Geen kabinetscrisis door
strijd om de toto
Verhouding tussen katholieken
en protestanten is zeer goed
Voorstel tot nieuwe subsidie
politiek gunstig ontvangen
Wegvervoer profiteert van
economische bedrijvigheid
Zelfs post van gouverneur
is gecensureerd
Gesleep met
postzakken
Katholiek geweten
K.V.P.-VOOR ZITTER MEENT
SCHERMER
Schrootaffaire
voor Haagse hof
Bestudering in overleg met andere
centrales op korte termijn gewenst
Brits-IJslands
visserij geschil
Gesprek Nehroe-
Tsjoe-en-Lai
ZATERDAG 19 DECEMBER 1959
PAGINA f
Examens
Qoydkroonil*
Spaanse
Bevestiging van vonnis
tegen directeur geëist
KATH. INSTITUUT VOLKSHUISVESTING
Pater A. Smits S.S.C.C,
in Brazilië overleden
Lloyd verwerpt een
compromis-voorstel
Thuisfront-loterij
uitgeloot
Anderhalve ton opgebracht
voor militaire tehuizen
Nederlander in Londen
veroordeeld
Gentleman'nam krediet
op van veertig mille
Toegenomen ladingaanbod in 1959
wil
Rapportcommissie Witsen-Eli as
Volgens Groningse
kantonrechter:
Ook rijbewijs nodig
voor getemdeauto
Voor keizerlijk huwelijk
Bloemenschat van
Schiphol naar Perzië
Hoge Raad:
Niet altijd verplichting
tot melklevering
Wijdingen bisdom
Den Bosch
De geestelijke en morele wanorde,
waarin het moderne mensdom
liek *S vastgek>pen, stelt het katho-
nip geweten voor vragen, waarop
hn aanPak daarvan be-
s;rort te beginnen bij het eigen per-
'di°n leven het antwoord schul-
S kan blijven zonder zijn diepste
nt^fn 'e verloochenen, eenvoudig
q ~at hij katholiek is, d.w.z. van
0 °c!swege belast met een zending ten
tu'ehte van de gehele wereld. Na-
uurlijk is de tegenwoordige wantoe-
and niet geheel tijdens de huidige
^eberatie ontstaan. De oorzaken lig-
sen vele geslachten terug. Met recht
aag men beweren, dat de mensheid
bfL van<laag de bittere vruchten
Ja van wat in voorbije eeuwen ge
aaid is. Het zou echter zeer onjuist
.1b onze tiid uitsluitend te zien als
S slachtotfer van verleden fouten.
et staat wel vast, zoals uitgebreide
bdies hebben aangetoond, dat vo-
tihf £eslachien de tekenen van hun
ld onvoldoende hebben verstaan,
at zij om welke reden dan ook
de oorzaken van het kwaad bij de
anvang niet als zodanig hebben er-
hp.nd. dat hun levenshouding niet
Principieel en consequent genoeg
J;as om het kwaad eenvoudig geen
,.ans te geven, geen reden van be-
,taan. Onze voorouders daarvan zon-
^?r meer een verwijt te maken zou
M verstandig zijn. Zouden wij in
£uh plaats beter en wijzer gehandeld
"ebben? Maar te betreuren is de
van zaken in het verleden zeer
ook al valt er. afzonderlijk,
bog zo veel goeds aan te wijzen.
Wanneer wij de gemaakte fouten
bptreuren, dan veronderstelt dat
£6ór alles, dat wij ze als fouten heb
ben leren kennen En dan is het al
ken maar logisch, dat wij daaruit
les trekken voor het heden. Over
bet algemeen kan men naar waar
heid constateren, dat in het verleden
de geloofsbeleving wij beperken
Ons bier tot dit terrein veel te in
dividualistisch was, tè uitsluitend ge
richt op het eigen, persoonlijk heil.
De universele zending van de Kerk,
Xowel met het oog op de eeuwige be
gemming van het gehele mnesdom
a's ten aanzien van de christelijke
°rdening van het leven op aarde, was
biet voldoende bepalend voor het ver-
antwoordelijkheidsbewustzijn der ka-
mertp 'f het «en gelukkig feit, dat,
ontst'anp, 8evolge van de daardoor
cpmornf, Wanorde in de menselijke
ameiilevmg, door ^et opnieuw bestu
deren der Openbaringsgegevens het
saamhorigheids- en onderling verant
woordelijkheidsbesef meer nadruk
heeft gekregen. Het universele van
<-mds heilsplan, een dieper doordrin
gen in het mysterie van Christus'
mystieke Lichaam en het geloofs
punt van de Gemeenschap der Hei
hefn 'leeR 9e reddende betekenis van
s t christendom voor de wereld
tj.nerp belicht, met als consequen-
t®' dat de anostolaatsplicht van el-
afzonderlijke christen duidelijker
w'en wordt en ten dele reeds
'er beleefd.
j\Jï aar ook onze tijd lijdt op gods-
IfJ dienstig gebied nog aan het
w zelfde euvel, dat wij als histo-
S('he mede-oorzaak hebben leren
Z|en van de heersende wanorde, nl.
een tè individualistische geloofsbele
ving. Men kan niet genoeg nadruk
leggen op de waarheid, dat de zui-
ver-christelijke levensopvatting ge
baseerd is op de ..hoop op heil van
de gemeenschap als voorwaarde van
heil voor het individu". De mensheid
bestaat alléén als (in beginsel) ver
loste mensheid, die, overeenkomsitg
Gods plannen, als één geheel, als
een collectiviteit haar eindbestem
ming, haar definitieve verlossing
moet bereiken. Met inschakeling
echter van haar eigen medewerking,
mi. haar eigen vrije keuze voor of
tegen God.
