VOORWAARDE
VOOR FILMEXPRESSIE
Openbare filmles van A. van Domburg
ïjmeegse universiteit
aan
de N
1r
Talent gaat zelf filmen
Retraite
Nogmaals: HET L00NBELE1D
De openbare les van Dbg.
H
Aan guerilla in Laos nemen
Noord-Yietnamezen deel
de anderen
Jfp,
V.
commentaar
M9
Nieuwe produktiegroep
in Engeland
Prof. H. Rolin zal
Loemoemba
verdedigen
Of echter grensoverschrijdingen
hebben plaats gehad is niet zeker
Fraude bij toeval
ontdekt
OOG OM OOR
f Jlfj - .iiM
Reeds tien mille voor
Titus Brandsma-kapel
V.N.-COMMISSIE CONCLUDEERT
Ned. Handel-Mij voor
halve ton benadeeld
Koningin 50 jaar
Uitgifte van gouden
gedenkpenning
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1959
PAGINA 7
NIJMEGEN, 6 nov. „Een spel
mèt beeld en geluid, een spel, waar
in beide elementen voortdurend in
worsteling geraken: de strijd om de
aandacht van oog en oor".
Met deze woorden, die de belijde
nis zijn van een in dertig jaren er
varing verworven geloof, besloot de
heer A. J. P. van Domburg de open
bare les, waarmee hij vanmiddag het
ambt van lector in de leer van de
film als cultureel uitdrukkingsmid
del aan de r.-k. Universiteit aan
vaardde. Een geloof, dat hij in de
loop van die jaren met evenveel
strijdvaardigheid als geestdrift en
overtuigingskracht heeft uitgedra
gen.
- ---1"- - "v
M
INDEX
BENADERINGS
POLIS
„Aurora"
Herengracht 62, Amsterdam.
Nederlandse aannemer gaat
Duinkerkse haven
uitbreiden
Ze ven tig-jarige Faniella
Poons zingt zondagavond
eerst,„
door
MARGUERITE
BOURCET
Liturgische weekkalender
„Oog om oor", de titel, die de heer
van Domburg voor deze openbare les
had gekozen, moet, zoals hy in zyn in
leiding opmerkte, niet zozeer worden
beschouwd als een zinspeling op het
samengaan van twee essentiële elemen
ten van de filmkunst dan wel op hun
ontmoeting. Nog steeds immers zijn
degenen, die een studie maken van de
ontwikkeling van de filmkunst en de
waarde van de film als mededelingsfac
tor, op zoek naar de vastigheid, die
uitgangspunt kan worden voor vrucht
baar onderscheid, en wel juist in een
ttfd, dat de filmindustrie en ten dele
ook de filmkritiek bezig zyn, de am-
baohteRjkheld en de vormdlstinctie prijs
te geven voor de anecdote.
De studenten bij hun verkenningen
van een nog zo jong en al zo preten
tieus fenomeen en te midden van vele
nuttige twijfels en aarzelingen bij te
staan acht de heer van Domburg dan
ook „een boeiende en pikante onder
neming".
Hoewel bij velen het misverstand be
staat, dat de film geen creatief ver
mogen kan bezitten, omdat zij een in
dustrieel produkt zou zijn, wees de heer
van Domburg er op, dat dwars door
alle commerciële en industriële machi
naties heen, de geest heeft gewaaid,
waar hij wilde. Als voorbeelden haalde
hjj o.a. aan Walter Ruttmann, die in
1928 zjjn „Melodie der Welt" afleverde,
een film gemaakt met de hulp van de
Industrie, maar dóór een kunstenaar,
Fritz Lang in diens film ,,M", Ernst
Lubitsch en Alfred Hitchcock, René
Clair en Claude Autant Lara en ten
slotte Herman van der Horst, die met
„Prijs de zee" in perfecte vormen
heeft bewezen, dat Ruttmann in 1928 de
industriële dwang doeltreffend en met
talent heeft doorbroken, tot bemoedi
gend voorbeeld van alle anderen.
„Geen industrie kan," aldus de heer
van Domburg, „het talent ophouden,
wanneer het wil doorzetten. Het talent,
dat de resultaten der technische instru
menten weet te benutten en met ge
voelswaarden te laden, behoeft niet op
zij te gaan voor geldelijke winst-na
jagende industrieën."
Sterk opponeerde de heer van Dom
burg tegen de roofbouw, die door de
film wordt gepleegd op roman en to
neelstuk. Deze schaamteloze pogingen
hebben de film intussen niet kunnen
beletten, zichzelf te worden. De negotie
mag dan hebben geprobeerd om koop
waar te leveren, die gelijkelijk voorziet
in alle behoeften van alle soorten bios
coopbezoekers, de kunstenaar heeft de
ze bedoelingen steeds doorkruist en
meer dan eens duidelijk gemaakt, dat
de koopman zelfs met films van goede
smaak goede sier kan maken.
Het oog richten op de filmkunstenaar
is volgens de heer van Domburg vrij
wat boeiender en meeslepender dan de
industrie van Hollywood te horen ver
klaren, dat ze de cinemascope heeft in
gevoerd om de artistieke mogelijkheden
van de film te vergroten, terwijl waar
gemaakt kan worden, dat de cinema
scope 25 jaar na zijn ontstaan, dus 25
jaar te laat, van de zolder is gehaald
om de televisie te bestrijden.
