j™"PREMIÈRE OP HEMELVAARTSDAGi
BRANDNETELS BIJ DE BRON
Vluchtige tocht langs roemrucht
verleden en levende actualiteit
C \T Verc^er naar
ZATERDAG 14 MEI 1960
PAGINA
In Tegelen, het Oberammergau
van Nederland, zijn alle voor
bereidingen voor de omvang
rijke cyclus van meer dan dertig
Passiespelopvoeringen getroffen.
Duizenden folders en affiches zijn
tot ver buiten Nederland ver
spreid, het „Doolhof" - theater is
grondig opgeknapt en verbeterd,
de schier eindeloze repetities zijn
achter de rug, kortom het spel
„van Gabbatha naar Golgotha"
kan beginnen
De ruim zes honderd spelers en
medewerkers van de Passiespelen
1960 zijn blij dat het zover is, al
zien zij met spanning de première
op 26 mei a.s. (Hemelvaartsdag)
tegemoet. Bijna duizend hoge au-
toriteiten, beduidend meer dan
andere jaren, hebben toegezegd
aanwezig te zullen zijn.
De pauselijke internuntius
mgr. Guisseppe Beltrami komt,
evenals de bisschop van Roer
mond mgr. P. Moors, diverse mi
nisters en staatssecretarissen met
aan het hoofd minister-president
De Quay, ambassadeurs en ge
zanten van vele landen, vrijwel
alle leden van de eerste en tweede
kamer en voorts tal van andere
geestelijke en wereldlijke hoog
waardigheidsbekleders.
het zuiden Doornik
a'er>cijn en Kamerijk. Of moeten
'1 schrijven: Tournai, Valenciennes
Cambrai? Hoe lang mag het ge-
r en wezen dat deze plaatsen Vlaams
Naren. deel van de Nederlanden, tot
^'l|i Gouy bij Le Catelet toe, waar
bron van de Schelde te vinden is.
a enig zoeken te vinden, als men
tïeen gedienstige gids tot zijn beschik-
l'Ug heeft. Het kleine dorpsweggetje
°opt er geasfalteerd langs, maar men
hïoet toch nog een paar honderd me
ier een zandweg op om er echt
te komen. Aan het begin van het pad
is op een laag muurtje met zwarte
'etters geschreven: Source de lEs-
(,JjUt, met een pijl daaronder, maar het
j "°k maar toeval als men dat ont-
tK Noord-Franse syndicat
Vragen over Belgische
invoerheffing op vleeswaren
Vandaag z(jn zij in de gelegenheid
om zich goed in hun rollen in te le
ven, omdat thans de generale repe
titie voor de spelers in feite de
eerste uitvoering plaats vindt. Na
de avant-première voor de school
jeugd op zaterdag 21 mei en de pre
mière voor genodigden op donderdag
26 mei zullen de zeshonderd mede-
spelers ontvangen, bestaat uit twee gra
tis consumpties per voorstelling. Een
uitgave, waarmee nog altijd een be
drag van ruim vijfentwintigduizend gul
den gemoeid is. De gelden, die na af
trek van de onkosten overblijven ko
men voor een gedeelte terecht in het
reservefonds, dat bedoeld is als finan-
ciele basis voor de komende passiespe
len. Een ander gedeelte wordt uitge
keerd aan culturele en charitatieve
instellingen. In het verleden bedroe
gen deze uitkeringen rond vijftig dui
zend gulden. Ongeveer eenzelfde be
drag wordt uitgetrokken voor de tra
ditionele vakantietrip, die de medewer
kers aan het passiespel na afloop van
het lange speelseizoen gaan onderne
men. Dit gebeurt steeds direkt na de
dag, waarop een legertje kappers hon
derden Tegelenaren van hun weelde
rige haardos en baard berooft. Voorlo
pig komen de kappers er nog niet aan
te pas. De achtste cyclus voorstellingen
van het boeiende passiespel „Van Gab
batha naar Golgotha" moet nog begin
nenCOR BERTRAND
v V.
Tegelen staat opnieuw voor zijn
Ir> i
O het oude, maar jong gebleven
ei}t is de fruitmarkt naast het
Dorische vleeshuis kleurig en
levendig.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIItlllllllllllllllllllllllltllll
PASSIESPELEN
iiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiitiiiimmiiimiiiiiiimiiiiiiiiiii
hi.
