Zonder veel te praten veel gedaan
voor „den gemeenen
MAPRO
Naar nieuwe T.V.-wetten
in Amerika
16 NOVEMBER 1784 OPGERICHT IN PASTORIE TE EDAM
DRAADLOOS
CONTACT
Indrukwekkende
staat van dienst
HELP!
Alfredo
f-
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1959
/AGINA 4
Het doel in 1784: „Onkunde en zedeloosheid van onze
handwerkende landgenoten ten dele te kunnen weg
nemen of tenminste verbeteren en kennis en deugd aan
te kweken
Wij kijken naar
Wij kijken naar
GORDIJNSPIRAAL
Herdenking
gevallenen
Vanavond
Zondagavond
'n Feestelijke sfeer,,. GOUDA kaarsenI
Callas nietTebaldi
wel in de Scala
Kardinaal Frings wijst
commerciële T.V. af
De avonturen van Kuifje en Bobbie
door HERGE
Pats'.hi) is dl
Het „Nut" 175 jaar
Advertentie
Bij vele Nederlanders bestaat de gedachte, dat de
18e eeuw in onze geschiedenis een periode is ge
weest, waarover men maar liever niet moet spre
ken. Ietwat smalend wordt de term „Pruikentijd" in de
mond genomen om daarmee een summum van muffe
zelfgenoegzaamheid aan te duiden, waarvan we alleen
maar kunnen walgen. Wijzelf zijn immers zoveel kloe-
ker, flinker en vooral oorspronkelijker! Want die eeuw
kenmerkte zich, aldus de opinie, bovenal door een af
grijselijke nabootsing van al wat buitenlands was.
De studies, die men de laatste twee decennia aan die
zo verguisde 18e eeuw gewijd heeft, hebben evenwel
dit gipsen beeld volkomen in gruzelementen geslagen.
Meer en meer gaat blijken, dat de roemruchte Auf-
klarung of Verlichting, die enorme omkeer der geesten
naar rationalisme en naturalisme, in ons land zo diep
wortel schoot, omdat vele ideeën daarvan ten onzent al
langer in praktijk werden gebracht dan elders. De be
trekkelijke verdraagzaamheid in het godsdienstige
is daarvan een voorbeeld; ondanks de plakkaten zijn
er na 1600 nooit martelaren gevallen. Tevens is het
grote verschil tussen Verlichting in de Republiek en
die in de andere landen naar voren getreden: de gods
dienst bleef hier de basis van het leven. Niet voor niets
werd in 1787 opgericht het nu nog bestaande „Haagsch
Genootschap ter verdediging van den christeliiken
godsdienst".
Rond 1760 was de Verlichting in ons land gemeen
goed geworden. De geestesinstelling met name der ont
wikkelden toont dan reeds de typische trekken, die aan
de Verlichting eigen zijn: de godsdienst is bij velen
gebaseerd op rede en natuur, „de religie der humani
teit" is de drijfveer van velerlei handelingen geworden
en algemeen is het geloof, dat men door het verbreiden
van „wetenschap en kennis" de mensheid kan verbete
ten. Dientengevolge ziel men tal van kringen of ge
nootschappen ontstaan, die ten doel hebben de weten
schap te beoefenen en te verspreiden om kennis en
beschaving te bevorderen, niet zo maar in het lucht
ledige doch op de bodem ener algemene, door ieder
aanvaarde „redelijke" of „natuurlijke" godsdienst
Hoe ver deze gedachten in de Republiek waren door
gedrongen, kan blijken uit het feit, dat in een afgelegen
stadje als Monnikendam de irenische en idealistische
doopsgezinde „vermaner" (predikant) Jan Nieuwen-
huyzen (17241806) het plan opvatte om op zijn manier
een bijdrage aan het algemeen welzijn zijner mede
burgers te schenken. Gesprekken met een gelijkgezinde
vriendenkring brachten hem tot de gedachte, dat een
vereniging het beste middel zou zijn om het beoogde
doel te bereiken.
