Zal plaats waar de LUNIK II is
en nog te zien zijn?
De maan heeft waarschijnlijk geen
vloeibare kern en geen magneetveld
Eindelijk
voor de
een
re delijk
fellahs van
bestaan
Egypt
De boer is als een naald. Hij kleedt
de mensen maar zelf blijft hij naakt
T
SLECHTE TTTDEN VOOR DE „VORM" EN HET ..NIJLPAARD"
Het grote vliegfenonieen
van onze burgerluchtvaart
Nieuwe dictatuur
niet slechter
dan de oude
Geen dampkring
en geen leven
Onderscheiding
Biografie van Iwan Smirnoff
MIDDELBARE AKTEN
RESA-HILVERSUM
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1959
PAGINA 9
ten stokjftte^enfc met heta"le
ren. Hij loopt heel glad die™ indruk
wekkende organisatie die berust oo
een routine van eeuwen. 1800 jaar v
Chr. werd op deze manier al hii li
Fayoem een stuwdam aangelegd en
hoge beschuttende muren om het
Zee van de
Zee van de rust,
Z. H. de Paus heeft aan de heer J. H.
Hogema uit Leeuwarden de onderschei
ding Pro Ecclesia et Pontifice verleend
in verband met diens zilveren feest als
secretaris van het kerkbestuur van de
H. Johannes de Doper te Leeuwarden.
De heer Hogema is kerkmeester gewor
den dadelijk nadat de kerk gebouwd
was. Het was dus een dubbel zilveren
feest waarbij de bisschop van Gronin
gen, mgr. Nierman aanwezig was. De
zoon van de heer Hogema, pater Odilo
Hogema is een van de „zingende Fran
ciscanen".
Een markt in een kleine Egyptische
stad, waar de fellah zijn produkten
aan de man probeert te brengen,
levert een boeiend schouwspel op.
(Speciale correspondentie)
-ngeveer 5000 jaar terug was de Egyptische hemel nog
ij I een koe die dwars over de aarde stond met sterren op
ae buik. Elke dag voer de zon in een bark naar het
westen, waar ze de onderwereld binnenging. Vol vreugde
over haar verschijnen vlogen de zielen van de afgestorvenen
naar haar op en begeleidden haar een eind weegs. De grote
rivier de Nijl was net zo slibgrijs gekleurd als nu, in
de bochten groeiden papyrusplanten en lotusbloemen dreven
op het water. Onder bij de stengels zwommen baarsachtige
vissen rond, de krokodil lag in de modder op de loer. Hij
werd vet van de wilde ganzen, zwijnen en antilopen die ooic
door mensen gejaagd werden. Op de muren van het graf van
meneer Ti (5e dyn. Oude Rijk) dragen roodbruine Egyptische
mannetjes met toegewijde en hoekige gebaren de buit in
triomf naar binnen. Meneer Ti zelf is er ook. Meneer Ti vaart
in zijn boot op de Nijl. De boot is gemaakt van papyrus
stengels. Meneer Ti gaat zijn bezittingen inspecteren hoor.
Achter hem hebben we de Nijlpaardjagers. Daarhalf onder
water heeft me 'n hippopotamus een krokodilletje te pakken.
De papyrusplanten zijn volgebouwd met nestjes en een kat
gaat er op jongevogeljacht. Vóór de tijd van meneer Ti moet
het klimaat in Noord-Afrika zachter, vochtiger zyn geweest.
De vruchtbare Nijlgrond grensde niet ulak aan de woestijn
zoals nu, maar het land ten oosten en westen van de rivier
werd bedekt met gras en ste.pp?j?- rJis draafden er
met hun dikke lijf door de st™tke% f terengiraffen,
olifanten, gazellen waren er tn ouervltoed. In de buitenge
westen lagen de mensen nachten £n9 wakker; ze hoorden
de leeuwen en panters brullen m de woestijn.