REISJE langs de Schelde
Vooral voor de 58-jarige regisseur
André Thijssen is deze première een
opwindende gebeurtenis. Verloopt de
eerste opvoering goed, dan behoeft hij
zich over de daarop volgende voorstel
lingen weinig zorgen meer te maken.
Overigens is regisseur Thijssen niet
overdreven bezorgd. Evenals zijn mede
bestuursleden van de stichting „Pas
siespelen Tegelen" is hij een man met
durf. moed en vertrouwen. Zonder de
ze eigenschappen zouden de passiespe
len nooit tot stand z(jn gekomen.
Er was in 1931 immers wel enige
moed en durf voor nodig om passie
spelen te gaan opvoeren. De openlucht
spelen in de voormalige kloostertuin
„de Doolhof" van de paters van het
Goddelijk Woord gedurende de jaren
h een onschuldiger tijd dan de
huidige hoorden wij dikwijls een
d 'edje zingen over een reisje langs
Pijn, Rijn, Rijn. Dit moet iets
lar tl:s geweest zijn dan het reisje
J( de Schelde, dat wij nu gemaakt
hen toen de maand mei net aan-
v 'aam warm begon te worden. Ant-
etPen en Gent liggen aan de Schel-
dopltiat/Ve Za^ daar 'e's aan moeten
'en, als het vreemdelingen hier naar
t0e trekken.
Van het Belfort in Doornik af kijkt men neer op rustige straatjes naast de roem
ruchte kathedraal.
leidt benarde tijden in, Lodewjjk XIV
hoort men als een bevrijder binnenha
len. Dit roept het klank- en lichtspel
bij de argeloze bezoeker op, bij korte,
hartstochtelijke vlagen, geschal van mu
ziek, paardengetrappel, geschreeuw, ge
huil, plechtige stemmen en krachtige
flarden uit het verleden, die soms sug-
festief en dan indrukwekkend de ver-
eeldng bespelen, dan weer onwezen
lijk aandoen in het avondlijk stadje, dat
zo stil is dat het bijna dood lijkt.
Ook vroeger in de avond, toen de
zon nog meer dan een uur van haar
ondergang af was, bleek het er rus
tig. Wat mensen, die zonder haast
naar huis gingen nog even op een
terrasje zaten. Hier en daar een auto.
Klimt men op het Belfort, naast de
kathedraal, dan kijkt men neer op
een paisibel plaatsje met hier en daar
in de kleine straatjes een paar men
sen. De kathedraal, romaans het
schip en de zijbeuken, gotisch het
koor, is zeer nabij. De aandacht trek
ken de vijf torens: de brede vierkan
te op de kruising naar Normandische
trant, de vier slanke hogere daar om
heen op de hoeken van het dwars-
pand. Raakt men hier al niet uitgeke
ken op het wonder der verhoudingen,
er binnen gegaan komt men opnieuw
onder de indruk van haar rijkdom
men: de rustige harmonie van haar
door de historie samengevoegde stij
len en de mooie kunstschatten, die zij
bezit.
Wij moesten eigenlijk te snel weer
weg uit dit stadje ogenschijnlijk weer ge
heel hersteld van de zware slagen, die
ook de jongste oorlog het heeft toege
bracht. In de trant van zijn herbouw
spreekt de hang naar het roemruchte
verleden, aandoenlijk bijna, maar ook op
een zo oprechte manier, dat men er van
gaat houden.
Gents blijvende jeugd
tVP ^et ogenblik, dat wij aan de bron
tit. ®h de weelderige brandnetel-vegeta-
°ih n' was men d°entie een aantal
i°tln te verwijderen, die in de jongste
ernstig te lijden hadden ge-
gloo: n fragmentje van de zacht-
or>0J®nde vallei staat wat meer ge-
'n gezelschap van struiken. Een
biirti ongecultiveerd stukje grond te-
'*°U\v n van akkerland. In de dertiende
,al hebben Norbertijner monniken,
V"'°0h,-i bij de Sint Maartensabdij be-
Jo "den, drie muurtjes om het bronne-
*W?ornaakt. Het prille Scheldewater
W ubit uit een nisje daarin, Fris wa-
helder ook waarschijnlijk, al-
s-hn„ ^et vol dreef met stukken boom-
*if>{ en hout. Ais men zich omdraait,
ytiliei ®n Wat er van de abdij rest: de
gpW'hgsmuren en daarbinnen enke-
°Verhi'°Uwen» tot stand gekomen met
ppjjp .ifselen van het klooster, nu een
t'j hoeve vormend. Zij is in beheer
rc burgemeester van Le Catelet,
°kv ueente waartoe ook het dorpje
j<bi -s.hehoort. Verder heeft de oorlog
Cat dorpje weinig overeind gelaten.
atelet zelf liikt minder geleden te
hebben. Het is een dorpje zoals vele
andere Noord-Franse dorpjes, met als
opmerkelijkheid, niet ver van het kerk
je en het miniatuur-raadhuis, een paal
op de grens van de oude Nederlanden.