Zo werd op 16 november 1784 in de
doopsgezinde pastorie te Edam door een
zestal personen opgericht „Het Genoot
schap van konsten en wetenschappen
onder de zinspreuk „Tot Nut van 't
Algemeen". Een week later ging een
circulaire rond, waarin te lezen stond,
dat het doel van het genootschap zou
zijn om „onkunde en zedeloosheid on
zer handwerkende landgenoten ten dele
te kunnen wegnemen of ten minste ver
beteren en kennis en deugd aan te kwe
ken." De jaarcontributie zou één dukaat
dat is ongeveer 5,25 bedragen. Voor
het bedrag, dat aldus in kas zou komen,
zou het Nut -ooral stichtelijke en ge
moedelijke tractaten over allerlei on
derwerpen verspreiden. Op krachtig
aandringen van de 25-jarige secretaris
Martien Nieuwenhuyzen, de zoon van de
stichter, was aan het program toege
voegd dat men bovenal ter hand zou ne
men „de verbetering van het schoolwe
zen en de opvoeding der jeugd, als de
voornaamste grondslag zijnde ter vor
ming, verbetering en beschaving van de
burger". Dit alles zou men zodanig
trachten te realiseren, dat men anders-
gezinden geen aanstoot zou geven.
Daarom ging men spoedig in de rich
ting van de „natuurlijke godsdienst",
waarmee iedereen geacht werd het eens
te zijn.
De idee sloeg in: na één jaar waren
er reeds 345 leden, onder wie veie ka
tholieken en patriotten, in die dagen
heide de sterkste voorstanders van al
lerlei hoognodige vernieuwingen in het
bestaande bestel. De uitbreiding noopte
weldra tot stichting van onderafdelingen
of departementen (momenteel 337), in
welke aan de actieve medewerking van
ieder lid de vrije loop werd gelaten.
Na een hevige inwendige ruzie veroor
zaakt door meningsverschillen tussen
oranjegezinde en patriotse leden, werd
de zetel in 1787 verplaatst naar Am
sterdam en de naam gewijzigd in
„Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen".
Lauweren op terrein van
het onderwijs
Sindsdien heeft het Nut alle ups and
downs van het historisch gebeuren
nauwlettend gevolgd; bestaande of ont
staande noden zowel op het terrein van
de geest als dat van het lichaam tracht
te het op te vangen door daartoe ge-
eigende ondernemingen. En steeds ble
ven daarbij de basis en het doel be
waard, die in de zo welsprekende naam
ligt uitgedrukt. Wel moge overigens ge
zegd worden, dat men zich het liefst
ging bezighouden met zaken, waarvan
iedereen, ongeacht stand of klasse, sexe
of geloof, profijt zou kunnen trekken.
Daarom kwam weldra de hoofdaan-
dracht op het gebied van het onderwijs
te liggen. Op dit terrein heeft de Maat
schappij onvergankelijke lauweren be
haald, waarover iedereen ook al is
hij het om de een of andere reden wel
licht niet helemaal eens met het uit
gangspunt haar diepe dank zal we
ten.
In die tijd, waarin het met de in
richting der scholen nog maar droe
vig gesteld was, om van het laag
staand onderwijs zelf te zwijgen, be
gon de Maatschappij propaganda te
maken voor verbeterde onderwijsme
thoden en zelf scholen op te richten
waar de verlichte, vooruitstrevende
ideeën, die haar eigen waren, in
praktijk konden worden gebracht.
Daarom vroeg de Nationale Vergade
ring in 1796 dan ook de mening van
Nut aangaande te nemen maatrege
len inzake de regeling van het natio
nale onderwijs. De Maatschappij stel
de als eisen voor een volwaardig on
derwijs duidelijke voorschriften ter
zake van scholenbouw en hygiëne, be
perking van het aantal kinderen dat
aan één onderwijzer mag worden toe
vertrouwd, betere bezoldiging alsme
de pensionering van het personeel en
het verbod van lijfstraffen; bovendien
„dat het godsdienstig onderwijs geen
leerstellig, maar meer een waarlijk
opvoedend en zedekundig karakter
zou aannemen." De wet van 1806, de
eerste waarbij het onderwijs geregeld
werd, steunde voor het grootste deel
op dit en andere door het Nut uitge
brachte adviezen. Het befaamde arti
kel, dat de kinderen „opgeleid wor
den tot alle maatschappelijke en
christelijke deugden" Verraadt duide
lijk zijn afkomst. De leerplicht, die
ook door het Nut was voorgesteld,
zou pas precies honderd jaar later
werkelijkheid worden.
Op deze leest bleef het lager onder
wijs in de onpartijdige, maar algemeen-
godsdienstige staat van koning Willem
I en Willem II geschoeid, te meer ook
omdat tal van predikanten uit de libe
raal-georiënteerde Nederlands-Hervorm-
de Kerk tevens schoolopzieners waren
Geen wonder, dat later het Reveil en
Abraham Kuyper, de voorman der Ge
reformeerden, vuur en vlam spuwden
tegen het nutsstandpunt in religiosis, al
wilden zowel Kuyper als het Nut ieders
overtuiging eerbiedigen.
