LUXEMBURG biedt de toerist gelegenheid
te over voor een zalige luiervakantie
CHARME VAN DE ARDENNEN BLIJFT BEKOREN
fiets!
CORSICAeiland boordevol
eerlijke schoonheid
Zelfs in het hoogseizoen zijn
de buitenwegen meestal stil
Als verdrevene uit het paradij s
ACHTSTEDENTOCHT DOOR GROOTHERTOGDOM
Land van feodale
burchten
Smaragd-blauwe zee omspoelt
hard bergmassief, rijkelijk
begroeid met fraaie bloemen
ZATERDAG 4 JUNI 1960
PAGINA 13
GÉNERAAL
Parlementariërs uit de
West bij de kardinaal
Verbond.
Nieuw lid Tweede
dev Kamer
Verjong Uzelf en ook Uw fiets!
(NADRUK VERBODEN)
(Van een verslaggever)
Wiltz was voor ons de geslaagde apotheose van een achtstedentocht
welke wij door Luxemburg maakten. Niet dat het stadje, dat zich
graag met de naam van „hoofdstad van de Ardennen in het
groothertogdom" tooit, nog mooier en romantischer in het groene berg
landschap gebed ligt dan de andere stadjes. Bepaald niet. Daarmee
zouden wij aan de eigen schoonheid van de andere zeven beslist te kort
doen. Maar Wiltz, de laatste „stop" van onze reis, had behalve de
toeristische bekoring van de oude - des avonds in floodlight badende -
feodale burcht en de altijd boeiende panorama's, iets bijzonders dat ons
aantrok. Kwam het door het verhaal dat boven- en benedenstad hun
eigen bestaan leiden, met elk een brandweer en een harmoniekorps en
zagen wij er daarom al meteen een Tati-film in? Kwam het doordat in
Wiltz het monument staat ter herdenking van het feit, dat hier het sein
werd gegeven voor de landelijke staking in 1942 tegen de voorgenomen
annexatie van het land door de Duitsers en de gedwongen inlijving "van
alle Luxemburgse mannen tussen 20 en 25 jaar in de Wehrmacht? Het is
een groots gedenkteken, bekroond met een toren, waarvan men een
weids uitzicht heeft over het lachende, de Luxemburgers zo dierbare
land, met in de verte de Fatima-Calvarieberg.
's Morgens om zeven uur werden wij
in het noordelijke Ardennenstadje ge
wekt door schetterende fanfaremuziek.
„Concordia" bestond honderd jaar en
had daarom een groot concours geor
ganiseerd. Tientallen korpsen ook uit
ons land Irokken op om de muzika
le strijd aan te binden. De avond tevo
ren hadden onze gastheren ons laten
genieten van het plaatselijke koor, dat
heel verdienstelijk opera-aria's ten bes
te gaf. Wiltz is het culturele hart van
het groothertogdom, zo was ons al ras
duidelijk. En niet alleen landelijk maar
ook internationaal dient het de kunst in
Luxemburg. Er was een schat van een
openluchttheater, technisch goed uitge
rust, met het kasteel als „levende" ach
tergrond en een aantal van maar liefst
3500 zitplaatsen. t
Ieder jaar organiseert een plaatselijk
comité van de cultuur een goed hart
toedragende burgers een internationaal
festival, dat grote belangstelling trekt.
En terecht. Want wie het programma
van dit jaar ziet, leest daarin namen
van bekende kunstenaars als Walther
Ludwig van de Berlijnse Staatsopera,
die tot de prominentste Duitse tenoren
behoort, Edith Oravez van de Weense
Staatsopera, die grote successen heeft
geboekt als Papagena in de Salzburger
Festspiele, Louis Seigneur van de Comé-
die Frangaise, Albin Skoda van het Wie
ner Burgtheater e.a. Twee maal wor
den Mozarts opera „Die Entführung
aus dem Serail", Molières blijspel „Le
malade imaginaire" en Schillers „Die
Rauber" opgevoerd en éénmaal geeft
Edith Oravez een liederenavond. Zeven
voorstellingen dus.
