Ondanks collecte van zes miljoen gulden
KERKENBOUW STELT BISDOMMEN
VOOR STIJGENDE MOEILIJKHEDEN
m
URGENTIE-
LIJST 1960
In I960 moet aan bouw van
47 kerken begonnen worden
In randstad
nood het
Holland is de
hoogst gestegen
Hervormde Kerkenhouwactie
hoeft niet model te staan
H
Kerkenbouwprogramma I960
Parochie in Voorburg moet
ƒ25.000 per jaar aflossen
D
Nog geen bouwsubsidie in Hengelo
III
DONDERDAG 24 DECEMBER 1959
PAGINA 14
H4*
De zeven Nederlandse bisdommen hopen vol
gend jaar 47 kerken te bouwen. Dit blijkt
uit de urgentielijst 1960, die bij het minis
terie van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid is
ingediend. Of inderdaad met de bouw van de
geplande kerken begonnen kan worden, is afhan
kelijk van de toestemming van het ministerie, dat
zich hierbij laat leiden door de mogelijkheden op
de arbeidsmarkt. In het bijna afgelopen jaar moest
in het westen des lands de bouw van enige kerken
worden uitgesteld omdat de arbeidsmarkt ter
plaatse geen grotere belasting toeliet. De bisdom
men gaan thans het derde jaar in van het vijf
jarenplan voor de kerkenbouw 1958-1962, dat in
totaal 170 kerken omvat met samen 127.000 zit
plaatsen. De zuidelijke bisdommen hebben in de
afgelopen twee jaren vrij goed de hand kunnen
houden aan het vijfjarenplan, de westelijke bis
dommen echter niet. Hierbij hebben ook finan
ciële oorzaken een rol gespeeld. Nog steeds vor
men de financiën het grote struikelblok voor de
bouw van een zodanig aantal kerken, dat aan de
stijgende behoefte kan worden voldaan. In dit
opzicht'staat vooral het bisdom Rotterdam voor
grote moeilijkheden, terwijl ook het bisdom
Groningen waar het probleem relatief niet ge
ringer is voor zeer zware lasten staat. Echter
ook de bisdommen Haarlem en Utrecht ondervin
den stijgende moeilijkheden bij de financiering
van hun kerkenbouwprogramma.
De urgentielijst, die de gezamenlijke bisdommen bij het minis
terie van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid hebben ingediend
voor de kerkenbouw in 1960, omvat 47 kerken met in totaal
bijna 35.000 zitplaatsen. De verdeling is als volgt:
Utrecht
Breda
Groningen
Haarlem
's-Hertogenbosch
Roermond
Rotterdam
Totaal
6
6
3
9
15
4
4
5000
1200
6500
12450
2755
3500
34855
SSSSS
r i oen in de hongerwinter 1944-1945
de nood ten top steeg, beloofde
-*- katholiek Amsterdam een kerk
ter ere van Christus Koning te zullen
bouwen indien de stad gespaard zou
blijven. Op 5 mei 1959 is deze belofte
vervuld, toen mgr. J. P. Huïbers de
Votiefkerk, zoals men de kerk in Am-
sterdam-Watergraafsmeer noemt, consa
creerde. De schepping van de architec
tencombinatie J. Tholens en K. van
Balen heeft enigszins het karakter van
een zaalkerk. De totale kosten bedroegen
bijna een miljoen gulden, welk bedrag
pastoor J. M. H. van den Berg voor een
groot deel uit diverse acties bijeenge
kregen heeft: collecten, fancy-fairs,
steentjesactie, certificaten enz. Ook het
bisdom Haarlem heeft steun verleend bij
de financiering van de zesde na-oorlogse
katholieke kerk in de hoofdstad. De foto
laat het interieur tijdens een H. Mis
zien.
