Weer nieuwe kardinalen
in het komende voorjaar?
Paus heeft nu slechts de
curie willen aanvullen
Zeeuwse duingro wordt
abnormaal duur verkocht
Speculaties echter weinig
schadelijk voor recreatie
VOOR
20 CENT
Geruchtmakende moord voor
Amsterdamse rechtbank
in
Minister Cals
fusiecentrum
Lokkend
van plasma-fysica kan
fata-morgana zijn
opent kern-
Jutphaas
toekomstbeeld
FLITSEN
Meer bevoegd-gegeven
lessen dan verwacht
Tijdelijke mogelijkheid voor
onbevoegden bij JJ.L.O.
Redt eerst'""""■"l
1 de anderen
(CO
„Bemiddelen en
coördineren"
Rij-examen op
haar trouwdag
Tweede kardinaal
voor Brittannië
Twee vissers
verdronken
Bijna vijftig getuigen in proces
tegen man van Magere /osje"
Nederlandse geleerden te voorzichtig
Verjaardagen:
geknipt om te
DINSDAG 17 NOVEMBER 1959
PAGINA 5
NA DE BENOEMINGEN VAN GISTEREN
Prof. De Quay
Overeenkomst vroegere
en huidige junctie
men^Vï- de °™van® tder P-°Wf
Tussen plechtigheid
en bruidsfoto
kermiste jongen langs
spoorbaan gevonden
SCHADUW VAN DELTAPLAN
Meer bevoegdheden
nodig bij onteigening
urm in*F
§g ff lil I
1 i jJ
Overboord gesleurd van
Scheveningse treiler
JONKER
FOTO TOE STEL
ZEGT:
Mr. Cals antwoordt Tweede Kamer
I door I
iiiiiiiiiiiniiiiiiiii MARGUERITE BOURCET
Na botsing met trein
overleden
onze Romeinse correspondent)
ROME, 17 nov. Het bericht dat
jjjius Joannes XXIII op 14 december ach
JlfUWe kardinalen zal creëren, kwam
*"es bij elkaar onverwacht. De menin-
jpn der meesten waren, dat de H. Va-
.er pas een Consistorie zou houden na
Jf® Romeinse Synode. Met de toekom-
l 'ke acht nieuwe kerkprinsen wordt
™et H. College 79 personen groot, ne-
gen dus boven het vroegere tradition
ele plenum. 31 daarvan zullen Italia-
en. 48 niet-Italianen zijn. Met uitzon-
Fering van de verheffing van mgr. Al
bert Meyer, de onlangs benoemde
Artsbisschop van Chicago, de opvol-
p®r van wijlen kardinaal Stritch, zul-
ph de overige kardinalen-elect allen
Vhrie-kardinalen zijn. die een functie
tLrfeen bij het centrale bestuur van de
Nerk In Rome. Hiermee komt het aan-
al Curie-kardinalen van de huidige 24
?P 31. 23 van deze kerkprinsen zijn van
'wiiaanse afkomst en voorts zijn -r een
Armeniër, een Argentijn, twee Fran-
Jeh, een Amerikaan, een Spanjaard,
'®n Engelsman en een Duitser.
Van de nieuwe kardinalen zijn er
"Jee rechtstreeks en een min of meer
'ödelings uit de Pauselijke diplomatie
®.n wel de Italianen Paolo Marell-a. nun-
"Us in Frankrijk, en Gustavo Testa,
®Untius in Zwitserland, en de Ameri
kaan Louis Münch, residerend aarts
bisschop van Fargo (North Dakota,
USA) en nuntius in Duitsland. Pater
Larraona (Spanjaard), secretaris van
8e Congregatie der religieuzen, de ge-
'eerde fysicus en jurist mgr. Morano
'Italiaan), de secretaris van de hoog
de kerkelijke rechthank, de Duitse Je
zuïetenpater Bea, die in verscheidene
Congregaties werkzaam is, en de En-
Selsman mgr. William Heard, de deken
Jjan de H. Romeinse Rota, zijn, allen
uguren uit het Romeinse bestuursap
paraat der Kerk. De Paus heeft dus
•Jet aantal te Rome residerende kardi
nalen willen verhogen en wel om ver
scheidene redenen: de zeer vele werk
zaamheden in verband met de in 1963
komende Algemene Kerkvergadering
(Van onze parlementaire redacteur)
fcDEN HAAG, 17 nov. Er is een ze-
overeenkomst tussen het ambt
van ^.°rr|missuris der koningin en dal
liik vninistor-president, al is er natuur.