Kwaliteit
„Wij zoeken het niet 111 de kwantiteit,
maar in de kwaliteit", zei ons de VVV-
voorzitter, die tevens apotheker is. „We
verwachten van 23 juli tot 7 augustus
weer duizenden gasten, die evenals vo
rig jaar hier toeristische en artistieke
geneugten laten samengaan. Het is jam
mer dat in Uw land ons festival nog niet
bekend is. Luxemburg heeft elders op
cultureel terrein niet zo heel veel te bie
den. De hoofdstad bezit een theater,
maar dat is vreselijk ouderwets. Over
drie jaar pas, wanneer de stad duizend
jaar bestaat, komt er een nieuwe
schouwburg".
De Nederlandse toerist behoeft het
groothertogdom als een vakantiepara
dijsje echt niet meer te ontdekken, dat
weten wij ook wel. Het land met zijn
bijna 2600 vierkante kilometer iets gro
ter dan ons Limburg, maar nog niet de
helft van zijn inwoners tellend, nl. ruim
driehonderdduizend is al vele decen
nia een gezocht oord, vooral om de char
me van de Ardennen. De Nederlander
staat nog immer nummer één op de
bezoekersranglijst. Maar toch is ook hij,
als hij al niet de rust heeft gezocht op
een van de campings die 45 m getal op
de berghellingen en langs de snelvlie
tende riviertjes liggen... vfe een door-
gangs-toerist, die op zijn tocht naar lok
kende verten één dag Luxemburg meer
dan genoeg vindt. Hij vergist zich deer
lijk. Niet alleen Wiltz, ocx de andere
stadjes in het groothertogdom noden de
vreemdeling zeker tot een langer_ ver
blijf. Het hotel- en pensionwezen is up
to date en men beschikt over het alge
meen over veel kamers. Echternach
b.v. heeft 25 hotels en 12
sions met tezamen 750 kamers. Het bt.-
Willibrordstadje, zo schoon gelegen aan
de boorden van de Süre, is een grote
trekpleister, vooral in de Pinkstertvjd
wanneer er de bekende springprocessie
wordt gehouden.
Gemoedelijke bevolking
Het groothertogdom bestaat uit drie
delen: het noordelijke „Oesling" met de
volle glorie der Ardennen, het „Bon
fays" in het zuiden en oosten, met zpn
grillige vaak van beeld wisselende da
VITRECHT, 3 juni Een delegatie
parlementariërs uit Suriname en
^Nederlandse Antillen, die een be-
Vjj k aan ons land brengen, heeft zich
ï^idiorgen laten voorlichten over de
kC®rlandse vakbeweging. De gasten
de &n in het huis van de arbeid van
hw^atholieke Arbeidersbeweging na-
do0 s de drie vakcentralen ontvangen
de heer C. van Wingerden, alge-
Vau11 secretaris van het Nederlands
heeft kardinaal Alfrink de par-
Vew„ntaricrs uit de west een audiëntie
leend.
van hl. AG> 3 juni De voorzitter
hoema centraal stembureau heeft be
ther i„v5r^laard tot lid der Tweede Ka-
•heer rr> vacature-wijlen Evert Ver
haar teS?A de heer A. J. Schouwe-
Bilthoven.
De Oranienburcht in Vianden, de
bakermat van het Huis van Nas
sau, eeuwenlang een onneembare
vesting
len een streek die men ook wel
„Klein Zwitserland" noemt en waarvan
het lieflijke Moezeldal met de zonnige
wijngaarden, de geboortegrond van de
dorstlessende gulden Riesling en Ru-
lander en de feestelijke „Schaumwem
de begrenzing met Duitsland vormt
en tot slot het industriële zuidwesten,
waar één van de pijlers van de econo
mie zijn hechte basis vindt. Vijf staal
fabrieken, een walserjj en 32 hoogovens
zorgen hier mede voor de welvaart, iets
waarover men zich bepaald niet heett te
beklagen.
De inwoners van het groothertogdom
houden van een goed en rustig leven.
Ze zijn gemoedelijk en goedlachs, zeker
arbeidzaam, maar wat vandaag hle'
klaar is, komt morgen wel in orde. Men
eet er prima van en voor de gastrono
men onder de toeristen zijn er heerlijke
culinaire specialiteiten, zoals Ardenner-
ham, forel, rivierkreeft, hazepeper,
quetschtaart en het speciale gebak, dat
„gekrulde gedachten" heet. Behalve de
witte wijnen biedt het land nog enkele
bijzondere brandewijnsoorten uit fruit
bereid: Quetsch, Mirabelle, Kirsch,
Framboise en Pomme, die na de maal
tijd bij de café filtre geserveerd worden.
