•ouwconflict
Tweede Kamer tornt hevig
aan regeling oude woningen
Huiverig tegenover vrij
making van huizenbezit
Veiling bij Mak van Waay
Vliegtuigbenzine gestolen
Stichter van Hollandia
4
M
A
sfunc
f/'IJL!..
Huurwet in het parlement
Interpellatie
bouwstaking
morgen al?
Parlementsstenogravin"
mm
Kaartspel moet gezellig blijven
E
Vier verdachten staan terecht
oersterk
gebit
Eerste Papoea-
meisje geslaagd
Gen.-maj. Sachse
WOENSDAG 9 MAART 1960
PAGINA 5
een, Agadir-kinderen
naar Nederland
k? 8&m/!rade'?raktPk heeft ech-
flMpj'eerd dat de plaatsing van deze
Ijij <j„ ?d spoedig zowel bij de ouders als
!khert lnderen op psychologische moei-
rkokuh stuiten. In overleg met de
k v„Ken autoriteiten is daarom beslo-
,"0ralsnog niet op deze aanbiedin-
t? bene^ gaan en de, hulpverlening
cb,Yrken tot materiele bijdragen.
Koningin en prinses
sen onderscheiden
Rijtoer door Den Haag
Jongetje verdronken
Plaatsvervangers
Bij staatsbezoeken
Staten-G ener aal geen
gastheer
k Ik"5-
-v
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Wat is kaarten? Een spel, een
tijdverdrijf, een gezellige
bezigheid. Laat het dus voor
alle deelnemers werkelijk
gezellig spel blijven! Stel dat
U een doorgewinterd bridger
bent, of een canasta-kampioen,
en dat U speelt met beginne
lingen. Ai, wat is het dan
vaak verleidelijk om spitse
kritiek te leveren! Of om som?
héél verwonderd, soms héél
verveeld te gaan kijken. Arme
partners, zij krijgen er nog een
minderwaardigheidscomplex
vanVermijd dit dus zoveel
mogelijk! Wees geduldig! En,
weet U wat? Presenteer een
Gladstone. Want Gladstone is -
met of zonder filter - een
sigaret die iedereen voldoening
schenkt!
VOORNAAM EN AANGENAAM
Geestelijke verzorging
in het leger
Minister ziet geen nood
zaak voor steun aan
Humanistisch Genoot
schap
door
ARONAL
vitamine
tandpasta
V erpleegster-vroed vrouw
Met brandkast aan de
haal in Dieren
Vijf jaar geëist
Afgestoten wagen over
rijdt rangeerder
Slachtoffer overleden
de
moderne
wijze van
pijnstillen
is: snel!
AKKERTJES
ID ven. m°eilijk te bewijzen als te
Li §elQVen. Zo oordeelden wij bij
over aany,ang van het bouwconflict
oouri 6 n§ van de aannemers als
iteo/11 ZIJ kun Produktiviteitsstijging
»ev s volledig aan de opdracht-
tWv,S ,00rfeven, dat ei nu zonder
itipprer, eninS geen loonsverhoging
in riB k zou..bannen. Hetgeen daarna
in dit 0UjVniïverheid gebeurd is heeft
\tyeii„,?° .eI geen wijziging gebracht.
IL: aar is ook door de tegenpartij,
h. ,er De Pous, niet met cijfers
t0ond dat de aannemers verre
ist - ?nSelijk hebben, maar de mi-
er is in dit geval daarvoor niet
^erst aangewezene Is het bewijs
-v ,a'ot geleverd, het geloof in het
tijr der aannemers is nog evenmin
j| ?eel geworden. Redenerend van-
ltl^t ongerijmde zou men het feit
staking als bewijs van geloof-
t^digheid naar voren kunnen bren-
3^ De bewust aanvaarde stagnatie
>e de woningbouw, de met open
gewilde beëindiging van een
;?n3arige periode van sociale rust.