Gods heilswil is universeel. Aan de
Verwezenlijking daarvan blijft Chris
ms' genade werken tot aan Zijn twee
de komst op het einde der dagen.
Aan de uitbreiding en de bestendiging
van die verlossing dienen alle geroe
penen met Christus mede te werken.
Het ogenblik van de eindverlossinn
\s ons onbekend. Wij weten uit dè
nlËJbarlng alleen, dat het sa-
het Valt met het compleet-zijn van
dat OEPtal der uitverkorenen. Naar
af het b^lik is 9e hele mensheid van-
moeten d> op weg. En op die weg
mensen leia?er°epenen kun mede-
vennatuurlijke ^natuurlijke en bo
beid mogen wij h\^nte,t dpr
Hike noodzaak van een innew
steunt ook onze we^^ken Daarop
Woordelijkheid voor eii^f verant-
Wanneer wij nu deze scbrjf,
verworven kennis aan^uurli.lk
mensdom plaatsen tegenovPr
tfüjke levenshouding van de fei-
be wereld, die, helaas, met anders
an worden gekenmerkt dan aiR p
"Vstematisch egoïstisch materialis_
dan moet men wel dat
1? mensheid een weg heeft betreden,
l'e b- plaats van naar-God-toe van„
P°9-af voert. In plaats, van de weg
j kaan, die naar de uiteindelijk
zieS g leidt beweegt 9e mensheid
in een richting, die uitloopt P
ondergang.
felblkan men in grote lijnen de gees-
\Vp2 e situatie der tegenwoordige
Snk ^9 zien, waarin, naar kardinaal
t„ "and's bekende woord, God de gro-
st Afwezige is. En in die wereld
dpi-P wij, katholieken, met de god-
Zen°p9racht haar de weg te wij
Gabaar het heil. De wereld-zonder-
On ste» een dwingende vraag aan
hP. geweten. Wat is er In ons van
er christendom geworden? Wat is
pp' "oor ons, van het christendom
w°r9en in de wereld? Zijn wij de
krak en van Christus, die wij
fciinz ns onze roeping behoren te
Vpn ®mvat ons gebedsleven, ver bo-
gp" °?ze eigen, persoonlijke belan-
j.e," u,t. het welzijn van heel de we-
rip, begrijpen wif onze verantwoor-
'Ukheid voor allen? Met het ant-
0n °r9 op deze vraag staat of valt
s helemaal-katholiek-zijn.
Rk^JMEGEN, II dec. Kand. recht.:
M i,- Hehenkamp (Amersfoort), R.
M pman (Nijmegen) en mej. C.
Son Kuyper (Vught). Kand.
huv.VVet?flsch-mej. M. H. C. J. Alden-
G ie,n (Boekei) Doet. soc. wetensch.
s,?e.r' cum laude (Njjmegenl.
J a Politieke en soc. wetensch.: P. M.
tVipï- °PS (Sittard. Doet. rechten: ,T.
«Urn 1 ga» (Zutphenl en H. J. W. Smeets
um laude (Nijmegen).
(Van onze Limburgse redacteur)
HEERLEN, 19 dec. ,,Ik bljjf te
genstander van het eerste-prijs-pla-
fond maar ik geloof beslist niet, wat
de socialisten misschien graag zouden
zien, namelijk dat een eventuele ver
hoging van dit plafond, onherroepelijk
zou leiden tot een kabinetscrisis, hoe
hard de socialisten ook in christelijk-
historische kring stoken." Aldus be
toogde mr. H. W. van Doorn, partij
voorzitter van de K.V.P. vrijdag tijdens
een spreekbeurt voor de statenkring
Heerlen.
De verhouding tussen de katholieken
en de protestanten op politiek gebied is
goed, „a zelfs zeer goed te noemen, zo
vervolgde mr. van Doorn. Deze ver-,
houding laten wij niet door de rode he
ren bederven. Het is vreemd, zo merk
te hij verder aan het adres van de so
cialisten op, dat zij de katholieken en
protestanten *hans najouwen om hun
verdeeldheid inzake de toto, terwjjl de
socialisten toch steeds met de mond het
principe van de eerbiediging van el-
kaars overtuiging hebben beleden.
Sprekend over de verhouding tussen
de K.V.P. en de protestantse partijen
merkte de partijvoorzitter nog op, dat
wii terecht mogen verwachten, dat er
zeker t.a.v. de samenwerking tussen de
A.R. en de K.V.P. op den duur iets
groeit dat voor ons land van grote waar
de zal zijn.