Inderdaad heeft de invoering van het
brede scherm een aantal bioscopen in
de Verenigde Staten, die het slachtoffer
waren geworden van de televisie-rage,
weer tot leven gewekt. Maar intussen
zijn er reeds stemmen opgegaan, die
betogen, dat een blijvende aandacht
voor de film slechts het gevolg kan
zijn van betere films.
Uit deze periodiek terugkerende
schommelingen zijn de meest waarde
volle films ontstaan en deze films zijn
er MMM H 1
Lector A. van Domburg tijdens zijn
openbare les
In schrille tegenstelling tot de hard
nekkige geruchten, dat de filmindus
trie in het algemeen en de Britse in
het bijzonder ten dode zouden zijn op
geschreven de schrijnende afwezig
heid van nieuwe, belangrijke films in de
Nederlandse bioscopen lijkt daarvan de
bevestiging te zijn hebben een aan
tal vooraanstaande kunstenaars in
Gcoot-Brittannië onder de naam „Al
lied Film Makers Ltd", een nieuwe
Een goede vriend zei
laatst tegen mij: „Het zou
goed voor je zijn, als jij
eens op retraite ging". En
daar zit een mens dan in
eens mee. Kan hij het met
goed fatsoen tegenspreken?
Neen, immers. Een retraite
is goed voor elk. Dat heeft
zij gemeen met de melk. En dat ik
ondanks dat ietwat huiverig ten op
zichte van het verschijnsel sta, ligt
dan ook in ieder geval aan mij.
Niettemin kan ik mij één retraite
herinneren, die ik nooit had willen
missen. Ik onderging haar destijds op
•en instituut, waar men mij in
menig opzicht tevergeefs, vrees ik
trachtte op te voeden in alle christe
lijke en maatschappelijke deugden.
Deelname er aan was uiteraard ver
plicht. Zij, de retraite, werd gegeven
door een Jezuïeten-pater, wiens ge
stalte mij imponeerde door de royaal
begrensde levenslust die er van uit-
stmaidje eerste conferentie betraden
wij, jongens, schoorvoetend de kapel
en wij namen in de banken plaats als
bij voorbaat ter dood veroordeelden,
die alleen nog maar op levenslang
hopen. De pater, die aan de treden
van het altaar achter een tafeltje was
gezeten, voelde de stemming uitste
kend aan. En hij begon dus, zelf
schuddebuikend van het lachen, a)Jler"
lei fraaie anecdotes te vertellen. Aan
vankelijk vertrouwden wij de zaaK
niet helemaal en wij keken elkander
aan met gezichten van: „Dat is maar
een binnenkomertje, moet je 'm straks
horen". Wij kregen trouwens gelijk.
Toen wij tegen het einde van zijn
conférence genoeg aan zijn lippen
hingen, baste hij ons plotseling toe:
„Ja en nou zitten jullie wel allemaal
te lachen, maar de goede God hier
achter zal jullie krijgen als jullie alle
donders nog an toe niet braaf blij
ven". En hij dronk woedend zijn
glaasje water leeg en verdween voor
onze onthutste ogen.
Hij hield deze, ik zou bijna zeggen
„Goddelijke comedie", drie dagen vol.
Maar op de derde dag ging ik, aar-
Jelend tussen een onbekommerd flui
ten en een rouwmoedige ernst, de
biechtstoel binnen en kwam er ge
louterd weer uit.
Tja, dat was een mooie retraite. Ik
herinner me trouwens ook nog wei
bat ik bij die gelegenheid, tijdens het
Verplichte, verdiepende tuinwandelen,
?e. complete „Lessen in Wellevend
heid" van mgr. Diepen heb doorge
werkt. En als ik aan deze dingen
^cugdenk vind ik: Mijn vriend heeft
«elijk, ik moet nodig weer eens op
'etraite.
Maar die pater is inmiddels, helaas,
!*r ziele. En die „Lessen in Wel-
J*vendheid" kunnen
"^r redden.
mij toch niet
produktie- en distributiegroep gevormd.
Naar het voorbeeld van Hollywood,
waar regisseurs, schrijvers en spelers
zelf met de produktie van films zijn
begonnen, bestaat .Allied Film Ma
kers" uit lieden, die actief bij de cre
atieve zijde van het filmbedrijf zijn be
trokken.
Leden van de groep, die de beschik
king heeft over een werkkapitaal van
een miljoen pond sterling, zifn Michael
Relph en Basil Dearden, regisseurs en
producenten, Guy Green, een regis
seur, die als cameraman een Oscar
won, Bryan Forbes, één van de meest
vruchtbare Britse schrijvers en Jack
Hawkins en Richard Attenborough,
twee van Engelands voornaamste film
acteurs.
Met de produktie van de eerste film
van de nieuwe groep, die financieel wordt
gesteund door de Rank Organisatie,wordt
volgende week in Pinewood begonnen,
n de film, getiteld „League of Gentle
men" naar een toneelstuk van Bryan
Forbes, zullen Jack Hawkins, Nigel Pat
rick en Richard Attenborough ondir
regie van Basil Dearden de hoofdrol
len spelen. De produktie is in handen
van Michael Relph.