Tegen „secte-scholen
Maar het Nut bleef opkomen voor één
nationaal „openbaar" onderwas. Mede
door zijn actie werd in de grondwet van
1848 de beroemde alinea opgenomen:
„Er wordt overal in het Rijk van over
heidswege voldoende lager onderwijs ge.
geven." Het Nut was dan ook hevig
tegen de pogingen om dit onderwijs te
buigen in de richting van door de Staat
bezoldigde confessionele „scholen, die
secte-scholen mogen heeten". zoals het
Nut het uitdrukte. In 1857 mislukten
trouwens de plannen van Groen van
Prinsterer in die richting, het openbaar
onderwijs zou neutraal bliiven.
Van dit moment af was het onder
wijs definitief geregeld en wel vooral,
zoals we gezien hebben, volgens de ge
dachten en verzoeken van het Nut, ook
wat betreft de inrichting der scholen,
methodiek enz. De meeste nutsscholen
werden nu door de gemeentebesturen
overgenomen. In 1878 kwam de school
wet Kappeyne tot stand, die belangrijke
verbeteringen bracht inzake de eigen,
te stellen aan gebouwen, lokalen, hono
raria, e.d. Ook nu weer was het Nut
ten zeerste actief geweest, want de
technische zijde van het onderwijs was
de zijde waar de principes het minst
zouden botsen. Hierna bleef het Nut
ijveren, met name bij de wet van 1905,
voor de neutrale openbare lagere school,
omdat het in datgene, wat wij heden
ten dage „verzuiling" noemen, een ge
vaar voor het nationale beginsel zag en
ziet, waarvan het hele onderwijs haars
inziens sinds de scheiding tussen gods
dienst en staat allereerst doortrokken
dient te zijn. Door de lager-onderwijs-
vvet van 1920 werd nogmaals gegaran
deerd, dat ook het „bijzonder" onder
wijs aan didactische en andere voor
schriften heeft te voldoen.
En daarmee was dan het belang
rijkste hoofdstuk in de geschiedenis der
Maatschappij min of meer afgesloten.
Wel zouden we het Nut onrecht doen
door bij het bespreken van het onder
wijs niet, zij het terloops, te wijzen op
de vele andere takken van onderwijs,
waarin het een krachtige stimulans is
geweest: onderwijzersopleiding, leer
plicht, ambachts- en vakscholen, kook
cursussen en huishoudscholen e.d. De
kroon op het veelsoortige werk werd
gezet dooi de stichting in 1918 van het
alom bekende en leidinggevende „Nuts-
seminarium voor Pedagogiek" aan de
Universiteit van Amsterdam, dat aller
eerst ten doel heeft de methoden van
het onderwijs te onderzoeken en te ver
beteren.
„Teeder medelijden"
Een ander aspect van het Nut mag
hier niet onvermeld blijven, nl. het so
ciale aspect in de meer strikte zin van
het woord. In 1784 had Jan Nieuwen
huyzen in algemene termen betoogd, dat
„ieder weldenkend Nederlander eën tee
der medelijden met den staat des ge
meenen mans moest voelen". Het Nut
heeft aan deze intentie van zijn stichter
altijd ten volle gehoor gegeven. Wie de
lijst der publicaties ziet, die ten doel
hadden ontwikkelende en ontspannende
en tegelijk stichtelijke leesstof te ver
schaffen zoals Nieuwenhuyzen altijd
gewenst had aan de eenvoudige klei
ne burgers, staat verbaasd over de veel
soortigheid der onderwerpen, die behan
deld worden. Spel- en leesboekjes voor
eerstbeginnenden, „De brave man in
het burgerlijk leven," „Plichten van
handwerkslieden en dienstboden,"
„Hendrik en Anna, een volksroman"
zijn enige titels uit de beginperiode. In
1808 verscheen een „Handboek voor het
vrouwelijk geslacht", even later „Eene
huiselijke zamenspraak over de inenting
der koepokken" alsmede een „Zedekun
dig handboek voor den militairen
stand," in 1826 en 1828 iets soortgelijks
voor zeelieden en gevangenen, in 1840
„Karei Bouwens. het strafwaardige van
net vloeken". Uit de reeks kleine ge
schriften citeer ik onderwerpen als: „Hoe
men een misdadiger kan worden
voorheen en thans", en „Hoe verkeerd
het is wanneer ouders hunne kinderen
tot het aangaan van een huwelijk dwin
gen tegen hunnen zin"; in 1856 een ver
handeling over de elektrische telegraaf
en zuig. en perspomp en in 1860 over
„de mens en den sterken drank". Wij
kunnen daarom wel lachen,maar wie
enigszins thuis is in de dagboeken van
die dagen, weet hoe groot de nood was.