iir]j'skeren van aanzienlijke bedrijfs-
!tejbezen' het zijn evenzoveel onvoor-
are zaken. Zij zijn slechts ge-
Jryj te noemen als de aannemers
overtuigd waren gelijk te heb-
,°fwel
,bch
en dat is minder fraai
hbet-".in de strijd met de regering
'ijkt de sterksten waanden. Het
W.°ns. realistisch om het op een
oratie van beide factoren te
)o0jtyssen vertoont het front een bres
'Vist v- 'oegeven van de protestants-
l'est u-'he aannemers. Daarmee ver-
Ww aannemersstandpunt aan ge-
V0or aSrdigheid. Weliswaar spelen
W de protestants-christelijke aan-
Mj JJS hogere motieven een rol, maar
lil i enen deze motieven, volkomen
'tWp waarde te laten als wij ver-
'ijn dat zij mede geboren
!|»t ült twijfel aan de juistheid van
Iw aanvankelijk ingenomen stand-
'j rder moet niet vergeten wor-
dat een zeer groot gedeelte van
°testantse aannemers vrij kleine
«iu °P het ambachtelijke ingestelde
':6 arr>erners zijn, voor wie de kwes-
(Sr an de doorberekening van min-
gewicht is dan voor de grote
lt(e "edrijven. Waarom dat zo is
tiïa wiJ nu eenvoudigheidshalve
b ar even in het midden. Tenslotte
vermoed worden dat het poli-
iif, a aspect van de dreiging van een
(kb dPrig conflict met de protestants-
Itot- lijke bewindsman De Pous de
^J^tants-christelijke aannemers wat
in de knieën gemaakt heeft,
(«kp.dit alles doet aan de grote be-
V .n'srvan hun besluit niets af. In
jK-bblieke opinie is de zaak der aan-
zwakker geworden. Hetzelfde
ii-,,, °°k van het politieke aspect ge-
pi w.orden- Door de beslissing van
ltaat °t°starits-christelijke aannemers
I «t minister De Pous sterker dan
f pin aVS z 1° wi'i weten niet
StelenSterkte moeten
eliiks kan nU maar nau-
,_IJ 2 huigen zonder te breken
dsstarrhr"6 ,C0"cessie aan de twee
i'g van un n een prik in de
pp w jouwende geloofsgeno-
bkrwü j betekenen» tenzijhet
'fot i verzet van de individuele
lestants-christelijke aannemers te-
)m, de beslissing van hun bestuur
afmetingen zou aannemen, dat
"estuur geen grond meer onder
koeten zou hebben. Maar die kans
V9 °ns gering te zijn, daar de heer
W kastrigt in de Tweede Kamer
W'^hijnlijk reeds morgen zijn in-
Vvilatie houdt en men mag ver-
dat deze, op een of andere
kt politiek zal weten te verenigen
e raL11 economisch gescheiden dreigt
Afo
ijk vormt de kans op een po-
gebreke stellen van de aan-
P°edi"--V?or deze een prikkel om
Ken Vot een §oede beslissing te
fis de hopen daarop van harte,
gumenten eid van hun
tneerd is, wora+^j31 P°htiek gede-
,n gevecht even vo°rtzetting van
«g terug moeilijk za\zlzc>ltloos als de
BOSCH, 8 maart Het Ne-
BOSCH, 8 maart -
kit B-K. Huisvesl
dat van verschilli
dingen binnenkomen
\Van kinderen van de s
R.K. Huisvestingscomité
verschillende zijden
nkomen voor opne-
,k6rtYan kinderen van de slachtoffers
2 ZeP5 ramE ln Agadir. Het comité
^dei^.Setroffen door deze blijken van
&r Ystf. zending goederen is
sadir onderweg.
reeds
onderweg.
Vervolg van pagina 1)
Over de inhoud van de wet huurver
hoging had de Kamer nog al wat op
te merken. Er werd bijv. heftig getornd
aan de regeling die de minister heeft
getroffen voor oude woningen. In de
wet staat dat woningen van voor 1918,
die een minimum-huur doen van 9,-
in de grote steden, en overeenkomstige
huren in andere gemeenteklassen, bui
ten de huurverhoging vallen, wanneer
althans de huuradviescommissies niet
oordelen dat de woning volwaardig is.
Waarom deze maatregel aan een bouw
jaar beperken, vroeg de heer van Vliet
(K.V.P.). Alle woningen van welk jaar
ook, die een lage huur hebben en vrij
wel dus ook altijd onvolwaardig zijn,
dienen er volgens hem buiten te vallen.