Relph en Dearden, die meer dan
twintig films op hun naam hebben,
waaronder „The Blue Lamp" en „Het
meisje Sapphire", zullen nog meer
films voor de nieuwe onderneming ma
ken. Daartoe hebben zü voorlopig reeds
een oorspronkelijk scenario aangekocht
van Janet Green, die ook het scenario
voor „Sapphire" schreef.
Van de acht films, die thans reeds
op het produktieprogramma staan, zal
Jack Hawkins er twee produceren. Van
William Rose, scenarioschrijver van
„The Ladykillers", „Man In the Sky"
en „Genevieve", heeft hij een tweetal
scenario's gekocht.
„We menen", aldus heeft Michael
Relph als woordvoerder van de nieuwe
groep verklaard, „dat de oprichting
van „Allied Film Makers" een overtui
gend bewijs is van het geloof, dat wij
"mividueel en als groep hebben
inne toekomst van de Britse filmpro-
duktie".
BRUSSEL, 6 nov. (UPI) Een van
de knapste Belgische advocaten, prof.
H. Rolin, heeft op zich genomen de
gearresteerde Congolese leider Patri
ce Loemoemba te verdedigen. Loe
moemba wordt in Stanleystad, in de
Belgische Congo, vastgehouden, op be
schuldiging van ophitsing tot wanorde
en rassenhaat. De rede die hij vorige
week vrijdag hield, deed in de stad
bloedige onlusten ontstaan, waarbij
minstens 26 personen werden gedood
en meer uan honderd gewond. De ma-
teriale schade liep in de miljoenen.
Er is nog geen datum vastgesteld
voor het proces. Rolin, die socialis
tisch senator is, heeft in vele zaken
voor het Internationale Hof van Justi
tie in Den Haag gepleit. Onlangs ver
dedigde hij met succes de secretaris
generaal van de Algerijnse vakbond,
Aissat Idir.
het die, aldus de heer van Domburg,
ons telkens weer verbaasd doen staan
over de mogelijkheden van het medium
wanneer het in goede handen is te
rechtgekomen.
Aan deze films en hun makers zul
len we onze aandacht moeten beste
den, want uit hun werken zijn de spel
regels af te leiden, waaruit de zelf
standige filmexpressie kan ontstaan,
die de kunstenaar kan dienen om zijn
denken en voelen in waarneembare
vorm over te brengen.
Uitvoerig ging de heer van Domburg
in op de wetten, die door alle bekwame
filmers, met inachtneming van hun per
soonlijke neigingen, worden geëerbie
digd, omdat zij die als onontbeerlijk be
schouwen voor het ontstaan van de
zelfstandige filmvormen, die er aller
eerst en op natuurlijke wijze op zijn ge
richt, de fotografische weergave uit de
weg te gaan. Immers, men kan een
filmer geen groter verwijt maken dan
hem mede te delen, dat hij gefotogra
feerd toneel heeft gemaakt.
Aanvankelijk bedreven de operateurs
onbewust, en gedwongen door het in
strument, waarvan ze zich bedienden,
hun spel met camera, celluloid en ob-
jekt dat niet langer meer een fotogra
fie der beweging kon worden genoemd,
maar al bezig was een tot dan toe niet
bestaan hebbende beweging te voorschijn
te roepen. In zijn film „De man met
de camera" deed Dziga Wertow nadruk
kelijk en belerend, wat zijn voorgangers
in hun argeloosheid hadden gedaan.
In dezelfde jaren, dat Hollywood geen
raad wist met het geluid en de meest
larmoyante films vol lawaai stouwde,
hebben mannen als Ruttmann en Wer
tow onderkend, dat het filmgeluid er
niet was om zoveel mogelijk te worden
gebruikt, maar precies zoveel als nodig
is om de stilte geen geweld aan te
doen.
Na er op te hebben gewezen, dat de
grote ambachtslieden van de filmkunst
de filmbeginselen zo getrouw belijden,
dat het op z'n minst riskant moet wor
den genoemd, een zelfstandige film
vorm zonder die spelregels te veronder
stellen, concludeerde de heer van Dom
burg, dat de filmer en de filmer alleen,
de synthese, die voor de filmexpressie
voorwaarde is, tot stand brengt. Zolang
die synthese afwezig blijft, is er van
filmvorm geen sprake.
Twijfelaars en ongelovigen kunnen de
vraag stellen, of een berekend spel met
visuële en auditieve voorstellingen
waarlijk te verkiezen valt boven een
regelrechte weergave van een al of niet
gespeelde werkelijkheid. De vraag stel
len, Is volgens de heer van Domburg
haar beantwoorden. De praktijk immers
heeft allang uitgewezen, dat de film-
gevoelige zich verveeld afwendt van de
reproduktie en geboeid wordt door de
creatie, die een directe expressie is, in
tegenstelling tot de reproductie, die een
tweedehands verschijnsel moet ge
noemd worden.