van
Vrvmen "le op de functionaris af-
Zoi nróf nQ e^orrn onderscheid. Dat
jaarlijks d?nerQUay «^^avond op het
jaarlijks diner van de parlementaire
Pers met leden van het kabinet. De mi
nister-president ziet enige neiging groei-
en naar meer dualisme in de nog altijd
Principieel heel andere verhouding tus-
Sen commissaris en vertegenwoordi
gend lichaam in de provincie. Hij wees
c.a. op de opstelling tijdens de verga
deringen, waarbij niet meer zoals vroe-
Rer gedeputeerde staten tussen de le
den van provinciale staten plaats ne
men, maar achter de commissaris. Dit
Zou kunnen duiden op een tendens tot
doorbreken van het monistisch begin
sel. Maar dat was in zijn visie nog niet
het eigenlijke punt van overeenkomst,
"at ziet hij veeleer in de rol van be
middelaar, die zowel de commissaris
der koningin als de minister-president
heiden te vervullen hebben. Bemiddelen
®n coördineren, dat is ook de taak van
de minister-president in zijn departe
ment van Algemene Zaken, e- slechts
weinig omvangrijk ministerie, dat N in
Oen Haag met staf en al in een grote
Villa aan het Plein 1813 kan worden ge
borgen, terwijl de andere departemen
ten zeer uitgebreide gebouwen nodig
jjebben om er hun diensten in onder te
brengen. Dat bemiddelen is ook de
taak van een commissaris. Daarin voor-
zag de minister-president de overeen
komst. Beiden onthouden zich van de
b'genlijke uitvoerende macht. Op dat
bint is er overeenkomst. Hij merkte op
®bt het wel nogal eens is voorgekomen
Ukt een minister later commissaris van
l® koningin werd, maar een overgang
andere lichting is iets bijzonders.
kyUSSlNGEN, 17 nov. Tussen de
lu,elijke inzegening van haar huwe-
'jjk met de heer T. Heidens, en het daar-
rt volgend bezoek aan de fotograaf voor
t? bruidsfoto, heeft de 24-jarige mevr
n,' A. HeidensAarsen uit Sluiskil,
0Q/mdag moeten bewijzen, dat zij zelf
Ij het stuur van de bruidsfoto had
v hnen overnemen. Het centraal bureau
5:e°r de afgifte van rijvaardigheidsbewij-
hJ~ te Den Haag had. haar namelijk op
the ir°uu)dag opgeroepen voor een
^.„fujetisch herexamen. Alles was in het
Ver 0esteIc* d® dag van het examen te
zetten, maar te vergeefs. Inl Den
thilri hield men voet bij stuk. Toen
hen Aarsen zich niet laten ken-
on Zij besloot daarom de examinator
d0o ar trouwdag tussen de bedrijven
aeh op zijn vragen te antwoorden. Zo
uebeurde het.
Gu.0oRDWIJKERHOUT, 17 nov.
hezi ren hebben enkele werklieden, die
bpnl8 waren met het baggeren in de
i-eidn i?4' oostelÜk van de spoorlijn
mem Haarlem, op enkele honderden
Gilzolten n°orden van het station Piet
Stoffig onder Noordwijkerhout, het
s>hd„ overschot gevonden van de
dr. vv woensdag 7 oktober uit de mr.
Wiiu van den Berghstichting te Noord-
ge^ vermiste patient Joh. Vorselman
iotif>„„ea' De veertienjarige debiele
\an n ls vermoedelijk door een lap
ban an Passerende trein gedood, en
°ppao jV0°t van het talud tussen het
Over» "i. riet geslingerd. Zijn stoffelijk
«tiev,.- ot is naar de Van den Bergh-
ting overgebracht.
vragen om een groter getal Curie-kar
dinalen, terwijl tevens de Paus uitvoe
ring geeft aan zijn reeds bij zijn eerste
Consistorie aangekondigde besluit om
verscheidene kardinalen gedeeltelijk
van hun bestuurswerkzaamheden te
ontlasten. Het heden bekend gemaakte
ontslag van kardinaal Tisserant als
leider der Oosterse Congregatie is
daarvan een sprekend voorbeeld. Ove
rigens is. naar traditie, de leeftijd der
nieuwe Curie-kardinalen hoog: de oud
ste is Francesco Morano: 85 jaar, dan
volgen Bea met 78 jaar, Heard met 75,
Testa 73 Laraona 72, Münch 70 en
Marella 64 jaar. De aartsbisschop van
Chicago, Meyer, telt 56 jaar.