Spreker vroeg zich af of het voor
een christelijk-democratische partij,
zoals prof. Romme die ziet, wel ab-
Advertentie
Wljnkopsri- Ao 1782
soluut noodzakelijk is dat de A.R. en
de C.H.U. eerst dienen samen te
gaan. Zou een verregaande samen
werking tussen A.R. en K.V.P. on
denkbaar zijn? Voor de protestantse
partijen acht mr. van Doorn het wel
van grote betékenis dat zij niet te
lang moeten doen om over bepaalde
bezwaren waarvoor spreker overi
gens alle begrip heeft heen te
stappen.
Tenslotte toonde mr. van Doorn aan
de hand van de verklaringen en daden
van het kabinet-De Quay aan dat de
christelijk-liberale regering in tegenstel
ling tot alle mogelijke socialistische
propagandabeweringen zeer vooruit
strevend is. Met name is het K.V.P.-
streven naar ^zitsvorming binnen
kort komt staatssecretaris Schmelzer
met een plan om het sparen door wie
ook te premieren geen leuze, zo
als de socialisten wel eens hebben be
weerd. Evenmin is dit het geval met
de belastingverlaging voor vrijgezellen
en de vrijere loonvorming. 1 April 1960
zal blijken, dat de K.V.P. ernst maakt
met het moderne streven om de arbei
ders te laten delen in de welvaart van
de onderneming waarvoor zij werken.
Dan zal ook blijken dat de arbeiders
meer hebben gekregen dan een dooi
de socialisten gepropageerde loonsver
hoging van vier procent.
59
•>1
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 18 dec. Voor het ge
rechtshof is de zaak behandeld van de
48-jarige directeur van een Zeeuwse
schroothandel, die indertijd betrokken is
geweest bij de beruchte 'schroot-affaire'.
De bewuste N.V. ..eeft in de jaren 1957
en 1958 transacties gevoerd met de Han-
sa. waarbij grote partijen werden ver
kocht met een zogenaamde „derdeland-
verklaring". Deze verklaring was een
waarborg voor de koper, dat net schroot
niet uit een van de K.S.G.-landen af
komstig was. Doordat een ambtenaar
van het ministerie van Economische Za
gen tegen betaling valse verklaringen
verstrekte, was het voor de N.V. moge
lijk toch schroot uit een KSG-land te
verkopen. De Haagse rechtbank heeft
indertijd de directeur veroordeeld tot
een gevangenisstraf van één jaar, omdat
hij medeplichtig werd geacht aan het
omkopen van de ambtenaar.
De procureur-generaal van het Haag
se Hof eiste in zijn requisitoir bevesti
ging van het rechtbankvonnis. Hij noem
de de rol. die de verdachte in de schroot-
affaire had gespeeld van reële beteke
nis voor de omkoping van de ambtenaar.
Als schakel in deze affaire was de ver
dachte op de hoogte van de valse ver
klaringen, aldus de procureur-generaal.
(Van onze Utrechtse redactie)
UTRECHT, 19 dec. Op het gisteren
alhier gehouden tiende nationale con-
gres van het Katholiek Instituut voor
Volkshuisvesting maakte het voorstel
van drs. A. P. Th. van Pol. opgesteld
in nauwe samenwerking met mr. F.
Andriessen, directeur van het centraal
bureau van het KIV, een onderwerp
van breedvoerige gedachte uwissel in g
uit. Over het algemeen kan gezegd, dat
liet gelanceerde denkbeeld bij het con
gres een gunstig onthaal vond. ook al
ontbrak, het niet aan enige kritiek op
de détails en verzoeken om nadere in
formaties omtrent bepaalde punten.
Een aiwjjzende houding viel slechts
te bemerken bij een vertegenwoordiger
uit de kringen van de particuliere
bouw, de heer Mook, die van oordeel
was, dat ook het onderhavige plan nog
te veel op staatssubsidie neerkomt. Hij
zag slechts heil in eigen investering
van kapitaal in de woningbouw door
bouwondernemers en particulier op
drachtgevers.
H Bij de beantwoording verklaarde
doo Van po1 onder meer. dat de
clu^ï« hem gelanceerde idee geen ex-
dcrVeufi» noviteit was, maar dat een
de lanrt systeem reeds in verschillen-
ZwedeneS' o a- de Verenigde Staten,
vonden e»" DlJitsland ingang heeft ge
worpen. VeMpd® r"sultaten H^t He
aanvaarding we.?s b(J erop. dat de
kunnen leider, - z'Jn denkbeelden zou
in de kosten ,tot epn grote besparing
raatvandf! Van bet Imbtelijk appa-
inarliikseen b»buisvesting. welke
'gulden, eisen. Dit kfomt neer on een
xan voorboUmkost?n m"t £e"
middeld f elk nieuwgebouwd
huis.
