Veiligheidsraad overweegt
Sovjet-klacht a.s. maandag
BLACK
WHITE
Waf-waf
E
Hammarskjöld ziet de huidige
toestand niet zo somber in
Betoging in New York
«E a
Over zes tot
acht maanden?
Japans Lagerhuis
neemt verdrag
met Amerika aan
Het loopt storm
in de Himalaja
Jeugdmisdadig
heid neemt in de
hele wereld toe
Stevenson valt
Eisenhower aan
GROMYKO KOMT ZELF NAAR NEW YORK
VRIJDAG 20 MEI 1960
PAGINA
SCOTCH WHISKY
Opgewonden scènes in
en buiten parlement
Rus vraagt asyl
in Schotland
Russen en Chinezen
op Mount Everestf
Rapport van de V.N.
Driehonderd jaar „Tichelwerk" ir> Makkum Oude Waag
wordt museum Aardewerkfabriek houdt traditie hoog
Wedloop naar Zee
Schiere monnik
Pekineesje
Uitgebreide sportfamilie in bêeld
Auto-circus
De Kerk in Polen
Mgr. Kaczmarek in
Kielce teruggekeerd
Kardinaal Tardini
New YORK, 20 mei (AFP, Rtr,
JJPI) De Veiligheidsraad van de
I^enigde Naties komt maandagmid-
?,aK a.s. onder voorzitterschap van de
°ylonees Sir Claude Corea büeen om
:e overwegen, of de Russische klacht
.\ef>en de Verenigde Staten in behande-
Uh
l nS moet worden genomen. In een te-
'e8ram aan Sir Claude, dat hy eergiste-
'en vanuit Pariis heeft verzonden, heeft
®e russische minister van buitenlandse
*aken, Andrei Gromyko, gesteld, dat
ÏY7 at bedoelt Khroesjtsjev met zijn
VV suggestie van een nieuwe bij
eenkomst van de Grote Vier
".over zes tot acht maanden"? De Rus-
*}sche premier heeft laten blijken, dat
zÜn opmerking slaat op de Amerikaan-
verkiezingen. Over zes maanden,
?hs in de tweede helft van november,
's er in Amerika inderdaad een nieuwe
President gekozen, maar die nieuwe
President treedt pas in januari 1961 in
'Unctie. Tot zo lang staat Eisenhower
a°g aan het hoofd van de Amerikaan-
regering, en als Khroesjtsjev dus
?.ver zes maanden al een topconferen-
zou willen, zou hij nog steeds met
**'senhower te maken hebben, al zou
president zich dan kunnen laten ver
szeilen door de president-elect. Als
ijhroesjtsjev werkelijk nog eens zou
gillen praten met Amerika, zou hij
'°ch geen gesprek moeten zoeken met
?eh demissionaire president. Waarom
heeft Khroesjtsjev niet eenvoudig ge-
~®gd, dat men over minstens acht
Jhaanden pas aan een nieuwe topcon
ferentie kan denken, inplaats van te
fPreken van ,,zes tot. acht maanden"?
fjet is een van die vele raadsels waar
voor de Russische premier de wereld
lezer dagen geplaatst heeft,
i De opmerking van Khroesjtsjev is in
efler geval beledigend voor Eisenho
wer Persoonlijk, maar niet alleen voor
Eisenhower. Het voorstel houdt im-
roers ook de veronderstelling in, dat
en nieuwe Amerikaanse president een
«enltjk andere houding zou aannemen
'egenover de Sovjet-Unie. Nu kan men
zeggen, dat Eisenhower de kwestie van
- de U-2 niet op de
meest verstandige
wijze heeft pge-
BUITENLANDSE vangen, en dat,
wanneer iemand
KRONIEK anders nu presi
dent van de Ver-
J enigde Staten was
Amerika geweest, er door
de R nf„; u S,zou zün gereageerd op
«is fv"ssische beschuldigingen. Maar
♦Jii» el er °P aankomt, wordt de bui-
eniandse politiek van de Verenigde
t taten gesteund door de beide partijen.