Bijzonderheden zijn dus, dat van de
nieuw te benoemen kardinalen drie
van Italiaanse herkomst zijn, en dat
de overigen twee Amerikanen, een
Spanjaard, een Duitser en een Engels
man zijn. Onder de nieuwbenoemden is
de Jezuïetenpater Augustinus Bea dege
ne, die vele jaren in Nederland gewoond
heeft. In 1902 deed hij zijn intrede in
het Duitse Jezuïëtenhuis nabij Valken
burg. Dit college was in de tijd der
Kulturkampf op Nederlandse bodem
opgericht ten behoeve van de Duitse
provincie der Jezuïeten. In 1912 werd
pater Bea te Valkenburg priester ge
wijd. Van 1917-1921 was hij er de pre
fect der studies. Na enkele jaren hoofd
der Duitse provincie geweest te zijn,
kwam hij naar Rome als hoogleraar in
de H. Schrift. Van 1930-1949 was hij
rector van het Pauselijk Bijbelinstituut
en onder andere leermeester van vele
Nederlandse bjjbelkundigen, onder wie
de Utrechtse aartsbisschop, mgr. Al-
frink. Maar in de wereld is de naam
van pater Bea misschien nog het meest
bekend geworden als biechtvader van
wijlen paus Pius XII en een der drie
directe privé-adviseurs van deze Paus,
de drie Duitse» Jezuïeten Bea, Hent-
rich en Leiber. Ongetwijfeld is het feit
dat deze professor zo vele jaren de
geestelijke leidsman van Pius XII ge
weest is, mede een reden geweest,
waarom paus Joannes hem op 14 de
cember tot het purper zal verheffen.
Van de toekomstige acht nieuwe le
den van het H. College zijn er twee
(Bea en Laraona) reguliere geestelij
ken. Met kardinaal Münch zal een
Noordamerikaan zijn intrede in de Ro
meinse Curie doen. Louis Münch, af
komstig uit Milwaukee, studeerde be
halve in de VS In Freiburg (Zwitser
land), Leuven, Londen, Cambridge en
Oxford. In 1935 werd hjj benoemd tot
bisschop van Fargo. Kort na de oorlog
benoemde Pius XII hem tot aposto
lisch visitator in Duitsland en hoofd
van de pauselijke missie tot hulp aan
dit land. Toen Duitsland weer diplo
matieke betrekkingen met andere sta
ten ging onderhouden, werd mgr.
Münch tot nuntius benoemd. Intussen
bleef hij tevens de leider van zijn Ame
rikaanse bisdom Fargo. Mgr. Münch
heeft zich in Duitsland zeer verdienste
lijk gemaakt. De universiteit van Mün-
ster (Westfalen) benoemde hem tot
doctor honoris causa. Thans zal hij in
zekere zin kardinaal Stritch te Rome
opvolgen. Men herinnert zich dat deze
kerkvorst zeer kort na zijn benoeming
te Rome aldaar overleed.
Rest nog een vrij delicate zaak. Er
zullen verscheidene landen zijn wij
noemen slechts de Philippijnen en Ne
derland die met enige teleurstelling
in de lijst der aanstaande kardinalen
niet de door hen verwachte naam la
zen. Uit welingelichte bron vernemen
wij, dat de H. Vader de thans bekend
gemaakte benoemingen, zij het met uit
zondering van die van de aartsbisschop
van Chicago, gedaan heeft alleen en
uitsluitend met het o0g op de door Zijne
Heiligheid noodzakelijk geachte aan
vulling van de Romeinse Curie. Binnen
afzienbare tijd (men verwacht dat het
in de lente van 1960 zal geschieden)
wordt een nieuw consistorie gehouden,
waarin de Paus wederom nieuwe kardi
nalen zal benoemen en we ldan uit krin
gen der residerende bisschoppen. Van
het berin van dit pontificaat af is ge
sproken over een aanmerkelijke uitbrei
ding van het H. College.
(Van onze Londense correspondent)
LONDEN, 17 nov. Gisteren ver
namen de katholieken van Groot-Brit-
tannië dat het land weldra twee kar
dinalen rijk zal zijn. Paus Joannes
heeft besloten om mgr. William Theo
dore Heard tot kardinaal te benoemen.
De andere kardinaal is de aartsbis
schop van Westminster, Dr. Godfrey.
Mgr. Heard is, evenals een illustere
Britse voorganger, kardinaal Newman,
een bekeerling. Hij werd geboren in
Edinburgh in Schotland in 1884. Hij stu
deerde rechten, en in 1910, het jaar
waarin hij zijn juridische studie beëin
digde, werd hij opgenomen in de ka
tholieke kerk. Hij oefende evenwel
slechts drie jaren zijn praktijk uit. In
1913 begaf hij zich naar Rome, om aan
het Bedacollege te studeren voor het
priesterschap. Hij ontving de heilige
wijding in 1918. Hij doctoreerde in Ro
me in de filosofie, theologie, en het
kerkelijk recht, en keerde in 1920 te
rug naar Londen, waar hij gedurende
zeven jaren kapelaan was in een oost-
Londense parochie. In 1927 werd hij te
ruggeroepen naar Rome, als lid van de
Rota. In zijn studentenjaren in Oxford
was mgr. Heard een van de beste roei
ers en rugbyspelers van de universi
teit.