Voor meer dan één glaasje moet men
wel stevig op zijn benen staan, want het
alcoholpercentage is 52. Dat de Luxem
burgers onze borrel erg slap vinden,
is te begrijpen.
Buurman Belg, die zelf geen bran
dewijn mag distilleren, is verzot op de
Luxemburgse dranken. Buurvrouw
Belg weet er over het algemeen ook
goed weg mee. Ze vergezelt haar echt
genoot op een reisje naar de grens
plaatsen en vindt het een groot genoe
gen de Kirsch of Mirabelle als gloei
ende lava zijn weg naar de maag te
laten vinden. Misschien ligt het aan
de Spaanse invloeden, maar het zijn
vooral de bewoners van de Sinjoren
stad Antwerpen, die even komen buur
ten.
Bakermat van Nassau's
Hoewel het in het hoogseizoen in de
centra van het groothertogdom druk kan
zijn, zijn de buitenwegen meestal stil.
Er zijn plekjes te over waar de toerist
van zijn rust en het natuurschoon kan
genieten, waar hem een zalige luierva
kantie wacht of waar hij kan wandelen
langs een net van binnenpaden, voerend
o.a. langs zeven kastelen of door het
Müllerdal met zijn overhangende woes
te rotsformaties. En overal duiken de
pittoreske riviertjes op. voortijlend naar
de dalen, de forellen een goed thuis bie
dend en de sportvisser een puik water
tje belovend, zoals de wilde Our, de
schitterende Süre met haa. nauwe pas
sages en de brede wat rustiger Moezel.
Luxemburg is ook het land van de rid
derburchten, in de Middeleeuwen on
neembare vestingen op een heuveltop.
De hoofdstad is eeuwenlang één burcht
geweestt, omdat ze in de jaren 1867-1883
werd ontmanteld. En is niet het kasteel
in Vianden de bakermat van het Nas-
sauhuis, zodat onze vorstin zich nog
steeds Vrouwe van Vianden mag noe
men?
Onze reis, georganiseerd door het
Luxemburgs Verkeersbureau, was oor
spronkelijk een „tienstedentocht", maar
wegens tijdgebrek moesten Mersch en
Diekirch uitvallen. Als eerste werd Cler-
vaux aangedaan. Via Vianden gingen
we naar Echternach om door het Moe
zeldal naar het uiterste zuiden de bad
plaats Mondorf te bereiken. Vervolgens
werd de hoofdstad aangedaan. In La-
rochette werd het „Bon Pays" verla
ten en zochten w;j het „Oesling" weer
op met Ettelbrück en Wiltz. Clervaux is
vooral des avonds een sprookje, wan
neer het floodlight speelt om de abdij,
de kerk en het slot trapsgewijs als het
ware uitgehouwen in de berg met diep
in het dai de pinkelende lichten van het
stadje. Vianden bood ons een verrukke
lijk uitzicht na een tocht per kabelbaan
naar een hoogte van 440 meter. Oude
vestingwallen met wachttorens omrin
gen de stad, waar Victor Hugo tijdens
zpn ballingschap verbleef. Zijn woonhuis
is museum geworden.
De grootste attractie is echter de
ruïne van de duizendjarige Oranjën-
burcht, een geweldig riddergoed met
de overblijfselen van de griezelige fol
terkamers, onderaardse gewelven
waar men gevangenen van honger liet
sterven, reusachtige zalen en wapenka
mers, immense wijnkelders, een gerestau-
De torens van de St.-Willibrordusbasiliek in Echternach, na de oorlog geheel in
Romaanse stijl herbouwd. Op de voorgrond het „Justiz-kreuz".
tigd. De steile rotsen in de omgeving
jl met hun angstwekkende diepten bie-
I i den een zeldzaam schouwspel; de
„Wolfsschlucht" b.v. is van een ruige
schoonheid.