Men voelt er zich als toerist zelf enigs
zins als een bezienswaardigheid, vooral
bij de schooljeugd.
Valencijnse tong
De Route Nationale, die het dichtst
bij loopt, is de weg van St. Quentin
men kan ook Sint Kwintens zeggen
naar Kamerijk. Kort voor deze stad
krijgt zij gezelschap van de weg uit
Parijs. Het landschap glooit er traag
op en neer, uitgestrekte akkers met hier
en daar wat bomen en weinig huizen.
Men komt er de Schelde tegen, een klein
stroompje zoals de Geul bij Gulpen bij
voorbeeld, maar minder pittig, naast
het kanaal dat door dezelfde Schelde
wordt gevoed. Kamerijk schijnt de
moeite waard te wezen vanwege zijn
herinneringen aan een rijke historie,
maar wij konden er slechts vluchtig
doorheen snellen. Aan Valencijn hebben
wij wat meer tijd besteed, niet op de
laatste plaats omdat wij na een lange
rit hongerig geworden waren. Dit deed
ons kennis maken met de befaamde
gerookte tong van Valencijn, een ver
rukkelijke delicatesse. Er waren meer
zaken die het gehemelte aangenaam be
roerden. Zij werden lichtelijk gekruid
met enkele doses Franse welsprekend
heid.
Was dit Valencijnse restaurant vroeg
in de middag vol roezige drukte, die
pe stilte heerste in het stedelijk mu
seum, dat trots blijkt te wezen op
een aantal grote stukken van Rubens
en Van Dijck, op twee bijzonder mooie
kleinere werken van Jeroen Bosch en
op enkele doeken van de Valencijnse
school, de drie gebroeders Watteau,
A., L. en F., en J. Pater. Zoals de
bibliotheek trots is op het bézit van
het oudste Franse handschrift, de
Cantilène van Ste. Eulalie, afkomstig
uit het nabije St. Amand.
Er rijden in de stad nog oude gele
trammetjes, die thuis zijn in kleine
stadjes als deze. Overblijfsels nog van
een vorige eeuw, zoals er veel nog na
drukkelijk aan die tijd herinnert. Hui
zen en gebouwen, straten en hele wij
ken. Alsof toen het leven een hoogte
punt heeft bereikt en opeens uitgebloeid
was, versteend. Achter al die wat tries
te, ouderwetse gevels lijkt nu weer
nieuw leven te ontstaan, zich al uitend
in drukte op straat, maar niet in het
uiterlijk van de huizen. Heel de lange
weg tot buiten Valencijn, door mijn- en
industriewijken, is een beetje deprime
rend.
Hard doorrijden dus maar in de rich
ting van België, waar men met meer
groen meer adem krijgt. Eerst raakt
men dan nog verzeild in ,,le pays blanc"
het witte land, dat in werkelijkheid
eerder een grijs land is, bestoven door
het in aanleg witte stof van de kalk
steen, die daar uitgehouwen wordt en
verwerkt in oude kalkovens, die op
oude vestingen lijken. Een oud land
schap is het, tot Doornik toe, maar af
wisselender, met meer kleine verrassin
gen dan in Noord-Frankrijk.
Doorniks heimwee
Het is vermoedelijk maar een toeval
lige indruk, die we hebben opgedaan
toen wij 's avonds zaten te kijken naar
het klank- en lichtspel in Doornik, waar
de bewogen historie van de oude stad
tegen de prachtige kathedraal werd op
gehaald: leeft hier een heimwee naar
het Franse verleden of alleen maar
naar de vroegere roem: oudste hoofd
stad van het Westen. Childerik is er
gestorven en begraven, Clovis geboren.
