Foto's en gedichten roepen het
gebeuren uit de'oorlog weer op
Treffende bijdrage van Rijksinstituut
tot lustrumherdenking van bevrijding
Steeds weerkerend motief van
door kogels geschonden muur
Duitse politie neemt nazi-
gezinde schipper in arrest
Onverwachte ontmoetingen
„TOEN.... 1940-1945"
Zeven miljoen
sigaretten
gestolen
Drie kinderen
in brandend
veld gedood
Nederlandse in
Spanje verdwenen
zuiver, zuiver, natuurzuiver
MjrWrrndV™™'*
Drama in Engeland
De fraude te Tietjeik
KASSIER BEKENT
VERDUISTERING
VAN 19.000
DE HAKENKRUISVAARDER
Ir. J. Groeneveld de
Kater overleden
Vlaggetjesdag
op 21 mei
V erkeer songelukken
Drie kinderen en een
man omgekomen
'f
WOENSDAG 20 APRIL 1960
PAGINA a
AMSTERDAM, 20 april.
Als er aan de organisatie niets
hapert dan hebben vanmor
gen alle achtduizend gezin-
nen in Nederland, waarin de
verzorg(jen verblijven van de
Richting 1940—'45, als bijzondere
attentie in verband met de nade-
£ende lustrumherdenking van de
bevrijding van Nederland van
»hun" stichting een exemplaar
ontvangen van „Toen1940
1945", een keur van de beste
foto's uit de archieven van het
Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie (meer dan honderd) en
een goede dertig gedichten, tijdens
de jaren van oorlog en verdruk
king door Nederlanders geschre
ven. Maar behalve deze achtdui
zend telt de eerste oplage van
Toen" nóg tweeëndertigduizend
exemplaren. De belangstelling
van de boekhandel voor deze,
voor Nederlandse begrippen waar
lijk niet bescheiden, eerste oplage
was bovendien zo groot, dat he
Staatsdrukkerij- en Uitgeverij
bedrijf thans, op de dag dat de
eerste oplage verschijnt, reeds
met man en macht werkt aan een
tweede oplage, die 30.000 stuks
zal omvatten. In betrekkelijk
korte tijd komt zodoende een uit
gave, die in de winkel toch altijd
nog 3.90 kost, en die betrekking
heeft op oorlog en bevrijding,
terecht in 70.000 Nederlandse ge
zinnen; een treffend bewijs voor
de snel toenemende belangstelling
voor de gebeurtenissen uit de
Tweede Wereldoorlog. Eigenlijk is
„Toen1940—1945" een voor
proefje van het verzamelwerk
over de oorlog, dat de apotheose
belooft te worden van het hele
Rijksinstituut. Het is altijd de be
doeling geweest, dat aan het ver
zamelwerk een afzonderlijk deel
met illustraties zou worden toe
gevoegd. De tekst van het hoofd
werk moet nog geschreven worden,
door de directeur namelijk, dr. L.
de Jong. Men vond het bij Oor
logsdocumentatie jammer, dat
alle 100.000 foto's, die men daar
bewaart, in hun mappen zouden
moeten rusten totdat het Insti
tuut zijn laatste uitgave aflevert.
Vandaar dat het plan rijpte voor
een uitgave, zoals die nu in
„Toen1940—1945" is ver
wezenlijkt. Aanvankelijk was het
de bedoeling, dat men voor de
onderschriften gebruik zou maken
*an brokjes oorlogs- en verzets
poëzie, maar thans nemen de ge
dichten een zelfstandige plaats in.
Ontwerper Maastunnel
In de buurt van „grot der
zigeuners" gekampeerd
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
Kijk, daar ontmoet U plotseling
een oude kennis. Een dienst-
makker. Of een reisvriend van
vroeger. Wat nebt U die in lang
niet gezien Nu opgepast!
Roep niet spontaan van:
„Kerel, wat ben jij dik gewor
den!" of: „Ik herkende je haast
niet, zeg, met die dikke bril
en dat grijze baar!" Weet U,
we veranderen allemaal met de
jaren. Maar wie wil er nu zo
pardoes met dat feit geconfron
teerd wordenU toch ook
niet? Hernieuw de vriendschap
goed! Weet U wat altijd een
goed begin is van de hernieuwde
vriendschap? Het presenteren
van een GladstoneWant
Gladstone is - met of zonder
filter - een sigaret die iedereei
voldoening schenkt!