Het Mondorfer Wasser smaakte af
schuwelijk naar zout en ijzer, maar
duizenden vinden in het Kurort gene
zing van lever-, gal-, darm-, en maag
ziektes en de moderne geneeswijzen
waarover de badinrichting beschikt,
doen ook de reumalijders naar Mondorf
toestromen. Men houdt de gasten zo
aangenaam mogelijk bezig met concer
ten, bloemencorso's en andere festivi
teiten. Een orkestje met een Weense
Stehgeigerin geeft iedere ochtend in
een zaal die nog helemaal de sfeer van
de vorige eeuw ademt, een concert
apéritif en des middags een concert re
lax. En de artiesten zijn beslist inter
nationaal georiënteerd, want nauwelijks
was ons gezelschap binnen of het
„dattemetoffe" weerklonk
in de hoofdstad kon een bezoek aan
de 23 km lange onderaardse gangen
en de in rotsen uitgehouwen kazemat
ten natuurlijk niet uitblijven. In Laro-
chette genoten we van een wandeling
naar de ruïne van een kasteel, waar
in de achtste en negende eeuw trouwe
vazallen van de graaf van Luxemburg
hebben geleefd. Het spoorweg- en we
genknooppunt Ettelbrück vaardigde de
politiechef in een indrukwekkend uni
form af om ons t.e begeleiden naar
een nieuwe camping met uitstekende
outillage, een jeugdherberg en het Ge
neraal Pattonmonument.
En tenslotte dan Wiltz, waarvan nog
als merkwaardigheid te verhalen is,
dat het een Europees padvinderscen
trum is. AI bijna een kwart eeuw trek
ken duizenden verkenners er in de zo
mermaanden heen, bevolken er de ne
gen barakken en bezaaien de twintig
kampeerplaatsen langs de berghellin
gen met hun tenten. Des avonds ziet
Wiltz dan overal de kampvuren op
laaien en denkt het dankbaar aan de
goede daad, welke het Ardennenstadje
destijds deed: jaarlijks een goodwill-
centrum te zijn voor de Europese pad
vinderij.
In de kabelbaan hoog boven Vianden.
(Advertentie)
ngezonde
beweging
De DingsMhl, het oude gerechtsgebouw
in Echternach, nu stadhuis.
reerde kapel en verder alles wat men
nu eenmaal verwacht van een Middel
eeuws kasteel. Tot 1820 is het Intact
geweest. Toen kocht een wethouder het
slot en nog spreken de Luxemburgers
zijn naam met ergernis uit, want hij
sloopte het gehele rijke, historische in
terieur en het tinnen dak om er geld
van te maken. Een der schoonste
bouwwerken van de riddertijd in Euro
pa liep daarmee onherstelbaar schade
op.
Stuwdam in de Our
Vianden leeft helemaal van de toe
ristenindustrie. Een andere beziens
waardigheid is de bouw van de Our-
stuwdam, een groots werk, waarvoor
het nabijgelegen dorp Bivels groten
deels van de aardbodem zal worden
weggevaagd. Ook de kerk, die Vian
den in de achttiende eeuw bouwde om
dat het van een pestepidemie werd
verlost, moet wijken voor de hoge
stuwdam. Boven in de bergen komt een
meer, waarheen het water van de Our
met pompen zal worden opgestuwd.
Daarna laat men het vallen om de
turbines in beweging te brengen. Dat
pompen zal jaarlqks 660 miljoen kWu
vergen, terwijl de turbines maar 435
miljoen kWu zullen opleveren. Wat
begint men in Vianden zal men zeg
gen, maar ze zijn daar heus niet gek.
Het opstuwen van het water gebeurt
immers des nachts als_ de stroom en
kele keren goedkoper is dan overdag
en de 2,5 miljard francs, die de werk
zaamheden de eerste twee jaar kos
ten, worden echt wel terugverdiend.
Daarenboven ligt Vianden in het mid
den van een uitgebreid industrieel
Westeuropees gebied, waar de behoef
te aan elektriciteit steeds groter wordt.
In Echternach gaat men natuurlijk
de in oude Romaanse stijl herbouw
de basiliek binnen met de crypte
van de H, Wiilibrordus, bezoekt men
de monumentale Benedictijnenabdij
met haar verrukkelijk park en de
historische Denzelt of Dingstuhl,
waarin thans het stadhuis is geves-
Na een kortstondig verblijf op
Corsica, terecht genoemd L'lle
de beauté, voelt men zich als
een verdrevene uit het paradijs.