Als vele eeuwen later Hendrik van En
geland tot erfgenaam van Frankrijk
wordt verklaard weigert Doornik hem
de eed van trouw en wint daarbij de
bijzondere sympathie van Jeanne d'Arc.
Doornik is dan een machtige Franse
stad, de voornaamste zelfs na Parijs,
unit de Rouaan en Orleans. De inlijving bij de
•monetae, m het dorpje Gouy, gemeente Catelet in Noord-Frankrijk. Spaanse Nederlanden door Karei V
Dit laatste bedachten wij al weer op
weg naar Gent, sinds vele jaren al voor
ons persoonlijk een stad naar ons hart.
Men is hier veel minder geneigd om
vooral aan het verleden te denken dan
in Doornik, omdat het er, opvallend con
trast ook met Brugge, een en al leven
is, ook in het centrum, waar vele eeu
wen zich monumentaal doen gelden. De
Vismarkt bij het Gravensteen staat
nog in de geur van de vis, naast het
oude Vleeshuis is een kleurige en druk
ke groenten- en fruitmarkt, bij de in
drukwekkende rij der drie roemruchte
torens St. Nicolaas, Belfort en St.
Baafs krioelt het verkeer. We heb
ben deze reis weinig meer van Gent ge
zien dan dit, al zijn we ook m het oude
stadhuis geweest, dat kreunt van de
ouderdom, maar ook daar ervaart men
in een volop levende stad te zijn. Zjj
heeft onmiskenbaar haar zuidelijk tem
perament, maar is ook ons verwant,
al zou het maar wezen omdat men er
per slot van rekening ook met zijn Ne
derlands terecht kan. Het is zelfs een
Oranje-gezinde stad, werd ons verze
kerd, al vliegt men er u in de winkels
nu ook weer niet om de hals wanneer
men naar zijn spraak een Nederlander
blijkt te wezen.
Gent is niet alleen Scheldestad. Men
kan zelfs denken, dat de Gentena
ren meer om hun Leie geven, de eer
ste rivier een beetje plechtstatig,
zwaar op de hand, de tweede lieflijker,
lokkend tot poëzie. De stad heeft iets
van allebei meegekregen en ten derde
ook iets van het haar omringende tuin
land. De Floraliën - de vijfjarige bloe
mententoonstelling waren, toen wij
er waren, net achter de rug, maar de
tentoonstelling „Bloem en tuin in de
Vlaamse Kunst" duurt nog tot 26 juni.
Op onze haastige reis bleek er geen
tijd aanwezig om daar te gaan kijken.
Het kasteel van Laarne lokte met cu
linaire genoegens in haar handig ge-
exploiteerde bijgebouwen. Het kasteel
zelf, blijkens een opschrift op de
poort „dagelijks zichtbaar", hebben
wij deswege evenmin mogen bezich
tigen.
Op deze voormalige voorpost in het
vestingstelsel rond Gent waren wij ver
der dan tevoren op onze tocht van de
Schelde verwijderd geraakt. Laten wü
derhalve even rusten alvorens er naar
weer te keren.
DEN HAAG, 13 mei Het Tweede
Kamerlid de heer Den Hartog (WD)
heeft aan de ministers van buitenland
se zaken en van landbouw en visserij
gevraagd of het waar is, dat de Bel
gische ministers van Landbouw en van
Economische Zaken maatregelen heb
ben genomen, tengevolge waarvan de
invoer van vleeswaren uit ons land door
een invoerheffing wordt getroffen en of
bij de Belgische regering stappen zijn
ondernomen, ten einde intrekking van
de bedoelde maatregelen te verkrijgen
en, zo ja, tot welk resultaat die stappen
hebben geleid. De heer Den Hartog
vraagt voorts welke maatregelen de mi
nisters zich voorstellen te njemen, in
dien de bij de Belgische regering onder
nomen of te ondernemen stappen onver
hoopt niet tot een gunstig resultaat kou
den leiden.
De gemeentearbeider Bèr Thissen is
voor de vijfde keer Judas.
Mien Wilms, die 21 jaar is en kantoor
bediende, speelt voor het eerst de rol
van Maria.
Piet Niessen, 33 jaar oud en directeur
van het Mater Amabiliswerk in Limburg,
speelt voor de tweede keer de rol van
Christus.
1926 tot 1930 waren, althans in finan
cieel opzicht, weinig succesvol verlo
pen. Het eindresultaat bestond uit een
voor die tijd vrij aanzienlijke schuld
van meer dan drieduizend gulden.