Die jaargrens werkt verschil ln behan
deling van woningen met dezelfde huur
waarde in de hand, aldus de katholieke
woordvoerder. Ook zal het zeker voor
huurders moeilijk zijn om te bewijzen
dat een woning voor 1918 is gebouwd.
Er komt dan ook een amendement als
de minister de heer van Vliet niet be
vredigend zal antwoorden.
De heer Bommer (P.v.d.A.) daaren
tegen wilde alle woningen van voor 1918
van huurverhoging uitsluiten, tenzij de
eigenaar kan aantonen dat ze in een re
delijke staat verkeren. Hij vond deze
huurgrens willekeurig en verwarring
stichtend en wilde ook de taak om de
huuradviescommissies tot een uit
spraak te brengen overdragen aan de
eigenaar en niet aan de huurders.
Iedereen maakte voorts aanmerkingen
over de regeling met betrekking tot de
bedrijfspanden. Over het algemeen
vond men de grens tot het vrijmaken
van deze panden van huurverhoging on
voorzichtig getrokken. De heer van Vliet
wilde dat de proef niet wordt genomen
met panden die variëren van 2.500,-
tot 5.000,- maar dat men begint met
een niveau van ƒ3.500,- tot ƒ6.000,-. Ook
de heren Schuitemaker (VVD) en v. d.
Peijl (C.H.) waren bevreesd voor een
ongelimiteerde prijsopdrijving wanneer
de beheersing van de huren in deze
sector wordt opgeheven. De heer van
E ijsden (A.R.) vond dat de bewinds
man ongelijk had als hij bedrijfspanden
naar een andere maatstaf gaat beoor
delen dan woningen. De minister ziet
hierin een vorm van kapitaalbezit. De
heer van Eijsden was van oordeel dat
de mogelijkheid ook voor deze panden
aanwezig moet blijven om via de huur-
bescherming het huurniveau in de hand
te houden.
In het algemeen stond men nogal hui
verig tegenover de liberalisatie ook van
het wonmgbezit. De heer van Heivoort
(K.V.P.) was van oordeel dat men
daar eigenlijk eerst toe kan overgaan
wanneer er voldoende woningen gepro
duceerd worden, en voorts wanneer de
DEN HAAG, 8 maart Koningin Ju
liana en de prinsessen Beatrix en Irene
droegen vanavond tijdens het contra
diner van de president van Peru de
versierselen, behorende bij de onder
scheiding grootkruis in de orde van de
Zon van Peru. De vorstin heeft de on
derscheiding gekregen met briljanten.
De hoge gasten hebben vanmiddag met
ons vorstelijk paar een korte rijtoer
door Den Haag gemaakt.
(Van onze verslaggever)
WEERSELO, 9 maart In de buurt
schap Saasveld is gistermiddag de twee
jarige Bennie Tijmk verdronken. Het
kind was onder een gaasafrastering
van de tuin van het ouderlijk huis ge
kropen en toen in het water geraakt.
Het lijkje werd na lang zoeken op een
kwartier afstand van het ouderlijk huis
in het stromend water gevonden. Ben
nie was de jongste van een gezin van
vier kinderen.
regering een behoorlijk inzicht heeft in
de situatie op de woningmarkt. Dat is
nog lang niet het geval, want er zijn
geen betrouwbare normen. Hij waar
schuwde dan ook tegen experimenten.
De heer van Eijsden wilde wel libera
liseren, maar dan slechts geleidelijk en
niet dan nadat de toestand op de wo
ningmarkt daar aanleiding toe blijkt te
geven.
Crootboek aan laars gelapt
De heren Andriessen (K.V.P.) en
van Eijsden lieten scherpe afkeuring
horen aan het adres van de eigenaars
van woningen die de wet Grootboek
Woningverbetering aan hun laars
hebben gelapt. Het oordeel van de
Kamer over het aanvaarden van die
regeling destijds liep sterk uiteen. De
katholieke woordvoerder zei, dat het
een uit nood geboren compromis was
geweest, waar men dus, na de zaak
te hebben bijgeschaafd, vooral om po
litieke redenen mee in zee was ge
gaan. De grote rechtsonzekerheid die
eruit is voortgekomen was de reden
dat hij er nu vanaf wilde. De pro
testantse spreker beriep zich op vroe
gere waarschuwingen evenals de heer
van Dis (S.G.P.) die juichte dat dit
„wanprodukt" van socialistische wet
geving" nu verdwijnt. De heer Kra
nenburg (P.v.d.A.) dacht daar be
paald anders over en waste zijn han
den in onschuld met de opmerking
dat het kabinet-De Quay capituleert
voor 50.000 wetsovertreders.