Tot slot richtte de heer van Domburg
zich tot zijn verschillende toehoorders in
het bijzonder. Na tegenover de bestuur
ders van de Sint-Radboudstichting te
hebben verklaard, dat hun besluit, om
aan de r.-k. Universiteit als eerste in
Nederland een lectoraat te wijden aan
de studie van de film als cultureel uit
drukkingsmiddel, voor velen, die bijzon
dere aandacht aan de film geven, aan
leiding zal zijn om hun beleid te be
wonderen, sprak hij tot de aanwezige
studenten: „Door uw reeds aan de dag
gelegde belangstelling hebt gij duidelijk
gemaakt, dat het niet aan u zal liggen,
wanneer ik minder dan we zouden wen
sen, zou slagen in de vervulling van de
taak, die mij is opgelegd. Wy moeten
op systematische wijze een terrein gaan
verkennen, vol voetangels en klemmen
voor u en voor mij. Na een dertigjarige
nochtans incidentele werkzaamheid op
dat terrein vlei ik mij met de hoop,
dat mijn ervaring u van enig nut kan
zijn op onze speurtochten, die wij sa
men zullen volbrengen en dus een wis
selwerking beloven, waarmede Ik mijn
voordeel hoop te doen. Mijn werk lokt
mij zeer in een gezelschap, dat al zoveel
bemoedigende belangstelling heeft ge
toond."
De nieuwe lector A. van Domburg tijdens Asselbergs (Anton van Duinkerken) en
de receptie in gesprek met prof. dr. W. I prof. dr. L. Rogier.
Advertentie
Inlichtingen omtrent deze
nieuwe vorm van levensverze
kering. gebaseerd op kosten
van levensonderhoud, wor
den verstrekt door de erkende
assurantie tussenpersonen en
de
N.V. Levensverzekering-Mi)
(Van een onzer redacteuren)
NIJMEGEN 8 nov. Op een mis-
tige dag wat feestelijke zonneschijn te-
gen het uur, dat wij in de aula van de
katholieke Universiteit^ op de Wilhel-
minasingel moesten zijn om de open
bare les by te wonen, waarmede de
heer A. van Domburg zjjn lectoraat of
ficieel aanvaardde. Een feestelijke ge
beurtenis voor hem zelf en zjjn echt
genote, voor zijn vele vrienden, onder
de professoren en ook reeds onder de
studenten, °.n vroegere colle
ga's in de journalistiek en onder hen,
die nauwe relaties met de wereld van
de film onderhouden. Een vrij gemê
leerd gezelschap, en toch allen vrijwel
gelijkelijk vertrouwd met de eigen wel
sprekendheid van. riln ken
nis van het verschijnsel film en van de
haar regelende wetten, spits en bondig
formulerend. Systematischer dan waar
toe het krantenpapier hem doorgaans
noopte, liet hij verstaan, maar uiter
aard niet zonder de humor, de flitsen
van een scherp reagerende geest, die
ook de wetenschap slechts appetytelü-
ker maken kunnen.
Een indrukwekkend aantal hooglera
ren was onder zijn gehoor. De huidige
rector magnificus, prof. mr. L. G. M.
Schlighting, niet alleen zijn proximus,
maar ook zijn vroegere hoofdredacteur.
Ook prof. dr. L. Michels, zijn vroegere
leermeester, en Prof- W. Assel
bergs. De nieuwe lector «aa reden om
zich aan het eind van zyn les ook in
het bijzonder tot hen ïï™en, even
als tot prof. dr. R- fV- p°st en prof.
dr. Th. Rutten. Zy aanwezig in
gezelschap van vele hooggeleerde con
fraters, onder wie ook prof.
W.
NIJMEGEN, 6 nov. De landelijke
actie om bijdragen voor de bouw van
een Titus Brandsma-gedachteruskape]
heeft in twee weken tyds reeds meer
dan tienduizend gulden opgeleverd. Tot
en met heden kwam by de penningmees
ter van het comité „fnus nrandsma-
gedachteniskapel" ln totaal aan giften
binnen een bedrag van f 10.324.12.
Zoals bekend worden de kosten van
de kapel, die zal worden j^bouwd aan
het voorplein van de CarmeUterk aan
de Doddendaal, geraamd op ca. 60.000.
's-GRAVENHAGE, 7 nov. Het Ne_
derlands aannemersbedrijf Zanen Ver-
stoep, Den Haag, heeft in combinatie
met de firma A. Dodin te Parijs, Van
de Franse regering de opdracht gekre
gen tot het maken van de uitbreiding
van de haven van Duinkerken. De wer
ken omvatten de bouw van een nieuw
havenbassin en voorzien tevens in de
behoefte aan nieuwe industrieterreinen.
De aannemingssom bedraagt globaal
5,6 miljard francs, overeenkomend met
46 miljoen gulden.
dr.
Grossoiiw en prof. dr. L. 3. Rogier.
De sobere en daardoor altijd weer in
drukwekkende plechtigheid in de aula
werd, besloten met een zeer hartelijk
applaus. Dit vormde een goede inlei
ding op de opgewektheid, die daarna ter
receptie heerste. Het was er druk, en
het bleek een trefpunt voor vele goede
bekenden.
AMSTERDAM, 6 nov. De ln haar
tijd vermaarde Nederlandse operazan
geres Faniella Poons, die vorige
maand in alle stilte haar zeventigste
verjaardag heeft gevierd, zal zondag
avond in de grote zaai van het Concert
gebouw nog eenmaal optreden en wel
in de beroemde aria „J'ai perdu mon
Euridice" uit de opera Orpheus van
Von Gluck, als onderdeel van het pro
gramma dat wordt uitgevoerd door
het Noordhollandsch Filharmonisch
Orkest, onder leiding van Nico van der
Linden.