i
VOORNAAM EN AANGENAAM
Advertentie
Jan Campert en, haast als voortzetting
daarvan, schitterende regels van Nij-
hoff (,,Ziet, 't vlagdoek dat uw baar
niet heeft gedekt ontpiomt zich boven
ons, en 't volkslied dat u bleef onthou-
den zet zijn klanken in en Bloem
(en niet één van de ongeborenen zal
dë vrijheid ooit zo beseffen'')maar de
verrassing komt in de blJdr®fe" 70als I
naamlozen of literair-naamlozen. zoals
in het gedicht „Polen" van J. Citroen
Kater, dat zó eindigt:
WaenVneédrindringt eenmaal die tijding
door mijn gevangenis heen
bevangen
door een razend verlangen
naar Holland
naar Holland alleen
Vermelding verdienen v°orïf„Af ^£5"
te, zeer sober gehouden toelichti g
die dr. de Jong heeft geschreven, en
vooral het nobele proza, waarin H.
van Randwijk de bezettingstijd
samengevat en die in graniet is ui g
houwen op de Erebegraafplaats ie
Bloemendaal.
„Toen... 1940—1945" is een uitgave,
waarmee het Rijksinstituut .V0°L
logsdocumentatie en meer m
zonder de samenstellers eer inleggen,
een uitgave tenslotte, die m menig r -
derlands gezin op verantwoorde wij
de herinnering zal levendig houden aan
een tijd, toen Nederland, naar net
woord van Van Randwijk. 'geNfJr f>rl
en vernederd" was, „nochtans vrijer e
weerbaarder dan ooit".
H. J. NEUMAN.
Lidya Winkel, van wie ook het denk
beeld afkomstig is, in dit boek de el
kaar versterkende elementen van poëzie
en fotografie te combineren, heeft een
eerste selectie gemaakt. De directeur
van het Rijksinstituut en de graficus
Dick Elffers zijn vervolgens bij de uit
eindelijke vormgeving betrokken. Bij de
montage der foto's keert telkens het
motief terug van muren die door de ko
gels der Duitse executiepelotons zijn ge
schonden.
Men heeft zich uitdrukkelijk voorge
steld een boekwerk te vervaardigen
voor het Nederlandse huisgezin. Het
leven in de concentratiekampen ook
voor zover dat leven zijn einde vond
in de gaskamers en de lijken uit de
hongerwinter zijn nu eenmaal aspecten,
die voor een eerlijke weergave van de
oorlogsjaren niet weg te schrappen
wijzen heen naar onvermoede
men nim menselijke natuur en vor-
dip on lS^°?amg een waarschuwing,
wordiF noch in de gezinnen kan
men in fo1f1St,-v1'aar overigens kan
HUV' L u Jmillekrii1g „Toen... 1940—
sruweS v-en zonder op de aller
gruwelijkste bijzonderheden te stuiten.
„rFsenteüeV tl* „f?kozen zijn, beogen re-
presentatief te zijn en zij zijn dat ook
L U beeld van marche-
rende Duitse soldaten onverbrekelijk
bij heel deze weer tot leven geroepen
episode en het keert in de foto-collectie
van het Rijksinstituut dan ook in hon
derden varianten terug. De beide pla
ten in ,,1 oen.. 1940—1945» geven alle
essentiele aspecten van deze marcheer-
lust op griezelig-afdoende wijze weer.
De gebeurtenissen in de meidagen van
1940, het bombardement van Rotter
dam, de capitulatie van Nederland, de
a,nierdemonstratie, de Jodenvervolging,
de illegaliteit, de razzia's, de gruwel
van de kampen, de propagandaoorlog,
de honger, de ontbering en tenslotte
dl bevrijding vinden in deze foto's haast
allemaal op treffende wijze gestalte.
De samenstellers hebben zich ook
moeite gegeven het gebeuren m Neder-
moeite geg ng de ooriog ,n afbeel_
te verhalen; vermoedelijk heb-
dmgen te foto>s de grootste eisen
i ia aan het technisch kunnen van
gesteld a® he Rotogravure Maat-
de Nederlandse^ Ret spreekt in dit
schappij te Le wanneer dr. De
verband boekdele reproducties in
^0To!nFer?9a4^i945" beter zijn dan de
originele foto's...
Wat dan de gedichten^aangaaH
heel dikwijls b zelden
bijzonder hoog P >een stadium
ook blijven zij steken in. Maar het
van goedbedoeide rum een hebben,
aparte cachet, dat flai zHn voort-
steekt hierin, dat zij allemaal m en pri_
gekomen uit een bijzonder de ver-
maire inspiratie. Soms is mach-
ontwaardigmg, die de dichte Jan
tig wordt, zoals in het gedicnt v
Engelman:
„Hun laarzen klotsen in
bij marsgezang op slavenmaat.
zij denken hier te huizen,
besmettelijk als luizen.
Er uit! Er uit, vervloekt gespuis'.
Men keert met bezemen het huis
waar gij zijt ingetogen
met vals gefleem en logen.
