Ne
derland, dat hjj een „dappere democra
tie" noemde.
Tijdens zijn preek vertelde dr. Romig
over een gesprek dat hij had gehad met
de koningin. Hij had opgemerkt hoe
mooi het was dat de Ambonezen en an
dere Indonesische gerepatrieerden wa
ren opgenomen in het leven van Neder
land. Het antwoord van de vorstin was
kort maar welsprekend geweest: „Het
zijn onze mensen".
Toen prinses Beatrix de kerk verliet
werd zij evenals bij haar entree uitbun
dig toegejuicht. Na de koffie gebruikt
te hebben bij dr. Romig, maakte de
prinses een tocht met het jacht „Daunt
less" van Laurence Rockefeller rond
Lower Manhaften. In een chartreuse en
witgebloemde jurk en witte hoed stap
te H.K.H. in gezelschap van burgemees
ter Van' Hall van Amsterdam aan
boord van het fraaie wit en blauw ge
verfde jacht. Onder het geloei van de
scheepssirenes vertrok men naar Sta-
ten-Island. Bij aankomst aldaar ging
prinses Beatrix arm in arm met de 24-
jarige luitenant John Andrews van
boord. In een open auto reed ze naar
het gemeentehuis van Tompkinsville,
waar zij werd begroet door de hoogste
functionaris van de plaats, die de prin
ses het ereburgerschap verleende. Ver
volgens begaf het gezelschap zich op
nieuw aan boord van het jacht om naar
Yonkers te varen. Ongeveer driedui
zend mensen, onder wie kinderen met
oranje ballonnetjes en padvinders in in-
dianenuitrusting op tom-toms slaande,
begroetten de hoge gasten toen zij
hier aan wal stapte en in een stoet met
een tableau van de zeelieden van Hen-
rv Hudson meereed. Later op de dag
lesde de prinses een krans aan de voet
van het monument van Henry Hudson
in de Bronse in New York. Zij dineerde
daarna in het Waldorf-Astoria hotel. In
het city-center genoo' ze nog van een
voorstelling van het ballet van de stad
New York Vandaag is de prinses met
een particulier vliegtuig naar Washing
ton gevlogen om met president en mevr.
Eisenhower te lunchen.
Op Governors Island, dat men be
reikt met een pont van het Ameri
kaanse leeer. heeft H.K.H. zaterdag in
de tüd van een uur, staande onder een
zonnescherm, vijftienhonderd handen
geschud. De in etiquette niet zo strikt
denkende Amerikanen vonden dat
prinses Trix" een vreselijk uur door
maakte. Blaar z9 bleef glimlachen, en
beantwoordde alle knikjes van dames
en meisjes.
Do Kroonprinses was de tweede dag
van haar bezoek aan de V.S. begonnen
oori bezoek aan het nieuwe kan-
toorgebouw van de K.L.M. op Fifth
'.■x-yy.**:?.-:-
In de buurtschappen Zwolle en Holterhoek van de gemeente Eibergen heerst ernstig watergebrek, zoals wij vrijdag reed»
berichtten. Vele bewoners halen water in het militaire ka mp Holterhoek, dat over een eigen leiding beschikt. Anderen
halen water bij de enkele gelukkigen, wier pomp zo diep reikt, dat er nog water uit de droge bodem naar boven komt,
zoals b.v. bij café „Oude Brouwer Reinink", waar het bordje „volledige vergunning" thans ook schijnt te beduiden, dat
het iedereen volledig ge gund is water te pompen.
Vanochtend kwart voor zeven is door
tot nu toe onopgehelderde oorzaak brand
uitgebroken in het Antoni van Leeu
wenhoekhuis in de Sarphatistraat te
Amsterdam. In dit ziekenhuis worden
kankerpatiënten verpleegd. Een werkster
zag vanochtend als eerste de vlammen
tevoorschijn komen uit het plafond tus-
se' de tweede en derde verdieping in
het midden van het gebouw. Hier is de
histologische afdeling van prof. dr. G.
C. Heringa van de gemeente-universi
teit gevestigd. In dit gedeelte van het
gebouw zijn kleine proefdieren onder
gebracht. Zij konden in veiligheid wor
den gebracht.