In de loop van de tijd is de vegetatie in Noora-Afrika
achteruit egaanDe jagers van vroeger werden meer op de
oasen aangewezen en waren begonnen zich meer op akker
bouw toe te leggen, precies zoals later de invallende Klein-
Aziatische nomaden zouden doen die nog nooit een ploeg in
de hand hadden gehad.
Aanvankelijk wachtten de mensen
met het zaaien en oogsten langs de Nijl,
tot hij overstroomd en weer terugge
trokken zou zijn maar al heel vroeg be
gonnen ze hefinstallaties te gebruiken
om het water dat laag stond om hoog
te brengen. Zo kon het land langer be
bouwd worden. Na de vereniging van
beneden- en opper Egypte (plm. 3200 v.
Chr.) in de tijd dat de bewoners van
Europa nog in wolfshuiden rondliepen,
werd irrigatie benut om de bewatering
voor het hele land te regelen. Er werd
oen begin gemaakt met het aanleggen
tan dammen en kanalen, er werden
schepraderen gebouwd, die bij de irri
gatie dienst deden. Schrijvers in ko
ninklijke dienst hielden nauwkeurig de
lijsten van bezit en buit bij: zoveel stie
ren, zoveel wagens heeft farao die en
«iie veroverd, zoveel slaven, zoveel
ffUL Die en die heeft zoveel landdan
mate h°?r zoveel schatplichtig. Naar-
werd, werrtezag meer gecentraliseerd
regeld. Door-ailes meer in details ge-
T u be*mbten.
In het Egyptisch m„
,ortret van zo'n mg^seum staat het
—et is een.halve dorpschout.
Zijn buik die gebarsten is vg; ai ,hout-
te is nog altijd krachtig, de inteu?g°°f~
met glas ingelegde °gen glanzen gol
onder het stof, ze zien alles. Die xnan
weet waar hij de belasting op moet ha
len en met zijn stevige benen gaat hij
er op af. Eeuwen lang is zpn beroep het
toekomstideaal geweest dat vaders
voor hun zonen hadden; een goede be
ambte was een steun voor de koning,
hij werd door zijn heer met geschenken
overladen, in de adelstand verheven.
De figuur die over zichzelf op de wand
schreef; Ik begaf me naar Abydos als
vertrouwenspersoon van de koning, die
alles doet wat de koning looft, als
meerdere van de recruten, om het land
tan de oasebewoners te besturen en als
voortreffelijk beambtehad onge
twijfeld een beste job.
Nu nog steeds worden meer de voor
delen dan de nadelen van het ambte
naarschap ingezien. Een effendie zette
me dat uiteen tussen twee reusachtige
happen van een suikerrietstengel door.
Dp suikerrietstengel had hij doormid
den gebroken omdat hij te lang was,
(2.20 m. ongeveer). Hij had nog 10 an
deren in de hoek van cle coupé staan.
„Als je ambtenaar bent", zei hij, „krijg
je geen sprinkhanen, je hebt ook niets
te maken met de katoenrups of met
dijkdoorbraken. Je kunt niet in één sei
zoen alles verliezen, je hoeft niet maan
den vooruit te sparen voor de slechte
tijd". Zich vooroverbuigend en mij be
leefd de andere helft, van de stengel
presenterend, „Weet je wat de fellahs
zeggen? De boer is als een naald. Hij
kleedt de mensen maar zelf blijft hij
naakt". Hij wees uit de zacht voort-
schommelende trein naar buiten waar
een man in de modder stond te werken
aan de shadoef, een emmertje aan een
hefboom waarmee h(j het hoger liggen
de land besproeide. „Die man daar
werkt veel harder en langer dan een
ambtenaar maar hij verdient nog niet
de helft".
We kijken nog steeds uit het coupé
raampje als het kanaal dat langs de
spoorljjn loopt en droog ligt nu het de
tijd van de gaffaf is de periode waar
in de herstelwerkzaamheden worden
verricht zich verbreedt en ophoudt.
