Hygiëne van de lucht bepaalt
de bewoonbaarheid van het
Onderzoek nog in experimenteel stadium
mede
land
Radio -actieve straling is reeds
beduidend afgenomen
NAAR AUTEURSRECHT
OP KERKMUZIEK
MYSTERIE .MADRID" OPGELOST
K.R.L.-export bereikte in
1959 een nieuw hoogtepunt
SCHEEPVAARTBERICHTEN
HEBBEN WIJ RECHT OP FRISSE LUCHT?
in
Pe
n
Van wantoestand
einde in zicht
DONDERDAG 25 FEBRUARI 1960
PAGINA 15
(Van een verslaggever)
Ook al is het verband tussen
luchtverontreiniging en de
gevolgen daarvan op de
mens nog niet duidelijk bepaald,
p moeten er in elk geval voor
zorgen, dat ons land bewoonbaar
Oft. Men moet in een modern
and als het onze zonder bezwaar
Kunnen wonen en helaas schieten
oe middelen om de hygiëne van
oe lucht veilig te stellen, nog te
kort. Dat benauwt me wel eens.
Met deze woorden vertolkte dr.
P. Spaander uit Bilthoven het
gevoel van onbehagen, dat blij
kens onze ervaringen bij veel des
kundigen, die op de een of andere
manier met dit vraagstuk hebben
te maken, is te constateren. Dr.
^Paander is verbonden aan het
Rijksinstituut voor de Volksge
zondheid en wordt als hoofd van
laboratorium voor onderzoe-
van water, bodem en lucht
Hioh 'deli.lk met de facetten der
yn ^tVervnilïncr p-eennfrnnteprd.
ervuiling geconfronteerd.
Miloze onzekerheden werpen
kre ers de vraag op, hoe de ver-
ter|^n gegevens zijn te interpre-
m
Waterhoogten
Europafonds I
MARKTBERICHTEN
Spaanse hoofdstad dankt zijn naam
aan unieke Arabische waterleiding
546ste STAATSLOTERIJ 4. ki«s - se ii|S,
deze kunsimestfabneken te VIaardingen worden op het ogenblik proeven ge-
en met een nieuwe apparatuur ter vermijding van de giftige gassen, die zich
nu nog uit vele schoorstenen met de lucht vermengen.
?Us]fniand' Amerika, Duitsland en
e inrii, als landen met uitgebrei-
?evorrwér e concentraties, het verst
laha o met hun waarnemingen. Rus-
horrn j®. baarbij uit van de strenge
^te' ai l s wat ook maar eniger
lei onois r wordt ondervonden,
Richt 9ewenste verontreiniging van de
noelien. waartegen direct
^llt dan na»?.® zün- Uiteraard
d'e aan de industrial °Plossing gezocht,
Jbogelijk afbreuk dolt Cn«aJ'teit .f° min
Opvatting is iets ruiger Amerikaanse
hieen geldt, dat de buitenl,1 hr /r aIge"
de deel mag bevatten val heL t[en"
nfn de muren van fabriek geen bin-
ve3rnnt 8ls .maximaal toelaatbare h??,*"
derlandeifniglng is aangeno»®- In
aerland fronsen de deskundigen bii de"
al gaatCewape 81 wenkbrauwen^
w.ee - het Russische standpunt heti
S™,.ver' Overigens zijn voor ons
hoevel,iblSd de maximaal toelaatbare
at.®Villheden van verontreinigende be-
vaS^6f dea buitenlucht nog niet
dat feStel,t-i,m- ?e fenv,°udige reden,
hu ben* a ?d ,met lekaer,-lf' welke doses
merkt TT als scbadel"k z«n aan te
J f®- Voor ruimten, die door muren
dit nt zÜn' llgt het a"ders. Men is in
opzicht wel zoveel ervaring rijk, dat
cont Weet welke stoffen in bepaalde
een tnt?aties g'ftig zÜn of anderszins
hen h ,elige werking kunnen uitoefe-
gpeótio is de taak van de arbeidsin-
haleven°m toezicht uit te oefenen op het
dendo ,,„van voor fabrieksruimten gel-
In I schrUten-
2 miiiiSfeland is een hoeveelheid van
/"'«gram root ,,;Q„l.-nnte meter
de
kritut?1 roet Per vierkante meter
gas als Srens. Voor een giftig
kleiner kw!8-eldioxyde is een nog
haar Eneebt m al voldoende om,
tenlucht Ym? ,°Pvatting dan, de bui
gen. Vier +w!t tbaar te verontreini-
tjes lucht i,„e deel per miljoen deel-
concentratif e, maximaal toegelaten
kubieke rn<ft« °^Ve' 1 milligram per
mist van iqIo y°oral de rampzalige
Search pnr, heeft de Engelse re
ikis de t,5itlm gestimuleerd, zoals bij
Wjk, roni ^wvergiftiging in Bever-
k'l vee? f5?1 Rotterdam en bij Sluis-
^ïd- Een^tenmatenaa1 heeft opgele-
be,?? Nederlands cijfer heeft dan
ku .lng °P bet uiterst toege-
ie kw55 um fluor °P de bodem:
tojheter gram Per bonderd vierkan-
nor.