Nadat het personeel tevergeefs had ge
tracht de brand met schuimblussers te
doven, bluste d brandweer het vuur in
korte tijd met twee stralen. De schade
bleef beperkt tct een groot gat in het
plafond en enige waterschade aan de
omliggende bergruimten De verpleeg-
afdelingen lagen ver van de brandhaard
verwijderd.
Vóór op 3 januari j.l. de Russische
maanraket „Lunik" de maan miste en in
de baan van de zon kwam, hadden de
Amerikanen verscheidene pogingen on
dernomen om een raket naar de maan te
zenden. De eerste Amerikaanse maan-
r reet ontplofte op 17 augustus 1958 ran
eei. vlucht van slechts 77 seconden. De
tweede, de „Pionier 1", werd op 11 okto
ber j.l. gelanceerd en kwam tot 133.750
km van de aarde doch viel vervolgens
terug. De „Pionier 2", van 8 november,
kwam slechts tot 1.600 km hoogte; de
Pionier 3" van 6 december reikte
107.250 km. Pas de „Pionier 4", op 3
maart van dit jaar, drie maanden na de
„Lunik" dus, kwam in de buurt van de
maan, doch niet dicht genoeg. Evenals de
„Lunik 1" is deze raket de maan voorbij
geschoten en in een baan om de zon ge
komen.
De koningin heeft de heer Th. W. Jen-
tjens uit Venio, voorzitter van de Raad
van Arbeid aldaar, benoemd tot offi
cier in do orde van Oranje-Nassau.
De heer Jentjens werd zaterdag, toen
hjj zjjn veertigjarig dienstjubileum by
de Raad van Arbeid herdacht, met deze
onderscheiding verrast. De minister van
Sociale Zaken en Volksgezondheid,
dr. Ch. van Rooy, die wegens
wegens ambtsbezigheden in Venio ver
toefde, reikte de decoratie uit. De be
windsman stelde er bijzonder veel prijs
op, zo zei hij, de versierselen van de
ze onderscheiding aan de heer Jentjens
op te spelden, aangezien de jubilaris
min of meer „huisbaas" van minister
Van Rooy is geweest. Tijdens de ambts
periode van dr. Van Rooy als burge
meester van Venio was de gemeentese
cretarie in afwachting van de restaura
tie van het stadhuis immers geruime
tijd gehuisvest in het gebouw van de
Raad van Arbeid te Venio.
Bijna op hetzelfde moment waarop de
signalen van de Russische maanraket
verstomden is zondagavond de 49-jari-
ge minister van buitenlandse zaken van
Polen, Rapacki, op Schiphol aangeko
men. Na eerst geduldig met journalis
ten over het Rapackiplan te hebben ge
praat, stelde hjj tenslotte ook zelf een
vraag: Kunt u mij het laatste nieuws
vertellen van de maanraket?" Het ant
woord luidde, dat die net op de maan
was neergekomen.
De heer Rapacki is met enkele Pool
se delegatieleden op weg naar New
York voor de komende vergadering van
I de Verenigde Naties. Hjj zeide nog geen
steekhoudende argumenten tegen zpn
plan voor een atoomvrije zone gehoord
te hebben. „Het noodzakeiyke even
wicht in de bewapening van de beide
grote machten behoeft er niet door te
worden verstoord".
Negen politiemannen en twee natu
rellen zyn zondag te Cato Manor, bij
Durban, gewond bp een botsing tussen
de politie en Afrikaanse betogers, waar-
by de politie van haar vuurwapens ge
bruik maakte. De botsing volgde op
een razzia op clandestiene drankgele
genheden waarbij verscheidene arres
taties werden verricht. Een menigte ge
wapend met stokken en stenen viel de
politie aan, die eerst met knuppels char
geerde. Toen nog meer Afrikanen op
daagden om de politie te ijjf te gaan,
werd er echter geschoten, aldus meldt
Reuter.
Frangoise Sagan heeft haar eerste to
neelstuk voltooid. Het stuk heet „Un
chateau en Suede".