Eisenhower heeft vooral rekening te
gouden met de Senaat, en de Senaat
do,
brdt
op het ogenblik gedomineerd
,J°r de Democratische partij. Als
Ebierika straks een Democrati
ze president zou krijgen, zou van de
?r°te lijn van de tot nog toe gevolgde
Etnerikaanse buitenlandse politiek niet
v7?rden afgeweken, en Khroesjtsjev zou
bijvoorbeeld aan iemand als Stevenson
waarschijnlijk een nog veel geduchte-
j?. tegenstander krijgen, dan hij nu aan
Eisenhower heeft. Stevenson, Kennedy
Nixon om maar de drie voor-
xaamste kandidaten voor de opvolging
Ren Eisenhower te noemen zullen
at. van drieën de Russische eisen
tiZPteren met betrekking tot de kwes-
]yn ontwapening, Duitsland en Ber-
r-l et was wel bijzonder brutaal van
A1 Khroesjtsjev om over een nieu-
daf Jve topconferentie te praten, na-
•cha zojuist een 'klimaat had ge-
\V_apen waarin ieder gesprek met het
had ten enen male onmogelijk is, en
Ve~a 1 3? vooral de president van de
tv»Staten op hoogst kwetsende
de f bad behandeld. Eisenhower heeft
>w,0Pconferentie die nu plaats had
i hebben, aanvankelijk helemaal
wWrtM. Eerst op het einde van het
jaar verklaarde de president zich
de aee'name aan een ontmoeting van
ihdr,,êer,inSslelders bereid. nadat nU de
naa gekregen, dat Khroesjtsjev
*ah .tmiatieve karakter had ontnomen
tot Re Russische eisen met betrekking
Het was in het Westerse
thiila Vooral Britse premier, Mac-
9ronJ1, die op een topconferentie aan-
^OsiSj en die begin 1959 speciaal naar
ton reisde om een bijeenkomst aan
"Iac P.-iuogeiyk te maken. Als het aan
Oopf "1Uah gelegen had, zou die top-
ntie reeds in december 1959 zijn
ï^oft »n' maar president De Gaulle
"hg „u vo°r gezorgd dat de ontmoe-
K}Jt'tgesteld werd.
Ook nu met bepaald zeggen, dat
het in„.\óór de Russische reacties op
Sutistin ,e?Jt met de U-2 al een erg
sPrek ifiimaat bestond voor een ge-
Zeen de Grote Vier. Het klimaat
Sah vóa n wat minder ongunstig
Jfer en°r de ontmoeting van Eisenho-
S.® hant roesitsjev te Camp David in
tvihOesHf van 1959. Tenslotte had
k ^kinn zijn dreigementen met be-
fi?detruKitot de creatie van een „vrije
J"i en .friseerde stad" in West-Ber-
Zl>?Vers^ ondertekening van een vre-
di s ih-, met Oost-Duitsland geens-
fa? dpeS®trokken. Integendeel, hij had
:a'ëem,
ii»h> dê""*' geen tijdslimiet meer gestel,
kw' Ijet Verwezfenlijking van zijn plan-
hfl Politieke klimaat aan de voor-
bip. u de Parijse topconferentie
iWotirigUnstiger, dan dat aan de
,hK,*®5s >Vah de Geneefse conferentie
r£h s stè ndertijd hadden de Russen
L- Sts- eun°S een concessie gedaan
*eWirij]Weh van het Westen door het
Jian i' fee?® staatsverdrag te onderte-
tOh dt' dergelijk Russisch „gebaar
o Ih n^hfZ''" was ditmaal niet aan
"e cZshij-entie voorafgegaan.
*e8d ?eef, gton is na het fiasco van
dat p topconferentie altijd ge-
fj e eventuele nieuwe topcon-
Win S°ViptnTTplaats kon hebben na-
Sloot j bad getoond, serieus
J? eaJhen -„derhandelen. Tenslotte be-
'K ?,1! prat? maar met Khroesjtsjev
«OeVWgJZ al had Moskou nauwe-
Zlerii lf=7eP, van °°k maar enige
y°or 1? onthr^die goede wil in feite
ta.iev topc akf' bleek tenslotte vlak
hl-op affai?p ie, toen Khroesj-
Z btgon aVev.,U-2 buiten alle
hiep allerm; i te blazen'
*opc'dat het dS u uref?" om aan te ne"
6h" uerentie n klimaat voor een
„aanvalsdaden van <le Amerikaanse
luchtmacht", te weten herhaalde vluch
ten van Amerikaanse „spionagevlieg-
tuigen" boven het grondgebied van de
Sovjet-Unie, de vrede in gevaar bren
gen. Minister Gromyko vertrekt van-
daat uit Parijs naar New York om de
klacht van zgn regering persoonlek by
de Veiligheidsraad toe te lichten. Voor
zover bekend zullen de ministers van
buitenlandse zaken van Amerika, Groot-
Brittannië en Frankryk de zitting niet
bijwonen. De permanente vertegenwoor
diger van de Verenigde Staten by de
volkerenorganisatie, Henry Cabot Lod
ge, heeft verklaard in de Veiligheids
raad „te zullen bewyzen... dat de Ame
rikaanse vluchten boven het Russische
grondgebied geen bedreiging van de
wereldvrede vormen".
Het Russische persagentschap Tass
heeft meegedeeld, dat de Sovjet-Unie ter
toelichting van haar klacht een ,nota
heeft gezonden aan de voorzitter van
de Veiligheidsraad en aan de secretaris
generaal van de volkerenorganisatie,
Dag Hammarskjöld.