Kwistig is de Schepper geweest,
toen hij dit stukje aarde schiep,
omspoeld door een smaragd-blauwe
zee. De meest schone bloemen en
planten koos Hij uit voor stoffering
bij het harde bergmassief en vrij en
blij als in de dagen van Ge
nesis dartelen er de dieren:
geiten, schapen en koeien, ter
wijl ezeltjes duldzaam de mens
door het land dragen of zijn last
meevoeren. Het leven kent niet de
jacht, waaraan wij in het „gecivili
seerde" westen lijden. Wanneer er
echt enige haast mocht zijn, is een
oude Citroën altijd nog voldoende.
Tenzij ge toerist zijt en zoveel
mogelijk van de wonderlijke pracht
op het eiland, dat groter is dan men
zich had voorgesteld en een opper
vlakte van 8778 vierkante km be
slaat, wilt genieten. Ge moet altijd
nog een afstand afleggen van 183
kilometer om van zuid tot noord te
komen en 84 kilometer is het
breedste gedeelte. Een „deux che-
vaux" wordt dan zeer gewaardeerd,
De rotsen bij Piana op Corsica.
zo hebben we geconstateerd en voor
een verbinding tussen de voornaamste
plaatsen zorgt een spoorwegnet van
omtrent 300 kilometer. Betere dien
sten bewees ons een moderne
toeringcar, bestuurd door een dui
velskunstenaar van een chauffeur,
die koelbloedig de scherpste bochten
langs diepe ravijnen nam, waaruit
puntige rotsen ons toegrijnsden. Zijn
signalen mochten dan telkens als het
sinistere gefluit van een misthoorn
klinken, wij voelden ons veilig. Na
de vrede van een arcadisch land
schap ondergaan en het heerlijke
parfum van exotische bloemen inge
snoven te hebben, maakte het ons
alleen maar klein nu door muren van
graniet en ander gesteente omgeven
te zijn. Diep beneden ons speelde
soms een beekje als klein Duimpje
met deze Goliaths of we ontwaarden
door een spleet plotseling weer de
turquoise sluier van de zee, die de
grimmigheid van de omgeving weg
spoelde.
Met een vliegtuig uit Marseille
daarheen gebracht door de Zone-
expres zijn we in deze schoon
heid „gedoken", omtrent Ajaccio, waar
op een 14 km afstand de FTS (Franse
Toeristen Service) haar nieuwste va-
kantie-oord „Marina Viva" heeft, om
ringd door bergen, met een uitzicht op
de lies San jruinaires en langs een 14
km uitgestrekt strand, omzoomd met
kurkeiken en heesters.
In een van de op heuvelen gebouwde
witte paviljoens, met juiste zin voor ro
mantiek genoemd naar figuren uit de
mythologie was het spot met onze
grijze haren, dat „Apollo" zich over ons
ontfermde? vonden wij na een ge
zellige, maar vermoeiende treinreis
rust. En een bad in de Middellandse
zee, toen de dag nog pril was, gaf ver
dere kracht voor onze omzwervingen op
het eiland. Wat wel nodig was, omdat
wij als vluchtige reiziger in één dag al
deze verrukkingen van de natuur moes
ten „indrinken want 's avonds reeds
wachtte ons bij Bastia. aan de andere
kant van Corsica, het Hjntoestel van de
Air France om ons over te zetten naar
Nice.
Aan de vooravond hebben vissers
en vrouwen in hun schilderachtige
kleding ons eerst nog wat meegege
ven van de levensvreugde der toch ar
me Corsicanen. Uit hun gitaarspel en
zang, verhalend de boeiende historie
van hun eiland, lieten zij de vonken
van hun temperament springen. Bij de
soli was het of Caruso onder hen was
opgestaan. Een bijzonder interessan
te eerste kennismaking met Corsica.
Een kostelijk banket was rijk be
sprenkeld met Vin rosé Laetizia,
genaamd naar Napoleon's moeder
wier beeltenis de fles sierde. Even
fonkelend als de wijn was de toe
spraak van monsieur Vaugon, de pre
fect van het Département. Geen ge
lukkiger mens dan de Corsieaan, als
men hem mag geloven, wat wij gaar
ne doen en geen schoner plekje op
aarde dan dit eiland.