hen Ceblev°r^0Pig is het in Nederland
teliji. let Q en bij het loutere constate-
ressa»,aah Perzoeken van wat er nu fei-
den 5te Be^ hand is. Dat daarbij inte-
len ifegrenfevens „uit de lucht" wor-
1 ai VQJ)
^K-al is in de
5?bieri„aRnjB
vorige artike-
hiert- eden getoond- N°g slechts enke-
enu/'hg v 'h Nederland komen in aan-
heei e spepi?!. dergelijke studies, maar
Va« °hs inijlsten zijn van oordeel, dat
om een 55 voorzien zou moeten zijn
m»i aidus van waarnemingsstations
Twn' ergelUkingen mogelijk te
B^ht°hdlr|o55lent?.n verrichten bjj het
?enmeter H "uttige diensten: de re-
t benaiJl de Luikse bol. Men is bii
J50ra' afhanïcpr'k 6 lucbtverontreiniging
fegen J?a?kellJk van de neerslag. Door
min hagel te ontleden
n8 van ui i ldee Ya" de samenstel-
?'echts een die? h' hoewel uiteraard
hesfanHuii d?el der verontreinigende
Vahgen OnnriinT il ne?r?la8 wordt ge-
h- Op de Luikse bol, met vaselhie
ingesmeerd, kleven de vaste deeltjes
van de lucht vast, dus roet en stof. In
het Nieuwe Waterweg-gebied en in het
Westland zijn al honderden metingen
verricht, en nog altijd is het onderzoek
in volle gang. Ook neemt men wel mon
sters van de lucht, terwijl andere syste
men nog in ontwikkeling zijn. Het In
stituut voor Plantenziektenkundig On
derzoek in Wageningen stelt in z.g. fu-
migatiekastjes diverse gewassen bloot
aan de inwerking van giftige gassen,
niet slechts de bekende gassen die de
lucht plegen te bezoedelen, ook minder
vaak optredende schadelijke dampen,
zodat men op voorhand afweermidde
len kan beramen.
Het vraagstuk van de luchtverontrei
niging intrigeert vele instanties, die
zich geroepen voelen om aan het on
derzoek een steentje bij te dragen.
T.N.O. is vertegenwoordigd door het
Instituut voor Gezondheidstechniek',
dat landelijk werkzaam is. Het T.N.O.
heeft voorts opgericht een commissie
luchtverontreiniging, samengesteld uit
beleidsfiguren, vervolgens is er een
Technische commissie T.N.O. en ten
slotte is voor het Nieuwe Waterwegge
bied de oprichting van een „stuur
groep" gestimuleerd, waarin alle be
langhebbenden in deze streek zitting
hebben. Hun aantal is vrij groot, het
geen een soepel overleg natuurlijk niet
bevordert, maar niemand kan zich ten
minste gepasseerd achten. Evenals des
tijds van de commissie ad hoe voor het
luchtprobleem in Beverwijk is dr. J. G.
ten Houten, directeur van het I.P.O. in
Wageningen, voorzitter van de stuur
groep. Zijn ervaringen zijn wat de be
reidheid tot samenwerking betreft bij
zonder gunstig. In het onderzoek spelen
behalve het Instituut voor Gezondheids
techniek verder nog een rol het K.N.M.I.
en de commissie Water, Bodem, Lucht
Twee der instrumenten, die bij het be
palen der luchtverontreiniging worden
gebruikt. Links de regenmeter, rechts de
Luikse bol, waaraan stof en roet blijven
kleven.
(Medegedeeld door de Rijkswaterstaat)
•S-GRAVENHAGE 25 febr Konstanz
266 (+1). Rheinfelden 218 (onv.), otten-
heim 277 (+1). Straatsburg 234 (+i6),
Maxau 421 17),. Mannheim 253 6),
Mainz 243 (+9). Bingen 165 (+6), Kaub
178 (4-7) Triér 288 (4-6), Koblenz 223
(onv Keulen 201 (+21), Ruhrort 378
30), Lobith 970 (+36) Nijmegen 739
(+30), Arnhem 775 (4-26), Eefde IJssel
288 (+10), Deventer 195 10), Monsin
5540 (—10), Visé 5052 (-13), Borgharen 4012
20), Belfeld 1166 (—5), Grave beneden
de sluis 501 1).
De minst gepeilde diepten in de vaar
geul, heden vermeld op de waarschu
wingsborden, zijn in centimeters: Hevea
dorp—Amsterdam-Rijnkanaal 225, Amster
dam-Rijnkanaal—Lekkanaal 220, IJsselkop
Doesburg 245, Doesburg—Zutphen 270, Zut-
phen—spoorbrug Deventer 270, spoorbrug
DeventerKaterveer 250.
Toegelaten grootste diepgang van Millin-
gen tot St.-Andries 315 cm.
AMSTERDAM, 24 febr. Naar wij
vernemen zal de uitkering van het
Europafonds I over 1957 7% Duitse
mark per enkelvoudig participatiebewijs
bedragen.
van Rotterdam, terwijl de industrieën
ook zelf waarnemingen doen.
De meeste van deze instellingen heb
ben ook specialisten om de radio-actie
ve verontreiniging van de atmosfeer op
te meten, overigens een besmetting
waarvan het gevaar de laatste tijd snel
is geslonken door het achterwege blij
ven van kernexplosies. Men neemt aan,
dat hetgeen tot nu toe door atoomproe-
ven aan afvalstoffen in de lucht is ge
bracht, geen gevaren voor het individu
oplevert, maar aangezien zich nog tal
van hiaten in onze kennis der radio-ac
tieve processen manifesteren, kan de
zekerheid nog steeds niet in de plaats
treden van veronderstellingen. Ook toen
twee jaar geleden de radio-actieve be
smetting van de atmosfeer in Neder
land een hoogtepunt bereikte, zijn bij
niemand nadelige gevolgen hiervan
aangetoond, en ook zijn er geen aanwij
zingen, dat dit in de toekomst het geval
zal zijn. Maar desondanks ziet men wel
in, dat uiterste waakzaamheid geboden
blijft, niet minder nu de fall-out aan
merkelijk is afgenomen.