(Van onze correspondent)
Bij de boei ET 7 in de geveegde vaar
route van de Noordzee naar de Duits*
Bocht ongeveer ten westen van Ter
schelling is zondagochtend brand ont
staan in de ruimen van het 499 ton me
tende Duitse schip Brussart, dat een
zeer brandgevaarlijke lading benzol
aan boord had. Nadat radiografisch
noodseinen waren uitgezonden, is de
bemanning van in totaal veertien kop
pen en een passagier onmiddelljjk in
de sloepen gegaan omdat gevaar voor
explosie niet denkbeeldig was. De sleep
boten Holland en Stortemelk alsmede
de reddingboot Brandaris van Ter
schelling voeren direct uit doch toen
de schepen bjj de Brussart kwamen,
was het Duitse schip al een laaiende
vlammenzee.
Intussen waren tien bemanningsle
den van de Brussart overgenomen door
het Israëlische schip Etrog, dat naar
Hamburg zal brengen. De 4 andere be
manningsleden en de passagier waren
opgepikt door een Duitse mijnenveger
en overgenomen door de Brandaris die
hen naar Terschelling voer. Van de
Brussart is niet veel meer over dan
een geblakerd karkas.
Een Britse firma heeft een machine
geconstrueerd, waarmee per uur 1.250
kippen kunnen worden geslacht. De
kippen worden er aan een kant, met de
poten gebonden aan een transportband,
levend ingestopt. Aan de andere kant
komen ze er geplukt en schoongemaakt
uit, klaar voor de pan, aldus meldt AFP.
Dr Simon T Cantril, een voor
aanstaand deskundige op het gebied van
radioactieve straling, is donderdag te
Seattle op 50-jarige leeftijd gestorven.
Hij heeft een hartaanval gehad.
Ter herdenking van de bevrijding
van Nijmegen zal op woensdag 16 sep
tember 's avonds in De Vereeniging het
„Requiem" van Verdi worden uitge
voerd onder leiding van Jan Out.
Advertentie
Topbohoren v. d Adresseersystemen
ADDRESSOCRAPH - ADREMA - BRADMA
FAVAD - CITOCRAF etc
Adresseerplaten Omramingen - Ruiters -
Opbergladon en-kasten etc.
N V AMMEFA - AMSTERDAM
Vraagt offerte (Te! 020-53941)
eigen speelhuisje
Avqnue in New York. Daar heeft zjj
met de algemene directeur van de
K.L.M. in Amerika, de heer Koeie-
man, de muurversiering in glas bewon
derd die twaalf vlerkante meter groot
is en die onder een voortdurend veran
derende belichting een indruk wil geven
van een nachtvlucht onder de sterren
boven de lichtende steden op aarde.
.Bjj het gebouw stonden een goede
vijfhonderd mensen naar de Prinses
te kyken toen zjj in de zwarte limou
sine stapte na de rondleiding. „Oh,
wat is ze knap," en „beeldig" en
commentaren als „net een plaatje"
waren niet van de lucht. Bij de toe
schouwers stonden mevrouw Gieten-
beek uit Amsterdam. „Leve de Prin
ses," riep ze en haar kreet werd, hier
en daar met een Amerikaans accent,
overgenomen door emigranten onder
de kykers. De Prinses was er aange
naam door getroffen.
De hoge gaste bracht voorts nog een
bezoek van anderhalf uur aan het „Me
tropolitan museum of art", waar zjj de
schilderüenverzameling, en de Egypti
sche, Griekse en Romeinse collecties
bezocht. Zq werd rondgeleid door prins
Aschwin, haar oom en curator van de
afdeling kunst uit het Verre Oosten.
Het bezoek van prinses Beatrix is het
belangrjjkste binnenlandse nieuws
voor alle New-Yorkse bladen, van de
New York Times tot de Daily News,
geworden. Op alle voorpagina's ziet
men haar lachend en wuivend in de
open wagen tydens de ticker-tape-para-
de. De nieuwe „Rotterdam" deelt xn de
belangstelling.
Het zal zelden gebeuren, dat
een geleerde een onderscheiding
wordt uitgereikt èn voor zijn
wetenschappelijke arbeid èn voor
het bekend maken van zijn be
vindingen. Prof. dr. N. A. Hal
bertsma, een figuur van inter
nationale vermaardheid op het
gebied van lichttechniek, heeft
er nooit aan gedacht zijn licht
onder de korenmaat te houden.
Integendeel, letterlijk en fi
guurlijk heeft hij het licht over
de hele wereld verspreid en in de
oorkonde, die de gouden medaille
vergezelde, hem uitgereikt door
de in Francisco congresserende
Illuminating engineering so
ciety wordt hij genoemd „a dy
namic ambassador of light."