Maar plotseling zijn daar honderden en
honderden in vuilwit geklede manne
tjes bezig .om het te verlengen. Er is
geen machine te zien maar als met één
reusachtige schop afgestoken hellen de
metersdiepe vlakke zijkanten naar be
neden van het gedeelte dat af is. Het
is onbeschoeid. Als metaal zo vlak lig
gen de twee hellingen licht grijs te dro
gen aan de lucht. De snijlijnen van de
verschillende vlakken lopen lijnrecht en
Precies evenwijdig aan de rails.
Waar ze nog graven, draven de
fellahs op een rijtje met manden vol
aarde op de schouders naar boven,
neerstekde aarde langs het kanaal
tien man"' Het '«kt wel of ze met
werken m01! een vierkante meter
tets deftieer rio,elt het- De rayess'
streepte galabev in lange
meer gebouwd waardoor de Fayoem
een der rijkste oasen ter wereld
werd. Ze is het nog. Als je in de
straten van Cairo bijzonder mooie
groenten ziet of grapefruits ter groot
te van kinderhoofdjes, komen ze uit
de Fayoem.
De toenemende welvaart in het oude
Egypte kwam niet aan iedereen ten
goede; naarmate de afstand tussen be
stuurders en bestuurden groter werd,
groeide de controverse tussen arm en
rijk.
„Worm" en „nijlpaard"
verblijf in de Saïd niet beschouwen als
een verbanning uit Cairo, het aards
Paradijs der Egyptenaren, zich inte
gendeel concentreren op hun taak, die
kans zien de boerensamenleving opener
en menselijker te maken, die zijn de
werkelijke hervormers van Egypte.
Op het ogenblik is het nog een pro
bleem zulke mensen te vinden. Ze moe
ten zeker niet gezocht worden in de
klasse van rijke grondbezitters en nota-
heten, die altijd in de stad geleefd heb
ben. Die mensen kennen hun eigen land
niet. Bovendien zijn ze schuw tussen
het volk. 't Is alsof ze bang zijn, dat ze
elk ogenblik 'n klap oo hun hoofd zullen
krijgen. De enigen die op de duur het
boerenmilieu gezonder kunnen maken,
zijn de fellahs zelf.
In Egypte zijn sinds '52 veel nieuwe
scholen gebouwd en op het platteland
zijn die heel goed aangepast aan de on
middellijke behoeften van de mensen
uit de omgeving. Maar behalve de
school kan voor de jongens ook het le
ger een bepaalde vormende invloed be
tekenen. Het zou heel goed mogelijk
kunnen zijn, dat in de tijd dat jongens
met een universitaire opleiding, die
maar 9 maanden in dienst moeten om
dat ze in het burgerlijk leven broodno
dig zijn, met de boerenjongens, die 2
jaar onder dienst zijn, moeten omgaan,
een beter begrip tussen stads- en plat-
telandsjeugd ontstaat of meer uitge
breid: tussen boer en goedgesitueerde
stedeling of intellectueel. Vroeger kon
den de laatsten zich vrijkopen,
boerenjongens verminkten zichzelf tij
dens de veldtochten van Ibrahim Paas-
ha om niet het leger in te hoeven.
Iemand, die de tanden uitgeslagen was
kon de cartouches niet meer opentrek
ken, liever rattekruid op de ogen en
blind dan onder dienst in een leger, dat
zijn overwinningen behaalde over het
onnoemlijk aantal lijken van slecht ge
trainde fellahs.
Die tijd is voorbij. In een gemeen sol
daat wordt tegenwoordig geen kanonnen-
vlees gezien maar, naar analogie van
de kolonels in de regering, redders van
het vaderland. Het is niet ondenkbaar,
dat zij dat ook werkelijk zuilen worden,
wanneer het leger de plaats blijkt te
zyn, waar de jongens, voor het eerst uit
hun stoffige dorpen gehaald, het revo-
lutionnair élan zullen opdoen om de
barrières, die tot nog toe familie van
familie, buurman van buurman en
arme boer van rijke burger scheiden,
af te breken en de deuren naar de we
reld open te gooien voor de grote groep
mensen thuis, die vo) 'onbegrip en in
angst voor de onzekerheid van het da
gelijks bestaan, zich afgesloten hielden
voor contact naar buiten.