Aartsbisdom Utrecht:
(aantal
zitplaatsen)
Utrecht (St. Salvator) 600
Harderwijk 600
Arnhem, Presikhaat 850
Brummen 350
Herveld O.B550
Rhenoy500
Bisdom Breda:
Geertruidenberg 1000
Bergen op Zoom 1000
Rijen 900
Dongen900
Temeuzen 800
Roosendaal1000
Bisdom Groningen:
Drachten 400
Wytgaart 300
Leeuwarden 500
Bisdom Haarlem:
A'dam (St. Joannes de Doper) 1000
A'dam (Verrijzeniskerk) 600
Alkmaar (H. Don Bosco) 800
Volendam 1000
Hilversum 700
Hoorn (H. H. Engelbewaarders) 800
Den Helder (H. Nicolaas) 700
Amstelveen (H. Geest) 800
Haarlem (O. L. Vrouw van Zeven
Smarten) (uitbreiding) 200
Bisdom 's-Hertogenbosch:
Den Bosch (H. Lucas) 1000
Nijmegen (Christus Verrijzenis) 1000
Molenweg 1200
(Kolplng) 700
Tilburg - 't Zand 1000
Eindhoven (H. Harten) 1000
Veghel (H. Hart) 1200
Schijndel (H. Paulus) 1000
Waalwijk (H. Antonius) 1000
Groesbeek-Stekkenberg1000
Lieshout 750
Nieuwcuyk-Vliedberg500
Ommel 400
Eerden 350
De Rips 350
Bisdom Roermond
Guttecoven (uitbreiding) 355
Weert (H. Hieronymus) 800
Beek (O. L. Vrouw) 800
Horst800
Bisdom Rotterdam:
Rotterdam-Hoogvliet I 700
Voorburg (Goede Herder) 1000
Leidschendam (St. Jozef
Opifex) 1200
Vlaardingen (H. Joannes de
Doper) 600
De samenstelling van bovenstaande
urgentielijst 1960 houdt niet in, dat vol
gend jaar met de bouw van alle ge
noemde kerken inderdaad begonnen zal
worden. Onvoorziene omstandigheden
kunnen afwijkingen hiervan mogelijk
maken, terwijl de bouw ook afhankelijk
is van de rijksgoedkeuring in verband
met de situatie op de arbeidsmarkt.
Hoeveel de zeven bisdommen jaarlijks
nodig hebben om hun bouwprogram
ma's te kunnen financieren, is niet
nauwkeurig aan te geven, omdat in
vrfjwel alle bisdommen de wijze van
financiering verschilt. Evenmin is
exact aan te geven hoeveel katholiek
Nederland jaarlijks offert voor de ker
kenbouw. Sommige bisdommen zijn in
het verstrekken van mededelingen hier
over enigszins terughoudend. Globaal
genomen hebben in de zeven bisdom
men de collecten voor de kerkenbouw
of voor de bisschoppelijke noden (die
voor het grote merendeel kerkenbouw-
noden zijn) in het nu bijna afgelopen
jaar zes miljoen gulden opgebracht, on
geveer evenveel ais in 1958.
Dit bedrag geeft echter geen nauw
keurig beeld van de offervaardigheid
van het katholieke volksdeel voor zijn
kerkenbouw, want behalve de wekelijk
se collecten die over het algemeen
per diocees verzameld worden zijn
er nog tal varf andere mogelijkheden
om de kerkenbouw financieel te steu
nen. Dit geldt met name voor nieuwe
parochies, waarvan de kerk in voorbe
reiding of in aanbouw is en waarvan
de parochianen dus bijzondere redenen
hebben om hun bouwpastoor extra te
helpen in zijn financiële zorgen. In an
dere jonge parochies moeten jaarlijks
hoge bedragen voor rente en aflossing
worden opgebracht, die zij het ach
teraf ook als bijdragen voor de ker
kenbouw kunnen worden aangemerkt.
Voorts zijn er tal van stedelijke activi
teiten ten behoeve van de Kerkenbouw
en ondernemen verschillende bouwpas
toors allerlei acties zoals loterijen
e.d. waarvan de opbrengsten even
eens het landelijk totaalbedrag voor de
kerkenbouw verhogen.
Alles bijeengenomen is het niet al te
gewaagd om te veronderstellen, dat er
naast het bedrag van zes miljoen gul
den op de bisschoppelijke collectescha
len nog een bedrag van enige miljoe
nen per jaar via andere wegen voor de
kerkenbouw gegeven wordt. Om de ge
dachte te bepalen, zou men er van kun
nen uitgaan, dat katholiek Nederland
jaarlijks ongeveer tien miljoen gulden
offert voor de kerkenbouw.
Dat dit bedrag hoe globaal ook
berekend niet voldoende kan zijn om
de bouw van de benodigde kerken te
financieren, moge blijken uit de een
voudige rekensom: volgend jaar 47
kerken 600.000 gulden, waarvan de
uitkomst bijna dertig miljoen gulden is.