Hoe kan de overheid tegen ontoe
laatbare verontreiniging van de lucht
optreden? De Verenigde Staten heb
ben enige radicale maatregelen toe
gepast, die het zelfs mogelijk maken
om bij bepaalde weersgesteldheden
hele bedrijven stil te leggen. De om
vang van de vervuiling schijnt daar
wel gigantische afmetingen te heb
ben aangenomen, getuige althans het
cijfer van anderhalf miljard dollar,
dat de jaarlijkse schade aan de Ame
rikaanse gemeenschap zou belopen,
waarbij ingesloten de extra kosten
aan wassen en verven, de schade
aan gebouwen en het onderhoud. In
Engeland hebben deskundigen na de
Londense smog van 1952 een program
ma opgesteld ter bevordering van
luchthygiëne, maatregelen, die in
1956 een wettelijke vorm hebben ge
kregen in de Clean Air Act. Ook de
ze bepalingen hebben een vrij rigou
reus karakter. Het is bijvoorbeeld
zolder meer verboden verklaard om
met stoken zwarte rook te laten ont
snappen, zonder dat behoeft te wor
den aangetoond, of deze smook hin
derlijk is of niet. Verder zijn er ab
soluut rookioze zones ingevoerd, ter
wijl in andere gebieden de emissie
aan gassen, roet en dampen tot 80 pro
cent is teruggebracht. Op deze manier
hoopt men Engeland, waar de ver
branding van de kolenvoorraden jaar
lijks 20 miljoen ton zwaveldioxyde
aan de lucht toevoegt, weer bewoon
baar te maken.
Dergelijke drastische ingrepen zijn
voor de Nederlandse samenleving nog
niet nodig, maar de strijders, die te
gen de luchtverontreiniging hebben te
kampen, ervaren toch pijnlijk hoe
weinig wapenen zij in de hand heb
ben. De hinderwet is ontoereikend
voor landelijke maatregelen, omdat
zij uitsluitend door de gemeenten
wordt gehanteerd.» Er bestaat voor
gedupeerden door luchtverontreiniging
geen recht op schade-uitkering, en
dat bijv. de Hoogovens niettemin
tuinders bepaalde bedragen hebben
vergoed, is te danken aan hun opvat
ting van goede nabuurschap. Dit ge
schiedde zelfs al, voordat vaststond
waar de schadelijke gassen vandaan
kwamen.
Maar wie zal dit bijvoorbeeld in
het zo complexe gebied van de Nieu
we Waterweg kunnen bepalen
waarbij nog niet eens de eventuele
beïnvloeding op de menselijke ge
zondheid aan de orde is gesteld? In
Nederland is men dus nog vrijwel
geheel afhankelijk van de goede wil
der betrokken partijen, en het komt
sommige deskundigen voor, dat de tijd
rijpt voor het creëren van een soli
der wettelijke basis om de luchtver
ontreiniging te lijf te kunnen gaan.
Er is immers ai duidelijk hinderlij
ke overlast door rook en roet gecon
stateerd. We moeten zorgen, zo druk
te een onzer zegslieden het uit, dat
we boven ons bestaansminimum blij
ven, en voorwaarde daartoe is ook
een zuivere atmosfeer, gemeenschap
pelijk eigendom, waarvan niet ieder
voor zich een portie apart kan re
serveren. Zolang geen nationale aan
pak in het voornemen ligt, zou zelfs
in theorie het recht van iedere Ne
derlander op frisse lucht in twijfel
zjjn te trekken.,..
1) In onze bladen van 30 januari en
6 februari 11.
VEILING POELDIJK, 24 febr. Sla 1
f 23.00—30.00, Sla 2 f 15.50—16.00, Sla C
f 9.5014.50, per 100 stuks. Druiven: Ali
cante f 3.303.35. Andijvie 73—78 cent, id.
2 6774 cent. Idem afw. 5661 cent. Stoof-
sla 4964 cent. Prei A f 0.931.31, A2
68—81 cent, B f 0.88—1.12, B2 50—71 cent,
Boerenkool 30—47 cent. Spinazie f 1.25—1.50.
Spinazie 2 f 1.00—1.15. Alles per kg. Sel
derie f 9.5013.00, Peterselie f 22.00—27.00.
Krulpeterselie f 27.00, Raapstelen f 9.50—
12.00, per 100 bos. Aanvoer: sla 33.000 stuks,
druiven 500 kg, andijvie 5000 kg, prei 3000
kg, boerenkool 1000 kg, spinazie 1200 kg,
selderie 10.000 bos, peterselie 200(3 bos,
raapstelen 9000 bos.
VEILING TIEL, 24 febr. (Resp. Ie. 2e en
3e soort). Appelen: Eisdener Klumpkes
2446: Golden Delicious 7592, 49—79,
3667, Goudreinette 61—78, 41—60, 1852;
Jonathan 68—86, 55—68, 41—69: Keuleman
rood 52—58, 34—43, 25—32; Koningsrood
4044; Laxton Superbe 7082, 42—54; Pom-
me Rosa 40—63; Sterappel 55—60,
31—39; Winston 41—52; Zuur Kroet
per 100 kg 1700—2200. PerenBrederode zoet
3840, 2432; Brederode zuur 28—37,
2130; Gieser Wildeman 5961: Legipont
30—36: St. Re my 29—32. Peren
Kroet per 100 kg 500. Champignons 330—
360, 210280. Aardappelen 1517. Alles in
centen per kg, tenzij anders vermeld.
VENLOSE GROENTEVEILING (V.G.V.),
24 febr. Bieten, rode A 43. Knolselderie A
6680. B 27—32. Peen, rode: Breekpeen A
25, B 32—34, C 32—34. Prei A 90—124, B 128.
Schorseneren A 75, B 62. Sla, kas 24.1040,
Stoofsla 76—88. Witlof AI 62. All 51—54,
BI 6364. BII 4754. Veldsla 317—338. Al
les in guldens per 100 kg/stuks/bos, tenzij
anders vermeld.
VEILING VENLO, 24. febr. Savoye kool
AI I 4547, Spruitkool A II 61—81, Boeren
kool 44. Knolselderie A 59—70. Peen. rode:
Breekpeen A 27—34. B 3749, C 3638. Prei
A 90124, B 128133. Schorseneren A 67
75 B 49—66. Sla, kas I 25—26. C 1116.
Stoofsla 64—81. Witlof AI 58—64, AII 44—
60, BI 58—64. BII 47—64. Alles in guldens
per 100 kg/stuks/bos, tenzij anders ver
meld.