Daarin wordt gezegd, dat de Sovjet-
Unie reeds eerder de aandacht van de
VN heeft gevestigd op „het passeren en
opzettelijk schenden van de Russische
grenzen door Amerikaanse vliegtuigen"
en gewaarschuwd heeft voor het gevaar
van dergelijke acties.
In de nota wordt verder gezegd, dat
uit de verklaringen, die Eisenhower te
Parys heeft afgelegd, blijkt, dat de
vluchten slechts tijdelijk, d.w.z. tot het
einde van zijn ambtstermijn, zijn ge
staakt. Dit is niet het prtfsgeven van
een politiek, die indruist tegen het Hand
vest van de VN, aldus de Sovjet-nota,
doch slechts een tactische manoeuvre,
bedoeld om de openbare mening te mis
leiden.
De dreiging van het binnendringen van
Amerikaanse vliegtuigen in het Russi
sche luchtruim is niet weggenomen,
aldus de nota en het gevaar blijft be
staan, dat een dergelijk optreden zou
kunnen leiden tot ernstige militaire
botsingen en het begin van een kern
oorlog met ernstige gevolgen voor het
gehele mensdom.
De secretaris-generaal van de VN,
Hammarskjöld, heeft op een perscon
ferentie gezegd, dat hjj niet bijzonder
ongerust is over de toestand na het
mislukken van de topconferentie. Het
risico van een. oorlog is niet toegeno
men. Maar meer nog dan voorheen
is het thans nodig een situatie te
scheppen, waarin vonken geen brand
veroorzaken.
Hammarskjöld zei te hopen, dat alle
leden-staten, grote en kleine, de moge
lijkheden, die de VN bieden, openlijke
en geheime diplomatie, zullen gebrui
ken om „een nederlaag, die ops lange
tijd zou kunnen verlammen, te voorko
men." Nieuwe initiatieven zijn thans
noodzakelijk, zei hij en hij liet door
schemeren, dat hij van zijn kant op
eigen initiatief zal handelen, als hij van
oordeel is, dat dit nuttig kan zijn.
De paus heeft gisteren in een toe
spraak tot dertigduizend Romeinse
schoolkinderen in de Sint Pieter gezegd,
dat hy bezorgd is over „de wolken, die
zich aan de internationale horizon ver
zamelen". Maar de H. Vader voegde
hieraan toe, dat hij hoopt, dat de rede
zal triomferen over het geweld, de lief
de over de berekening, rechtvaardigheid
over demagogie.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft Noorwegen naar
aanleiding van het Noorse protest de
verzekering gegeven, dat de Ameri
kaanse spionagevluchten niet zullen
worden voortgezet. Premier Khroesj
tsjev had in zijn bekendmakingen over
het incident met de U-2 gezegd, dat
het toestel op weg was naar de Noor
se luchthaven Bodoe.
Egypte - Premier Nehroe van In-
dië, 'die op uitnodiging van president
Nasser een bezoek brengt aan de Ver
enigde Arabische Republiek, is gisteren
in de Gaza-strook geweest. Vauit een
Indische observatiepost (het politiele-
ger van de V.N. omvat een Indisch con
tingent en staat ook onder bevel van een
Indische generaal) bekeek hy Israëli
sche installaties aan de overkant van
de grens. Ook bezocht hy een kamp
voor Arabische vluchtelingen en de
stad Gaza. (UPI)
Advertentie
"BUCHANAN'S"
MH«* «UCNANAH A CO. ITO. CLASCOVT. ICOTiANO
Alleenverkoop voor Nederland:
Frans Verbunt Co. N.V. Tilburg
Levering uitsluitend via wederverkopers.
De vermaarde zanger Harry Belafonte heeft in New York deelgenomen aan een
ojienluchtbijeenkomst, waar meer dan 10.000 mensen betoogden voor de bescher
ming van de rechten van de mens.
E» k vitle ■"•".oen vuur een
VefOnd ter zal'^n 7;e»s tot acbt maan-
?.'.ns ^?jstellen Men moet eerder
en West
ar woedt.
eerder
tfeg,ArUsaen"n"'-.t öat de verstandhou-
de komende
TOKIO, 20 mei (Rtr) Het Japanse
Lagerhuis heeft gisteren zijn goedkeu
ring gehecht aan het herziene veilig
heidsverdrag tussen de Verenigde Sta
ten en Japan. De oppositiu van socialis
ten en democratische socialisten was
niet aanwezig. Zij stroomde samen
voor de deur van de voorzitter van het
Lagerhuis om te beletten, dat hy de
bijeenkomst zou openen
500 politiemannen waren in het ge
bouw aanwezig om de socialistische af
gevaardigden, die zich met alle macht
tegen "e ratificatie wilden verzetten, te
verwijderen. De oppositieleden zaten
arm in arm samengepakt in de gan
gen, die naar de vergaderzaal leiden.