Advertentie
(Van een verslaggever)
MIDDELBURG, 17 n0v. Het Del
taplan werpt zijn schaduw ver vooruit.
Nu al is de jacht geopend op de duin-
grond van verschillende Zeeuwse eilan
den, die voor fancyprjjzen van de hand
gaat, Terwijl deze gebieden enkele ja
ren geleden nog slechts enkele dub
beltjes per vierkante meter opbrachten,
is de prijs hier en daar de laatste tijd
reeds opgelopen tot vier a vijf gulden.
Nog onlangs is op Westelijk Schouwen,
waar zich de meest gewilde grond
schijnt te bevinden, een terrein van
vier hectare verkocht voor de som van
twee ton. De vorige eigenaar had voor
deze lap destijds nog geen 1400 neer
geteld.
Diverse instanties en ook Zeeuwse
particulieren maken zich over dit soort
transacties, waarbij wordt gespecu
leerd op de hoge recreatieve aantrek
kelijkheid welke de duingebieden van
Schouwen na de Delta-ontsluiting zullen
hebben, zeer bezorgd. Niet dat door de
aankopen het natuurschoon of de recra-
tiemogelijkheden zullen verminderen,
maar het gevaar kondigt zich aan, dat
Nederlandse gegadigden voor de aan
koop van terrein door de hoge prijzen
eenvoudig niet aan bod komen. Diver
se malen heeft het Staatsbosbeheer, dat
geinteresseerd was in bepaalde stukken
grond, zich genoodzaakt gezien zijn
plannen op te geven, omdat buitenland
se kandidaten bereid bleken veel gro
tere sommen op tafel te leggen. Het
algemene prijspeil dreigt boven de nor
male Nederlandse maatstaven uit te
groeien en alleen nog voor niet-Neder-
landse, met name Duitse, liefhebbers
toegankelijk te zijn. De provinciale
autoriteiten van Zeeland en ook de be
trokken gemeenten, zoals Haamstede
en Renesse, willen een ontwikkeling
zoals die zich langs de Belgische kust
heeft voltrokken, voorkomen en zouden
in elk geval Nederlanders het eerst in
de gelegenheid gesteld willen zien om
eventueel gronden op de eilanden in
eigendom te verwerven.
Excessen in de prijsafspraken date
ren eerst van de laatste maanden,
maar het is al een paar jaar geleden,
dat een groep Duitse fabrikanten, waar
onder men Krupp noemt, voet aan de
grond trachtte te krijgen in Haamstede.
Men wilde op een groot duingebied een
bungalowkamp stichten voor twee dui
zend personen. Aangezien op deze
grond echter een gemeentelijk bouw-
verbod van kracht was, ging de trans
actie niet door. Het is echter aan te
nemen, dat de Duitsers nieuwe po
gingen zullen aanwenden om grond in
eigendom te verwerven.
De gemeentelijke uitbreidingsplan
nen vormen een zekere waarborg, dat
althans op grondgebied binnen de ge
meenten niet gedaan rrag worden wat
de kopers allemaal zouden willen. Wel
iswaar rekenen die speculanten er op,
dat eventuele bouwverhoden na verloop
van jaren, zodra de recreatie op gang
begint te komen, wel zullen worden op
geheven, maar dan is daar altijd nog
het thans in wording zijnde streekplan
voor westelijk-Schouwen, waaraan de
gemeenten hun plannen moeten aan
passen. Tenslotte heeft men nog een
derde barrière te overwinnen wanneer
deze aangekochte gronden binnen het
meldingsgebied van de Rijksdienst voor
het Nationale Plan gelegen zijn. In dat
geval is aan de minister de beslissing
omtrent het al of niet toelaten van be
bouwing of andere activiteiten.
Er zijn derhalve voor grondeigenaren
nogal wat belemmeringen en beperkin
gen aan hun bezit verbonden, maar des
ondanks dringen veel gemeentebesturen
in Zeeland en daarbuiten aan op uit
breiding van de bij de wet gegeven
onteigeningsbevoegdheden. Ten behoeve
van woningbouw en andere daarmee
gepaard gaande voorzieningen staat het
de gemeenten vrij te onteigenen, en
zelfs als het gaat om stukken natuur
schoon te beveiligen kunnen zij van de
ze bevoegdheid gebruik maken. De re
creatie echter is een argument, dat in
de onteigeningswet niet is opgenomen.
Aangezien het eigendomsrecht in Ne
derland nu eenmaal zwaar weegt, zal
men dergelijke bevoegdheden ander
zijds ook weer niet op al te ruime
schaal mogen rondelen. Het provinciaal
bestuur van Zeeland is in eik geval ten
zeerste verontrust door de hausse in
duingrond en bezint zich op middelen
om de prijzen tot de normale Neder
landse verhoudingen te doen terugke
ren.