AARDAPPELTERMIJNMARKT AMSTER
DAM, 24 febr. Omzet 10455 ton. Prijzen
consumptierassenFurore mrt. f 12.00, apr.
f 13.00: Alpha mrt. f 11.50, apr. f 13.50—
12.30; Bintje 35 mm mrt. f 14.60—45A0, apr.
f 16.10—15.00; Bintje 45 mm f 18.00—17.00,
apr. f 17.50—18.70.
Het zal niet lang meer duren dat In
ons land ook aan de stille werkers in
de wijngaard des Heren, de componis
ten van kerkmuziek, een wet van socia
le rechtvaardigheid in toepassing zal
worden gebracht.
Het gaat hier nl. om een wantoe
stand die sinds jaar en dag voortwoe
kert zowel in ons land als elders: het
klakkeloos uitvoeren van kerkmuziek
van hedendaagse componisten zonder
dat hier enig recht op loon of renume-
ratie tegenover staat. Een ieder kan
nl. muziek in de kerk uitvoeren hoe
en hoeveel hij ook wil zonder iets aan
de auteur verschuldigd te zijn en om
gekeerd kan de auteur een catalogus
vol met kerkmuziek produceren zon
der een enkele financiële consequentie.
Hoeweï de Kerk zich steeds als be
schermster der kunsten en kunste
naars heeft opgeworpen en daarvan
vooral in de bloeitijden metterdaad
blijk heeft gegeven door componisten
als leiders van hun kapellen in vaste
dienst te nemen, niet alleen om die
kapel te leiden, maar in de eerste
plaats om het liturgisch repertoire van
nieuwe muziek te voorzien, is in latere
tijden een regressie ingetreden die
praktisch de componist aan eigen lot
heeft overgelaten. Wel zijn de organis
ten en directeuren, in verenigingsver
band georganiseerd, in ons land tot een
regeling gekomen met kerkelijke in
stanties voor salariëring van hun ar
beid. Dat er echter op dit ondermaan
se wezens gevonden worden die hun
beste uren wijden om de kerkmuziek
zelf nieuwe werken te verlenen zonder
voor deze prestaties enige vergoeding
te ontvangen, daarover heeft zich lange
tijd niemand bezonnen. Met de breuk
tussen Kerk en maatschappij is ook een
kloof ontstaan tussen de scheppers van
kerkmuziek en de Kerk zelf, in die
mate dat lange tijd er een ernstige
veronachtzaming heeft bestaan van
hen die krachtens hun natuurlijke be
gaafdheid zich geroepen achtten om
de katholieke eredienst met nieuwe
muziek te verrijken. Dit staat in schril
le tegenstelling tot de positie van beel
dende kunstenaars en architecten. Zij
worden wel gehonoreerd voor hun
werkstukken en men acht dit terecht
heel gewoon.
Aanvankelijk zag het er naar uit dat
een oplossing van dit nijpend probleem
zou komen in een volgende generatie.
De voortvarendheid van de zijde van
de St.-Gregoriusvereniging, van B.U.M.A.
en de betrokken kerkelijke instanties
doet echter voorzien dat binnen zeer
afzienbare tijd een althans voorlopige
regeling tot stand zal komen. Enige
tijd geleden verscheen nl. bij B.U.M.A.
een memorandum inzake kerkmuziek
dat sindsdien door een nieuw memo
randum is gevolgd, waarin bepaalde
richtlijnen worden aangegeven.
De vorm van een garantiefonds
door de St.-Gregoriusvereniging is mo
menteel nog in discussie, terwijl er nog
gemeenschappelijk overleg gaande is
met kerkmuzikale instanties der Ned.
Hervormde Kerk. Doch het eind hier
van is naar een lid der betrokken in
stanties ons mededeelde in zicht.
(Van onze correspondent in
Spanje)
MADRID, febr. - Het is tot
voor kort ten raadsel geweest
hoe „De stad van de zeven
sterren", de Spaanse hoofd
stad aan de naam „Madrid" is
gekomen. Filologen, archeolo
gen en nistorici hebben er
zich het hoofd over gebroken,
maar verder dan een aanne
melijke verklaring zonder
werkelijk bewijs kwam men
niet En de Madrilenen heb
ben dit altijd betreurd. Ten
slotte is het voor een trotse
Spanjaard niet zo prettig te
wonen in een stad waar men
de naam niet eens van her
leiden kan, zodat men wel
moet aannemen met een 6®^'
bastaard van doen te neDDen.
Dat naamloze-met-een-
naam is veelvuldig door de
naaste concurrenten van Ma
drid, zoals Barcelona, Tarra
gona, Sevilla en Toledo, aan
gegrepen als argument. Ma
drid was een stad met een
vage historie en daarom niet
waard de hoofdstad van het
land te zijn. Want een centra-
le positie alleen werd waar
lijk niet voldoende genoemd
om aanspraak op de titel
hoofdstad te maken. In dat
geval meenden de Romeinse
miljoenenstad Tarragona en
het oeroude centrum Barce
lona aanmerkelijk belangrijke
historische argumenten te
kunnen aanvoeren.
Maar thans heeft professor
Jaime Oliver Asin de Madri
lenen hun zelfrespect terug
gegeven door een boek te pu
bliceren over „De geschiede
nis van de naam van Madrid".
Het is een lijvig werk, ver
lucht met ontelbare fraaie il
lustraties, oude pentekenin
gen van Hoefnagel en Wyn-
gaarden, moorse schilderin
gen, plattegronden, situatie
schetsen en foto's. In dit boek
geeft Oliver perspectief aan
de naam van de Spaanse
hoofdstau, die zijn oorsprong
heeft gevonden in een fantas
tische Arabische waterlei
ding. En het water dat daar
doorheen stroomde heeft ten
slotte Madrid gemaakt tot de
residentie van de koningen-
omdat Philips II er tenslotte
genoeg van had in Toledo he'
water uit de Taag te drinken
en de voorkeur gaf aan he'
heldere vocht nit de Arabi
sche Taira" in Madrid.