In 1791 richtte de afdeling Haarlem
de eerste Volksbibliotheek in ons land
op, weldra gevolgd door een hele serie
bibliotheken in kleine plaatsen en volks
buurten. Wie zal zeggen hoeveel nut de
ze in de loop der tijden hebben afge
worpen? De armenzorg werd in 1798
een punt van bemoeienis der Maat
schappij. die voortduurde tot de wet
van 1854 voorlopig het laatste woord op
dit gebied sprak. In 1816 nam de Maat
schappij het Credietwezen ter hand,
weer opnieuw om de eenvoudige burger
te helpen. In 1848 en daarna volgden
daarop in grote getale „hulpbanken"
om voorschotten te geven, die uit het
kleine weekloon regelmatig zouden wor
den terugbetaald. Op dit terrein was
Ierland het lichtend voorbeeld geweest,
ZONDAG
HILVERSUM I, 402 m. KRO: 8.00
Nws. 8.15 Gram. 8.25 Hoogmis. NCRV:
9.30 Nws. en waterst. 9.45 Geestelijke lie
deren. IKOR: 10.00 Gewijde muz. 10.15
Inl. kerkdienst. 10.30 Kerkdienst. 11.30
Vragenbeantw. 11.45 De Kerk in de
spiegel van de pers. NCRV: 12.00 Orgel
recital. KRO: 12.15 Lezing. 12.30 Strijk-
ork. 12.55 Act. 13.00 Nws. 13.05 Praatje.
13.10 Hoorsp. 13.30 Lichte muz. 14.00 V. d.
kind. 14.30 Kamermuz. 15.00 Praatje. 15.10
Gram. 15.25 Metropole-ork. 16.00 Sport.
16.30 Psalmzang. CONVENT v. KERKEN:
17.00 Gereform. kerkd. NCRV: 18.30 Ge
wijde muz. 19.00 Nws. uit de kerken. 19.05
Samenzang. 19.30 Lezing. KRO: 19.45
Nws. 20.00 Lezing. 20.15 Gevar. progr.
20.45 Praatje. 20.55 Gram. 21.30 Hoorsp.
22.10 Gram, 22.25 Boekbespr. 22.30 Nws
22.40 Avondgebed. 22.55 Muz. lezing. 23.55-
24.00 Nws.
HILVERSUM II, 298 m. VARA: 8.00
Nws. en gram. 8.18 Praatje. 8.30 Gevar.
progr. 9.45 Toespraak. 10.00 Gevar. muz.
10.30 Gevar. progr. AVRO: 12.00 Theater-
ork. en sol. 12.30 Sportspiegel. 12.35 Or
gelspel. 13.00 Nws. en SOS-ber. 13.07 De
toestand In de wereld, lezing. 13.17
Meded. ol gram. 13.20 Gevar. progr. v. d.
strijdkrachten. 14.00 Boekbespr. 14.20 Pro-
menade-ork. 15.10 Toneelbeschouwing.
15.25 Omr. ork. en sol. 15.40 Klankb. 16.05
Lichte muz. 16.30 Sportrevue. VARA:
17.00 Gevar. progr. 17.30 Hoorsp. 17.50
Nws. en sportuitsl. Daarna: Sportjourn.
VPRO: 18.30 Korte Ned. Herv. kerkdienst.
IKOR: 19.00 V. d. jeugd. 19.30 Lezing.
AVRO: 20.00 Nws. 20.05 Lichte muz. 20 45
Hoorsp. 21.30 Gevar. progr. 21.55 Journ.
22.10 Lichte muz 22.30 Nws. 22.40 Gram,
23.05 Sportuitsl. 23.10 New York calling.
23.15 Gram. 23 55-24.00 Nws.
ENGELAND, BBC Home Service, 330
m: 12.20 Verz. progr. 15.30 Joods progr.
15.50 Symf. conc. 19.45 Lichte muz, 22.45
Gram. 0.06-0.36 Kamermuz.
ENGELAND. BBC Light progr., 1500
en 247 m: 12.00 Gevar. progr. 13.00 Verz.
progr. 13.15 Gevar. progr. 13.45 Gevar.
progr. 15.15 Gevar. progr. 15.45 Film-
progr. 16.30 Gevar. muz. 18.00 Gram. en
interv. 19.00 Popul. liedjes. 19.30 Gevar.
progr. 20.00 Gevar'. progr. 20.35 Verz.
progr. 2130 Samenzang. 22.00 Gevar
progr. 23.00 Cram. 23.40 Gevar muz 0.30
Popul. muz. uit het verleden.