Drie politiemannen waren nodig om elk
van hen te verwijderen en toegang
voor de liberaal-democraten mogelijk
te maken.
Buiten het gebouw stonden 9.000 vak
bondsleden en studenten in de druileri
ge regen om te protesteren tegen de ra
tificatie van het verdrag.
Besloten is vandaag een grote pro
testdemonstratie te houden. De politie
heeft 3.000 man opgeroepen om een be
storming van het gebouw te voorkomen.
EDINGURGH, 20 mei (UPI) Een lid
van een Russische culturele delegatie
heeft in Edinburgh politiek asyl aange
vraagd. Volgens betrouwbare inlichtin
gen is het een 28-jarige ingenieur-be-
drijfsieider uit Georgië, Anatoly Nakas-
jidse. ij is getrouwd. Zün vrouw, zün
zes maanden oud dochtertje, zijn moe
der en twee zusters wonen in Georgië.
Tijdens zijn verblijf in Edinburgh i«
hu in contact geraakt met een aantal
Russische vluchtelingen. Toen de dele
gatie gistermorgen vertrok naar Lon
den, ontdekte men dat Nakasjidse ver
dwenen was, Het Britse ministerie
van binnenlandse zaken heeft bevestigd
dat een delegatielid asyl heeft aange
vraagd.
De delegatie, die bestond uit dertig
leden, onder wie musici en dansers af
komstig uit een Russisch mingebied, is
29 april aangekomen en is te gast ge-
bÜ de Schotse Mijnwerkersbond.
Zu hebben op verschillende plaatsen in
Schotland voorstellingen gegeven.
fOKIO, 20 mei (Rtr) Een Japanse
bergbeklimmer, de 25-jarige Kar-
soeotosji Hirabajasji, heeft gisteren
naar e Hinialajacommissie van de
Doesjisja-universiteit te Kiodo getele
grafeerd dat een Sjerpa en hy er op 10
mei als eersten in zijn geslaagd de top
van de Api in Nepal te bereiken. De
Api is ongeveer 7.300 meter hoog. Een
Brits-Indiseh-Nepalese expeditie heeft
dinsdag de top bereikt van de 8.100 me
ter hog top Annapoerna 2, die ook nog
nooit eerder was bereikt.
Laatstgenoemde expeditie staat on
der leiding van kolonel James Roberts.
De top werd bereikt door drie man.
De Sjerpa Tenzing maakt deel uit van
deze expeditie. Verder maken zes Brit
se, drie Indische en twee Nepalese offi
cieren er deel van uit.
Een Pakistaanse radiozender heeft
gisteren gemeld, dat volgens een Ne-
palees blad een Russisch-Chinese ex
peditie, die in totaal honderd mensen
telt. de top van de Mount Everest heeft
bereikt. Bevestiging van dit bericht
kon niet wot den verkregen. De expe
ditie beklimt, zo is gemeld, de berg
vanuit het noorden. De drie geslaagde
pogingen tot dusver zijn alle van het
zuiden uit ondernomen.
Van alle verklaringen
omtrent het warrige mis
lukken van de topconferen
tie, vind ik die van de
heer William Sargent,
psycholoog aan het Londen-
se St. Thomas-ziekenhuis,
het meest boeiende. Ik
citeer: „Men moet", aldus
Sargent, „voor de beantwoording van
deze vraag" de vraag dus waarom
Khroesjtsjev gehandeld heeft, zoals
is gebleken - „niet bij Karl Marx en
evenmin bij de „Prawda" zijn, maar
wel bij de Russische geleerde Pavlov.
Deze heeft proeven met honden ge
nomen, waarin is gebleken dat het
zekere middel om het zenuwstelsel
van een hond in verwarring te
brengen is, het dier tegenstrijdige be
velen te geven. Indien een hond bij
voorbeeld gewend is na een bepaald
teken zijn eten te ontvangen, zal hij
in verwarring geraken wanneer hij
dit na dit teken niet ontvangt, of
wanneer hem zijn voedsel zonder
meer wordt voorgezet. Hoe de hond
probeert dit te begrijpen, des te groter
wordt zijn verwarring. Zijn wil ver
mindert en het wordt gemakkelijker
hem te temmen".
Wat men nu ook van de heer Sar
gent kan zeggen, niet, dat hij een
menselijk probleem niet bijzonder
honds zou benaderen. En dat zou al
thans, als ik alles goed heb begrepen,
best eens in overeenstemming kun
nen zfjn met de behandeling die
Eisenhower van Khroesjtsjev heeft
ondergaan. Wat anders is - en ik waag
dit, niet-psycholoog zijnde, de heer
Sargent onder ogen te brengen -
wat anders is dat men ook een gooi
kan doen naar het menselijk bena
deren van een honds probleem. Ik
bedoel dit: gaat men niet te ver -
als mens - wanneer men van een
hond verwacht dat hij iets begrijpt?