(Van een medewerker)
en moet zich steeds meer verba
zen over de halsstarrigheid,
waarmee Het Vrije Volk poogt
te bewijzen, dat de nieuwe richting in
de loonpolitiek bezig is te mislukken,
ja eigenlijk al mislukt is. De zaak zelf
is een stevige strijd volop waard en we
zouden dan ook geen enkel bezwaar te
gen kritiek hebben, indien deze construc
tief was en een bijdrage tot het slagen
van deze politiek zou betekenen. Maar
uit de socialistische hoek wordt heel
sterk de indruk gewekt, dat men niets
liever wenst dan een mislukking. Of dat
nadeel voor de werkers en nadeel voor
het land zou betekenen, schijnt er bij de
opposanten niet op aan te komen. Het is
waar, niet Het Vrije Volk maar de heer
Roemers heeft indertijd loyale mede
werking toegezegd en „dus" hoeft Het
Vrije Volk niet loyaal te zijn.
Deze week heeft dit blad twee dagen
achtereen weer enkele staaltjes gele
verd van vrijmoedigheid, die iedereen,
die iets meer weet van de interne gang
van zaken bij het loonbeleid, veront
waardigd doen worden. Woensdag gaf
de sociaal-economische medewerker
commentaar op de beschouwing van
prof. Romme in de Volkskrant van j.l.
zaterdag. Hij wierp zich daar op als de
verdediger van Suurhoff aan wie prof.
Romme en later in nog krasser termen
de heer Middelhuis hadden verweten,
dat hij zijn loonpolitieke jas in zeer kor
te tijd binnenste-buiten heeft gekeerd.
Het heeft weinig zin meer, op details
van deze gedachtenwisseling in te gaan.
Iedere objectieve beoordelaar weet dat
als het aan Suurhoff c.s. had gelegen,
dan zouden we in 1959 of uiterlijk 1 janu
ari 1960 huurverhoging en melkprijsstij
ging hebben gehad „onder handhaving
van een aanvaardbaar loonpeil". Dit
laatste citaat uit de adviesaanvrage bij
de S.E.R., vervalst en dus heel anders
klinkend ook door Het Vrije Volk over
genomen, betekende een compensatie
voor de prijsstijgingen, maar overigens
loonstop.' En nu wordt de tegenstanders
van deze politiek halsstarrigheid ver
weten, wanneer men dit verhaal vol
houdt. Ook de pogingen van de lijst
trekker Suurhoff tijdens de verkiezings
strijd in een polemiek met prof. Rom
me leverden beslist niet het bewijs, dat
de heer Suurhoff als minister reeds voor
stander was van welvaartsstijging on
der de arbeiders. We moeten deze zaak
wel telkens opnieuw signaleren, omdat
het bepaald in het nadeel is van de ar
beiders, wanneer zij zouden gaan gelo
ven, hetgeen Het Vrije Volk hen gelieft
voor te schotelen. Een soortgelijk staal
tje van onwaarachtigheid treffen we in
hetzelfde blad van donderdag 5 novem
ber aan, waar het 't K.A.B.-kaderblad
Ruim Zicht meent te citeren. Merkbaar
heeft men het artikel zelf niet gelezen,
doch is men afgegaan op uittreksels uit
dit artikel in De Volkskrant. En de wij
ze waarop het dan wordt weergegeven
is eenvoudig beneden peil.
toenemen. Maar de geldhoeveelheid is
iets anders dan de koopkracht. Ondanks
de loonstijgingen van 5, 6 en meer pro
centen, die op het ogenblik in tai van
bedrijfstakken en ondernemingen tot
stand komen, staat op 1 april 1960 een
huurverhoging en melkprijsstijging
voor de deur, die gecompenseerd zal
worden met een loonstijging van pim.
3% pet., een verhoging van de kinderbij
slag vanaf 1 oktober 1959, verbetering
van de Invaliditeitswetuitkeringen, enz.
Dit complex had de K.A.B. liever meer
gespreid in de tijd gezien, dus een gro
tere afstand tussen het begin van de ge
differentieerde loonvorming en de al
gemene maatregelen. Nu heeft in het
laatste nummer van Ruim Zicht de
K.A.B. gezegd, dat ook de laatste brief
van staatssecretaris Roolvink aan de
Stichting van den Arbeid nog geen volle
dige klaarheid heeft gebracht. Dienten
gevolge is er b(j de K.A.B. nog niet het
rustige gevoel, dat alles van een leien
dakje zal gaan. Maar, voegt het hier
aan toe, het kan best zijn, dat de rege
ring de wind in de zeilen houdt doordat
de conjunctuur, dus de werkgelegenheid,
de buitenlandse handel, betalingsba-
lans, enz. op hetzelfde goede niveau
blijven van het ogenblik. Dan is er een
redelijke kans, dat niet alleen de vrije
re loonvorming slaagt, maar dat ook
de andere plannen van de regering, zon
der schade voor het algemeen welzijn,
kunnen worden doorgevoerd. Niet al
leen is de K.A.B. dan bereid de rege
ring hiermee te feliciteren, maar zij
waarschuwt tegelijkertijd haar socialis
tische partner in de strijd voor het ar
beiders-welzijn, dat hij dan heel wat
woorden nodig zal hebben, om tegen
over de socialistische werkers te verkla
ren, waarom 5 of 6 pet. loonsverhoging
minder zou zijn dan de door het N.V.V.
geëiste 4 pet.