Aan het slot van het congres be
toogde de voorzitter de heer .Jac Al
ders, dat het Ejriie ver?i01 alleszins
een ernstige studie verdient in de
kringen van het KIV en naar hij ho0p.
te ook in de beide andere centrales
van woningbouwverenigingen, dg Na-
tionae Woningraad en de Prot.-Chris-
telijke Bond van Woningbouwvereni
gingen. Dit moet geen langdurigepro.
cedure zijn, maar overleg op korte
termijn, waarna een open gesprek
tussen de betrokken partijen ^nse-
Hjk zou zijn. Met voldoening ?ons'aJ
teerde de heer Alders, dat in het
plan-Van Pol, dat hij als radicaal
kenschetste, verschillende reeds eer
der door het KIV uitgesproken wen
sen en suggesties zijn geïncorporeerd.
De aangekondigde huurverhoging van
20 pet. per 1 april 1960 achtte de heer
Alders noodzakelijk voor het bereiken
vanmeer normale verhoudingen op de
woningmarkt, zomede voor de exploi
tatie van verschillende categorieën van
woningen. Met. ernstige bezorgdheid
verklaarde hü kennis te hebben geno
men van de aangekondigde diep ingrij
pende wijziging in het woningbouwbe
leid van de regering. Spreker drong er
met klem op aan hét aantal te bouwen
woningwetwoningen tenminste op het
reeds enige jaren geldende peil zou
worden gehandhaafd.
NIJMEGEN, 18 dec. In het zieken
huis te Sao Paolo in Brazilië is op 55-
jarige leeftijd overleden pater A. Smits
van de Congregatie der H. H. Harten
Pater Smits werd in 1904 in Nijmegen
geboren. Hij werd in 1930 priester ge
wijd. In 1931 vertrok hij als missiona
ris naar Brazilië, waar hij ongeveer
28 jaar werkzaam is geweest, aanvan
kelijk in het bisdom Bei Horizonte, la
ter in het bisdom Florianopolis.
Spreker bestreed de socialistische be
wering als zou de K.V.P. in totaal vrije
loonvorming zonder de minste over
heidscontrole voorstaan. Het tegendeel
is waar. De K.V.P. is erop uit om het
juiste midden tussen ruime werkgele
genheid en rechtvaardige lonen te hou
den. Zij waakt ervoor om te vervallen
in een overbesteding en een geldinfla-
tie, hetgeen gelijk zou staan met een
geruisloze verarming van ons volk.
Bij een recapitulatie van de kabinets
crisis en de daarop gevolgde kabinets
formatie zeide mr. van Doorn, dat
men in K.V.P.-kringen de waarde van
een kabinet op brede basis nooit uit
het oog heeft verloren, maar dat een
dergelijk kabinet alleen maar gefor
meerd kon worden, wanneer de
p.v.d.A. bereid was geweest tot een
eensgezind programma te geraken.
PARIJS. 19 dec. (Reuter) IJsland
heeft Engeland een tijdelijk compro
mis in het visserijgeschil voorgesteld,
fn afwachting van de besluiten die vol
gend jaar in Genève over visserijgren-
zen zullen worden genomen, zo ver
neemt Reuter mt gewoonlijk betrouw
bare bron m Parijs.
IJslands minister van buitenlandse
zaken Gudmundsson zou zijn Britse
ambtgenoot Lloyd hebben voorgsteld
het verleden te vergeten. Britse vis
sersschepen zouden tot op vier mijl uit
de IJslandse kust worden toegelaten,
mits zij niet visten binnen een zone
van twaalf mijl.
Lloyd zou geantwoord hebben dat hij
het voorstel niet kon aanvaarden.
IJsland zou de kwestie ter sprake heb
ben gebracht op de vergadering van de
NAVO-raad.
PEKING, 19 dec. (Reuter) Tsjoe
En-Iai, de premier van communistisch
China, neeft in een gisteren gepubli
ceerde brief premier Nehroe van In-
dië voorgesteld op 26 december in Chi
na of desgewenst in dt Birmese hoofd
stad Rangoon de grenskwestie te be
spreken. In 'leuw-Delhi wordt het niet
waarschijnlijk geacht, dat Nehroe het
voorstel zal aanvaarden. Tsjoe gaat ak
koord met het Indische voorstel om de
patrouille-activiteit te staken en zegt,
dat de Chinese autoriteiten liun grens
bewaking al dienovereenkomstig heb-
bengeïnstrueerd. Tsjoe ontkent, dat ge
vangengenomen Indiërs door de Chine
zen zouden zijn mishandeld.
DEN HAAG, 18 dec. Vandaag zijn
op het secretariaat van het Nationaal
Katholiek Thuisfront de prijswinnende
cijfers van de loteril Samen Paraat ge
trokken door notaris A. J. W. Kropman
uit Delft. De opbrengst der loterij ad
150.000 gulden wordt gereserveerd voor
de bouw en inrichting van acht katho
lieke militaire tehuizen.
De vier eerste prijzen bestaan uit een
televisietoestel met antenne ter waar
de van 1095, de viermaal tweede en
derde prijzen uit televisietoestellen met
antenne ter waarde van 895 en de
viermaal vierde en vijfde prijzen uit
radio-grammofooncombinaties ter waar
de van 748. Er zijn in totaal 53 prijzen
in elk van de vier ser'es.
Het televisietoestel dat Katholiek
Thuisfront ter beschikking had gesteld
voor de wederverkopers is gewonnen
door Dimphy van Dooren te Boxtel.