Is dat niet al te honds? Is dat bijvoor
beeld niet even honds als wanneer
men van de heer Sargent (of de heer
Pavlov) verwacht dat zij n een natuur
getrouw tot-tien-tellend-blaffen zul
len losbreken of dat zij zullen gaan
opzitten en begrijpende pootjes ge
ven als uitwendig teken van een
hondelijk begrijpen? Ik vraag maar; al
zou ik op voorhand zeggen: spaar de
mens, maar spaar ook de hond, al
zal het de heer Sargent wezen. In
zoverre ben ik het met hem eens als
hij zegt: „Wat nu voor honden geldt,
kan ook tegenover mensen worden
toegepast".
Maar ik moet toegeven, dat de
Britse psycholoog, deze laatste zin
snede waarschijnlijk anders heeft be
doeld. Hij zegt Immers: „Het wordt
hoog tijd dat de westerse staatslieden
zien bewust worden van het spel, dat
Khroesjtsjev speelt, willen zij de „slag
van de geest" niet verliezen. De grote
verdediging tegenover de methode
Pavlov is: onverschilligheid. Pavlov
bereikte niets tegenover honden, die
onverschillig bleven tegenover de
proefnemingen, waaraan hij ze onder
wierp".
„De slag van de geest" vind ik in
dit verband bepaald een trouvaille; al
weet ik dan niet precies of de heer
Sargent er een honden-, dan wel een
mensengeest mee bedoelde. Maar die
onverschilligheid als verdediging acht
ik in ieder beval onvoldoende. Zij is
miJ passief. Eisenhower zou onver
schillig blijvende, alleen maar zijn hon
den-mentaliteit toegeven. Bovendien
zie ik niet in, dat wanneer
Khroesjtsjev Eisenhower als hond be
handelt, Eisenhower Khroesjtsjev
niet als zijnde kangoeroe, zou kunnen
bejegenen. En zou er in heel Amerika
geen psycholoog te vinden zijn, die
alles weet van het innerlijk leven,
denken en begrijpend-streven van
kangoeroe's? Ik acht het onwaar
schijnlijk. Maak van de diplomatie
nou eens een echt beestenspul. En op
die basis zouden de heer William
Sargent en ik elkander dan waar
achtig nog vinden.
Enfin, voorshands teken ik - kangoe
roe's onder elkaar - dit stukje dan
maar vast. met oprechte, en vooral
voor de heren Sargent en Pavlov
bestemde hondengroeten:
Waf - waf
NEW YORK, 20 mei (AFP) In een
rapport, dat de Westduitse rechter Mid-
dendorff in opdracht van het tweede
congres d«r Verenigde Naties voor het
tegengaan van de misdaad en de be
handeling van misdadigers heeft opge
steld, wordt vermeld dat 47 procent van
de zwaarste misdaden in de Verenigde
Staten wordt begaan door jeugdige lie
den. Een vijfde gedeelte der volwassen
Amerikanen bezit een strafregister. In
het rapport wordt medegedeeld dat de
jeugdmisdadigheid in de meeste landen
ter wereld toeneemt.
„In Engeland zijn het de „teddy
boys", in Frankrijk de „blousons noirs",
in West-Duitsland de „halbstarken", in
Italië de „vitelloni", in Australië en
Nieuw-Zeeland de „bodgies" en de
„widgies" (deze laatsten zijn meisjes),
in de Sovjet-Unie en Polen de „straat
schenders", in Zuid-Afrika de „tsotsis"
en in Japan de „mambo boys", die van
zich doen spreken.
Hun optreden bestaat vooral uit het
vormen van elkander onderling bestrij
dende benden, het stelen van auto's,
overtredingen van de verkeersregels,
vandalisme, seksuele misdrijven, alco
holmisbruik en het gebruik van verdo
vende middelen", aldus Middendorffs
rapport.
Als oorzaken voor deze in vrijwel de
gehele wereld toenemende jeugdmisda
digheid noemt het rapport: materiële
begeerte, het ontbreken van een „zaak",
waaraan de jeugd zijn geestdrift en in
geschapen agressiviteit kan wijden, ont
binding van het gezinsleven, onvol-
'doende handhaving van het ouderlijke
gezag en de z.g. „vooruitstrevende op
voeding". Het V.N.-congres, in opdracht
waarvan het rapport is uitgebracht,
wordt in augustus te Londen gehouden.