Volkomen terecht constateert naar
onze mening Ruim Zicht, dat het socia-
et is waar, de K.A.B. heeft van
het begin af met zeer veel reser
ves tegenover deze regering ge
staan. Maar let wel, zij heeft niet en
nooit afwijzend tegenover de nieuwe
loonpolitiek stelling genomen. Integen
deel. Zij behoort sinds 1953 tot de men
sen, die voorop marcheren in het ver
dedigen van deze nieuwe richting in de
loonpolitiek. En dat is geen hobby, geen
liefhebberij, geen: ik-wil-nou-m'n-zin-
eens-hebben, maar een stuk eerlijke,
wetenschappelijk gefundeerde en so
ciaal verantwoorde overtuiging. Het be
zwaar van de K.A.B. en de vrees, dat
deze nieuwe richting zou kunnen mis
lukken is gelegen in het feit, dat de re
gering de nieuwe loonpolitiek zegt een
volledige kans te willen geven, maar bij.
na tegelijkertijd andere maatregelen
wil doorvoeren, die de geldhoeveelheid
onder de consumenten sterk zal doen
NEW YORK, 7 nov. (U.P.I.) De
commissie van onderzoek van de Vei
ligheidsraad der Verenigde Naties
heeft vastgesteld dat in Laos een gue
rilla woedt waaraan Noord-Vietname-
zen deelnemen, doch heeft niet „duide
lijk kunnen constateren" of eenheden
van het Noordvietnamese leger de
grens met Laos hebben overschreden.
Dit staat in het rapport aan de Veilig
heidsraad, dat gisteren in New York is
gepubliceerd. Uit getuigenverklaringen
is gebleken dat in bepaalde gevallen
gewapende elementen met Vietnamese
gelaatstrekken aan de strijd deelna
men, doch zjj werden niet geïdentifi
ceerd als behorend tot de geregelde
eenheden van het Noordvietnamese le
ger. De commissie bestond uit verte
genwoordigers van Japan, Argentinië,
Italië en Tunesië. De verschijning van
het rapport werd vertraagd door be
sprekingen over de wijze waarop de se
cretaris-generaal der Verenigde Naties
Hammarskjold een bezoek aan Laos
zou kunnen brengen, en aldus de „aan
wezigheid" van de Verenigde Naties
kunnen vestigen.
In diplomatieke kringen te New York
wordt aangenomen dat de Westelijke
mogendheden thans hun plan om de
Veiligheidsraad in Laos te laten optre
den zullen vallen. Zoals bekend beweer
de de regering van Laos dat eenheden
van het Noordvietnamese leger de com
munistische opstandelingen steunden.
Veertig van eenenveertig getuigen
verklaarden dat de opstandelingen van
de communistische Pathet Lao steun
uit Noord-Vietnam ontvingen, „voorna
melijk bestaande uit uitrusting, wa
pens, munitie, voorraden en de hulp
van politieke kaders". De verklaring
van de Laotische regering, dat eenhe
den van het geregelde Noordvietnamese
leger op 30 augustus de grens over
schreden en zich op 15 september terug
trokken tot op de linkeroever van de
Ma nog Laotisch grondgebied is
iniet bewezen. Getuigen die onder ge
vangen genomen opstandelingen Viet-
namezen herkenden concludeerden dit
uit hun taal, het gebruik van het Viet
namese (Romeinse) alfabet, in Laos
schrijft men het Tpam-alfabet hun
karakteristieke groene uniformen en
petten met oorkleppen, hun wapens en
voedseL Vietnamezen eten normale dro
ge rijst, de bewoners van Laos een meer
kleverig soort.
69
Hun leven scheen gestabiliseerd in zekerheid en
rust.
Bevrijd van angsten en tragedies brak voor
Sofie Charlotte de tijd aan, kort voor het noodlottige
einde, waarin zij de laatste hand legde aan haar
vervolmaking.
Reeds te Vincennes had men de hertogin van
Alengon weldoende onder de armen zien rondgaan.
Maar toen was het dwang geweest, die zij zichzelf
had opgelegd om haar innerlijke tegenstand de baas
te worden. Nu maakte de dwang plaats voor de
liefde. Het ging er niet meer om zichzelf te straffen,
maar met een oprechte liefde het leed in de wereld
te lenigen.
Iedere morgen vierde zij in de Domlnicanenkapel,
die kort bij haar woning lag, het mysterie van de
eucharistische liefde. Deze kapel was lang gesloten
geweest. Nog maar kort geleden was zij teruggege
ven aan de eredienst. De gelovigen hadden de kapel
als een kostbaar heiligdom vernieuwd en opgesierd.
Na de mis bad Sofie Charlotte de kruisweg. Zij
zocht Christus liever in Zijn lijden dan in Zijn glorie.
„Daar, schreef zy, „ligt het geheim dat me het
meest ter harte gaat."
Daarna daalde zij van haar wijk met zijn deftige
lanen af naar de bescheiden straten van Ternes. Te
voet. Sofie Charlotte was dol op wandelen. „Mijn
zuster d'Alengon," schreef Elisabeth, „is in Parijs
bekend om haar bekoorlijke manier van lopen."