Mcr
De lancering van de Russische maanraket heeft on
getwijfeld wel enige winst aan wetenschappelijke
gegevens over de maan zelf en over de ruimte tussen
de aarde en de maan opgeleverd. Zo is onder andere
getracht vast te stellen of de maan evenals de aarde
een eigen magneetveld heeft. Maar eerst bijzonder
boeiend zullen de proeven worden, wanneer men er in
zal slagen een maanraket in een baan om de maan
heen te brengen. Wanneer die raket zal zijn uitgerust
met de geëigende instrumenten zullen allerlei nieuwe
inlichtingen gevonden worden.
Dank zij het ontbreken van een dampkring op de
maan, zoals we die op andere planeten waarnemen,
is de maan vrij intensief onderzocht. Vanaf de aarde
kunnen we, weliswaar gehinderd door de eigen damp
kring, het oppervlak nauwkeurig bezichtigen. Ook
door kleine kijkers vertoont de maan zich als een bij
zonder indrukwekkend beeld. De vele kraters, geberg
ten, grote en kleine vlakten zijn al door een goede
prismakijker duidelijk te herkennen. Van het maan
oppervlak zijn direct na de ontdekking van de bergen
en vlakten (een ontdekking die samenviel met de uit
vinding van de telescoop omstreeks 1600) al kaarten
gemaakt. Van de verschillende auteurs is het systeem
van Riccioli behouden gebleven. Hij gaf aan de for
maties op de maan namen van aardse gebergten. Ook
de namen van beroemde geleerden gebruikte Riccioli,
voornamelijk om de vele ringgebergten en kraters aan
te geven. Bergen als de Kaukasus, de Apennijnen en
andere zijn ook op de maan te vinden. De grote vlakke
delen, meende men vroeger, moesten wel zeeën op de
maan zijn en dienovereenkomstig noemde men deze
gebieden Zee van de Rust of Zee van de Stilte etc.
Naarmate de telescopen die men gebruikte beter wer
den, ontdekte men dat de zeeën helemaal geen water
vlakten waren, maar enorme kale onregelmatige pla
teaus. Ondanks dat heeft men de benaming „zee" toch
gehandhaafd.
Hoe de maan ontstaan is, is een vraag die nog steeds
niet afdoende beantwoord werd. Vroeger dacht men,
dat de maan uit de aarde zelf zou zijn losgemaakt,
toen deze nog min of meer vloeibaar was. Zelfs de
plaats waar dat gebeurde, wist men aan te wijzen. De
Stille Oceaan zou het overgebleven litteken zijn. Deze
theorie, die uit 1882 stamt, werd reeds spoedig als
fysisch onmogelijk bestempeld, maar men kan haar
telkens weer tegenkomen in populaire verhalen over
de maan. Over het algemeen is mei. tegenwoordig van
mening dat de maan ongeveer op hetzelfde ogenblik
als de aarde als een koud lichaam is ontstaan. Som
migen spreken zelfs graag over de dubbelplaneet
aarde-maan, in plaats van over de aarde en haar
satelliet.
hoekje van de markt. De man uiterst rechts geniet de hoogste weelde die tot
nu toe voor een fellah was weggelegd: een glas thee en de waterpijp.
De rijken werden rijker van hun
grootgrondbezit waar de'armen en de
slaven die ze op hun veroveringstoch
ten hadden buit gemaakt op werkten,
ze werden rijker van handel en van de
opbrengst van de veroverde gebieden.
De tempeldomeinen, eveneens bewerkt
door armen en slaven werden reusach
tig. De armen werden steeds armer
door de steeds hogere belasting die hen
drukte, de zorg voor en de dienst in het
steeds groeiend leger dat lange en zwa
re tochten maakte. Steeds opnieuw her
haalde zich de geschiedenis die op een
oude papyrusrol staat opgetekend:
..Denk je niet aan het lot van de land
bouwer als de oogst daar is? De worm
heeft de ene helft van het graan geno
men, het nijlpaard heeft de andere op
gegeten: er zijn vee] muizen in het veld
en de sprinkhanen zijn in massa neer
gestreken; het vee eet; de mussen ste
len het graan. O wee de landbouwers".