CHICAGO, 20 mei (Rtr) Adlai
Ewing Stevenson, de man die twee
maal vergeefs als democratisch kandi
daat naar het presidentschap heeft ge
dongen, heeft gisteren op een partij-
dmer in Chicago ernstige kritiek gele
verd op de regering-Eisenhower. Hij zei,
dat de Amerikaanse regering haar
bondgenoten in dringende verlegenheid
heeft gebracht, de Amerikaanse bases
in gevaar heeft gebracht en het de
Russen mogelijk heeft gemaakt de top
conferentie te doen mislukken.
Stevenson voegde hieraan toe, dat
enkele van zün partijgenoten bij de
campagne voor de verkiezing van een
nieuwe president kritiek zullen uitoefe
nen op het bewind van Eisenhower.
Voor Friesland is 1960 het jaar van
de tegel. In een reeks plaatsen
trekt een reizende tegelexpositie
vele bezoekers en worden herinnerin
gen gewekt aan de tegel- en plateel
bakkers, die in de zeventiende en acht
tiende eeuw in Harlingen, Bolsward en
Makkum voor een
respectabele Friese
tegelproduktie zorg
den- In Makkum
wordt bovendien dit
jaar in de oude
Waag een tegelmu
seum geopend. Drie
eeuwen geleden
hebben de bewoners
van dit dorp een
fabriek gebouwd
voor de produktie
van tegels en
aardewerk. Het was
in dezelfde tijd, dat
Makkum uitgroeide
van een „gering"
dorp met omstreeks
vijftig huizen, tot
'n welvarende plaats
met meer dan hon
derd kalkovens, een
bloeiende haven,
een belangrijke bo
termarkt, een plaats
waar 2400 mensen
werk vonden. Drie
eeuwen later, nu
alle plaatsen langs
het IJsselmeer zijn
achteruitgegaan, nu
wordt er gesproken
over het feit, dat
Makkum een bad
plaats wordt met
een strandbad aan
het IJsselmeer, met
bungalows en kam
peerterreinen, glij
den er in Makkum
zeeschepen van de
werf en is Makkum
het enige dorp langs
de Friese IJssel-
meerkust, waar het
inwonertal stygt in
plaats van daalt.
Het mag dan zijn, dat er van de
honderd kalkovens niet een meer over
is, dat de haven is verstild, de bo
termarkt is verdwenen en dat de Waag
museum wordt, maar aan nieuwe acti
viteiten ontleent Makkum nieuwe bloei.
De Waag wordt nu een soort monu
ment voor het tichelwerk, dat Mak
kum drie eeuwen geleden kreeg en
waarvan de eigenaars zich door de
eeuwen heen hebben gehandhaafd en
de naam van Makkum over de wereld
brachten, met dezelfde onverzettelijk
heid, als waarmee Makkum nu een
nieuwe periode van bloei tegemoet
schijnt te zullen gaan. Het was eigen
lijk geen gewone jongen, die drie
eeuwen geleden in Makikum een
tichelwerk stichtte. Freerk Jans kwam
van Jorwerd of van Jelsum, waar
hij zijn vader op de boerderij had
kunnen opvolgen, als hij maar vol
doende lust had gevoeld. Freerk Jans
had er weinig zin in om boer te wor
den en wellicht hebben ook de kalk
ovens van Makkum hem geïnspireerd
tot het stichten van het tichelwerk.
Hij legde zich vooral toe op de pro
duktie van tegels. Niet ver van zijn
bedrijf moet Frieslands enige glasfa
briek hebben gestaan en Freerk Jans
ging stil zijn gang. In 1675 noemde
hij zich Freerck Jans Tichelaar. En
vandaag de dag zijn het nog Tiche
laars, die hier leven en werken. Maar
het zijn niet de Tichelaars alleen, die
in Makkum de traditie van het Mak-
kumer aardewerk hebben gevestigd en
gehandhaafd, die dit aardewerk we
reldvermaardheid hebben bezorgd. Het
zijn ook de schilders, die dag in, dag
uit de fraaie décors aanbrengen op
potten en schalen en het is ook de
72-jarige ontwerper J. R. Steensma,
die al meer dan veertig jaar décors
maakt aan zijn tafel op een van de
stoffige zolders van het bedrijf. Hij
is niet alleen tijdens de werkuren in
het bedrijf te vinden, maar soms 's mor
gens vroeg en dikwijls 's avonds laat
en hij zit niet altijd over zijn teken
bord gebogen. Soms goochelt hij met
schoteltjes flauw gekleurd poeder. Hij
experimenteert met motief en kleur.
Hij probeert het blauw, het befaamde
Makkumer blauw nog wat dieper van
kleur te krijgen, het rood wat heller.
Hij controleert het kleimengsel, waar
uit de borden, schalen, vazen en alles
wat Makkumers is, wordt gevormd, en
daarna gebakken. „Pas na het bakken
wordt het glazuur aangebracht en op
het glazuur de motieven, net als men
Morgen opent Seheveningen (of
ficieel) het badseizoen met de
traditionele wedloop naar zee.