LONDEN, 20 april, (UPI) Van een
parkeerplaats in een Londense buiten
wijk is gisteren een vrachtauto gesto
len met voor ruim 350.000 gulden siga
retten aan lading, zeven miljoen stuks
in totaal. De auto was op weg van de
Gallaghersfabrieken in Noord-Ierland
naar een opslagplaats in Londen.
WEYMOUTH, 20 april, (UPI) Bij
een brand in een veld gaspeldoorns in
Weymouth in Engeland zijn gisteren
drie kinderen omgekomen en werd een
vierde gewond. De kinderen speelden
op een terrein in de buurt van hun
huis, waar vakantiegangers zich dik
wijls ophouden. De brandweer acht het
niet onmogelijk dat de brand, die ver
scheidene hectaren verschroeide, is ont
staan door een weggeworpen sigaret
tenpeukje. Een voorbijganger is er in
geslaagd een der om hulp roepende
kinderen uit de vuurzee te trekken.
De kinderen waren allen uit hetzelf
de gezin. Gedood werden de zevenjari
ge Andrew, de vijfjarige Nicholas en
de tweejarige Katherine. Hun tienjarig
broertje Mark ligt in het ziekenhuis
waar zijn radeloze ouders, het echt
paar Edmunds, aan zijn bed zitten.
De politie acht het ook mogelijk dat
de kinderen met vuur of met een
brandglas hebben gespeeld.
LEEUWARDEN, 20 april De 60-
iarige kassier van de coöperatieve boe-
renleenbank te Tietjerk, die in het huis
van bewaring te Leeuwarden was in
gesloten, verdacht van fraude, heeft be
kend dat hij verduisteringen heeft ge
pleegd tot een bedrag van circa
f 19.000.- Het accountantsonderzoek bij
de bank duurt voort. Het wordt niet
onwaarschijnlijk geacht, dat het ver
duisterde bedrag hoger zal blijken te
zijn. De kassier zou de verduisterde gel
den voor privédoeleinden hebben ge
bruikt.
SEVILLA, 19 april In de zigeuner-
wijk is in de nacht van Goede Vrijdag
de 34-jarige Nederlandse toeriste mevr.
H. M. Overwater verdwenen. Zij sliep
met haar man in hun auto nabij een
plaats, bekend als de „grot der zigeu
ners". Aangezien zij reeds verscheide
ne malen aan geheugenverlies geleden
heeft, vermoedt men dat dit nu weer
het geval is en dat zij uit hoofde van
haar belangstelling voor folklore een
groep zigeuners gevolgd is. Mevr. O.
is het Spaans niet machtig. Het is niet
bekend uit welke plaats in Nederland
zij afkomstig is.
LOBITH, 20 april Schipper Hoovie
van het niet in Nederland toegelaten
Rijnschip Greta" is gisteren van
boord gehaald en door de „Wasser-
schutz-polizei" ingesloten.
De schipper, (die in een Reuter-be-
richt de 51-jarige Wilhelm Storb uit
Duisburg wordt genoemd) bood geen
weerstand toen hjj van boord werd ge
haald en gearresteerd wegens het voe
ren van een nazi-vlag in het openbaar.
Hij zal voor een rechter-commissaris
worden geleid.
De Duitse douaniers hebben reeds
zaterdagmiddag de hakenkruisvlag
door midden gescheurd. De Duitse po
litie heeft de vlag in beslag genomen
onder protest van Storb. Hij zei haar
te willen houden als aandenken aan
zijn tijdens de tweede wereldoorlog
overleden broer. Deze hakenkruisvlag
zou over diens kist gespreid zijn ge
weest. De politie heeft voorts uit de
stuurhut een exemplaar van Hitleri
„Mein Kampf", geschriften van Goeb-
bels en Alfred Rosenberg en een por
tret van Himmler weggenomen.
Tijdens zijn verhoor verklaarde hij
aan de politie de Swastika-vlag te heb
ben ontvouwd en de oude nationale
vlag te hebben gehesen uit boosheid op
de Nederlandse douane-beambten, die
hem te veel vragen zouden hebben ge
steld. Volgens de Duitse politie was
de Greta" naar de Duitse Rijnoever
gedreven nadat zes Nederlandse dou
ane-ambtenaren aan boord van het
schip waren geklommen en het anker
hadden gelicht.
Schipper Hoovie heeft gistermorgen,
voordat hij werd gearresteerd, een
pak slaag opgelopen toen hij met de
Duitse politie een woordenwisseling
kreeg.
(Advertentie)
n ontluistering van het bestaan, de overal doorbrekende armoede en de naderende
hnnnersnood komen in deze Amsterdamse oorlogsfoto op beklemmende wijze
no, y naar voren.