Niet alleen het ontstaan van
de naam, maar ook van de
stad Madrid zelf, is eeuwen
lang een onderwerp van
voortdurende strijd tussen
historici geweest. De beroem
de Ramon Ménèndez Pidal
nam aan dat de stad gesticht
was door de Kelten. Oudere
historici hielden het op c>
Romeinen en weer anderen
stelden de Arabieren verant
woordelijk. Volgens Jaime
Oliver is het enige dat mei
zekerheid is vast te stellen,
dat het gehucht er reeds oor
de muzelmannen geweest is.
Vroeger het zal omstreeks
de romeinse tijd zijn geweest
leefde in het dal van de ri
vier de Manzanares een uit
gebreide, verspreid wonende
bevolking, die zeer vreed
zaam was en zich voorname
lijk toelegde op de jacht en
de veeteelt. Van lieverlee is
die bevolking zich gaan con
centreren en zocht daarvoor
streken uit, die rijk aan water
waren.
Vandaar dat men jarenlang
heeft aangenomen dat Madrid
herleid is van „matrice", de
moederbedding, waarmee dan
de rivier Manzanares zou zijn
bedoeld. Van het begin af
heeft Jaime Oliver het echter
vreemd gevonden dat Madrid
zich niet aan weerszijden van
de rivier heeft uitgebreid, in
tegendeel, op een behoorlijke
afstand ervan is ontstaan en
hij Madrid beter onder de
grond dan daarboven kent.
Jarenlang heeft hij met en
kele werklieden alle onder
aardse gangen van Madrid
onderzocht. Een vunzig werk
want het merendeel daarvan
wordt thans als riool ge
bruikt. Hij .:an het bewijs
voor de Arabische oorsprong
van deze krochten leveren.
Toen werd hem ook de spreuk
duidelijk, die op het oudste
wapenschild van Madrid
staat:
Ik ben op het water ge
bouwd,
Maar mijn muren zijn van
vuur.
Dat zij mijn teken en mijn
blazoen!
Madrid dankt zijn naam en
slechts de laatste decennia
naar de rivier is gegroeid.
De grote vraag is dan, „hoe
kwamen de Arabieren aan het
water dat zij nodig hadden
voor hun prachtige fruittui-
nen die zij rondom het toen
malige „Mayrit" hebben aan
gelegd. Zij waren sterk in het
aanleggen van irrigatiewer-
ken. Maar hun tuinen lagen
te hoog om het water uit de
Manzanares op te pompen. Zij
konden geen aquaducten bou
wen zoals de Romeinen. 'aar
haalden zij het water dan
vandaan?
Een oud vrouwtje, met lan
ge witte haren, bracht Jaime
Oliver on een idee. Die oude
ziel wist alles van Madrid en
zij vertelde levendige verha
len en legenden over het ver
leden van de stad. Zij ver
kocht voor tien centimos per
glas water uit een bron in
het midden van de stad, die
volgens het volksgeloof heil
zaam vocht bevatte. Nog
steeds halen velen daar des
avonds laat en 's morgens
vroeg flesjes en kruikjes wa
ter, dat van mysterieuze her
komst bleek té zijn.
Na uitgebreide onderzoe
kingen ontdekte Jaime Oliver
dat de Arabieren het nodige
water via een net van mijn-
angen aar Madrid hebben
gebracht. Daartoe hadden zii,
op een behoorlijke afstand
van de stad, op een hooggele-
fen vlakte grote diepe put
ten gegraven, waarin het re-
venwater werd opgevangen.
Door onderaardse gangen
tverden deze putten met el-
kaar verhonden Door mijn-
vangen. die zo groot ware"
dat een man er reehtnn in
kon lopen, werd dat water
naar de stad gevoerd, naar de
naleizen. de kazerne, de tui
nen, de pompen en de hulzen.
Jaime Oliver beweert dat
zijn toekomst aan het water!
En nergens anders aan. In de
mijngangen werd het regen
water door een zandlaag ge
filterd en rijkelijk van mine
ralen voorzien. De faam er
van moet zo groot geweest
zijn, dat Philips II alleen om
die reden zijn verblijf in To
ledo aan de Taag opbrak.
Hiermee is ook het feit ver
klaard dat het in Madrid nog
regelmatig voorkomt dat stra
ten verzakken. De stad is als
een molshoop ondergraven en
men heeft dat zich eeuwen
lang niet gerealiseerd. Nooit
heeft men willen aannemen
dat de Moren zover van hun
hoofdstad Cordoba een derge
lijk kostbaar project zo den
hebben aangelegd. Men vindt
soortgelijke waterleidingen
nog in gebruik in Perzië, iD
Algiers en in Marok" o Voor
zover ons bekend is de Ma-
drileense de enige in Europa.
De afleiding van de naam
Madrid is verder voor Jaime
Oliver weinig werk geweest.
In het Arabisch werden deze
onderaardse watergangen
„Majra" genoemd, ofwel
„l.layras". De „j" werd uitge
sproken als een hele zachte
„g", neigend naar de „d". De
verbastering naar „Madra" is
dus voor de hand liggend, te
meer daar het Castillaans de
verandering van „j" in ,dr'
wel meer kent: mejorar (ver
beteren) - medrar (gedijen,
mooi maken). Het achter
voegsel „it" moet afgeleid
zijn van het latijnse „etum
(gebouwd op, afgeleid van).
Majra - Majra-et, Madra-it
en tenslotte Madrid.
„What's in a name:" Mucho,
muchisimo menen de Madri
lenen. Heel veel! En zij leb
ben geen ongelijk.
UTRECHT, 23 febr. De Nederland
se export van katoen-, rayon, en linnen
weefsels en garens heeft in 1959 een re
cord bereikt: /,ij steeg van 36.770 ton ter
waarde van 391,6 miljoen gulden in
1958 tot 39.985 ton ter waarde van 404,4
miljoen gulden verleden jaar. De KRL-
uitvoer richtte zich naar meer dan tach
tig landen in de wereld. Dit werd me
degedeeld op de persconferentie ter ge
legenheid van de komende textl'eljaar-
beurs (29 febr. t.m. 6 mrt).