NDR/WDR, 309 m: 12.00 Ork. conc.
13.10 Ork. conc. 14.30 Gevar. muz. 18.45
Pianorecital. 20 00 Aleina, opera. 22.40
Verv. opera. 23.30 Ork. conc. 0.05 Ork.
conc. 1.00 Gevar. muz.
FRANKRIJK, progr. III (Nat. progr.)
280 en 235 m: 12.05 Ork. conc. 15.45 Boc-
cace. opera. 17.30 Gram. 17.45 Ork. conc
19.40 Lichte muz. 20.10 Werken v. heden
daagse Franse componisten. 22.50 Gram.
BRUSSEL, 324 m: 12.15 Amus. mul
12.34 Amus. muz. 13.15 V. d sold. 14.09
Opera- en belcantoconc. 15.30 Gram. 17.05
Gram. 17.52 Gram. 19.30 Lichte muz. 20.00
Gevar. muz. 21.30 Gram. 22.15 22.32
Lichte muz. 23.05-24.00 Gram.
484 m: 12.20 Gram. 13.15 Verz. progr
17.45 Or. conc. 18.40 Gram. 20.00 Film-
muz, 21.45 Nwe gram. 23.00 Jazzmuz.
KRO: 20.00 Gevar. progr. 20.30 Oude
filmjourn. 21.00 Amsterdams Kunst-
Golflengten:
25m6731ml0; 41m21; 48m47; 196m
Zondag 15 november 22.15 uur:
„Als ik bid, richt ik me recht
streeks tot God, zonder de om
weg van al die heiligen!"
Maandag 16 november 22.15
uur: Verdrevenen vluchtelin
gen. daklozen.
Woensdag 18 november 22.15
uur: Vaticaanse wetenswaardig
heden.
Donderdag 19 november 17.00
uur: De pianist J. Dall'Agnola
speelt muziek van M. Clementi en
Bach-Busoni.
Vrijdag 20 november 22.15 uur:
Wat denkt de H. Stoel over....?
Dagelijks 21.00 uur: Rozen
kransgebed in het Latijn. (196m
middengolf).
maandork. en sol. 21.35 Epiloog. NTS:
21.45 Pauze. AVRO, KRO, VARA en
VPRO: 22.00 Sportact.
DUITSE TELEVISIEPROGR.
12.00-13.00 Intern, borreluurtje. 14.30-
15.00 V. d. kind. 16.00-16.50 T.V.-film.
17.15-18.30 Rep. (Regionaal progr.: WDR
19.00-19.25 Hier und Heute) 19.30 Act
20.00 Nws. 20.05 Documentaire 20.50 T.V.-
spel. 22.00 Rep.
FRANS-BELG. TELEVISIEPROGR.
11.00-11.30 H. Mis. Tussen 15.00 en 17.30
Reportages en uitsl. 19.00 Film. 19.30
Feuill. 20.00 Journ, 20.30 Le grand con
cours des ondes 20.35 Gevar. progr. 21.35
Film. 22.10 L'art et les hommes. 22.40
Nieuws.
VLAAMS-BELG. TELEVISIEPROGR.
14.30 Folkl. progr. 15.00 Act. 15.30
Landb. kron. 16.00 V. d. kleuters. 16.25
Tekenfilm. 16.45 Poppenfilm. 16.55 V. d.
kleuters. 19.00 T.V.-feuill. 19.30 Nws. 20.00
Zang en dans. In de pauze: Documen
taire. Na afloop 22.15 Kamermuz.
MAANDAG
HILVERSUM I, 402 m. NCRV: 7.00
Nws. en SOS-ber. 7.10 Gram 7.30 Een
woord voor de dag. 7.40 Gewijde muz
8.00 Nws. 8.15 Radiokrant. 8.35 Gram. 9.01
V. d. zieken. 9.30 Gram. 9.35 Waterst. 9.4t
V. d. vrouw. 10.15 Rondom het woord
11.00 Gram. 11.30 Quiz. 12.00 Sopr., alt er,
piano. 12.25 Voor boer en tuinder. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Lichte muz
12.53 Gram. of act. 13.00 Nws. 13.15 Conc
ork. 13.45 Gram. 14.30 Gevar. progr. 15.41
Gram. 16.30 Kamermuz. 17.30 Gram. 17.40
Beursber. 17.45 Regeringsuitz 18.00 Or
gelspel. 18.30 Gram. 19.00 Nws. en weer
her. 19.10 Praatje. 19.15 Gram. 19.30 Ra
diokrant. 19.50 Gram. 20.00 Herdenkings
samenkomst v. d. NCRV 21.30 Gram
22.00 Parlementair comm. 22.15 Gitaar
spel. 22.30 Nws. 22.40 Gram. 22.45 Avond-
overdenking. 23.00 Promenade-ork 23.50
Gram. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II, 298 m. - VARA: 7.00