Nu verkeerde prof. Halbertsma
in de gelukkige omstandigheid,
dat hij gemakkelijk vier talen
spreekt en de kunst verstaat
vaktechnische uitdrukkingen in
een andere taal goed duidelijk te
maken. Reeds vroeg bekwaamde
hij zich hierin, gedachtig de
raad van zijn vader: „jongen,
leer talen en leg je erop toe vrij
in het openbaar te spreken."
Op internationale congressen
inzake verlichting zou een offi
ciële tolk zijn taak als vertaler
van voordrachten en discussies
niet hebben kunnen verbeteren. Bij zijn werk beschouwde hy publiciteit
als beslist noodzakelijk, want het ging er toch om de mensheid van een
betere verlichting te doen profiteren.
Toen hij in 1921 bij Philips in dienst kwam, na zijn doctorsgraad in
Darmstadt te hebben gehaald en lector te zijn geweest aan het Licht
Technisch Instituut van de Technische Hogeschool in Karlsruhe, avas zijn
eerste zorg het aantrekken van een journalist, die voor een contact met
de pers zou zorgen om de verbeterde lichttechniek bekend te maken. Het
was in de tijd, dat de half-Watt lamp de booglamp begon te verdringen.
Merkwaardig is, dat dr. ing. Halbertsma met de propagering van deze
nieuwe lamp, een als student gedane vinding, waarvoor hij in 1911 patent
had verkregen, zoals hij het uitdrukte, „om hals bracht'. Hij had ra.I. een
booglamp van lage capaciteit voor projectie-doeleinden geconstrueerd en
oordeelde het zelf beter, dat deze door een half-Watt lamp werd vervangen.
Al heel spoedig wist dr. Halbertsma internationale contacten te leggen
om heel de wereld „in een beter licht te plaatsen," waarvoor hy tn 1924 een
campagne in Amerika leidde. Hij behoorde tot de eerste leden van de in
1928 tot stand gekomen Internationale verlichtingscommissie, waarvan hy
in 1931 vice-president en in 1938 president werd. Dr. Halbertsma hield zich
niet alleen bezig met de lichttechniek in engere zin. maar volgde op de
voet de ontwikkeling van radio en televisie. Hoe ingewikkeld deze zaken
ook zijn, dr. Halbertsma wist altijd weer een vorm te vinden om ze vool
het grote publiek enigszins begrijpelijk te maken. Velen zullen zich zijn
interessante uiteenzetting van de televisie herinneren bij de eerste officiële
uitzending ingeluid door minister Cals, een jaar of tien geleden.
Wanneer wij prof Halbertsma in 1939 werd hij hoogleraar in de
nerlichtingskunde aan de Utrechtse universiteit vragen of hij op het
terrein van de verlichting nog nieuwe mogelijkheden in het verschiet ziet,
wijst hij ons op de TL-buis, waarvan z.i. de mogelijkheden nog lang niet
uitgeput zijn. Met gloeilicht heeft men theoretisch de grens bereikt, maar
het mooie van de TL-buis is, dat meer licht geleverd kan worden, zonder
dat voor een te grote warmte-ontwikkeling gevreesd behoeft te worden.
Hij wijst ons op de betere kleuren, die men reeds aan dit licht heeft weten
te geven, maar hij twijfelt er niet aan of de chemische research van fluo
rescerende stoffen, waarvan de TL-buis het resultaat is, zal nog meer
nieuws brengen. Daarbij denkt hij aan toepassing voor straatverlichting,
He eigenlijk nog in een experimenteel stadium verkeert. Daaromtrent
heeft prof. Halbertsma tot 1958 de Rijkswaterstaat geregeld geadviseerd,
met als opzet uniformiteit in de wegverlichting.
Prof. Halbertsma steekt zijn voldoening over de hem verleende onder
scheiding niet onder stoelen of banken, omdat daardoor zijn werk inter
nationaal is erkend. Nu hij zijn 70ste jaar heeft bereikt, is hij uit alle
commissies teruggetreden en zijn laatste daad als „ambassadeur van het
licht" is geweest zijn uitgebreide bibliotheek, waarvoor hij in zijn flat te
Zeist moeilijk plaats kon vinden, aan de Technische Hogeschool in Eind
hoven te schenken.