In zes groepen, naar sexe cn leeftijd,
gaan de deelnemers de ren over hei
strand ondernemen. Misschien worden
het wel zeven groepen, want steeds staat
er een groep niet zo heel jonge men
sen aan de kant, de groep uit wier
midden het „In ónze tijd deden we het
anders èn beter" als milde kritiek op
klinkt. Deze geïnteresseerden aan de
kant krygen nu de kans een „vetera-
nengroep" te vormen van gegadig
den boven de vUftig en deel te ne
men aan de wedloop. Er is dus eea
goede kans, dat men morgenmiddag
sportieve opa's over het Schevening-
se strand kan zien hollen om een eer
ste duik in de Noordzee te nemen.
Het eiland Schiermonnikoog
krjjgt waarschijnlijk nog deze
zomer zijn standbeeld van de
schiere of grijze monnik. De schilder
en beeldhouwer Martin van Waning,
die het ontwerp gratis afstaat uit
dankbaarheid voor het feit, dat hü
op dit eiland een kwart eeuw rust en
inspiratie vond, heeft in zijn atelier het
kleimodel vervaardigd, waarvan in
middels gipsafdrukken zijn gemaakt.
Uit een en ander blijkt, dat Schier
monnikoog een imposant monument
krijgt: het standbeeld zelf is meer dan
levensgroot, namelijk 2.45 meter en
het zal worden geplaatst op een voet
stuk van ongeveer twee meter. Het
beeld zal herinneren aan de roi, die
de Cisterciënser monniken in het
Noorden en ook op het eiland heb-
het vroeger in Delft deed," zegt de heer
Steensma. En daarmee hebben we dan
de oude traditie van het Delfts aarde
werk in Makkum teruggevonden.
De fabrikage van aardewerk is geen
zaak van vormen en bakken alleen. Het
is ook een voortdurende strijd tegen
degeneratie tegen doordringen van
kitsch-achtige kleuren of vormen. In
Makkum weet men er alles van. „Het
is een koud kunstje om massaproduk-
tie te leveren, maar waar blijven we
dan?" zegt men in Makkum, waar het
bedrijf zelf zijn schilders opleidt om
de eenvoudige reden, dat er anders na
verloop van jaren geen décorschilders
meer zijn. Het Makkumer tichelwerk
werd aardewerkfabriek, maar werd de
tegel niet ontrouw. Op dezelfde wijze
als in vroeger eeuwen werden er nog
tegels gebakken, tegels met fraaie mo
tieven entegels, die al antiek zijn,
compleet met haarscheuren, als ze uit
de oven komen. Enkele jaren geleden
heeft een antieksjacheraar buiten Fries
land daar schromelijk misbruik van
gemaakt, door ze als echt antiek te
verkopen, maar daar kon men in Mak
kum niets aan doen. Zo bleef in Mak
kum de traditie bewaard in het oude
bedrijf van de Tichelaars, waar eigen
lijk maar weinig veranderde.
en ingezetene van Middelburg
had er zich lang tevoren al op
verheugd. Hij wilde de koningin
bü haar bezoek aan Zeeland ook iets
aanbieden, een met zorg grootge
bracht Pekineesje, waarmee hy de
collectie huisdieren van Soestdijk wil
de uitbreiden. Maar omdat hü niet
geheel zeker was van de provinciale
instemming, meende hü bü het oester
laboratorium in Wemeldinge de gun
stigste kans te maken om zün troe
teldier te kunnen overhandigen. He
laas kwam zün plan een functionaris
ter ore, en toen de Middelburger zich
fereed maakte om het hondje aan te
ieden, haastte de man zich naar
hem toe om het van zün voornemen
af te brengen. Waar zou de konin
gin Ujdens het bezoek het beestje moe
ten laten? Een hevig teleurgestelde
Middelburger met een Pekineesje stüf
tegen zich aangedrukt trok zich terug.
Hü dacht zün enthousiasme in een
geste te hebben kunnen uitdrukken.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIILIIILIIIIIIIIIIIIIIIIH
jen echte sportfamilie is het gezin Mol in Nibbixwoud, een plaatsje in de
fr kop van Noord-Holland. Vijftien leden telt het. De dertien kinderen zijn
lid van de katholieke handbal- en voetbalvereniging Sport En Wilskracht
(S.E.W.j, vader heeft de algehele leiding in handen hij is lid van de elftal
commissie en moeder heeft de handen vol om de sportkleding in orde te
houden. Misschien heeft zij het wel het drukst, want er komt heel wat kijken
om dertien volledige uitrustingen schoon en op peil te houden. De acht jongens
voetballen dat het een lieve lust is en de vijf meisjes presteren wel wat op
handbalgebied. 's Zondags trekken ze er allemaal op uit, naar de sportvelden
toe. En na terugkomst thuis moet de pot goed zijn, want sport maakt hongerig.