DEN HAAG, 17 nov Sinds gister
morgen worden twee bemanningsleden
van de treiler Sch 210 „Alie" uit Sche-
venmgen vermist, nadat zij door een
ongeluk overboord waren geslagen. Men
neemt aan dat de mannen, de 38-jarige
gehuwde Leendert Roeleveld, vader van
drie kinderen en de 33-jarige Martinus
Hofland, die eveneens drie kinderen
heeft, verdronken zijn.
De „Alie" zou gistermorgen, ongeveer
50 mijlen ten zuiden van Dunmore East
(Ierland), beginnen te vissen. De netten
werden uitgezet en toen een zgn. „vis-
bord", waarvan er twee aan een net zit
ten, ontijdig overboord viel, werden de
beide mannen meegesleurd.
Er werd direct een reddingboot uitge
zet. Men heeft echter niets meer van de
mannen kunnen bespeuren, 's Middags
werd het zoeken gestaakt. De „Alie"
wordt over enige dagen in Schevenin-
gen terug verwacht.
(Van onze verslaggeve
AMSTERDAM, 17 nov. Voor de
vijfde kamer van de hoofdstedelijke
rechtbank begint morgen het proces te
gen een 42-jarige man, verdacht van
moord op zijn acht jaar jongere echt
genote, Ui „donker" Amsterdam be
kend als „Magere Josje". De rechtbank,
gepresideerd door mr. J. Coninck Lief-
sting, heeft vijf dagen voor deze ge
ruchtmakende affaire uitgetrokken. Als
de officier van justitie, mr. J. F. Hart
suiker, in de loop van de volgende week
dinsdag zijn requisitoir houdt, zullen in
totaal 46 getuigen zijn gehoord, onder
wie de patholoog-anatoom dr. J. Zelden-
rust, de chemische politiedeskundige,
dr. D. Eskes, en twee specialisten op
het gebied van bloedonderzoek, de hoog
leraren prof. dr. J. J. van Loghem en
prof. dr. A. B. F. A. Pontman.
UTRECHT, 16 nov. De minister
van O., K. en W„ mr. J. M. L. Th.
Cals, heeft vanmiddag op het voormali
ge landgoed Rijnhuizen bij Jutphaas het
instituut voor plasmafysica van de
stichting voor Fundamenteel Onderzoek
der Materie (FOM) officieel geopend
en de iergte paal geslagen voor een
laboratorium dat op het terrein van het
landgoed zal worden gebouwd. De be
windsman zei, dat de Nederlandse
wetenschap voor wat de kernsplijting
betreft, m®t verscheidene onderdelen
van dit nieuwe terrein al vertrouwd is
geraakt. Op andere moet echter nog
veel onderzoek worden verricht, terwijl
Nederland op het gebied van de kern-
versmelting nog aan hét begin staat.
Ons land, aldus de bewindsman, kan
in het internationale samenspel een bij
drage leveren. Een aantal fusieproble
men sluit aan op terreinen van onder
zoek, waarop de Nederlandse weten
schap reeds haar sporen heeft verdiend.
Deze taak kan ons land alleen op zich
nemen als er meer faciliteiten worden
geschapen dan op het landgoed Rijnhui
zen
De voorzitter van de raad van be
stuur van de stichting voor Fundamen
teel Onderzoek der Materie, prof. dr.
C. J. Gorter, gmg nader in op het rap
port van de commissie Ontwikkeling
Natuurwetenschappelijk Onderzoek
waarin een ontstellende achterstand in
plaatsruimte voor wetenschappelijk
onderzoek aan de kaak wordt gesteld.
Het rapport markt tevens op dat ook
reeds tussen de twee .wereldoorlogen
Nederland relatief weinig heeft bijge
dragen tot de nieuwste richtingen van
wetenschappelijk onderzoek.
Prof. Gorter zei, dat het peil van het
wetenschappelijk onderzoek in ons land
vrij hoog ligt, maar dat de nieuwe idee-
en meestal uit het buitenland en vooral
uit Amerika en Engeland komen. Geen
enkele in functie zijnde Nederlandse
hoogleraar, zo zei hij, is thans drager
van een Nobelprijs, terwijl dit er veer
tig jaar geleden zes of zeven waren.
Volgens prof. Gorter hangt dit wellicht
samen met onze huidige volksaard, die
meer naar betrouwbaarheid, voorzich
tigheid en kritische zin neigt dan naar
geniale invallen, snelle besluitvorming,
de romantiek en het fanatieke doordrij
ven van de pionier. Het tempo waarin
nieuwe wetenschappelijke ideeën opko
men en zich ontwikkelen, heeft zich
zeer versneld en noch onze huidige
volksaard, noch de organisatievormen
van ons hoger onderwijs, zijn daarop,
naar de mening van prol. Gorter, inge
steld. Gezien het steeds groter wordend
belang van het wetenschappelijk onder
zoek voor de welvaart, dreigen hier,
volgens hem, voor ons land gevaren.