En dan verder is er sprake van de be
lastinggaarder die met spiesen bewa
pende negers meeneemt en zegt: „Geef
graan". ,,Er is niet". Dan pakken ze
ae boer, binden hem en gooien hem het
kanaal in, zijn vrouw en kinderen bin
den ze ook en de boeren vluchten en be
moeien zich met hun eigen oogst.
In 50 jaar Is de bevolking verdubbeld.
Wie zal voor hen zorgen? Voor het
l'\ ?e geschiedenis van Egypte
heeft het land eèn regering, die alles od
alles schijnt te willen zetten om ver
betering voor de hele bevolking door
te voeren, de kleine groep, die heel hpst
voor zichzelf zorgt, uitgezonderd vnn, „Elsevier" te Amsterdam is het
het eerst in de Egyptische geschiedenis 1 '«vige boakdeel verschenen, bijna 350
zijn de heersers in Cairo niet bezie d/k Paëina's druks>. da* bet resultaat was
te worden en wordt de almacht fhe d van due J°ur,nallstleke arbeid ener En-
van de ambtenaar tot normalere pronor gelse bewonderaarster van „Den Turk
ties teruggebracht. die bet levensbericht goeddeels uit
Er is geen fellah meer die een
onrechtvaardige behandeling van de
mamour, de politiechef, hoeft te dul
den. De heren in het ambtenarencen-
trum Cairo hebben het consigne gekre
gen langer te werken en de regering
Poogt, gedeeltelijk al met succes, ge-
Een foto van de maan in het eerste kwartier. Het teken geeft het gebied aan
waar, volgens de berekeningen, de Lunik 11 ongeveer is aangekomen.
Hoe de maan inwendig is opgebouwd,
is een vraag waarvan we het ant
woord slechts kunnen raden. De bron
van het magneetveld der aarde denkt
men te moeten zoeken in het hete en
nog vloeibare binnenste deel van onze
planeet. De eventuele aanwezigheid
van een magneetveld rond de maan
zou er op kunnen wijzen, wanneer ten
minste de bron van dat magneetveld
van dezelfde aard is als bij ons. dat
lanterfanter en ouderwetse omslachtig
heid op de bureaux de wereld uit te
nen.eiï' want er is .haast met de plan-
landbouwhervormingen en indus-
I, ',satl? in direct verband met deze
Hervormingen.
nlaatshee^°Imin? is niet in d? eerSte
organisatie Wesiie van techniek, van
denkbaar da?" boven af- Het ls niet
i de landbouw gemoderni-
le ku""en worden zonder dat de
boeren een besef van eigen waarde en
eigen mogelpkheden zouden krijgen. De
verdeling van het grootgrondbezit is
n hti h m°es van het regime
om zich by do massa DODulair te ma
ken.De werkelijke Vffito ervan
ligt in de voorwaarden, die erbij ge
steld werden; het land moet door de
nieuwe eigenaars zelf bewerkt worden
in verplicht coöperatief verband.
Dictatuur als u wilt. Wat dacht u
overigens van de vrije fellah van
vroeger? Eeuwenlang is hij afgeperst
en uitgezogen en naar willekeur be
handeld, het is geen wonder, dat hij
tegenover alles wat van boven af
wordt opgelegd een primitieve afkeer
vertoont. Niets komt hem zo drei
gend voor ais verandering, want hij
heeft geleerd, dat die zelden ten goe
de is. Hij staat argwanend tegenover
sociale leiders als onderwijzers, dok
toren, landbouwconsulenten, die in
zijn buurt werken en die, om resul
taat te boeken, bijna m"er paedagoog
dan technicus moeten zijn.