De Kamer zal waarschijnlijk donder
dagavond al de interpellatie-Van Mas-
trigt houden over de bouwstaking.
Mocht het huurdebat langer duren, dan
komt dit vrijdag aan de orde. De heer
Burger (P.v.d.A.) heeft getracht de bei
de debatten in elkaar te strengelen,
maar daar ging niemand op in.
Dinsdag is zoals reeds gemeld de eerste Nederlandse vrouwelijke parle-
mentsstenograaf in dienst getreden. Het is mej. Marie A. van Eek, geboren 23
maart 1936 te Temeuzen. Mej. Van Eek krijgt hier bloemen aangeboden van
haar directeur de heer H. van der Velde.
DEN HAAG, 7 maart Gaarne geeft
de minister van Binnenlandse Zaken,
mede namens zijn ambtsgenoot van
Buitenlandse Zaken aan de Eerste Ka
mer de verzekering, dat ook door hem
de wenselijkheid wordt erkend de Sta-
ten-Generaal deel te doen hebben aan
ontvangsten en andere plechtigheden,
welke ter gelegenheid van het staatsbe
zoek van regeringshoofden van vreem
de mogendheden worden georganiseerd.
Doch anderzijds zullen de wijze waar
op en de mate waarin dit kan geschie
den toch afhankelijk moeten worden ge
steld van de aard der plechtigheden en
van de plaats, waar deze het meest ge
schikt kunnen worden gehouden.
Voor het mede als gastheer doen op
treden van de Staten-Generaal bestaat
naar het oordeel van de bewindslieden
geen aanleiding. Wel ware in voorko
mende gevallen te overwegen of wel
licht voor de Staten-Generaal niet een
eigen, zelfstandig aandeel in de ceremo
niële functies zou kunnen worden gere
serveerd.
Advertentie
Eerste-Kamervoorzitter Jonkman had
het dinsdag te druk door het bezoek der
hoge gasten uit Peru om zijn taak in de
Kamer waar te nemen, 's Avonds werd
hij daarom vervangen door mr. G. Vixse-
boxse en 's middags door de 88-jarige
prof. mr. A. Anema foto rechts).
mm
- /ff*
aan het strand" van Isaac Israels, geveild bij Mak v. Waay.
AMSTERDAM, 8 maart Tijdens
een veiling van werken van moderne
schilders bij „Mak van Waay" te Am
sterdam is het kleine doekje met de
vrouwenkop „Marjorie" van Kees van
Dongen geveild voor ƒ8400,. en ,,Het
grijze hoedje" van dezelfde schilder
voor ƒ7200,-. Beide werken kwamen in
handen van Nederlandse verzamelaars.
Een Vlaams landschap met ploegende
boer van de Belgische schilder Constant
Permeke bracht 5400,- op en zijn zee-
gezicht ,,Blïiuwe avond 2100,— Diens
„Grijze zee" daarentegen bracht het
niet verder dan 700,- na een aanvan
kelijke inzet van 1.000,-. Ook deze doe.
ken blijven ln ons land.
Op een aquarel van Rik Wouters is
levendig geboden. Deze „Dame aan een
tafel in een interieur" ging voor 3600
naar een Belgische particulier. Enkele
kleine doeken van Karei Appel werden
°P ƒ620 en ƒ860 afgeveild. Zijn „Figuur"
uit 1951 bracht het met 1550,- boven
de duizend gulden.
Veel belangstelling was er voor een
i.ek Y?11 CamPigli „Baders op een
rots Na een inzet van ƒ2500,- steeg de
prijs snel tot 4„00,-. Twee werkjes van
Clave brachten 2400,- en 2450,- op.
De „Terre au printemps" van Corneil-
le, die reeds eerder te zien was op de
Corneille-expositie in het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam, bracht het tot
1650,-.
Van de oudere werken zij nog ver
meld: een landschap van Hondecoeter
700,-) en een paneel uit 1649 van Ge
rard Honthorst 1400,-).