De voorzitter zei tenslotte, dat men
het fundamenteel onderzoek der mate
rie niet boven andere wetenschappen
bevoordeeld wenste te zien. Hij advi
seerde evenwel voor deze wetenschappen
ook over te gaan tot het vormen van
interuniversitaire organisaties.
De directeur van het nieuwe FOM-
centrum, dr C. M. Braams verklaar
de, dat de schaal waarop men de be
oefening van de plasma-fysica ter
hand genomen heeft en het tempo
waarin dit gebeurde, sterk beïnvloed
zijn geweest door het lokkende toe
komstbeeld van de thermo-nucleaire
energie met zijn overvloedige en goed
kope brandstof en zijn niet-radio-ac-
tleve verbrandingsprodukten. Maar nie
mand weet, zo zei hij, of dit beeld
geen fata-morgana zal zijn en of niet
elke nieuwe stap vooruit die de plas
ma-fysica zal zetten, haar dichter zal
brengen bü het bewijs, dat een ther
mo-nucleaire reactor een onmogelijk
heid is.
Om energie uit thermo-nucleaire re
acties te kunnen winnen, zal men gas
van voldoende dichtheid op een tempe
ratuur van enkele honderden miljoenen
graden moeten brengen en dat gedu
rende voldoende tijd.
De eerste experimenten in het labora
torium te Jutphaas zullen zijn gericht
op de tijd gedurende welke met enkele
tot dusver weinig onderzochte metho
den een plasma kan worden opgesloten.
Onder plasma wordt verstaan, een gas
waarvan de atomen door de hoge tem
peratuur in elektrisch geladen positieve
en negatieve deeltjes uiteen zijn geval
len.
De vrouw is op de vroege zondagmor
gen van 11 augustus 1957 dood aange
troffen in het door haar gehuurde sou
terrain op de O.Z. Voorburgwal. Zij was
gewurgd. De eerste arrestatie betreft
een 64-jarige vrouw, bijgenaamd „Tan
te Miep", die aan het slachtoffer en
haar echtgenoot kamers verhuurde.
Haar verklaringen zouden niet kloppen.
Na twee dagen Iaat men haar echter
vrij. Dan houdt de politie een jonge
chauffeur aan. Deze is in het bezit van
een portefeuille, die volgens getuigen
aan „Magere Josje" toebehoorde. De
chauffeur weet evenwel te bewijzen dat
zij hem de portefeuille heeft gegeven
en ook hij kan gaan.
Een anonieme brief, bijna anderhalf
jaar na de moord, leidt tot de arresta
tie van de echtgenoot. Het gebeurt op
de dag dat men hem ontslaat uit de
Arnhemse strafgevangenis waar hfj
acht maanden heeft „gezeten", wegens
verschillende misdrijven. Volgens d«
tipgever, die op de bewuste zondag
morgen voor het pand aan de O.Z. Voor.
burgwal in een auto zijn roes lag uit te
slapen, zou het echtpaar buiten een hef
tige woordenwisseling hebben gehad.
Er werd geslagen en de man trok de
vrouw het souterrain binnen, waarna de
gordijnen werden dicht gedaan aldus de
ze getuige. De verdachte, voor wie mr.
H. G. Th. Keune als verdediger op
treedt, ontkent. Een verzoek tot invrij
heidstelling, destijds ingediend, is afge
wezen. De raadsman heeft twaalf ge
tuigen h décharge opgeroepen.
De moord op „Magere Josje" was de
tweede, die in korte tijd in „donker"
Amsterdam is gepleegd. Enige maan
den tevoren werd in dezelfde buurt een
vrouw, bekend als „Chinese Annie",
om het leven gebracht. Deze zaak is
nog een volkomen mysterie.
Advertentie
(en... om foto-artikelen te gevent)
Voor het heien van de eerste paal was de lachende minister (links) veiligheids
halve met een helm getooid.
DEN HAAG, 17 nov. Hoewel de
moeilijkheden bij het VHMO de eerst
komende jaren nog zeer groot zullen
zijn, meent minister Cals toch. dat om
streeks 1968 alle ol vrijwel alle lessen
door bevoegde krachten kunnen worden
gegeven. De werkelijke toestand is in
ieder geval belangrijk gunstiger dan vol
gens vroegere prognoses kon worden
verwacht. In de cursus 1959-1960 is het
percentage onbevoegd gegeven lessen
24.7 pet bij 7108 klassen i.p.v. de ver
wachte 28 pet bij 6404 klassen. Aldus de
minister in zijn memorie van antwoord
aan de Tweede Kamer. In 1955 was het
aantal bevoegd gegeven uren reeds
groter dan het totaal (bevoegd en onbe
voegd) gegeven lessen in 1951.