LONDEN, 18 dec. (UPI) Een Ne
derlandse zakenman is in de Old Bai
ley veroordeeld tot een gevangenisstraf
van vier jaar wegens het oplichten van
Britse winkeliers.
De 41-jarige verdachte gaf zich uit
voor burggraaf Cavendish-Bentinck of
kapitein Fortescue Sutherland, en wist
mede door zijn keurige kleding de in
druk van een perfect gentleman te wek
ken. Hij kreeg gemakkelijk krediet, en
wel tot een totaalbedrag van ongeveer
40.000 gulden.
UTRECHT, 19 dec. Het wegver
voer heeft in 1959 in sterke mate ge
profiteerd van de toegenomen econo
mische bedrijvigheid. Betwijfeld moet
echter worden of de daling van de
vrachtprijzen, welke ontstond als ge
volg van de bestedingsbeperking en de
daarmee gepaard gaande achtuiruit-
gang op allerlei gebieden van het eco
nomische leven weer in voldoende ma
te is goedgemaakt.
Dit zei vanmorgen de heer E. van
Donkelaar, voorzitter van de nationale
organisatie beroepsgoederenvervoer
wegtransport up een te Utrecht gehou
den vergadering van deze organisatie.
De door de commissie vergunningen
goederenvervoer in 1958 ingevoerde en
uiet de bestedingsbeperking samenhan
gende tonnagestop voor het ongeregeld
vervoer is intussen opgeheven, zo deel-
de de heer Van Donkelaar mede. De
commissie heeft naar zjin mening in de
laatste kwartalen van 1959 duidelijk be-
?nP ge'oond voor de toegenomen be
hoefte aan laadvermogen bij het onge
regeld vervoer.
Niet alleen op het terrein van het
binnenlandse wegvervoer viel in 1959
een aanmerkelijke toeneming van hel
ladingaanbod te constateren, ook in
het grensoverschrijdend vervoer nam
de vraag naar wegvervoer sterk toe.
Als factoren, die hiertoe bijdroegen,
noemde de heer van Donkelaar, de stij
ging van onze zuivel- en tuinbouwpro-
dukten ontstond, de overgang van ver
laders, die vroeger van andere ver
voerstechnieken gebruik maakten, naar
het wegvervoer, alsook de lage water
stand van de rivieren. Spreker ver
wacht een nog verdere stijging van de
vraag naar wegvervoer onder andere
door de nieuwe vellaging van invoer
rechten 1 juli 1960. Hij betreurde het,
dat de belemmeringen, welke verschil
lende landen het Nederlands wegver
voer in de weg leggen door contigente-
ringsmaatregelen, nog steeds niet zün
opgeheven, Benelux-verdrag en E.E.C
ten spjjt. Na enkel technische deside
rata onder de loep te hebben genomen
ging de heer van Donkelaar in op de
loonpolitiek der regering. Hij merkte in
dit verband tenslotte nog op, dat hier
voor bij het bestuur van de N.O.B.-weg
transport begrip bestaat. Het bestuur
acht het in het algemeen juist, dat de
regering wenst dat het loonpeil alleen
dan wordt verhoogd, als die verho
ging kan worden bestreden uit een toe
neming van de produktiviteit. Het is
echter de vraag, zo zei hij, of hetgeen
voor de andere bedrijfstakken opgaat,
ook voor het wegvervoer kan gelden.
Dit verkeert nu eenmaal in een andere
positie dan de meeste andere bedrijfs
takken.
Er ts dp laatste tiid een herleving van de belangstelling te constateren voor
het werk van de schilder Hendrik Chabot, die in 1949 stierf. Hij heeft een
indrukwekkend getuigenis achtergelaten van de barre ellende, de vervol
gingen, de Jodenhaat en heel het schuwe leven uit de oorlogsjaren. Hij is
een typisch Hollandse meester, die zich altijd sterk aangetrokken heeft
gevoeld tot de boeren, het vee, het dikwijls sombere land en de havens.
Op het ogenblik is er een tentoonstelling lopende in "s-Hertogenbosch, die
na 21 december naar Amersfoort verhuist. Hierboven een fragment van de
Intocht van Christus, geschilderd in 1949.
(Vervolg van pag. 1)
Er is geen enkele aanwijzing, dat de
huidige gouverneur, dr. P. J. Platteel,
op de hoogte was of redelijkerwijs kon
zijn van enige schending van het brief
geheim gedurende zijn bestuur. De
commissie aanvaardt ook de beslissing
van de gouverneur om mr. van Beek
ongevraagd met verlof te sturen, al
was toen nog geen volledig onderzoek
naar de juistheid van diens bewerin
gen ingesteld.
De heer J. C. Baarspul, directeur van
binnenlandse zaken en in november
1959 gepensioneerd, is, naar het oor
deel van de commissie, waarschijnlijk te
licht heengestapt over hetgeen hem ter
kennis is gebracht. De commissie
vraagt zich af of hij niet beter had ge
daan de gouverneur in kennis te stellen
in plaats van te vertrouwen op de hem
eerder door de procureur-generaal, mr.