Nws. 7.10 Gymn. 7.20 Gram. 8.00 Nws
8.15 Orgelspel. 8.35 Gram. 9.00 Gymn v.
d. vrouw. 9.10 Gram. VPRO: 10.00 Mor-
genwtjding. VARA: 10-20 Gram. 11.20
Voordr. 11.40 Sopraan en plano. 12.00
Lichte muz. 12.25 Rep. 12.30 Land- en
tuinb.meded 12.33 V. h. platteland 12.38
Gram. 13.00 Nws. 13.15 V. d midden
stand. 13.20 Orgel en zang. 13.45 Lezing.
14.00 Instr. octet. 14.35 Hoorsp. 15.10
Gram. 15.45 Zestig minuten voor boven
de zestig. 16.45 Oude liedjes. 17.00 Gram
17.15 Lichte muz. 17.50 Millt. comm. 18.00
Nws. en comm. 18.20 Lichte muz. 18.50
Lezing. 19.00 Parlementair overz. 19.15
Regeringsuitz. 19.30 Cabaret. 20.00 Nws
20.05 Praatje. 20.10 Gevar. progr, 21,25
Cabaret. 21.55 Marimba. 22.30 Nws. 22.40
Frysk ork. en sol. 23.45 Volksliedjes
23.55-24.00 Nws.
ENGELAND, BBC Home Service, 330
m: 13.00 Ork. conc. 14.10 Gevar. muz.
17.30 Ork. conc. 20.00 Gevar. muz. 21.00
Gevar. progr. 23.00 Pianorecital. 0.06-0.36
Gram.
ENGELAND. BBC Light progr., 1500
en 247 m: 12.30 Nws. en gevar. muz. 13.00
Gevar. muz. 13.30 Nws. en gevar. progr
14.00 Gevar. progr 16.00 Gevar. muz
16.45 Lichte muz. 17.45 Gram 18.30 Nw;
en gevar. progr. 21.00 Gevar. progr. 22.00
Gram. 22.30 Nws. en gevar. progr. 23.40
Gevar. progr.
NDR/WDR, 309 m: 12.00 Jazzmuz. 13.15
Gevar. muz. 16.05 Ork. conc. 17.45 Lichte
muz 19.30 Ork. conc. 22.10 Jazzmuz. 22.30
Lichte muz. 23.00 Gevar. muz 1.00 Gevar
muziek.
FRANKRIJK, progr. Ill (Nat. progr.)
280 en 235 m: 12.05 Ork. conc. 14.25 Gram
14.30 Gewijde muz. 15.00 Gram. 15.30 Ork
conc. 18.00 en 17.10 Gram. 17.15 Russian
et Ludmilla, opera. 23.10 Gevar. muz.
23.35 Gram.
BRUSSEL, 324 m: 12.00 Gram. 12.42
Gram. 13.15 Gram. 15.45 Liederen. 17.10
Gram. 18.00 Gram. 18.20 V. d sold. 19.30
Gram. 20.00 Herzog Blaubarts Schlosz,
opera. 21.05 Italiaanse muz. 21.30 Amus.
muz. 22.15 Italiaanse muz, (verv.). 23.00
V. d. zeelieden
484 m: 12.02 Gram. 13.15 Gram. 14.20
Ork. conc. 15.15 Gram. 15.30 Gram. 16.05
Lichte muz. 17.10 Lichte muz. 17.20 Ka
mermuz. 17.50 Gram. 21.00 Gevar. muz
22.00 Journ. 22.10 Jazzmuz.
DUITSE TELEVISIEPROGR.
17.00 Bijbelse geschiedenis 17.10 V. d
ugd. 17.40-18.05 V. d. vrouw (Regionaal
,-ogr.: NDR: 18.45 Die Nordschau. WDR
3.45 Hier und Heute. NDR: 19.25 Cock-
ill bij Yvonne WDR: 19.25 Spanje) 20.00
4ws. 20.25 Rep. 20.30 Familie Schöler-
nann. 21.00 Progr. over röntgenfotogra-
ie. 21.45 Sportultz.
FRANS-BELG. TELEVISIEPROGR.