Maar de voornaamste reden van haar voettochten
was, dat zij haar geld liever aan de armen gaf dan
er een rijtuig voor te huren. Alles wat zij aan luxe
weigerde, besteedde zij aan aalmoezen. Zo bezocht
zy iedere dag een hele reeks van nederige woningen.
Voor de mensen bleef zij een zorgvuldig in anoni
miteit gehulde bezoekster. Velen achterhaalden haar
naam pas daags na haar dood, toen zij in de kranten
haar portret herkenden. Zoals die onhandelbare oude
vrouw, die door het geduld en de beminnelijkheid
van de hertogin van Alengon vriendelijker was
gestemd. Huilend van spijt en trots tegelijk herhaal
de zl): >>Ik heb het altijd wel gezegd, dat zü iemand
van heel goeden huize moest zijn." Zij was niet alleen
de weldoenster, de uitdeelster van materiële gaven,
maar ook de vriendin, de vertrouwelinge tegen wie
men alles kon zeggen, bij wie men steeds begrip en
medelijden vond.
Zü stond evenzeer klaar voor alle anderen, die
door haar veelzydige liefdadigheid werden aange
trokken. Degenen die het geloof dreigden te verlie
zen. Degenen wier huiselijk leven in nood verkeerde.
De opstandigen. Het was alsof de vrede haar op de
voet volgde Nederig als zü was, schrok zü soms van
de volmaaktheid die men haar toekende door bü
haar licht en vertroosting te komen zoeken. In de
armenwerkplaatsen van de Dominicanen, waar zü
zoveel vriendschappen aanknoopte en waar zü onder
haar gezellinnen een onuitwisbare herinnering na
liet, streefde zü slechts naar gelijkwording aan de
anderen, die geen kroon droegen, maar wier ziele-
leven, naar zij meende, het hare overtrof. Bü haar
geen spoor van pose, zelfs niet van de verfijnde pose
die als het ware wil zeggen: „Is het niet leuk een
koninklüke hoogheid in je midden te hebben zo een
voudig als ik?"
En toch had deze liefdadigheid, die haar geheel in
beslag had genomen, een ander offer van haar
gevraagd: dat van de nederigheid zelf. Haar gaven,
haar charme en haar sociaal aanzien moesten in
dienst hiervan gesteld worden een offer, zwaarder
dan dat van een rytuig of juwelen. Schynbaar zonder
moeite speelde zü nu rollen die haar vroeger niets
dan schrik en afschuw ingeboezemd zouden hebben.
Zü presideerde, Zü nam besluiten. Zü gaf opdrach
ten. Zü bezette ereposten. Wat was er geworden
van de tyd dat zü in een uur van volkomen open
hartigheid bekende: „In de kapel neem ik een
geknielde houding aan, maar dat is nog geen reden
om met met de mensen in te laten," Zy had haar
ivoren toren afgebroken en aan haar overmatige
neiging tot bezinning en stilte, die niet van egoïsme
was ontbloot, paal en perk gesteld. „Mevrouw de
Presidente kweet zich nauwgezet van de verplich
tingen die anderen dikwüls uit lichtzinnige ijdelheid
op zich nemen, en wist haar activiteit, haar verbeel
ding, haar gevoel voor orde, methode en aanpak
ken zo voorbeeldig in praktijk te brengen, dat zij bü
haar medewerksters soms een onheuse verbazing
wekte: „Wie zou ooit hebben kunnen denken, dat de
hertogin van Alengon die we enkel gekozen hebben
omwille van haar naam, zó geschikt was voor haar
taak?"
Haar liefdewerken legden büna volledig beslag op
haar tyd. Behalve de armen bezocht zü ziekenhuizen
en gevangenissen, zü ondersteunde voogdügestich-
ten, kloosters en missies. Het treffendste bewüs van
haar veelzijdigheid en haar verstandelüke vermo
gens is wel, dat zij samen met de Jezuïet pater
Truck het „Oeuvre des Campagnes" van a tot z
reorganiseerde. Dat zy zich voor honderd procent
„Dominicanes" voelde, belette haar niet haar schou
ders ook onder een echt Jezuïetenwerk te zetten.
Een andere vorm van liefdadigheid, die elke dag
terugkwam en waaraan zy al haar verbeelding en
werkkracht wydde, was haar correspondentie. Zü
had er een plicht van gemaakt onmiddeliyk te
antwoorden op alle vragen om raad of hulp die men
tot haar richtte. Iedere morgen lagen er dertig, soms
vüftig brieven op haar te wachten. Zü behandelde ze
stuk voor stuk met volle aandacht en trachtte elk
antwoord een persoonlyke noot mee te geven, een
woord van hart tot hart.
En pas wanneer zü alle brieven uit Parys, althans
uit Frankryk, had beantwoord, veroorloofde zy zich
de brieven met vreemde postzegels erop te openen,
de gretig verwachte berichten van haar zusters en
van haar dochter. Eens had zü gedroomd van
uitzonderiyke wegen en van bovenmenselyke offers,
maar nu stelde zij zich tevreden met de kleine offer
tjes van het dagelyks leven, die telkens terugkomen
en uiteindelyk meer moed en doorzettingsvermogen
eisen dan de grote.