Ruim 22.181 ton of 55,5 procent van
de totaal-export van KRL-weefsels ging
naar Europese landen (in 1958 ruim
18.300 ton of 49,8 procent) en 20,1 pro
cent naar Afrika (25,7). Door de ver
minderde afzetmogelijkheden in andere
werelddelen zag de Nederlandse indus
trie zich gedwongen, meer aandacht te
gaan besteden aan de afzet in de West-
Europese landen. De EEG-landen na
men vorig jaar 37,1 procent van de Ne
derlandse katoen- rayon en linnen-ex
port binnen Europa op, de landen van
de vrijhandelszone 16,5 procent.
Hieruit blijkt het grote exportbe
lang dat de Nederlandse KRL-indus-
trie in de vrijhandelszone heeft. Daar
de preferentie, die de landen uit de
vrijhandelszone elkaar toestaan, ook
de afzet van de Nederlandse KRL-ga-
rens en weefsels in de vrijhandelszo
ne nadelig zal beïnvloeden, moet de
Nederlandse industrie, die haai be
langrijke export naar Indonesië vrijwel
verloren zag gaan, opnieuw van koers
veranderen.
Het herstel, dat sedert april 1959 viel
waar te nemen in de bedrijvigheid van
de Nederlandse KRL-industrie leidde
weliswaar tot een betere bedrijfsbezet
ting en een hogere produktie (73.400
ton) dan in 1958, maar was toch niet
zo krachtig, dat de cijfers van 1957
(76.420 ton) benaderd konden worden.
Het matige herstel vond zijn oorzaak
onder meer in het feit, dat de handel,
die haar voorraden belangrijk had in
gekrompen. deze dringend moest aanvul
len om aan de normale vraag van het
publiek te kunnen voldoen. Onder in
vloed van de OEES-liberalisatie van de
Nederlandse textielinvoer namen ook de
importen van afgewerkte KRL-weef
sels toe, waardoor het aandeel van de
Nederlandse industrie op de binnenland
se afzetmarkt daalde van 80,8 procent
in 1955 tot 75 procent in 1959. Ook de
Nederlandse tricotindustrie heeft van
de algemene recessie te lijden gehad,
maar 1959 heeft een volledig herstel ge
bracht, zelfs zodanig, dat tegen het
eind van het jaar de grootste moeilijk
heid werd gevormd door een tekort aan
personeel, in het bijzonder aan vrouwe
lijke werkkrachten. Teneinde hierin te
voorzien, wil de tricotindustrie, in sa
menwerking met andere organisaties
die voor dezelfde problemen staan,
trachten fiscale faciliteiten te verkrij
gen voor de gehuwde vrouw die bereid
is nog enige tijd haar medewerking te
verlenen in het produktieoroces.
Men acht een goede personeelsvoor
ziening in deze sector van het bedrfifs-
even een vereiste om de aanwezige ca
paciteiten zodanig te kunnen benutten,
dat het lage prijsniveau van dit mo
ment het indexcijfer van de textiel-
prijzen is ongeveer het laagste in het
pakket dat de basis vormt voor het
prijsindexcijfer van levensonderhoud
te kunnen handhaven. De Nederlandse
tricotindustrie is sterk Europees ge
oriënteerd: in het afgelopen jaar werd
buiten de landsgrenzen (vooral in de
Euromarktlanden) voor een waarde
van 55 miljoen gulden afgezet. De im
port kwam evenwel tot 130 miljoen gul
den en de Nederlandse consument krijgt
in feite op het gebied van tricotages en
kousen reeds nu een assortiment aan
geboden, alsof de Europese eenwor
ding volledig voltooid zou zijn.
Aegis 24 te Georgetown.
Algenib 23 510 m z Flores
n. Sete.
Alkes 23 250 m wnw Azoren
n. New York.
Almdijk 23 270 m wzw
Flores n. Houston.
Angolakust 24 te Monrovia.
Area 23 1100 m w Dakar.
Arnedijk 23 830 m o
Bermuda n. New Orleans.
Bengalen 23 te Abulflus.
Bussum 23 300 m w Kaap
Finisterre n. Hamburg.
Caltex Arnhem 23 v. Port
Said n. New York.
Caltex Eindhoven 23 v.
Gibraltar n. Port Said.
Camerounkust p. 23 Kaap
Blanco n. Freetown.
Congokust p. 23 Kaap
Finisterre n. Rotterdam.
Gooiland p. 23 Fernando de
Noronha n. Santos.
Johannes Frans 23 165 m zw
Havana n. Pto. de la
Cruz.
Johan v. Oldenb. 23 v.
Wellinton.
Karakorum 23 v. Penang n.
Singapore.
Koningswaard 23 te Curagao.
Lissekerk 2 3v. Schelde n.
Rotterdam.
Lutterkerk 23 v. Port Sudan
n. Suez.
Markab p. 22 Villano n.
Casablanca.
Marnelloyd 22 v. San
Francisco n. Balikpapan.
Maureen 23 280 m wnw
Finisterre n. Bayonne.
Mitra 23 200 m no St.-Maria
n. Liverpool.
Munttoren 23 180 m z Pto.
Rico n. Curacao.
Neder Elge 23 500 m o
Socotra n. Djibouti.
Neder Weser 23 170 m z
Fay al n. Houston.
Ootmarsum 23 v. Bremen n.
Hamburg.
Orestes 23 400 m no Azoren
n. Ciudad Trujillo.
Prins Willem III 23 280 m
nnw Fayal n. Amsterdam.
Roepat 25 te Halifax.
Rotti 22 te San Francisco.
Sabang 23 v. Malakka n.
Port Swettenham.
Sanana 23 v. Phnompenh n.
Singapore.
Sarangan 25 te Mombasa.
Stad Alkmaar 23 145 m nno
Las Palmas n. Londen.
Steven 23 te Santa Cruz.
Straat Madura 23 600 m o
Mauritius.
Tabian p. 23 Kaap Guarda-
fui n. Belawan.