Toch durfden de leden van het comi
té „Openluchtspelen Tegelen", na een
bezoek aan Oberammergau, het aan
om ook in Limburg het passiespel tot
een blijvende traditie te maken. Zij ver
trouwden daarbij op de hechte gemeen
schapszin en de aangeboren artistici
teit van de Tegelse bevolking. Dit ver
trouwen werd niet beschaamd.
De twaalf opvoeringen van het door
pastoor Van Delft uit St. Antonis ge
schreven passiespel werden een groot
succes. Het aantal zitplaatsen van het
Doolhof-theater, dat in 1931 slechts
driehonderd bedroeg, moest voor iede
re opvoering aanzienlijk worden uitge
breid. Sjang Leenders, leider van een
amateur-toneelgroep van de plaatse
lijke katholieke werkliedenvereniging
voerde de regie. Ongeveer honderd Te
gelenaren, onder wie de huidige regis
seur André Thijssen, die toen de Cai-
phasrol vertolkte, werkten aan de eer
ste passiespelen in 1931 en 1932 mee.
Twee jaar later riepen de leden van
het comité de stichting „Tegelse Pas
siespelen" in het leven. Tevens namen
zij toen het besluit om voortaan slechts
een keer in de vijf jaar een reeks op
voeringen te verzorgen. De vijfjaar
lijkse cyclus startte in 1935, maar werd
door de oorlog onderbroken. Konden
de passiespelen in 1940, zij het later
dan gepland nog worden 'opgevoerd,
in 1945 was zulks onmogelijk. De in
richting van het theater was groten
deels vernield. De eerste na-oorlogse
passiespelen vonden in 1946 plaats in
een geheel vernieuwde „Doolhof", voor
zien van permanente toneelgebouwen
(cenakel, sanhedrin, huis van Pilatus
en paleis van Herodes) en rond vijf
duizend zitplaatsen. De cyclus kon weer
worden voortgezet in 1950, vervolgens
in 1955 en thans in 1960. Voor 1940
schreef de Limburgse priester-dichter
Jacques Schreurs M.S.C. het passie
spel, dat sindsdien wordt gespeeld. An
dré Thjjssen, directeur van een ijzer
gieterij, voert al jarenlang de regie.
Vooral van hem vergen de passiespe
len heel wat tijd, moeite en opoffering.
Twee jaar geleden, medio 1958, be
gon regisseur Thijssen reeds met de
voorbereidingen voor de passiespelen
1960. Uit de honderden medewerkers,
die zich voor de spelen hadden aange
meld, moesten de meest geschikte kan
didaten voor de ruim tachtig spreken
de rollen worde) geselecteerd. Na de
plechtige rolverdeling op Witte Donder
dag van verleden jaar begonnen de re
petities. Eerst met spelers afzonderlijk,
daarna in groepsverband en tenslotte
met het hele gezelschap van welgeteld
540 spelers en figuranten, gerecruteerd
uit alle geledingen van de bevolking en
in leeftijd variërend van 2 tot 80 jaar.
Aan de repetities, drie of meer lange
avonden per week, offerde regisseur
Thijssen al zijn vrije tijd op. Hij be
schouwt dit niet als een offer, maar
meer als een erezaak. Het passiespel
is een stuk van zijn leven geworden,
zijn grote liefhebberij, zijn ideaal.
Alle overige medewerkers van voor
zitter Jos Teeuwen evenals bestuurs
lid Willem Siebgens en regisseur An
dré Thijssen een werker van het eer
ste uur tot de vier costuumnaai-
sters toe, denken er precies zo over.
Voor hen is het passiespel geen toneel
opvoering zonder meer, maar een
uiting van doorleefd geloof. Waar het
de passiespelen betreft is de Tegelena
ren nooit iets te veel. Zelfs niet, wan
neer er grote offers worden gevraagd.
Andreas Franssen, met zijn tachtig
jaar de oudste medewerker, leverde
daarvan nog onlangs een sprekend be
wijs. Vanaf het eerste begin vertolkte
hij de Petrusrol. Dit jaar zal dit niet
meer het geval zijn, omdat de leiding
het gewenst voorkwam, dat een jonge
re kracht, de 24-jarige student Louis
Lücker, zijn rol zou overnemen. In het
belang van de grootse onderneming,
die Passiespelen heet, legde Andreas
Franssen zich bij deze beslissing neer.