19.00 Sport. 19.30 V. d. vrouw. 20.0(1
lourn. 20.30 Le grand concours des on
des. 20.35 Gevar. progr. 21.40 De recht
spraak en de mens. 22.20 Nws
VLAAMS-BELG. TELEVISIEPROGR.
19.00 V. d. jeugd. 19.30 Nws. 20.15 Speel
film. 21.45 Wetensch. progr. 22.15 Nws.
MAPRO-spiroal is sterk en soepel
en overal in huis te gebruiken.
Voor Uw gordijnen, de was. Uw
garderobe enz.
Enorm practisch, eenvoudig te be
vestigen en te verwi jderen.
méér mogelijkheden met
Md. octrooi 74347
Lei op de gele bus
wel een bewijs dat het Nut beslist niet
eng van blik was. Het is in dit verband
dan ook belangwekkend te vernemen,
dat rond I860 het buitenland belang
stelling voor het werk der Maatschap
pij toonde: Amerika, Rusland, Hongarije
Engeland en Denemarken stelden zich
op de hoogte van haar verrichtingen.
Nog rond 1900 werd het vraagstuk van
de woeker in studie genomen en het
woningvraagstuk aangesneden. Op dit
laatstgenoemde gebied viel toentertijd
voor de volkswoningen vrijwel alles te
doen. De woningwet van 1899 vertoont
duidelijk de sporen van de wensen die
het Nut kort te voren had uitgesproken.
De „Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen" bestaat nu dus 175 jaar. Het bo
venstaand overzicht is geschreven om
de aandacht te vragen voor een instel
ling, die door haar scholen, spaarban
ken en leeszalen om de meest spec
taculaire uitingen van haar werkzaam
heid te noemen gaandeweg een stuk
van ons nationale leven is geworden.
Onnoemelijk veel heeft z\j in de loop
dier jaren gedaan voor „den gemeenen
man", vooral in een tijd waarin voor
de eenvoudige handwerkende kleine
stand vrijwel geen organisaties beston
den van allerlei aard zoals wij die nu
kennen. Op tal van terreinen heeft het
Nut de stoot gegeven tot handejen; het
stelde daden zonder veel te praten. Het
Nederlandse volk is daarom in zjjn ge
heel aan de Maatschappij veel tjank ver
schuldigd. Er zijn geen verenigingen,
die op zulk een indrukwekkende staat
van dienst kunnen terugzien. Zoiets be
reikt men alleen door hoogstrevende,
bewust-doorleefde idealen van dienst
baarheid aan Vaderland en Maatschap
pij. Ook zij, die niet „Nutsmannen" zijn,
kunnen hiervoor slechts grote eerbied
en diepe bewondering opbrengen.
Dr. B. A. Vermaseren
WASHINGTON, 13 nov. De Ame
rikaanse federale commissie voor ver
bindingen, waaronder ook radio en te
levisie ressorteren, zal zich gaan bera
den over haar bevoegdheden met be
trekking tot beide media. Het is niet
uitgesloten, dat dit onderzoek zal lei
den tot de indiening van nieuwe wets
voorstellen bij het congres. In de boe
zem van de commissie bestaat name
lijk verdeeldheid over de vraag, of en
zo ja in hoever, men wettelijk be
voegd is om op te treden tegen quiz
programma's, waarvan de uitslag bij
voorbaat vaststaat.
HILVERSUM, 14 nov. Jaarlijks
herdenkt Katholiek Thuisfront de ge
vallenen met een plechtige H. Requi
emmis, waarbij een militaire ere- en
dodenwacht wordt betrokken. Volgende
week zaterdag wordt deze Requiemmis
opgedragen in de kathedrale kerk van
Utrecht door hoofdaalmoezenier It. kol.
R, H. M. Verhoeven. De KRO zal de
ze plechtigheid uitzenden.
Het programma van de VARA-tele-
visie opent vanavond met het vraag-
en antwoordspel van Theo Eerdmans
„Je neemt er wat van mee", waarbij
de heer H. Tikkemeyer met zijn ken
nis over Beethoven een gooi zal doen
naar de duizend gulden. Tot slot volgt
de tweede uitzending van „Publieke
Tribune", waarin de drie gebroeders
Lutz (Ton, Luc en Pieter) optreden on
der regie van Gijs Stappershoef.
In de rubriek Populaire Klassieken
van de KRO speelt vanavond het Ra
diokamerorkest onder leiding van Roe
lof Krol met medewerking van de
Belgische alt Mariette Dierkx werken
van Janacek, Monteverdi, Purcell en
Honegger. Aan het amusementspro
gramma Tierelantijnen gaat de uitzen
ding „Mensen in nood, vlak naast
ons" vooraf, waarin de KRO in samen
werking met de Bond zonder Naam de
aandacht vestigt op de nood, ook van
materiële aard, waarin nog vele men
sen verkeren, ondanks sociale voorzie
ningen en charitaswerken. Er wordt
een concreet geval behandeld, waarbij
wordt aangegeven, op welke wijze hulp
kan worden geboden.