(Wordt vervolgd).
Ie beleid op een minder prettige wyze
wordt doorkruist door de politieke hei
bel. Wederzyds steunen N.V.V. en P.v.
d.A. elkaar in de oppositie. We hebben
vorige week al gezegd, dat we een ge
zonde oppositie een groot goed kunnen
achten, maar het moet dan inderdaad
een gezonde oppositie zün. Ze
dient eeriyk en loyaal te zyn. En ze
dient, wanneer daartoe aanleiding is,
te erkennen dat de verantwoordelijkheid
dragende party het op een gegeven mo
ment juist blü'kt te hebben gezien. Vuur
tje stoken en onrust onder de bevolking
zaaien is een goede oppositie-party on
waardig. Wanneer men meent politieke
winst te kunnen behalen uit een verlies
voor de bevolking, dan zal in korte tfld
blüken, dat dit een ernstige vergissing
is, die zich wreekt, ook in de houding
van de eigen leden.
iiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiiniiiiiiiiii
(Van onze correspondent)
EPE, 6 nov. Een 5S-jarige corres
pondent van de Nederlandsche Handel-
maatschappü, die enige maanden gele
den werd aangehouden omdat hü er van
verdacht werd ten nadele van zün werk
gever fraude te hebben gepleegd, heeft,
zo is uit een uitvoerig onderzoek geble
ken, een bedrag van minstens 51.000,-
verduisterd.
De correspondent was in 1949 werk
zaam op het kantoor van de N.H.M. t«
Apeldoorn. In mei 1958 werd hy cor
respondent van de N.H.M. te Epe, waar
hy eerder begonnen frauduleuze prak-
tyken voortzette.
Uit het tijdrovende onderzoek, dat
thans nagenoeg is beëindigd, is komen
vast te staan, dat de man het ene gat
met het andere stopte. Voorts bleek, dat
hij uitsluitend zijn persoonlijke relaties,
die een rekening b(j de N.H.M. hadden
lopen, heeft bedrogen.
Zijn grootste slachtoffer is een be
jaarde dame in de provincie Utrecht.
Deze stelde hem een bedrag van 19.800
ter hand om enige kwitanties voor haar
te voldoen en om de rest van het be
drag op haar rekening bü de N.H.M. bij
te schrijven. De correspondent liet dit
na. Van het geld gebruikte hy een paar
duizend gulden by een duur uitstapje
in Amsterdam, terwijl hij het restant
van het bedrag op zijn eigen rekening
bij de N.H.M. stortte. Voordat hij dit
laatste deed had hy de directie laten
weten, dat hy gedeeld had in een aardige
erfenis van een overleden familielid.
Door dit te doen vermeed hy elke schijn,
zo redeneerde hij.
De fraude kwam enige maanden ge
leden aan het licht, toen een persoonlijke
relatie van de fraudeur zich op het
kantoor van de N.H.M. te Apeldoorn
vervoegde om een niet onbelangryk be
drag op te nemen. Het saldo van het
tegoed van deze rekeninghouder was
echter niet toereikend.
De vüftigste verjaardag van konin
gin Juliana dit jaar is oor een Am
sterdams edelmetaalbedryf aanlei
ding geweest een gouden gedenkpen
ning uit te geven. Zü draagt aan de
voorzyde het portret en een rand
schrift: „Juliana koningin der Neder
landen", omgeven door een parelrand.
De keerzüde laat een klimmende leeuw
met zwaard en pijlenbundel zien en
het randschrift: „Holland bolwerk der
vrijheid 1959", omgeven door een pa
relrand.
ZONDAG 8 november: 25e zondag na
Pinksteren; eigen mis; 2 geb. H.H. Vier
Gekroonden (Groningen: 2 geb. H. Wiile-
hadus); credo; pref. v. d. H. Drieëen-
heid; groen. MAANDAG: Kerkwijding van
S. Jan van Lateranen; mis Terribilis; 2
geb. H. Theodorus: credo; wit. DINSDAG:
H. Andreas Aveilinus, belijder; mis Os
justi; 2 geb. H.H. Tryphon en gez.; wit.
Rotterdam: Kerkwijding van kathedraal;
mia Terribilis; credo; wit. WOENSDAG:
H. Martinus, bisschop; eigen mis; 2 geb.
H. Mennas; (Utrecht: 3 geb. voor bisschop,
verjaardag van keuze); (Groningen: cre
do); wit. DONDERDAG: H. Martinus.
paus-martelaar; mis Si diligis; rood;
Utrecht en Rotterdam: H. I^buinus, belij
der; mis Os justi; 2 geb. H. Martinus; wit
Haarlem; H. Llvinus, bisschop-martelaar;
mis Statuit; 2 geb. H. Martinus; rood.
VRIJDAG: H. Dldacus, belijder; mis Jus-
tu'; wit. ZATERDAG: H. Josaphat. bis
schop-martelaar; eigen mis; rood. Rotter
dam: H. Albricus, bisschop-belijder; mis
Sacerdotes; 2 geb. H. Josaphat; wit. ZON
DAG 15 november: 26e zondag na Pinkste
ren; eigen mis; 2 geb. H. Albertus; credo;
pref. v. d. H. Drieëenheid; groen.