De oudste twee zoons Jaap en Jan (op de foto in het midden) spelen in het
eerste elftal van S.E.W., dat zojuist naar de derde klasse is gepromoveerd. De
oudste dochter Annie (links bovenaan) is lid van het eerste handbalelftal. Dat er
veel over de sport thuis bij de Mols gesproken wordt, is begrijpelijk.
Op de foto staan naast Annie op de bovenste rij Gery, Vrony, Cilea en Riet
De voorste rij van links naar rechts zijn Dick, Peter, de tweeling Sjaak en Corrie,
verder Chris en tenslotte de kleine Nico.
ben gespeeld en aan wie Schiermon
nikoog tevens zün naam dankt.
De actie om de nodige gelden voor
het afgieten in brons te verzamelen
is nog in volle gang. De provincie
Friesland en de gemeente Schiermon
nikoog, alsmede vele particulieren
hebben reeds bijdragen gezonden of
toegezegd. Het comité „De Schiere
Monnik", waarvan de commissaris
der koningin in Friesland, mr. H. P.
Linthorst Homan, voorzitter is, hoopt
dat ook het rpk een subsidie zal ver
strekken, opdat de laatste fase voor
de totstandkoming van dit voor het
gehele noorden representatieve stand
beeld geen problemen meer zal ople
veren.
Het dertigjarig bestaan van de
BOVAG (Bond van Autohande
laren en Garagehouders) heeft
de primeur gehad van een nieuwe,
amusante manier van „voorlichting'
in de vorm van een auto circus.
Spreekstalmeester was radioregisseur
Karei Prior, die het Scheveningse cir
cus op een gegeven moment zelfs let
terlek op stelten zette, met een reus
achtige hydraulische hefbrug. De be
doeling van dit schouwspel was de sa
mengestroomde Bovag-leden een blik
te gunnen in het werk van de bond
Tal van aspecten werden bekeken.
De historie werd kort geschreven
door een optocht van paradepaardjes,
prachtige oude autootjes uit het be
gin van de jaartelling van het automo
bilisme tot de meest moderne perso
nenauto's en tractors toe. Waar an
ders paardenhoeven in de piste klop
pen, bromden, brulden en zoefden nu
motoren met vele paardekrachten.
Op plezierige manier werd ook het
nut van periodieke autokeuring duide
lijk gemaakt. Op een ander ogenblik
reed een tractor metmestver-
spreider door de piste en legde een
bloementapüt voor de televisie-om-
roepster Ageeth Scherphuis, die char
mant doch duidelijk uit de doeken
kwam doen hoe en waarom motoren
binnenkort ten gerieve van televisie
en radio ontstoord moeten worden.
WARSCHAU, 20 mei (UPI) De
door het ommunistiseh regime in Po
len heftig bekritiseerde bisschop van
Kielce mgr. Czeslaw Kaczmarek, is in
stilte teruggekeerd van een „verlof
voor onbepaalde tyd" en heeft vanuit
zpn residentie meegedeeld, dat hü het
bestuur van z(jn bisdom weer op zich
heeft genomen.
De communistische autoriteiten van
Polen trokken hun erkenning van mgr.
Kaczmarek in de zomer van 1959 in en
zü waarschuwden de priesters van
diens diocees zijn bisschoppelijke be
voegdheden niet te erkennen.
Kort na een geheime büeenkomst
- - J. - - t~ „1 A VT C" t rtf TT 1
van de primaat van Polen, Stefan kar
dinaal Wyszynski, en de leider van de
Poolse party, Vladislav Gomulka, in
««I Ho hiccrthnr» uan Vïnl
rUUlöC (-ICV1. VJJ A„VA.„A„ Xll
januari, vertrok de bisschop van Kiel-
ce „voor onbepaalde tyd" naar een
klooster in het zuiden van het land.
In maart verliet mgr. Kaczmarek dit
klooster in het geheim en betrok zün pa
leis in Kielce. Enige tüd hierna ging
hij nog een stap verder en kondigde
aan, dat hü zün taak weer volledig op
zich had genomen.
VATICAANSTAD, 20 mei (UPI)
De pauselijke staatssecretaris, kardi
naal Tardini heeft gisteren zün werk
zaamheden hervat na een lange perio
de van rust in een klooster buiten Ro
me. Naar in Vaticaanse kringen ver
luidt is de gezondheidstoestand van de
kardinaal, die hartklachten had, aan-
merkelijk 'ooruitgegaan.
Twee maanden geleden vertelde de
kardinaal op een persconferentie, dat
hü zün werk zou willen neerleggen,
maar op verzoek van de paus is hy in
functie gebleven.