Degenen onder deze leiders, die hun
diens eigen mond optekende, in aller-
haast, omdat hij er zelf geen kans toe
zag, enkele maanden voor zijn dood.
Iwan Wasiliwitsj Smirnoff, de reus
van over de 100 kg., treedt er uit
naar voren vooral als de heldenfiguur
die eens zijn naam zou verbinden aan
die der K.L.M., welke mede door deze
adjudant" van dr. Albert Plesman
groot is geworden.
Uit zijn dictaat aan de samenstelster,
Anne Robertson Coupar, klinkt zijn
wens bovenal: maak geen held van mij
maar ook geen heilige. Dit laatste zou
heel wat moeilijker vallen dan het eer
ste Want zijn ontembare liefde voor
het luchtruim en zijn ononderbroken
werk deden zijn gestalte als pionier der
burgerluchtvaart verre rijzen boven
zijn omgeving; maar van enige held
haftigheid op ander gebied is weinig te
bespeuren en zij kan ook bezwaarlijk
verwacht worden van iemand die „geen
tijd had gehad voor een georganiseer
de godsdienst". Al voegen wjj er aan
stonds aan toe, dat deze Lebemann
(zodra hij buiten zijn cockpit stond)
toch diverse nobele karaktertrekken
vertoonde, vooral een algemene men
senliefde en dat hij was het in het
eind ook niet onder invloed van zjjn
i, ovte iaanse biografe? - de luist-
heid demonstreerde van het spreek
woord: „de nood leert bidden".
Toch zal men zich al lezende een
en andermaal stoten aan de gedra
gingen van de luchtheld, al is slechts
voor vertedering plaats bij de bijna
overdreven genegenheid voor zijn goud
blonde Deense echtgenote Margot Lin-
nat, die hem door een ongeneeslijke
ziekte ontviel, nadat z;j zich tot zes
maal toe had laten opereren. Met de
tweede eega de Amerikaanse Mina
(Niki) Redwood, waarmee hij op Ma
jorca van zijn pensioen „genoot"
liep het blijkbaar niet zo'n -vaart. We
horen van haar nauwelijks meer dan
dat ze niet thuis was, terwijl Iwan rus
tig doorging met tranen plengen over
Margot, wier lievelingsbloemen hij ge
stadig rondom zich aankweekte in de
villa van Cala d'Or.
Meer nog door zijn verhouding tot
zijn aangebeden vrouw en tot de (voor-
ai lijdende) anderen met wie hij in
aanraking kwam dan uit de wapenfei
ten van dit over 28.750 vlieguren ver
deelde heidenepos vol van moed en
doorzettingsvermogen, technische ken
nis en bestraald door eer gelukkig ge
sternte leert men de gevoelsmens
Smirnoff kennen uit deze bladzijden van
een toegewijde verslaggeefster, die niet
aarzelt ook op de schaduwzijden van
deze levensgang met enige nadruk te
wijzen.
Over de geschiedenis der KLM zelve
en Iwans verhouding met Plesman, die
slechts een korte tijd te wensen
het, is uiteraard veel te putten uit het I
interessante boek, dat het „sic transit
gloria mundi" wel sterk accentueert.
De omlijsting van hel levensverhaal in
proloog en epiloog toch is zo donker van
kleur omdat beide de wel tragische le
vensuitgang beroeren van deze pio
nier op luchtvaartgebied die 42 jaren
lang over zeeën en continenten had ge
vlogen. Door het onverwacht afsterven
van de teruggetrokken en eenzame man
en de primitieve toestanden op Major
ca maakt de beschrijving van zijn be
grafenis de indruk dat deze „van den
arme" geschiedde. W(j lezen althans
van een „armzalige" kist, die boven
dien tijdens het vervoer „over de heie
lengte een kier van 5 cm. breedte"
vertoonde
Moge het hem vergoed zijn. zo ver
van zijn vriendenkring deze wereld te
moeten verlaten dooi de vervuliine van
de bede waarmee het ziekennonnetje
de laatste alinea van de epiloog aan
ving:'het aloude „requiescat in pace".