Hierbij moet bedacht worden, dat met
name in de bisdommen Haarlem en
Rotterdam ook kerken gebouwd wor
den, waarvan de kosten bijna een mil-
tal van 47 aanzienlijk beneden de be
hoefte blijft; hierin zijn bv. slechts 4
kerken voor het bisdom Rotterdam op
genomen, hoewel dit bisdom voor 31
kerken m het vijfjarenplan figureert.
Rotterdamse nood hef hoogs!
Ontegenzeglijk is jn het bisdom
Rotterdam de nood het hoogst. Dank
zij een van 2,5 miljoen gulden
kon in 1958 een flink bouwprogramma
worden afgewerkt, maar dit jaar
moest op bescheidener schaal gewerkt
worden. De vermoedelijke collecte-op
brengst 1959, die waarschijnlijk ruim
1.100.000 gulden zal bedragen, ligt 6 a
7 pet. hoger dan in 1958, hoewel de
speciale collecte op kerkenbouwzondag
een lagere opbrengst had dan verleden
jaar. Merkwaardig, dat in het bisdom
Haarlem .hetzelfde verschijnsel gecon
stateerd kon worden: een hogere to
taal-opbrengst (5 6 pet.) ondanks een
minder goede collecte op kerkenbouw
zondag dan verleden jaar. Een ver
klaring hiervoor heeft men niet kunnen
vinden.
Voor het bisdom Rotterdam is het
uitermate moeilijk, een prognose op
lange termijn te maken. De stormach
tige ontwikkeling van de randstad Hol
land is hiervan de oorzaak. Wat gaat
er precies gebeuren in Hellevoetsluis
en Spijkenisse? Gaat het plan-wilsveen
door? De Europoort zal ook voor het
bisdom gevolgen hebben. Er moeten
kerken komen op plaatsen, waar in
geen eeuwen een katholieke kerk ge
staan heeft. Voorlopig rekent het bis
dom er op. dat het tot het jaar 2.000
jaarlijks minstens vijf kerken zal moe
ten bouwen.
Voor het bisdom Haarlem liggen de
problemen vrijwel niet anders, zij het
in iets geringere proporties. De ont
wikkeling van de IJmond zal grote
offers vragen, de gestadige groei van
Amsterdam eveneens. De voortschrij
dende industrialisatie zal bestaande
woonkernen uitbreiden en andere
doen ontstaan. Met dit alles moet de
kerkenbouw gelijke tred houden, ook
wat het tempo betreft.
In het aartsbisdom Utrecht hoeft
m8r- dl'. B. J. Alfrink enige maanden
geleden een concreet plan ontvouwd.
Een nieuw vijfjarenplan voorziet in de
bouw van 40 kerken, waarmee vele mil
joenen gemoeid zijn. Om de plannen op
de meest bescheiden schaal te kunnen
realiseren, is berekend, dat elke com
municant per week minimaal 6.5 cent
moet geven, hetgeen wil zeggen, dat
volwassenen en verdienende kinderen
minstens een dubbeltje moeten geven
aangenomen dat anderen, die hiertoe
r\ sJaat zijn, een kwartje geven,
Dok het bisdom Rotterdam vraagt een
dubbeltje per week. Het bisdom Haar
lem voert zelfs de slagzin: ..Denk aan
,wr ,wartje voor de bisschop".
Met de bisdommen Haarlem en Rot
terdam behoort Utrecht tot de hoogst
geklasseerde, wat de jaarlijkse collec
te-opbrengst betreft: meer dan een mil
joen gulden.
Hoge opbrengst in Groningen
?.et jpHge bisdom Groningen spant
eenter de kroon wat de gemiddelde op
brengst per paschant betreft: verleden
jaar 3,57, hetgeen een totaal oplever-
!?™i van blna 260.000 gulden. Dit bedrag
yermoedelijk oo!< dit iaar gehaald
f i, t?' m'sschien zelfs nog overtrof-
ten. Desondanks is het niet voldoende
°m inD noden te voorzien en heeft
mgr. P. A. Nierman zijn diocesanen
vragen, hun eventuele spaar-
geinen tegen een voordelige rente (voor-
i ,voor bisdom) als lening te ver-
streKKen. in dit kleine bisdom moeten
t.m. 3 362 nog tien kerken gebouwd wor
den w.o. enige in de N O.P., terwijl bo
vendien enige bestaande kerken gere-
worden zel*s vervangen moeten
„i?et ,'aatste verschijnsel doet zich in
vrywel alle bisdommen voor, vooral in
de grote steden. Het katholieke kerken-
oezit is grotendeels verouderd. Tal van
neo-gothische kerken moeten gerestau
reerd worden, waarmee zeer hoge be
dragen gemoeid zijn. Hierbij komt nog
j "verschynsel van de ontvolking der
oude binnensteden, waardoor cityparo
chies vooral hun meer gegoede paro
chianen zien verdwijnen.