77
Enkele dames die naar de zij-ingang snellen,
bemerken de hoge gestalte van de man, die op een
hartverscheurende toon om zijn vrouw roept. Eén
van hen herkent hem. En zonder halt te houden in
haar vlucht, roept zij:
„De hertogin van Alengon? Zij is gered. Men
heeft haar meegenomen. Zij is op het bouwterrein!"
Die woorden geven de ongelukkige man het leven
terug. Hij voelt zijn verbijstering plaats maken voor
een geruststellende zekerheid. Zij was omringd door
jonge collega's, koelbloedige en haar zeer genegen
vrouwen, die haar wel geholpen zullen hebben hij
de vlucht. En de trouwe huisknecht, die haar hielp
met het inpakken van verkochte artikelen, zal zeker
een weg voor haar gebaand hebben in het gedrang.
Zij is gered. Dat kan niet anders.
Kon hij raden, dat zij al haar helpsters vóór haar
uit gezonden had? Kon hij weten, dat zij, toen hij
haar stand verliet, de bediende had weggestuurd
om een boodschap voor haar te doen? „God wilde
het zo," zei hij later. „Hij heeft allen die haar had
den kunnen redden, van haar verwijderd."
De verzekering die men hem zojuist gegeven
heeft, is een pak van zijn hart. Hij heeft nu maar
één gedachte meer: zich zo vlug mogelijk bij haar
voegen op het bouwterrein.
Hij draait zich om en werpt zich opnieuw in het
gewoel. De dakspanten beginnen al te kraken. De
pijlers wankelen.
Plotseling krijgt hij een groep mensen in het oog
die zich koppig schijnen te verdringen voor een smal
donker gat. Zou er tussen die twee stands daarginds
een zij-uitgang zijn? Hij gaat die kant uit. Terzelf-
dertijd botst een aanstormende golf van vluchtende
mensen tegen hem op en smakt hem op de grond.
Hij slaagt erin overeind te krabbelen, wankelt even
en meteen wordt hij opgenomen in een tweede
vloedgolf van mensen. Een paar tellen later staat
hij buiten
Intussen verlaat Sofie Charlotte de weg naar de
hoofdingang, waarlangs de redding haar te duur
is. en keert op haar schreden terug.
Zij begeeft zich weer naar de achterzijde van de
zaal, nog steeds gevolgd door de vriendin, die niet
van haar wijkt. Een hachelijke onderneming. Ten
slotte komt zij, uitgeput en hijgend, in de onmiddel
lijke nabijheid van de zijdeur.
In enkele ogenblikken is deze praktisch onbruikbaar
geworden. De stijlen hebben reeds vlam gevat. Een
dichte menigte tracht zich stompzinnig een uit
weg te vechten.
„Bij die aanblik", vertelt haar vriendin, „week
zij uit om niet meegesleurd te worden door het
gedrang. Zij bleef liever wachten."
WachtenOp wat?
Op wie? liever gezegd
Dan doet zij opnieuw een paar stappen in de
richting van de zijdeur. Zij wordt opzij gestoten,
geschopt. Een van haar vlechten is losgewoeld en
valt over haar schouder. Een nieuwe golf van
wanhopige vluchtelingen scheidt haar van barones
De France. Nu staat zij alleen bij de stand van de
Dominicanen, waar haar man haar enkele minu
ten geleden tevergeefs heeft gezocht.
Zij zijn elkaar misgelopen. Hoe? Waarom?
Hun wegen hebben elkaar moeten kruisen, ter
wijl zij naar de hoofduitgang ging in de hoop hem
te vinden en hij vocht om zich een weg te banen
naar haar stand. Slechts enkele meters kunnen zij
van elkaar verwijderd geweest zijn. En zij zou
.sterven zonder te weten, dat hij het onmogelijke
had beproefd om zich bij haar te voegen. Na zoveel
jaren van waakzaamheid, waarin zij elkaar zozeer
hadden liefgehad
De ontzetting heeft haar hoogtepunt bereikt. Het
vuur heeft zich nu over de hele zaal verspreid. De
radeloze menigte, op de "hielen gevolgd door de
vlammen, schijnt te dansen op haar plaats. Oude
vrouwen laten zich moedwillig op de grond vallen,
beginnen luidkeels te zingen en barsten onder kramp
achtige stuiptrekkingen in een krankzinnig gelach
uit. Anderen liggen met het gezicht tegen de grond,
de armen uitgestrekt. Gestikt! De hitte is zo fel, dat
de kleren en haren uit zichzelf vlam vatten. De
noodkreten van daareven zijn ontaard in een onbe
daarlijk gebrul als van wilde dieren die levend ge
roosterd worden in hun kooi, vermengd met
het geloei van de vuurzee en het donderend gekraak
van de neerstortende balken. En telkens weerklinkt
boven alles uit het gillende geschreeuw van de
getroffenen.