L. HAZELZET.
ook daar het binnenste deei nog een
vloeibare kern heeft. Vindt men daar
entegen geen magneetveld, dan zou de
maan door en door hard en versteend
zijn. Voorlopig zijn dit hypothesen die
het raden naar de oorsprong en ont
wikkeling van de maan vergemakkelij
ken, absolute bewijskracht bezitten ze
niet. Over het algemeen is men van
mening, dat de maan een koud li
chaam moet zijn en dat geen mag
neetveld is te verwachten. De waarne
mingen moeten ook hier de oplossing
uiteindelijk leveren.
Wanneer de eerste maanraket rond
de maan zal toeren uitgerust met een
televisiecamera zal het 'onderzoek van
de oppervlakte van de maan wel weer
bijzonder actueel worden. De kleinste
details die men op het ogenblik met de
sterkste kijkers kan waarnemen zijn
van de orde van een halve kilometer
doorsnede. Dat is dan ook de reden
dat de inslag van de Lunik II od de
maan nergens is waargenomen Er is
echter nog een kans, dat de plaats van
de inslag alsnog kan worden opge
spoord. Daarvoor zal men gebruik
moeten maken van de schaduwen die
de zon van onregelmatigheden op het
maanoppervlak vormt. Wanneer de zon
pi] ons laag aan de horizon staat, werpt
ze zeer lange schaduwen. Wanneer de
zon op een bepaalde plaats op de
maan opgaat boven de maanhorizon,
vormt ze van kleine verhogingen en
onregelmatigheden zeer lange en voor
al scherpe schaduwen die groot genoeg
zijn om te worden ontdekt! Het is dus
de grens tussen dag en nacht op de
maan, waar de verlichte maan over
gaat in het niet door de zon verlichte
donkere deel, waar we de kleinste on
effenheden kunnen waarnemen. Door
nauwkeurig te vergelijken wat men in
vroegere waarnemingen zag en wat
men nu na de inslag van Lunik 11 ziet,
bestaat er een mogelijkheid om een
verandering op te sporen De kans dat
deze poging succes zal opleveren, is
echter maar zeer gering.
oekomstige maanreizigers behoeven
niet bang te zijn, dat ze door
gevaarlijke maanwezens o! die
ren zullen worden overvallen. Op de
maan is leven onmogelijk. Door het
ontbreken van een dampkring kan de
zonnestraling onverzwakt de maanop-
perviakte bestralen. In de door de zon
beschenen gebieden kan de tempera
tuur van de gesteenten tot boven kook-
temperatuur oplopen Door de sterke
uitstraling kunnen temperaturen^ van
honderdvijftig graden onder nul in de
schaduw makkelijk ontstaan. Daarbij
komt nog, dat de sterke ultraviolette
straling ongehinderd de oppervlakte
bestraalt. Neen, leven is niet denkbaar
op dit hemellichaam, dat zich onder
scheidt door een uitermate onherberg
zaam klimaat.
Hoewel water geheel ontbreekt op
de maan, zal de oppervlakte toch in
sterke mate verweerd zijn. Op de
aarde nebben de bergen hun oor- I
spronkeljjke gedaante verloren door
de gezamenlijke werking van wind,
water en warmte. Op de maan heeft
alleen de hevige zonnestraling ge
zorgd voor een verwering van de for
maties. De rotsen zulten gedeeltelijk
zijn verpulverd en de maanopper-
viakte is bedekt met een stoflaag
waarvan de dikte geschat wordt op
enkele centimeters tot vete meters.
Veranderingen op grote schaal zijn
tot op heden nog nooit waargenomen,
maar het is niet onwaarschijnlijk,
dat veranderingen op kleine schaal
wel optreden. Deze zijn dan veroor
zaakt door de afbrekende invloed
van de afwisselend hevige hitte en
strenge koude.
Wat voor gesteenten kan men op de
maan verwachten? Wanneer de ont
staansgeschiedenis ongeveer dezelfde
is als die van de aarde, kunnen we de
zelfde gesteenten verwachten als op
aarde. In welke vorm we deze zullen
aantreffen, is voorlopig nog een vraag.