Is het wonder, dat de Corsieaan, die
naar het vasteland is getrokken voor
een beter materieel bestaan, terugkeert
naar zijn geboortegrond om er te ster
ven?
Ge kunt zijn chauvinisme begrijpen
en vergeeft hem daarbij zijn overdre
ven verering van zijn medebroeder Na
poleon, voor wie in zijn geboortestad
Ajaccio liefst drie standbeelden werden
opgericht, terwijl zijn ouderlijk huis als
een heiligdom wordt beschouwd. Ja,
zelfs op de grot, waar hij als kind graag
gespeeld zou hebben, verrees een ge
weldig monument.
1 een al te kort oponthoud in de
hoofdstad hebben wij onze reis
vervolgd via het Griekse dorp
Cargèse, dat in 1774 werd gesticht door
een kolonie uit de Peloponnesos, mensen,
die ontkomen wilden aan de vervolgin
gen door de Turken. Aan weersziiden
van dg baai bevinden zich een Latpns
en een Grieks kerkje.Door naar Piana en
Porto, dorpen, die ondanks het bezoek
van vele toeristen niets van hun eigen
karakter verloren hebben en onver
schillig lijken neergestrooid te midden
van de rotsen.
We keren dan eindelijk de kust de rug
toe, dringen het weer begroeide land
oostwaarts in, langs de bergkammen
van La Spelunca, Evisa tegemoet, de
Col de Vergio over, tot op een hoogte
van 1.464 meter, gaan langs de Scala
di Santa Regina met zijn nauwe spleten,
tot we al hoger klimmend de sneeuw na
deren.
Staande aan de voet van palmbomen
met om ons heen oleanders en subtro
pische bloemen, hadden wij de sneeuw
toegestaard als een etherische wereld,
die er alleen maar was ter aanvulling
van het rijke kleurenpalet met een zui
ver wit.
Als we bij het vliegveld van Bastia
zijn gekomen met zijn primitief sta
tionsgebouw, dat hier waarlijk past,pas
seert juist een Corsicaanse herder op
een ezeltje. Het is of hij extra voor ons
is gekomen voor een laatste groet en
het beeld laat ons niet los, als wij een
uur later in het mondaine Nice zjjn
geland. Het lijkt of hij heeft willen zeg
gen: „kiest gij uw eigen wereld van
luxe en overbeschaving maar, laat mij
met rust in mijn eenvoudig, meestal
kommervol bestaan."
De grond in de dalen en langs de
kust is vruchtbaar, maar de rest van
de bodem levert niet veel op. behalve
de wijnbergen, terwijl ook vlas, citrus
vruchten en olijven bij het milde kli
maat op sommige plaatsen rijk geteeld
worden. Industrie is er heel weinig en
diep het land in leeft de bevolking
slechts van wat de grond schaars op
brengt. Met als voedsel hoofdzakelijk
kaas, kastanjes, kastanjemeel en brood.
De huizen zijn veelaJ krotten en ste
ken wel erg af bjj de paleizen van wo
ningen en hotels, die wij later aan de
Cote d'Azur te zien kregen. Sterker
contrast kan men zich niet indenken
dan de overdaad van praal en weelde
in al die plaatsen als Nice. Antibes,
Cannes enfin noemt u maar op
zo geheel anders dan de eerlijke
schoonheid van Corsica.
Wij zouden niet eerlijk zijn als wij
niet toegaven er door geïmponeerd te
zijn en zeker is ook het Esterel-ge-
bergte, met zijn even onverwachte uit
zichten van een immense pracht. Met
hun wuivende palmen, grandioze bou
levards en schitterend aangelegde tui
nen zijn de steden en dorpen edelste
nen in de zo sierlijke gordel van de
Franse Rivièra.
Een plaatsje als Boulouris sur Mer,
dicht bp St.-Raphael, dat goede spoor
wegverbindingen heeft, is van een ze
kere intimiteit met weer een aparte
bekoring. Te midden van veel groen,
waaronder hem vertrouwde dennenbo
men, doch eveneens eucalyptussen en aga
ven. vindt hier de Nederlandse vakan-
er al jaren een speciaal voor
oor de F.T.S. ingericht bunga-
IGNAAT AGASI
tiegange
hem do
lowpark.