Okma, gegeven stellige verzekering,
dat er iets onwettigs was geschied. Een
drietal residenten heeft eveneens ken
nis gedragen van de onrechtmatige
opening van brieven. Er gelden echter
voor hen, naar de commissie meent,
verzachtende omstandigheden. De
commissie is van oordeel dat de on
rechtmatige handelingen in de ambts
gebieden-van deze residenten uitsluitend
waren gericht tegen personen van wie
de subversiviteit op goede gronden kon
worden aangenomen. Verder was er een
krachtige aandrang van het parket. Te
verstaan zou o.a. zijn gegeven, dat het
passeren van de landrechter de instem
ming zou hebben van o.m. de gouver
neur.
De ambtenaren van het parket,
Kahie en Winia, zjjn degenen van
wie vaststaat, dat zij daadwerkelijk
en in grote omvang het briefgeheim
hebben geschonden, ook na het late
re verbod van mr. Okma. Er wordt
in het -erslag gesproken van ,,het
slepen met postzakken" door Kahle.
Indien beide ambtenaren leidende
functies zouden hebben bekleed, waar
in zij zelfstandig konden handelen,
zouden zij naar het oordeel van de
commissie zonder aarzelen moeten
worden ontslagen. Ook zij echter han
delden op gezag van hun superieuren.
Een ontslag uit 's lands dienst heeft
c'aarom 'n element van onrechtvaardi
heid in zich. Zij kunnen echter niet
meer worden gehandhaafd bij de in
lichtingendienst of het parket, maar
dienen te worden overgeplaatst.
Er is geen aanleiding om maatrege
len te nemen tegen het personeel der
posterijen, ook al konden enkele amb
tenaren vermoeden, dat onwettige cen
suur plaatsvond en zij daaraan (echter
op zeer indirecte wijze) hebben mee
gewerkt. Het zwaartepunt van de cen
suur lag bij het parket. In een brief
van de procureur-generaal werd aan de
PTT verzocht de heer Kahle in staat
te stellen tot het controleren van het
van niet-Nederiandse oorsprong zijnde
briefverkeer. Wel hebben de postamb
tenaren zich misschien wat al te ge
willig naar de wensen van het parket
gevoegd, zo merkt de commissie op.
Aangezien mr. Beun inmiddels is af
getreden, achtte de commissie zich ont
slagen van de taak, te zijnen aanzien
een uiteindelijk oordeel te geven. Ook
ten aanzien van de inmiddels afgetre
den mr. Okma worden geen suggesties
gedaan.
Na ernstig beraad heeft de commls-
sie-Witsen Elias besloten haar aanbe
velingen te beperken tot de hierboven
vermelde en niet de suggestie te doen
een van de in het geding zijnde per
sonen te laten vervolgen op de voet
van art. 234 Wetboek van Strafrecht,
welk artikel gelijkluidend is aan art.
201 van het Ned. Wetboek van Straf
recht (gevangenisstraf van ten hoogste
één jaar).
Rol van Nw.-Guinea-koerier
Dieper teruggaande in de geschiede
nis bespreekt de commissie ook het han
teren van een K.B. van 1893, eveneens
uit Nederlands Indië stammend, dat be
trekking heeft ap het onderzoek van
strafbare feiten. Hiertoe behoort dus ook
het optreden van subversieve elementen.
Dit besluit bepaalt uitdrukkelijk, dat
openen van brieven alleen mag geschie
den „op last des rechters". In april 1950
was er een landrechter op Nieuw Gui
nea. Men heeft bet K.B. niettemin nog
jaren lang toegepast zonder hem in de
censuur te kennen. Duidelijk is hier
sprake van onwettig toegepaste censuur,
aldus de commissie.
Wat de praktische uitvoering der
censuur betreft maakt de commissie
de volgende aanmerkingen: Waarne
ming van de namen van afzender en
geadresseerde bij de posterijen behoort
tot een minimum beperkt te blijven.
Het is dus af te keuren, dat een vaak
ongecontroleerd aantal brieven langdu
rig aan het toezicht der posterijen werd
onttrokken, zulks temeer indien ter
verkrijging van dat inzicht de brieven
werden meegenomen naar het kantoor
of het huis van de parketambtenaar.
De commissie acht dit nog bedenkelij
ker, indien de betrokken ambtenaar
de beschikking heeft over de middelen
om brieven onzichtbaar te openen en
te fotograferen. Naar uit de bevindin
gen der commissie is gebleken, maak
ten de betrokken ambtenaren eertijds
in ruime mate van deze middelen ge
bruik.
De commissie Witsen-Elias geeft als
haar öevinding, dat vóór de invoering
van de D.T.O. in juli 1956 het briefge
heim in geringe mate werd geschon
ken, dat na de invoering van deze or
donnantie aanvankelijk op zeer grote
schaal schending is geschied, doch dat
na ongeveer een jaar de frequentie
daarvan begon terug te lopen en dat
na 1957 schending niet of sporadisch is
voorgekomen.