Tamara p. 23 Malta n.
Banias.
Tiba 23 125 m nw Finisterre
n. Antwerpen.
Tjiluwah 23 240 m zw Kobe
n. Yokohama.
Van der Hagen 24 te
Kaapstad.
Waikelo 23 v. Muscat n.
Mukalla.
Westertoren 23 v. Port Said
n. Venetië.
Zonnewijk 24 te Kopen
hagen.
Agamemnon 2^ 100 m ozo
Miami n. Miragoane.
Ameland 23 120 m zw Pto.
Rico n. New York.
Atys 23 v. Pta. Cardon n.
Wilmington.
Carillo 23 v. Armuelles n.
Los Angeles.
Daphnis 24 te Lissabon.
Jacob Verolme 23 85 m zo
Kingston n. Newportnews.
Joseph Frering 23 35 m nno
Las Palmas n. Monrovia.
Katelysia 23 170 m wnw
Tunis n. Sidon.
Keizerswaard 23 50 m o
Recife n. Belem.
Kellia 23 100 m n Mena n.
Curagao.
Kermia 23 v. Berre n.
Singapore.
Kloosterdijk 23 te Coatra-
coalcos.
Lombok 24 v. Lissabon n.
New York.
Louis Lantz 23 37 m nw
Hoek van Holland n.
Monrovia.
Maas 23 230 m zotz Mona
n. Cape Haitien.
Montferland 23 45 m w
Palma n. Santos.
My Lady 23 60 m w Kaap
Formosa n. Douala.
Nias 23 260 m wzw Golf v.
Tehuantepev n.
Buenaventura.
Parkhaven 23 te Antwerpen.
Pygmalion 23 200 m nno
Cape Finisterre n. Piraeus.
Radja 23 te Port Said.
Reza Shah the Great 23 v.
Port Said n. Lavera.
Schie 23 30 m ono Kaap
Spartivento n. Algiers.
Tweelingen 23 260 m n
Villano n. Pto. Ordaz.
Vlist 23 360 m zzo Cape Race
n. Amsterdam.
Woensdrecht 23 840 m n
Aruba.
Akkrumdijk 24 te Newport.
Alblasserdijk 23 v. New
Orleans n. Le Havre.
Aldabi 24 te Salvador.
Alioth 24 te New York
Alphacca 24 rede Rangoon
Anne Christina 24 te
Philadelphia.
Alca 23 v. Brunswick n.
St.-John.
Ammon 23 240 m nno
Martinique n. Port a Pitre.
Bonita 23 10 m zw Morant-
point n. Pto. Limon.
Boskoop 23 770 m zw Flores
n. Bremen.
Cartago 24 te Cristobal.
Friesland 24 te Dunstone.
Gaasterland 25 te Rio
Grande.
Heeuba 23 930 m no Barba
dos n. Bremen,
tsls 23 v. Philadelphia n.
New York.
Haarlem 23 540 m nno Fay ai
n. Rotterdam.
Helena 23 60 m o Trinidad
n. Nordenham.
Helicon p. 23 Kaap Dame
Marie n. Legnaira.
Ivoorkust 23 40 m ozo Kaap
Palmas n. Abidjan.
Koratia 23 860 m ono
Martinique n. Curasao.
Kellia 24 v. Boston n. Pta.
Cardon.
Kennemerland 24 v. Santos
n. Rio de Janeiro.
Khasiella 23 v. Pta. Cardon
n. B. Aires.
Kinderdijk 23 te Antwerpen.
Limburg 24 te Port Swet
tenham.
Lombok 24 400 m w Lissa
bon n. New York.
Mentor 23 215 m zzo New
Orleans n. Maracaibo.
Munttoren 24 te Willemstad.
Naess Tiger 23 350 m zo
New York n. Paulsboro.
Poseidon 23 1100 m zzw
Fayal n. Paramaribo.
Straat Mozambique 24 te
Port Swettenham.
Talisse 24 te Santander.
Tamo p. 23 Ouessant n.
Antwerpen.
Thelidomus 23 v. Pta.
Miranda n. Curagao.
Themis 24 60 m zzw San
Salvador n. Nassau.
IJssel 23 te Rhodos.
Zuiderkerk 24 v. Las Palmas
n. Kaapstad.
Attis 23 940 m ono Martini
que n. Amsterdam.
Dorestad 23 100 m ono
Forealeza n. Curagao.
Duivendrecht 23 1120 m ono
Martinique n. Houston.
Heemskerk 23 150 m zzw
Monrovia n. Las Palmas.
Korendijk 23 120 m z Sable
eiland n. New York.
Krebsia 23 180 m no Forta-
leza n. B. Aires.
Marnelloyd 23 660 m wzw
San Francisco n.
Balikpapan.
Muiderkerk 23 60 m zzo
Straat Jubal n. Aden.
Oranjefontein 23 570 m otz
St.-Helena n. Las Palmas.
Roggeveen 23 450 m zo
Durban n. Albany.
Rijndam 23 500 m ono Kaap
Race n. Southampton.
Sambas 23 500 m ztw Hong
kong.
Sanana 23 300 m n
Singapore.
Scherpendrecht 23 90 m w
Finisterre n. Teneriffe.
Siberoet 23 v. Penang n.
Calcutta.
Statendam p. 23 Great
Inagua n. New York.
Stad Amsterdam 23 540 m
nto St.-Helena n. Beira.
Sarpedon 23 110 m nnw
Mona Passage n. La
Guaira.
De foto laat duidelijk zien dat Madrid aanvankelijk ver
van de rivier de Manzanares is ontstaan. De laatste decen
nia is de stad naar de rivier gegroeid. Er zijn parken aan
gelegd en moderne woonwijken. De oorspronkelijke Ara
bische bevolking van wat thans de Spaanse hoofdstad is,
had geen behoefte aan het water uit deze rivier. De
Arabieren bouwden een eigen, kostbare waterleiding,
„Majra" genaamd, waaraan Madrid zijn naam en betekenis
te danken heeft.