Er zijn onderzoekers die zich toeleg
gen op een studie van de kleuren aan
het maanoppervlak. Veel verschil in
kleur ziet men niet. In hoofdzaak zijn
het zwarte en witte vlekken die zicht-
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
niiNimimiimiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimnimjinmimimi'
baar zijn. Bij een zeer nauwkeurig on
derzoek meent men toch aan bepaalde
gedeelten van het oppervlak een eigen
kleur te onderscheiden. Door vergelH-
zóontl" -de k.,eur van op aarde onder
zochte mineralen denkt men dat enkele
tiern lGV00--narTieliik uit éan karakteris
tiek erts zijn samengesteld.
z'ln a'le onderzoekingen
die détails van de maan onder de
loupe nemen gelegen aan de grens
van wat nu vanaf de aarde mogeliik
is, en daardoor onbevredigend Een
dermaan"te kunatmatise satelliet van
,s door Amerikaanse on
derzoekers gelanceerd zal worden za!
onze kennis snel kunnen doen toene-
woorden onoPSeloste vragen beant-
De achterzijde van de maan is door
geen mens tot op heden ooit ge-
7f'11 Door een beweging van de
maan die^ libratie wordt genoemd, kun
nen we juist iets meer dan de helft
van de maan zien. Die kleine delen
van de a eh terzijde doen vermoeden,
dat de voorzijde en de achterzijde van
de maan in het algemeen geen ver
schillende aanblik zulten opleveren. Zo
wel voor- als achterzijde worden door
de zon afwisselend beschenen. De
maan draait in ongeveer 27 dagen om
haar eigen as en om de aarde. Daar
door zien wii op aarde altiid dezelfde
ziide van de maan naar ons toegekeerd.
De afbrekende werking van de zon
kan overal on de maan even sterk
werken. Essentieel verschil zal men
niet kunnen verwachten
De maan beweegt in een bijna cirkel
vormige baan om de aarde Haar groot
ste afstand tot de aarde is 407.000 kilo
meter en haar kleinste afstand tot de
aardp 357 000 kilometer De gemiddel
de afstand tot onze planeet is 384.400
kilometer Deze afstand komt ongev°er
overeen met zestig aardstralen. De
middellijn van de maan is 3476 kilome
ter, iets meer dan l4 van de middellijn
der aarde De versnelling van de
zwaartekracht aan het oppervlak van
de maan is minder dan twee tiende
van de zwaartekrachtversnelling die
wij aan het aardopnervlak ondervin
den. Zelfs een vrii kleine inslag kan
daardoor al een aanzien'ijke krater
slaan in het maanoppervlak.
Het licht dal wii van de maan ont
vangen. heeft de maan eerst van de
zon gekregen De maan straalt niet
zelf. Bij volte maan straalt de maan
toch slechts een fractie van het licht
van de zon terug.
Soms zien wp op aarde, dat behalve
het maansikkeltje ook het donkere deel
van de maan te zien is in een zwak
roodachtig schijnsel. Het is het asgrau
we licht van de maan Het wordt ver
oorzaakt door zonnestraling, die tegen
de aardatmosfeer weerkaatst wordt
naar de maan. en vandaar weer naar
de aa_rde. Een studie van het asgrau
we licht kan gegevens versohaffen
over de weerkaatsingseigenschappen
van de aarde. Een meer dan normale
bewolking over grote gebieden op aar
de die door de zon worden beschenen
kan er de oorzaak van ziin.
Het gelaat van de maan is een in
teressant gelaat Niet alle ouderdoms-
groeven kunnen eenvoudig worden ver
klaard Misschien dat in de niet te
verre toekomst de maan in detail on
derzocht kan worden.
S. VAN AGT
Advertentie
Frans, Duits. Engels en Ned. M.O.A.
De kortste en voordeligste opleiding
(Bekende Schriftelijke Cursus