DEN HAAG, 19 april In de ouder
dom van 75 jaar is overleden ir. J.
Groeneveld de Kater, oud-president-di
recteur van de Nederlandse aanne
mingsmaatschappij voorheen H. F.
Boersma.
De heer Groeneveld de Kater is voor
al bekend geworden door zijn ontwerp
van de bekende Maastunnel in Rotter
dam. Hierbij heeft hij zijn eigen uit
vinding de voegdichting toegepast,
die een groot succes bleek.
Andere belangrijke werken van de
heer Groeneveld de Kater zijn onder an.
dere de Koninginnebrug in Rotterdam,
het gebouw van nv. Van Nelle, het post
kantoor en het oude gebouw van de
Bijenkorf in Rotterdam, alsmede het
gebouw van de Bijenkorf in Den Haag
en het kantoor van de verzekerings
maatschappij „De Nederlanden van
1845". Hij heeft onder meer meegewerkt
aan de totstandkoming van de sluis
te Jutphaas, de reparatiewerkzaamhe
den aan de sluis te Hansweert en de
bekende sluis in Tiel, voor welk werk
hij in 1952 benoemd werd tot officier
in de orde van Oranje Nassau. Na het
bombardement van Rotterdam heeft hij
onder meer meegewerkt aan het herstel
van de kademuren van de Rotterdam
se zeehavens. Bij het herstel van de ka
demuren van Walcheren zijn voor het
eerst de door ir. Groeneveld de Kater
ontworpen palen met manchetten ge
bruikt. Ook in het buitenland genoot
zijn werk bekendheid. In Engeland, het
voormalige Nederlands Indië, Frankrijk
en Afrika vindt men werken naar zijn
ontwerp. De door hem ontworpen en
door koningin Elizabeth van Engeland
in 1954 geopende stuwdam in Oeganda
is een van zijn belangrijke werken.
De heer Jacobus Groeneveld de Ka
ter, geboren Klaaswaal, studeerde in
1909 in Delft als ingenieur af. Zijn eer
ste werk bestond uit de aanleg van een
tramlijn in Schoorl. Hierna kreeg hij
de opdracht voor een verbeterde dak
constructie voor het Vredespaleis.
Advertentie
„Een grote laars, een plompe voet
zo luidt het commentaar van de
onbekende dichterdat is geplaatst
bij deze foto van marcherende Duit
sers in Den Haag.
De verontwaardiging slaat om in
wraakzucht bij H. Hoogendijk:
„Waar ter wereld klinken koren
schoner dan de aria
die de R.A.F. doet horen
op haar weg naar Mofrika?"
Hoezeer een prozaïsche behoefte kan
worden aangewend om de beklemming
in de Jappenkampen wat te verlichten,
bewijst Willem Brandt in „Beleefd ver
zoek":
„Span prikkeldraad en dreig met ba
jonetten
en leg ons als sardines in een hong,
verdor ons hart, sla boeien om de
tong,
onthoud ons vitaminen, vlees en vet
ten,
plunder mijn huis die reeds mijn land
bezetten,
ontruk mij aan mijn kinderen, mijn
vrouw,
beloon verraders en bestraf de
trouw...
('If you have tears, prepare to shed
them now...
Maar stuur in godsnaam eens wat
cigaretten!
We lezen de vertrouwde verzen van
Vlaggetjesdag zal dit jaar
m IJmuiden, Schevemngen en Vlaarain
gen worden gevierd. Op maandag
mei vaart de haringvloot uit. De aa:uvo
van de eerste Hollandse Nieuwe kan
op 27 mei worden verwacht.
AMSTERDAM, 20 april - Drie ver
keersongelukken waarbij jonge kinae
ren omkwamen hebben zich glste"n
voorgedaan. In Den Haag is op net
Zuidwerfplein de zesjarige Alexander
Truffino, die met zijn vliegende hollan-
der op de rijbaan kwam door een per-
sonenauto overreden en om het iGven
gekomen.
Een zesjarig meisje uit het gezin
W.V. uit it dorp Weiwerd reed op een
autoped achter een naaimachine en stak
plotseling de weg over. Een juist pas
serende auto reed haar aan- Het kind
was op slag dood.
Het tweejarig zoontje van de familie
Verschoor te Luttenberg is door een
groente-auto overreden en op SIag se~
dood. Het kind stond tegen de auto toen
deze zich in beweging zette Het viel en
geraakte onder een der achterwielen.
Op de wandelweg te Wormerveer is
de 71-jarige bromfietser A. van Diepen
gegrepen door een trekker met opleg
ger van een Tilburgse brouwerij. Tijdens
het vervoer naar het ziekenhuis over
leed de bejaarde man.
20 STUKS F U