HOGE PRIJZEN
Ui!?0,0,0?,1559 ƒ5000 4520 ƒ2000 17632 ƒ1000 4024 13977 15203 16709 20657 400 1257
vttf 11,826 12496 14335 14575 15947 18017 200 1146 2118 2368 3446 3511 o926 6212 7043
ToïLVoS1 -10960 11831 12417 13510 14283 14718 15944 16266 16462 17346 17430 18047
18562 j.8892 19347 20874 21331 21789 21834
1070 647
2102 173
926
8050 129
520 575
952 958
4038 065
327 407
8018 160
971 990
6028 037
572 670
7132 281
652 654
8074 165
9055 061
517 628
10236 440
11200 240
1079 090
220 231
463 493
681 691
944 963
2044 067
293 321
482 486
818 821
3007 082
361 363
634 669
884 907
4004 008
376 517
759 778
5052 071
380 422
620 740
6049 053
429 464
610 651
891 897
7005 030
219 256
561 567
8003 039
179 208
372 405
732 808
9013 030
175 185
387 397
602 611
795 809
1000C
10003 057
331 334
741 750
975 988
11004 008
129 138
381 382
PRIJZEN VAN ƒ80—
659 778
285 299
155 269
596 617
090 096
562 584
279 450
167 204
687 881
322 342
682 719
216 287
163 202
699 745
505 537
460 677
808 853 893 917 988
508 621 690 710 712 855
332 354 385 396 460 478
675 694 730 794 799 934
142 162 230 260 274 316
607 722 879 906 919
510 612 658 888 899 925
246 332 436 458 481 542
912 955
343 415 419 425 553 647
727 839 863
320 367 532 726 845 964
219 280 292 294 389 459
783 797 915 939
596 600 697 854 936
743 746 764 840 893 991
993
12140 178
928 956
13097 122
552 614
14022 035
15022 423
935
16176 240
923 965
17242 356
957
18063 105
19129 179
896 911
20006 010
572 576
21059 094
991
268 315 366 409 500 523
279 323
184 240
675 809
111 121
462 475
253 262
941
249 332
511 526
471 484 486 733
484 512 515 539
304 321
19i, 209
QOr-
04* 172
697 830
298 320
733 779
286 349
246 329
915 999
452 571
492 498
609 716
738 757
707 808
791 839
391 414
345 347
643 725
713 842
501 509
510 538
804 895
773 811
921 927
669 869
367 379
779 844
NIETEN
121 128
254 298
542 550
699 713
971 992
074 095
329 346
492 518
86b 881
088 093
45: 472
671 717
948 949
061 073
559 604
792 857
170 190
446 462
760 818
103 113
482 492
710 715
905 908
045 090
272 354
603 622
042 077
212 231
447 545
883 893
043 056
204 234
416 422
618 644
817 819
077 084
389 444
788 789
992 995
030 037
151 161
384 402
131 151
312 334
553 581
740 779
107 127
381 427
597 606
911 951
100 149
507 509
763 798
959
126 148
620 687
859 871
199 200
546 577
822 924
148 184
502 521
743 776
927 961
110 146
358 361
637 646
082 085
235 247
629 644
903 941
070 109
244 251
426 436
650 660
830 833
109 128
511 613
790 798
048 060
266 277
457 464
163 194
414 423
632 646
801 804
186 206
441 443
634 673
964 995
165 226
524 530
841 855
161 184
709 725
882 899
272 2S8
584 591
935 942
349 394
543 556
789 S39
964 976
164 165
406 414
797 808
094 126
272 280
648 666
988 989
110 119
275 318
492 506
667 674
902 948
168 176
657 674
864 896
087 098
291 308
488 490
202 208
428 460
649 667
879 942
221 231
444 448
685 796
233 356
536 610
865 876
317 324
749 751
927 974
325 348
598 614
412 424
561 568
857 863
167 212
457 477
862 923
147 162
332 346
684 703
140 174
376 386
531 534
718 759
961
271 327
675 715
925 946
108 120
323 348
495 505
512
837
12001
281
491
706
13032
278
525
691
14017
300
622
838
15016
345
631
16020
222
429
756
953
17040
326
564
973
18036
269
429
632
764
1Ö0S4
458
776
20027
233
676
909
21025
286
513
737
977
587 602
852 854
016 033
312 348
513 517
759 768
061 062
281 290
534 580
705 729
070 087
434 472
628 676
S4S 860
045 048
378 515
638 664
047 081
235 241
443 446
762 785
967 990
054 057
329 341
575 608
039 080
287 302
460 488
637 645
798 881
093 211
481 504
785 865
048 05L
280 414
696 698
914 918
029 092
289 341
523 556
742 749
990
636 681
867 870
043 044
393 402
572 595
820 870
115 128
294 349
584 591
730 738
144 165
503 512
677 709
863 872
065 067
519 541
718 764
145 154
25S 283
453 455
798 820
738 757
878 879
054 114
406 408
619 628
929
141 196
356 374
597 652
822 835
173 183
554 576
742 786
888 899
072 074
562 600
769 831
159 160
328 348
461 466
851 881
768 772 836
901 926 956
243 257 269
430 451 469
666 670 675
245 273 276
420 431 468
671 681 688
860 902 910
231 252 292
592 600 617
820 832 837
921 974 992
099 149 228
603 614 615
981
187 211 220
354 367 392
552 574 634
896 914 918
177 196 214 218 220 236 318
431 446 450 455 497 502 555
614 652 713 737 811 850 856
104 119 138
307 310 345
514 531 534
648 659 699
927
222 244 318
546 548 594
887 890 951
110 127 14P
502 570 583
767 783 802
932 962
10b 107 128
37i 422 423
585 609 612
765 776 826
171 188 254 264
361 396 404 427
570 595 597 620
701 716 760 762
359 380 392 429
683 118 733 769
983 998
154 168 191 214
58" 617 632 672
818 841 872 903
169 205 224 233
427 451 466 480
642 722 724 730
885 904 910 927