Subsidie in het zuiden
In de zuidelijke bisdommen is de si
tuatie minder somber dan in het wes
ten en noorden. Weliswaar moet ook
hier een groot aantal kerken gebouwd
worden, maar de subsidies van de
Noordbrabantse en Limburgse gemeen
ten gewoonlijk 20 pet geven een
aanzienlijke verlichting van de lasten,
terwijl bovendien sommige gemeenten
bijzondere welstandseisen stellen, die
veelal weer speciale emolumenten met
zich meebrengen. In Limburg verleent
ook de provincie subsidie, evenals b.v.
de mijnen dit doen. Ook in Noord-Bra
bant wil het bedrijfsleven wel eens bij
springen. Al met al is hel niet onge
woon, dat een nieuwe parochie in het
zuiden de totale stichtingskosten van
kerk en pastorie voor 25 pet door sub
sidies e.d. kan dekken.
Het bisdom Roermond, dat na de
bevrijding reeds 49 kerken bouwde,
verwacht tot 1975 nog 40 kerken te
moeten bouwen, waarvan 30 in de ste
den en industriecentra. In het bisdom
's-Hertogenbosch zullen tot 1970 niet
minder dan 60 kerken gebouwd moe
ten worden. Het bisdom Breda, dat
Aantal kerken Aantal zitplaatsen
3450
Bisdom
47
thans 2 kerken in aanbouw heeft, ter
wijl er plannen klaar liggen voor nog
2 kerken, zal in de nabije toekomst
nog 4 a 5 kerken moeten bouwen.
Men waagt zich er echter niet aan een
publicabele prognose op iets langere
termijn omdat de toekomst te veel on
zekere elementen bevat, voorname
lijk met betrekking tot de uitvoering
van het Deltaplan.
Volgens het bisdom Breda is het niet
mogelijk een bedrag te noemen van de
jaarlijkse collecte-opbrengst voor de
kerkenbouw, omdat uit de collecte voor
de bijzondere noden ook andere objec
ten gefinancierd worden. In het bisdom
's-Hertogenbosch verwach* men dit
jaar een opbrengst van ongeveer
750.000 gulden, evenveel als in het bis
dom Roermond.
Opmerkelijk is, dat de collecte-op
brengst in het zuiden per paschant
aanzienlijk Jager is dan in het westen,
welk verschijnsel zich niet tot de ker
kenbouw beperkt. Dat desalniettemin
de financiering van de kerkenbouw er
minder moeilijkheden ondervindt, moet
toegeschreven worden aan genoemde
subsidies.
Zorgelijke positie
Over het gehele land genomen, ver
keert de kerkenbouw in een zorgelijke
positie. Er is nog geen sprake van, dat
in de grootste behoefte reeds voorzien
zou zjjn, integendeel. De behoefte wordt
nog steeds groter en voor zover dit te
voorzien valt. zal het in de komende
tien a twintig jaar niet anders zijn.
Voor zover de bisdommen zich aan
prognoses op langere termijn wagen,
moeten zjj steeds constateren, dat tus
sentijdse herzieningen van de plannen
tot grotere aantallen nieuwe kerken lei
den. We laten hier nu nog maar buiten
beschouwing, dat de moderne zielzorg
tendeert naar kleinere parochies, dus
kleinere kerken in groter aantal, het
geen de totale kosten weer verhoogt.
Momenteel worden er b.v. in het bis
dom 's-Hertogenbosch overwegend ker
ken met 1000 zitplaatsen gebouwd: het
is de vraag of dit over enige jaren nog
het geval zal zijn.