Tenslotte brachten enkele doeken van
Isaac Israëls het boven de ƒ2.000,-. Zijn
„Baders aan het Lido-strand" kwam
voor ƒ4100,- in handen van een verza
melaar.
rVj&Uk S.V»» JW»
KING 4 SIZE
20 STUKS F
ALKMAAR, 8 maart Voor de recht
bank hebben vandaag terecht gestaan
een 47-jarige grondwerktuigkundige uit
Den Berg, een 42-jarige vliegveldchef
uit Den Haag en een 41-jarige en een
32-jarige vlieger, beiden uit Rijswijk.
Allen werden verdacht van diefstal van
vliegtuigbenzine op Texel ten nadele van
de N.V. Schreiner en Co. Beklaagden
beriepen zich er op, dat zij iets deden
wat traditie was geworden. Zij verkeer
den in de veronderstelling, dat destijds
een chef toestemming had gegeven om
dagelfiks enige benzine uit de tankinstal
latie van het vliegveld Texel te gebrui
ken. Dit betrof dan de eerste twintig
liter, die met condenswater vermengd
waren en die toch veiligheidshalve
moesten worden afgetapt.
De verdedigers, die tot vrijspraak
concludeerden, betoogden, dat de firma
Schreiner niet benadeeld was. De gesto
len benzine, circa 5.600 liter per jaar,
kwam op een bedrag van 2.800 jaar
lijks. De verdachten reden op deze ben
zine in het weekend naar huis en
spaarden zodoende hotelkosten. Thans
bedragen deze onkosten circa ƒ1.000,-
per maand. (De zaak kwam aan het
rollen door de aangifte van een Texelse
hotelhouder). Ook voerden de verdedi
gers aan, dat de firma Schreiner con-
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 8 maart In de Eer
ste Kamer heeft zich vandaag een ge-
dachtenwisseling ontwikkeld over de
geestelijke verzorging in het leger
en de taak van het Humanistisch Ge
nootschap daarin. De heer De RtJk
P.v.d.A.) had geviaagd om geljike
mogelijkheden voor de humanistische
verzorging, vergeleken met de steun
die rooms-katholleken en protestants-
christelfiken van de overheid geme
ten. Minister Visser hield vol dat van
een behoefte bij de troep aan huma
nistische verzorging niets was geble
ken en dat buitenkerkelijk niet het-
'elfde is als humanistisch. Moeit die
behoefte er toch wel blijken te be
staan dan was de bewindsman tot
steun bereid.
Volgens de heren Algra (AR) en
Maenen (KVP) echter dient de overheid
zich te houden aan het christelijk karak
ter van de geestelijke verzorging. De
kerk is meer dan een „genootschap
zei mr. Algra. Volgens de heer Lou-
wes (VVD) moeten de humanisten in
de gelegenheid worden gesteld het bes
te dat in hen is te geven aan de mili
tairen die daarop prijs stellen. „Ik heb
wel eens de indruk dat de humanisten
met hun verlangen naar goedheid en
eerlijkheid, zich in „de voorhof van het
christendom bevinden", ook al zullen
zij de deur misschien nooit vinden", al
dus de heer Louwes.
Advertentie)
(bij apoth. en drog.)
70, 90, 1.4S (extra groot)
'n kwaliteitsprodukt van de Wybertfabrieken.
tractueel 120 liter per uur in rekening
moest brengen voor de vliegtuigen, die
ze voor de Luwa liet vliegen. In werke
lijkheid werd maar 95 liter per uur ge
bruikt. Het was daarom niet te verwon
deren, dat de diefstal van de benzine
oogluikend werd toegelaten.
De officier van justitie, mr. dr. J.
Vellinga, eiste tegen de twee eerste ver
dachten, die ongeveer drie jaar zich op
deze wijze benzine hadden verschaft,
een gevangenisstraf van vijf maanden
met aftrek, en zes maanden met aftrek.
De twee vliegers, die minder benzine
hadden gebruikt, hoorden lichtere straf
fen tegen zich eisen, n.l. drie maanden
voorwaardelijk met 400,- boete en één
maand voorwaardelijk en 200,- boete.
Uitspraak 22 maart.