Minstens zeven personen, die in
Nieuw-Guinea een leidende functie uit
oefenen of hebben uitgeoefend, waren
van deze schending op de hoogte,
terwijl dit tevens het geval was bij
een aantal ambtenaren van politie
en P.T.T.. die meer ondergeschikte
posities bekleden.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiumimiiiiiinimiiimniiiiiiiiiimiiiiim
Eerste klachten in '57
Een van de eerste klachten over on
wettige briefcensuur is afkomstig ge
weest van mgr. dr. M. Staverman, apos
tolisch vicaris te Hollandia, die 'reeds In
1957 de aandacht van het ministerie
hierop zou hebben gevestigd. In het ver
slag is verder ook sprake van een ge
sprek tussen de procureur-generaal mr.
Okma en mr. Van Beek, waarbij deze
laatste een fotocopie van een brief van
mgr. Staverman heeft getoond. Ook brie
ven van mgr. Tillemans zcuden zijn ge
opend.
minimum
Bij de beantwoording van de vraag
in hoeverre men de bedoelde personen
hun schuld aan deze schending van een
der grondrechten kan toerekenen, heeft
de commissie in aanmerking genomen,
dat men in Nieuw Guinea nu eenmaal
rekening heeft te houden met de activi
teiten van de republiek Indonesië ten
opzichte van dit gebiedsdeel en dat het
vragen van toestemming aan de rech
ter om bepaalde brieven te openen voor
de inlichtingendienst zonder twijfel
praktische bezwaren heeft. Men acht
het dan ook niet geheel onbegrijpelijk
als de inlichtingendienst onder deze om
standigheden naar middelen grijpt, die
op zichzelf zeker niet door de beugel
kunnen. Verder heeft men er oog voor,
dat een inlichtingendienst slechts resul
taten kan bereiken als men niet te
schroomvallig is in het gebruik der mid
delen.
Wanneer de commissie begrip toont
voor de verleiding, waaraan het inlich
tingenapparaat bloot stond, dan voegt
zij hier echter onmiddelijk aan toe,
dat dit begrip slechts daar bestaat waar
tegen landsgevaarlijke subversieven
moest worden opgetreden. Zouden de
onwettige handelingen zich ook uitstrek
ken ten aanzien van de corresponden
tie van personen, waarvan bezwaarlijk
te verwachten viel, dat zij de openba
re rust en orde verstoorden, dan moet
dit zonder meer worden afgekeurd. In
derdaad is geconstateerd, dat ook op
ruime schaal brieven zijn geopend van
personen, waarvan zelfs de meest arg
wanende inlichtingenman moeilijk kon
betogen, dat zij tot de groep der sub
versieven behoorden. Een frappant voor
beeld hiervan is dat men zelfs moet
aannemen dat er brieven van de gou
verneur Van Baal en een brief aan de
secretaris-generaal Krijger werden ge
opend.
Frappant voorbeeld
Waarschijnlijk, aldus de commissie,
zou de voor het land zo schadelijke pu
blicatie over deze zaak kunnen zijn
voorkomen, indien de verhouding tussen
het gouvernement en de pers en
hierbij wordt dan in de eerste plaats
bedoeld „Nieuw Guinea Koerier" be
ter was geweest. Dat hier de fout voor
namelijk bij het gouvernement schuilt,
wil de commissie zeker niet aanne
men.
Wel heeft de commissie in de loop
van haar onderzoek enige malen klach-
(Van onze correspondent)
GRONINGEN, 18 dec. Ook voor
een auto, die door middel van een snel
heidsbegrenzer niet harder kan rijden
dan twintig kilometer per uur, is een
rijbewijs nodig. Dat heeft vanmorgen
de kantonrechter te Groningen mr. W
J. Benes, beslist, toen hü schriftelük
vonnis wees inzake de strafprocedure
tegen de verkoopleider E. Jansen van
de autohandel in Groningen, die der
gelijke „getemde autootjes" in de han
del brengt.
Om uitgemaakt te zien of hier al dan
niet een rijbewijs nodig is, had deze
verkoopleider zich laten bekeuren. De
officier van justitie mr. J. Mein, had
15 boete geëist. De verkoopleider en
zijn raadsvrouwe mej. mr. A. C. Blee-
ker beriepen zich op art. 101 van de We
genverkeerswet, waarin wordt bepaald
dat geen rijbewijs nodig is voor een
motorvoertuig op vier wielen, dat niet
harder kan rijden dan twintig kilometer
per uur. De kantonrechter vond, dat
het autootje in absolute zin wél harder
kan dan twintig kilometer, omdat ook
niet-deskundigen met een betrekkelijk
eenvoudige ingreep de snelheid kunnen
opvoeren. De snelheidsbeperking is in
oorsprong gelegen in de kilometerteller
en die kan defect worden gemaakt of
buiten werking worden gesteld. De
kantonrechter legde 11 boete op, om
gelegenheid tot beroep open te stellen.
Beroep wordt overwogen.