De collecte-opbrengst houdt geen ge
lijke tred met de stijgende behoefte. In
1958 kon weliswaar een flinke stijging
Semiddeld 10 pet geconstateerd
worden ten opzichte van het jaar te
voren, maar dit jaar zal de stijging
zeker minder groot zijn. Het moet mo
gelijk zijn, dat in de komende jaren de
offervaardigheid van tiet katholieke
kerkvolk nog hoger wordt opgevoerd,
maar het moet betwytel)j worden, dat
de stijging voldoende zal zjjom een
redelijke financiering mogeiyij (e ma.
ken. Het is niet zonder reden, dat het
bisdom Rotterdam overweegt, in i960
weer een lening uit te schrijven.
Meer nog dan in de laatste jaren
reeds het geval geweest is, zullen de
nieuwe kerken uiterst sober moeten
worden opgezet; mgr. Alfrink heeft hier
op nog in zijn laatste brief over de ker
kenbouw gewezen. Men is hierbij echter
aan grenzen gebonden, die niet over
schreden kunnen worden zonder de be
stemming van het kerkgebouw geweld
aan te doen.
NIC. SCHRAMA
iiiiiiiiiimiiii
it is de sinds 195in gebruik zijn
de noodkerk in de sinds 1955 be
staande parochie De Goede Her
der te Voorburg. Het bisdom Rotterdam
beschikt thans over 25 verplaatsbare
et grote kerkenbouwplan, dat de
Nederlands Hervormde Berk vier
maanden geleden presenteerde,
heeft zeer veel weerklank gevonden. Er
is reeds een bedrag van rond negen
miljoen gulden bijeengebracht, terwijl
er nog steeds giften binnenkomen. Hoe
veel het eindbedrag van deze tijdelijke
actie zal bedragen is nog niet te voor
zien. Wel is er een voorlopig bouwpro
gramma opgesteld, dat 160 kerken om
vat.
n Hengelo is enige maanden gleden
een nieuwe parochiekerk, toegewijd
aan St. Raphael, in gebruik geno
men. Het ontwerp is van de Groningse
architect Herman van Wissen. Dc kerk
bevat 900 zitplaatsen op de begane grond
en 120 zitplaatsen onder de grond, in
joen gulden bedragen, terwijl het aan- 'een crypte, die als dagkerk wordt ge-
bruikt. De kale aanbestedingssom be
droeg 405.000 gulden, waarbij o.a. nog ge
teld moeten worden 80.000 gulden voor
de grond, 80.000 gulden voor de aankle
ding en nog enige andere kosten, o.a. ver
warming en verlichting, zodat de totale
kosten ongeveer 600.000 gulden bedragen
zullen hebben. Pastoor A. G. de Meij
heeft gehoopt, dat de gemeenteraad hem
een subsidie zou verstrekken, maar een
desbetreffend minderheidsvoorstel van
B. en W. kon bij de raadsleden geen ge
nade vinden, zodat het voetstel is aan
gehouden en in het begin van 1960 op
nieuw in de raad zal komen.
Andere protestantse kerkgenootschap
pen zjjn door dit voorbeeld gestimu
leerd en hebben eveneens kerkenbouw-
acties opgezet. De Gereformeerde Ker
ken hebben reeds een bedrag van twee
miljoen gulden bijeen. De Doopsgezin
de Broederschap, de Remonstrantse
Broederschap en de Evangelisch Lu
therse Kerk zien hun fondsen zÖ N.
op bescheiden schaal dagelijks SW T_
en. De Christelijk Gereformeerde
ken gaan in het nieuwe jaar ee
ondernemen.
In katholieke kringen kan rnen R' •op
merking vernemen, dat de U tan-
ten, vooral de hervormden. hun ac
ties een voorbeeld geven. a in onze
kringen navolging verdien Hoewel wij
ons verheugen over Resultaten en
er geen behoefte aa" ebben het spec
taculaire succes te emeren, moet wei
opgemerkt worden, dat een parallel met
de kerkenbouvvacties in katholieke kring
moeilijk te trekken is.
De actie wordt voorna
melijk bui ten]kerkelijk gevoerd en de
organisatoren zuuen daarvoor hun
redenen nebben. De katholieken be-
perken hun acties grotendeels tot
kerkmuren. Men kan veilig
aannemen dat vele hervormden, die
^"Wbnatig of zelfs maar zelden
I",™ kerk komen, desalniettemin de
Denoefte gevoelen om deze actie te
steunen, terwijl de bisdommen hun
steun voor het overgrote merendeel
|peken onder het trouwe kerkvolk.