HOLLANDIA (ANP) Het eerste
Papoea-meisje in Nederlands Nieuw-
Guinea is geslaagd voor het diploma
verpleegster-vroedvrouw. Het is de 21-
jarige Maria Nukuboi uit het dorp Dojo
in het district Sentani die dit diploma
te Hollandia heeft behaald.
Maria Nukuboi verkreeg in 1956 haar di
ploma verpleegster N.G.D. en volgde
hierna een 2-jarige opleiding in prena
tale zorg, verloskunde en kraamverzor-
ging. Hiermede is de eerste leerling af
geleverd van de georganiseerde oplei
dingen bfi de dienst van gezondheids
zorg.
Na de uitreiking van het diploma
overhandigde de heer Biersteker, als
hoofd van de afdeling kindersterftebe-
strfiding, aan Maria een grote verlos-
trommel met alle benodigdheden voor
de dagelijkse praktijk van een vroed
vrouw benevens een bloeddrukmeter.
Deze materialen werden door de Unicef
ter beschikking gesteld.
Verwacht wordt, dat er in de komende
jaren regelmatig enige vroedvrouwen
van inheemse landaard gediplomeerd
zullen worden, teneinde de moderne ver
loskundige techniek ook in de grotere
dorpen te brengen. Overwogen wordt
om Maria Nukuboi in Sowek (Biak) te
plaatsen, een dorp van ongeveer 2000
zielen waar de bevolking in inheemse
stijl een kraamkliniek heeft gebouwd.
ARNHEM, 8 maart Voor de recht
bank hebben vandaag terecht gestaan
een 30-jarige machinist uit Apeldoorn,
een 42-jarige schilder uit Arnhem en
een 26-jarige autospuiter. De eerste
eerste twee waren er van beschuldigd,
in de nacht van 30 op 31 augustus uit
het stationsgebouw van de Gelderse
Tramwegen te Dieren een brandkast
met inhoud te hebben ontvreemd. Een
der verdachten bekende, de ander bleef
volharden in zijn onschuld.
Aan de derde beklaagde waren dief
stallen ten laste gelegd. Tegen de ma
chinist luidde de eis vijf jaar met af
trek en f150 boete of dertig dagen. Te
gen de schilder werd tweeëneenhalf jaar
met aftrek geëist en tegen de autospui
ter zes maanden met aftrek. Uitspraak
22 maart.
EINDHOVEN, 8 maart. Gister
nacht is de 45-jarige rangeerder B. van
den Berg uit Eindhoven overleden.
Maandagavo-.d omstreeks tien uur werd
hij op het emplacement van de N.S.
door tot nu toe onbekende oorzaak over
reden door een afgestoten wagon. Het
slachtoffer laat een vrouw en twee kin
deren achter.
(Advertentie)
flitsen de pijn weg
7riidaa 11 maart 1910 vierde
kapitein F. J. PSachse
van het Nederlands-Indi
sche leger zijn veertigste ver
jaardag in een kampement aan
de Humboldtbaai aan de Noord
kust van Nieuw-Guinea. Vier
dagen tevoren had hig het kamp
Officieel in gebruik genomen en
het de naam Hollandia gegeven.
Maandag 7 maart heeft de stad
Hollandia (ongeveer vijftiendui
zend inwoners) haar vijftigjarig
bestaan herdacht en vrijdag
hoopt generaal-majoor b.d. zijn
negentigste verjaardag te vieren.
,De festiviteiten heb ik niet bij
kunnen wonen. Als je negentig
jaar bent moet je bescheiden
zijn en ik voelde er niet veel
voor om een nieuwe tropenuit-
rusting aan te schaffen", zegt ge
neraal Sachse. „Ze vieren het nu
wel op 7 maart, maar eigenlijk
had dit vorig jaar september
moeten gebeuren. Toen was het
namelijk vijftig jaar geleden, dat
ik met mijn detachement van
tachtig militairen met vrouwen
en kinderen, topografen, sociolo
gen en zoölogen een bivak op
sloeg aan de Humboldtbaai, om
vandaar uit verkenningstochten
in het nog onbekende grensge
bied van Nederlands- en Duits-
Nieuw-Guinea te ondernemen", aldus de generaal, die een verklaring heeft
voor de keuze van de naam Hollandia. „De Duitsers hadden in die buurt
een nederzetting „Germaniahoek" en wij hebben er toen maar iets met Hol
land van gemaakt." De generaal komt pas goed op dreef, als hij over zijn
exploratietocht begint te vertellen. De toenmalige kapitein Sachse moest
namelijk in opdracht van de Nederlandse regering het grensgebied in kaart
brengen en zoeken naar een natuurlijke grens, die de denkbeeldige schei
ding, de 141e lengtegraad, zou kunnen vervangen. Bovendien wilde men
gegevens hebben over de bevolking, de dieren en de fauna van het gebied.