SCHIPHOL, 18 dec. Het vracht-
ruim van de DC-6 B, „Cornelis Hout
man", het KLM-iijntoestel dat vanmor
gen naar Teheran vertrok, was vol ge
laden met bloemen, die zullen dienen
als geschenken en versiering bij het
huwelijk tussen de Sjah van Perzië en
Farah Diba. Daar de leverancier er op
stond dat de gehele zending in één
vliegtuig werd overgebracht, moesten
een kist met seringen en wat losse
bloemstukken in de ruimte achter de
cockpit worden geplaatst, hetgeen met
enige moeilijkheden gepaard ging. Op
een gegeven ogenblik stroomde het wa
ter. dat de bloemen onderweg goed
moet houden, uit een der speciaal voor
deze bloemstukken vervaardigde kis
ten. Niettemin verzekerde de Aal-
meerse bloemenleverancier, dat ae
importeur in Iran de stukken in prima
staat zal ontvangen, zodat de honder
den seringen, tulpen, lelietjes van da
len, hyacinthen, anthuriums en Franse
orchideeën het feest maandag grote
luister zullen bijzetten.
DEN HAAG, 18 dec. De Vlaarding-
se melksljjter heeft destijds een kort ge
ding voor de president der Haagse
rechtbank aanhangig gemaakt tegen
een melkinrichting uit Rijswijk, waarin
voortzetting van de levering van melk
aan eiser werd gevorderd op grond van
de zuivelverordening 1946. Daarin
staat, dat de verwerkende bedrijven
verplicht zijn aan al hun slijters op de
gebruikelijke wijze consumptiemelk te
leveren. De inrichting had de overeen
komst met S. opgezegd. De president
van de rechtbank overwegende, dat vol
gens deze verordening alleen de voor
zitter van het bedrijfschap voor zuivel
van de betreffende verplichting onthef
fing kan verlenen, wees de vorde
ring toe. Het gerechtshof in Den Haag
bevestigde dit vonnis met dien ver
stande, dat het bevel slechts zou gel
den tot 1 januari 1959, de datum, waar
op deze bepaling verviel krachtens de
wet op de bedrijfsorganisatie. De hoge
raad heeft echter het arrest van het hol
vernietigd en aan S. zijn vordering ont
zegd. De raad overwoog dat de veror
dening niet beoogde aan de bedrijven
verplichting tot voortzetting der leve
ranties op te leggen ook tegenover die
slijters, jegens wie zij op regelmatige
wijze door opzegging der overeenkomst
de tussen hen bestaande verhouding
hebben beëindigd.
DEN BOSCH, 18 dec. Mgr. Bek
kers. bisschop-coadjutor van Den Bosch
zal zondag in de kapel van het missie
huis „Christus Koning" te Helmond het
H. Subdiaconaat toedienen aan de fra
ters Wilhelmus Herpers, Nieolaus van
der Knaap, Jacobus Janssen, w ïlnel-
mus Ritzerfeld. Henricus Knikkink,
Henricus Smits. Petrus Groenen, Ge-
rardus Striibosch, Gerardus Hommels,
Henricus Fonteijn. Henricus Somers,
Johannes Thijs, Adrianus Smal, Johan
nes Eijkman. Paulus Meussen. Theo
doras Snijders en Franciscus loss en
het H. Priesterschap aan de fraters Wil
helmus Verberne. Johannes Oude Irie-
ling, Adrianus Enthoven en Henricus
Peels, allen van de Congregatie der
Priesters van het H. Hart.
ten vernomen over een zekere ontoegan
kelijkheid van het gouvernement voor
kritiek, vooral in het verleden doch
anderzijds bereikten haar duidelijke
aanwijzingen van verbetering in die toe
stand na het optreden van gouverneur
Platteel die ernaar streeft in Neder
lands Nieuw-Guinea het ambtelijk besef
op een hoger plan te brengen.
De commissie zegt er zich hiernaast
van bewust te zijn, dat thans het be
reiken van een goede verhouding tus
sen het gouvernement en de „Nieuw
Guinea Koerier" wel eigenaardige
moeilijkheden met zich brengt. Het is
de commissie duidelijk geworden, dat
achter dit financieel niet sterke blad
de figuur van de advocaat mr. J. O. de
Rijke staat. Deze advocaat heeft, zoals
de commissie wel gebleken is, een zo
danig kritisch-wantrouwende instelling
tegen het huidige gouvernement, dat
een samenwerking, als de commissie
bedoelt, waarbij uiteraard de onafhan
kelijkheid van de pers volstrekt moet
blijven gewaarborgd, nauwelijks vrucht
baar blijkt. Het doorzetten van de pu-
blikatie, na de gehouden bespreking
van de redactie met de gouverneur,
is hiervan wel een duidelijk voorbeeld.
Het zal echter naar het oordeel van
de commissie aanbeveling verdienen,
indien in de toekomst van de zijde
van het gouvernement gestreefd zal
worden naar verbetering in de ver
houding met de pers, voornamelijk
door zoveel als mogelijk is aan de
pers een juister begrip van het be
stuursbeleid bij te brengen.
De jongste ontwikkelingen op straf
rechtelijk gebied met betrekking tot mr.
De Rijke doen overigens de vraag rijzen
of de invloed van deze op de „Nieuw
Guinea Koerier" en daarbuiten in de
toekomst van dezelfde betekenis zal en
ka- blijven.