Een buitenkerkelijke actie kan wel
eens succes hebben een huis-aan-
huis collecte in het aartsbisdom
bracht verleden jaar ruim 700.000 op
maar dankt het succes veelal aan
de eenmaligheid. Waar nu de kerken
bouw een probleem op zeer lange ter
mijn is, heeft men minder behoefte
aan een incidenteel spectaculair suc
ces dan aan een constante offerbereid
heid, die zich over vele jaren uitstrekt.
Bij een vergelijking tussen de her
vormde actie en de katholieke kerken
bouw moet ook bedacht worden, dat de
katholieken in de afgelopen jaren aan
zienlijk meer gedaan hebben voor de
kerkenbouw dan de hervormden. De
eersten bouwden na de bevrijding
reeds 300 kerken, de laatsten 150. ter
wijl de katholieke kerken over het al
gemeen groter en dus kostbaarder zijn.
Voorts moge bedacht worden, dat geen
kerkgenootschap zo veelvuldig een be
roep doet op de offervaardigheid van
haar gelovigen als juist het katholieke;
houten noodkerken, waarmee de eerst
nood gelenigd kan worden.
De situatie in Voorburg is typerend
vlot die in de hele randstad Holland. Dt
noodkerk biedt plaats aan 400 personent
terwijl pastoor J. M. Dijsselbioem iedere
zondag reeds 1800 kerkgangersmoet ber-
gen, verdeeld over zes li-H' lsse*i- fft A
het komende voorjaar zo 17 Zelfs een
zevende zondagsmis Rl0e invoeren.
Gelukkig kan de aanbeste
ding van de defin'l l-Ve kerk verwacht
worden. Architect Jan Hendriks uit Rot-
terdam heeft een Kerk met duizend zit-
plaatsen ontworpen, waarvan de kalt
aanneemsom begroot wordt op 450.000
gulden- De totale kosten, inclusief pasto
rie, verwarming, verlichting enz., zul-
len echter 850.000 gulden bedragen, waar
bij 160.000 gulden is inbegrepen voor dt
grond. Gelukkig geeft de gemeente Voor-
ur9 een der weinige in het westen
des lands een subsidie van 140 gulden
Per zitplaats, in totaal dus 140.000 gul
den. De totale bouwsom wordt de paro
chie door het bisdom voorgeschoten, zo
dat de parochie in eerste instantie slechts
behoeft te zorgen voor de aankleding,
die met inbegrip van het orgel naar
schatting 75.000 gulden vragen zal. Pas
toor Dijsselbioem heeft dit bedrag voor
een groot deel reeds bijeen. In de komen
de dertig jaar zal de parochie die thans
2500 parochianen omvat, welk aantal '.al
uitgroeien tot 7000 jaarlijks 25.000 i
30.000 gulden aan aflossing moeten op
brengen. Dit is kerkenbouw anno I960,
iiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiitiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
niemand durft zich aan een schatting
te wagen, maar dat de katholieken,
jaarlijks enige miljoenen voor de mis
sie offeren, staat vast. Caritas, jeugd
zorg, onderwijs en onderhoud priesters
om slechts enkele doeleinden te noe
men, vragen jaarlijks bedragen, die in
de miljoenen lopen. Binnenkort zal al
leen voor het katholiek hoger onderwijs
al drie miljoen per jaar opgebracht
moeten worden. Tegen deze achter
grond kan een jaarlijkse totaalopbrengst
van zes miljoen gulden voor de bis
schoppelijke kerken bouwfondsen be
paald niet slecht genoemd worden.
Met dit alles willen wij overigens niet
betogen, dat de situatie bevredigend
zou zijn. Er zal met name voor de ker
kenbouw nog veel meer geofferd moe
ten worden om in de komende jaren
een minimaal bouwprogramma te kun
nen afwerken. Maar om dit te bereiken,
behoeft de hervormde actie niet model
te staan. Het aantal folders, girobiljet
ten en andere bedelbrieven, die elk ka
tholiek gezin op gezette tjiden ontvangt,
is reeds zo groot, dat er geen behoefte
is aan nog een buiten-kerkelijke actie.
Wanneer de katholieken zich voldoende
bewust zijn van hun zware plicht ten
opzichte van de kerkenbouw, kunnen zij
wekelijks op de collecteschaal een zo
danig getuigenis van dit bewustzijn af
leggen, dat zij hun bisschoppen waar
lijk helpen, kerken te bouwen.