De nu bijna negentigjarige stichter van Hollandia vertelt ons uitvoerig
over zijn belevenissen. Hij haalt er dikke boeken bij - verslagen van de
militaire verkenningstocht - waarin zijn naam vele malen wordt genoemd
en de foto's, die hij toentertijd gemaakt heeft en die veelvuldig gebruikt zijn
om beschrijvingen te illustreren. Er komen grote kaarten van Niéuw-Guinea
op tafel, waarop hij de route aanwijst, die gevolgd werd. „Kijk zo zag het er
eerst uit: hele lappen wit gebied, maar nou moet je deze kaart eens zien,
die hebben wij na onze tocht gemaakt." Kapitein Sachse en zijn mannen
doorkruisten twee jaar lang de binnenlanden rond Hollandia, verzamelden
vele waardevolle gegevens over het nog onbekende grensgebied en de bevol
king en Legden op kaarten de natuurlijke grens vast. De eerste wereldoorlog
heeft echter roet in het eten gegooid, vandaar dat de denkbeeldige grens
nooit door de zo moeizaam verkende natuurlijke grens is vervangen.
Generaal Sachse werd in 1870 in Gombong op Midden-Java geboren, waar
zijn vader majoor bij het toenmalige Nederlands-Indische leger was. Op zijn
veertiende jaar ging hij naar Nederland, naar het „Jonge-hereninstituut Van
Kinsbergen", want hij wilde zee-officier worden net als zijn oom en beide
neven. In 1887 slaagde hij voor zijn adelborsten-examen en vier jaar later
werd hij tweede luitenant bij de mariniers. Hij is echter maar kort zee
officier gebleven, want in 1893 kregen hij en zijn vrienden van de minister
de goede raad om maar naar iets anders uit te zien, daar het Korps Mari
niers zijn langste tijd achter de rug had.
„We waren zo woedend, dat we direct in het Vreemdelingenlegioen wilden,
maar toen we hoorden, dat daar alleen Fransen officier konden worden,
hebben wij er maar van afgezien. Mijn vrienden namen ontslag uit de dienst
en ik ging over naar het Nederlands-Indische leger en keerde terug naar Java.
Na tal van overplaatsingen en bevorderingen sloot generaal-majoor Sachse
zijn militaire loopbaan by het K.N.I.L. in 1927 af. Hij ging met pensioen en
keerde terug naar ons land. Het klimaat beviel hem. echter maar matig en
hij trok daarom naar het warme zuiden en ging in Nice wonen. Na een
verblijf van vijf jaar in deze stad kwam hij op aandrang van zijn kinderen
weer naar Nederland, waar hij zich. geheel ging wijden aan zijn hobby.
achnHellpn hniiiiiP'Yi
In zijn woning in de Schuytstraat in Den Haag prijken nu nog de brik
„Irene" en de „Dromedaris", waarmee Jan van Riebeeck rond de Kaap voer
„Het is toch eigenlijk wel erg, dat wij als zeevarende natie nergens een
behoorlijke gelegenheid hebben om modelscheepjes te laten varen. In een
tijd, dat op de meeste gemeentebegrotingen een tekort prijkt, hoeven we
niet te proberen om voor zo iets nog geld te krijgen", zegt hij spijtig, ue
generaal knutselt nu niet meer met scheepjes, daar zijn zijn ogen niet scherp
genoeg meer voor. Wel maakt hij zo nu en dan nog eens een kastje o)
doosje, al vindt hij ze zelf nogal grof.
De stichter van Hollandia is nooit meer terug geweest op Nieuw-yuinea.
„Ze hebben me beloofd, dat ze een film zullen sturen ven, °e testiviteiten
en ik ben erg benieuwd, want er moet veel veranderd zijn."