De hertogin van Alencon leunt tegen haar stand,
een beetje teruggetrokken als in een schuilplaats, in
afwachting van de dood.
Het is te laat. Haar man, de enige van wie zij
hulp zou hebben aanvaard, zal niet meer komen.
Het vuur en de menigte houden een laatste wedloop
en zij weet, dat het vuur zal overwinnen. Zij begrijpt
dat haar uur gekomen is.
Onder haar ogen liggen mensen levend te verbran
den. Zij ziet hoe het lot dat haar onherroepelijk te
wachten staat, zich aan anderen voltrekt. Geen hui
vering doortrekt haar leden. Gelaten blijft zij wach
ten, hoog opgericht in een woordeloos gebed. Men
zal van de hertogin van Alengon niets meer opvangen
dan vluchtige beelden, die de weinige, als door een
wonder geredde overlevenden bij stukken en brok
ken te binnen zullen schieten. Maar allen zullen
hetzelfde getuigenis geven. Allen zuilen zich herin
neren hoe zij daar eenzaam overeind stond, het
hoofd enigszins opgeheven, haar handen laag
gevouwen, dromerig en vredig, zoals zij in haar salon
te midden van haar vrienden stond. „Zij was een
en al kalmte, biddend zag zij de dood tegemoet
Maar zelfs in haar extase, oog in oog met de nade
rende dood, gaan haar gedachten nog uit naar dege
nen die haar lot delen. Zij spreekt hun moed in,
troost hen. Dat is alles wat zij nu kan doen. Bijna
aan haar voeten struikelt' een kloosterzuster, die
enkele dagen later in het ziekenhuis zal overlijden.
Bedreigd door de verschrikkelijke maalstroom
roept de ongelukkige uit:
„O mevrouw, wat staat ons toch te wachten!"
Zij vindt nog een glimlach:
(Wordt vervolgd).
De genomen maatregelen hebben vol
gens de minister gunstig gewerkt, al
zal het niet mogelijk zijn in de totale
acute behoefte te voorzien. Hij heeft
enige tijd geleden nog een aantal sugges
ties uit de Kamer aan de commissie
VHMO voorgelegd. De commissie zal
een dezer dagen rapport uitbrengen.
Naar mr. Cals verwacht zal in de pe
riode 1960-65 het aanbod van afgestu
deerden Nederlands. Frans, Engels, ge
schiedenis en sociale aardrijkskunde
de behoefte overtreffen. In de periode
1965-70 zal dit eveneens het geval zijn
voor wiskunde, scheikunde, biologie,
klassieke talen en Duits en daarna voor
de studierichting natuurkunde. De stij
ging van het aantal klassen en leerlin
gen bij het VHMO zal omstreeks 1963
een einde nemen.
Bij het gewoon lager onderwijs werd
een belangrijke daling van het aantal
leerlingen geconstateerd. Ook het aan
tal onderwijzers daalde echter, zodat
de klassedeler gelijk bleef. De minister
maakt zich hierover echter niet onge
rust omdat het aantal leerlingen op de
kweekscholen verheugend is gestegen.
Een verdere belangrijke stijging is ech
ter niet gewenst. Er zijn veel onderwij
zers nodig, niet te veel, aldus mr. Cals.
Bi) het ULO nam het aantal leerlin
gen toe in een jaar tijd met ca.
23.500. Hier steeg het aantal onderwij
zers, maar niet voldoende om de klasse-
deler te handhaven. De minister wil
maatregelen nemen om bij het ULO tij
delijke aanstelling van onbevoegde leer
krachten mogelijk te maken. Ook is hfl
bereid de bezoldiging te herzien van
vakonderwijzers, die worden aangesteld
in een vacature voor verplicht perso
neel. Een wetsontwerp hiertoe zal op
korte termijn worden ingediend.
Nu de salarissen voor leerkrachten
bij het VHMO, het MNO en de kweek
scholen bil het georganiseerd overleg
in bespreking zijn, wil de minister lie
ver niet ingaan op vragen over de sa
lariëring. Wel zegt hij dat de salarissen
vóór kleuterleidsters opnieuw zullen
worden bezien en dat voor de leraren
LNO de aanpassing van de salarissen
aan die van onderwijzers VGLO zal ge
schieden vanaf 1 januari 1957.
SITTARD, 16 nov. Vandaag is in
een ziekenhuis te Sittard overleden de
44-jarige mevrouw M. Daniels, moeder
van zeven kinderen. Zij botste 7 novem
ber met haar bromfiets in Sweijkhuizen
tegen een trein, die een onbewaakte
overweg passeerde.