De VPRO zendt vanavond in zijn
tweede radioprogramma ten behoeve
van de vluchtelingenactie „Redt een
kind" het klankbeeld „De kinderen
van Sidi Yahia", uit, dat door Henk
Teeuw in Marokko werd opgenomen.
De KRO-televisie verzorgt zondag
avond weer een populair-klassiek con
cert van het Amsterdams Kunst-
maandorkest onder leiding van Anton
i Kersjes, waarbij werken worden ge
speeld van Rossini en Haydn. Het pro
gramma opent met „Zo zijn ze", waar
in Jan Blaaser de geneugten van de
„geheel verzorgde vakantie" laat zien,
gevolgd door de filmrubriek „Anno"
van Fred Bredschneyder en Joop Rein-
boud.
Advertentie
In het radioprogramma van de KRO
kan men luisteren naar Jules de Corte
in zijn rubriek „Kaatje ben je boven
en naar de heer C. M. Thoen, mede
werker van het Katholiek Sociaal Ker
kelijk Instituut, die de vrijetijdsbeste
ding van de Brabantse bevolking be
spreekt. Na het Bel Canto-programma-
waarbij een keus is gedaan uit het re
pertoire van de sopraan Renata Tebal-
di en de tenor Giuseppe Campora,
volgt „Het hoogste punt", een Japans
hoorspel onder regie van Léon Povel.
Later op de avond spelen Arthur Gru-
miaux, viool en Riccardo Castagnone,
piano, de Sonate in g kl. t. opus 137
van Schubert.
In de rubriek Rijkdom der wellui
dendheid van de AVRO worden van
avond werkjes van W. A. Mozart uit
gevoerd door Margot Guilleaume, so
praan, Jeanne Deroubaix, mezzo-so
praan, Hans Olof Hudemann, bas en
het blazersensemble van Jost Michaels,
terwijl men later op de avond in de
rubriek „Representanten van de Duit
se laat-romantiek" kan luisteren naar
het Berlijns Filharmonisch Orkest on
der leiding van Ferdinand Leitner en
naar het Filharmonisch Orkest van
Los Angeles met medewerking van
Jascha Heifetz, viool, onder leiding
van Alfred Wallenstein.
MILAAN, 13 nov. (UPI) De naam
van Maria Meneghini Callas zal men
tevergeefs zoeken in het programma
voor het operaseizoen 1959-1960 dat de
Scala te Milaan vandaag heeft gepubli
ceerd. De temperamentvolle sopraan
wordt dus voor de tweede keer een
seizoen lang door het pelgrimsoord van
alle opera-artiesten en liefhebbers ge
negeerd. Maria Tebaldi staat wel in het
programma. Zij zingt op de openings
avond, maandag 7 december.
BONN, 13 nov. (KNP) De katho
lieke kerk staat officieel afwijzend te
genover de commerciële reclametele-
visie, zoals die in een ontwerp van wet
voor West-Duitsland is neergelegd. Dit
staat te lezen in een verklaring, welke
kardinaal Frings, aartsbisschop van
Keulen, in de te Bonn verschijnende
„Informationsdienst" en in de „Funk-
Korrespondenz" laat publiceren.
De „Informationsdienst" had be
weerd dat de kardinalen Frings (Keu
len) en Wendel (München) en met hen
een overwegend aantal vooraanstaande
leken in beginsel positief stonden tegen
over het wetsontwerp. Aldus zouden zij,
volgens „Informationsdienst", een an
dere mening toegedaan zijn dan de ge
machtigden voor radio-aangelegenhe
den in de katholieke kerk.
Deze bewerking zet kardinaal Frings
récht. En tegelijk bevestigt hij nogmaals
het reeds vroeger door de Kerk uitge
sproken afwijend standpunt van een
louter commercieel systeem van recla
me-televisie.
Philippijneii Onofficiële uitslagen
van de dinsdag op de Philippijnen ge
houden algemene verkiezingen tonen
aan dat president Garcia's Nationalis
tische Partij aan de macht is gebleven.
Maar de verkiezing van enkele van zijn
felste kritici binnen de partij heeft zijn
persoonlijke positie ondergraven.
by Uitgeverij Casterman
in droomland,
'ike hond
CopyrigM P. I. 8. Bóx 6 Copenhagen