Als apostel Bartholomeus zal hij thans
aan de passiespelen meewerken.
De enige speler die voor de achtste
keer dezelfde rol vertolkt is Sjraa De
nessen. de 57-jarige tuinman van „de
Doolhof". Vanaf 1931 is hij hogepries
ter Annas gebleven. De gemeentear
beider Bèr Thissen is voor de vijfde
keer Judas en Piet Niessen (33 j.),
directeur van het Mater Amabiliswerk
in Limburg, voor de tweede keer Chris
tus. In 1950 speelde hij voor apostel
Joannes, een rol, welke thans voor het
eerst vertolkt wordt door de gemeen
te-ambtenaar Ruud van Haaren. Ook
de 21-jarige kantoorbediende mej. Mien
Wilms doet voor het eerst mee. Zij
speelt de Maria-rol.
werkers aan de Tegelse Passiespe
len elke zaterdag en zondag tot en
met 4 september op het vvpdse to-
neelpodium van „de Doolhof" pre
sent zijn Vanuit een betonnen cabine
tegenover het paleis van Pilatus zal
de regisseur de verrichtingen van de
honderden spelers nauwkeurig volgen.
Een ingenieuze lichtinstallatie stelt
hem in staat om het opkomen van de
groepen secuur te regelen. Voor het
eerst heeft regisseur Thijssen dit keer
ook de beschikking gekregen over een
radio-zendinrichting, waarmee hp
de groepsleiders, allen voorzien van
voor het publiek onzichtbare ontvang-
toestelletjes, langs draadloze weg aan
wijzingen kan geven, wanneer be-
Schier eindeloze repetities zijn aan
de Passiespelen 1960 voorafgegaan.
Hier wordt een scène nader
besproken.
paalde massascènes onverhoopt niet
naar wens zouden verlopen.
Op het spel van de hoofdrolvertolkers,
die het enorm grote theater zonder
geluidsinstallaties moeten „bespreken",
kan regisseur Thijssen geen invloed
uitoefenen. De maandenlange repeti
ties en vooral de grote toewijding en
overgave, waarmee zij het passiespel
tot een bijna tastbare werkelijkheid ma
ken, garanderen evenwel een vlot ver
loop. Al evenmin heeft de regisseur
het weer in zijn macht, maar ook ten
aanzien hiervan is hij erg optimistisch
gestemd. Tot nu toe heeft het weer
zich gedurende elk passiespelseizoen
voorbeeldig en onhollands gedragen.
Van de ruim tweehonderd voorstellin
gen in de voorbije dertig jaar is er
niet één verregend. Regisseur Thijs
sen vertrouwt er vast op, dat deze tra
ditie ook thans weer zal worden voort
gezet.
De bankdirecteur J. Suilen, penning
meester van de stichting hoopt het van
harte .Bij gunstig weer zullen alle
twee en dertig uitvoeringen beslist uit
verkocht zijn, te meer daar dit reeds
thans met twaalf voorstellingen het ge
val is.
Twee en dertig keer een uitverkocht
theater betekent meer dan honderdvijf
tigduizend bezoekers. Het gevolg hier
van is weer, dat er een aardig bedrag
aan entréegelden 8.50 frontloge, 6
eerste rang en f 3.50 tweede rang)
binnenkomt. Uit de opbrengst van de
passiespelen worden allereerst de on
kosten bestreden. Deze belopen dit keer
rond twee en een halve ton. Een groot
gedeelte eist het secretariaat hiervan
voor zich op. Met duizendtallen tegelijk
Sjraa Denessen (57 jaar), tuinman van
De Doolhot en al van 1931 af vertolker
van de Annas-rol.
zijn folders en affiches in vier talen ge
drukt en verzonden moeten worden
naar vrijwel alle landen van Europa
en zelfs naar Amerika. Voorts diende
het theater opnieuw opgeknapt te wor
den, nieuwe installaties zijn aangekocht,
honderden meters stof voor nieuwe cos-
tuums, etc. Op de onkostenstaten ko
men nergens vergoedingen voor de re
gisseur of de spelers voor. Zij ontvan
gen geen honorarium en willen dat ook
niet, want, zo zeggen zij, „wanneer het
geld een rol gaat spelen, is het met het
passiespel gedaan".
De enige materiële beloning, die de
