FRANKRIJKS vliegende KARVELEN
In vijftig minuten van
Le Bourget naar Schiphol
Kopje soep drinken zonder te morsen
Republikeinse
rivalen
O
Nooit meer
Ontsteltenis en woede in
republikeinse kringen
PLAN VOOR EEN NIEUWE
GRONDWET IN TURKIJE
Vensterglas kan botsing met kip doorstaan
Waar blijft de
sensatie?
Begrafenis met militaire eer van
slachtoffers van de staatsgreep
Uitspraak inzake
„roze balletten"
ROCKEFELLERS KRITIEK OP NIXON
26 doden bij gevecht
tussen naaklopers-
sekte en politie
Politie zoekt naar
Maastrichtenaar
V.
VRIJDAG 10 JUNI 1960
PAGINA 7
ölJITENLANDSE
kroniek
J
M—r-MKÊKmm
Indonesië
In Noord-Duitsland
Internationaal gezochte
misdadiger ontsnapt
„Strijkerslichf" in Amsterdam Klank- en lichtspel langs
de grachten Bijzondere attractie voor de vreemdelingen
Toelichting in de moderne talen
Zeefbochl
Groningen graaft Ballonnen in Leiden
Naamgenoten in Thorn
n Toulouse heeft men ons een kanon laten zien, waar
mee dode kippen worden weggeschoten. Het schiet
werktuig staat niet in een kermistent, maar in de hal
van een vliegtuigfabriek, en het gevaarte wordt niet ge
bruikt voor de een of andere ruwe folkloristische sport,
maar voor een hoogst ernstig experiment. Met dit kanon
wordt namelijk beproefd of de ruilen van de cockpit van
een straalverkeersvliegtuig bestand zijn tegen een botsing
met een vogel in de lucht. Men schiet een zware kip met
ten snelheid van meer dan vijfhonderd kilometer per uur tegen een vlieg
tuigvenster, dat tegen een muur is bevestigd, en het glas mag dan geen enkele
"eschadiging vertonen.
Dit is een van de meest spectaculaire proeven die in de vliegtuigfabriek
Sud-Aviation genomen wordt met de onderdelen van de Caravelle, een toe-
dat hier op het ogenblik in serie geproduceerd wordt. De Caravelle moet
ftan zeer hoge eisen voldoen. Het vliegtuig moet ongeveer dertigduizend vlieg
den kunnen maken. Het moet gedurende een jaar of tien bijna tien uur
dag in de lucht kunnen zijn, en het moet een jaar kunnen vliegen zonder
*ht het meer dan één week aan de grond is voor revisie.
fn de fabriek in Toulouse heeft men een watertank met een inhoud van
buizend kubieke meter waarin de romp en de vleugels van de Caravelle bloot
Besteld worden aan de druk die het vliegtuig in de vlucht kan hebben te
doorstaan. Men heeft er een machine waarmee de remmen van het Iandings-
Bestel worden beproefd, alsmede een apparaat om de slijtage van de banden
meten. Men wil geen enkel risico nemen, en men wenst geen vliegtuigen
te leveren die niet aan de strengste veiligheidseisen voldoen.
Een Caravelle van Air France. Men ziet duidelijk de twee straalmotoren aan
weerszijde vein de romp, vlüfc voor de staart. Het toestel biedt plaats aan 72
passagiers.
Sud Aviation is op vijf na de grootste
Vliegtuigfabriek ter wereld, en de
Bfootste van Frankrijk. In totaal heeft
P6 firma niet minder dan 22.000 mensen
lh dienst, en in Toulouse worden op het
Ogenblik vier Caravelles per maand ge-
hjaakt. Aan één Caravelle wordt echter
btet minder dan negen maanden ge
kerkt, en zo heeft men er dus altijd
e®n aantal tegelijk onder handen.
R In de enorme hal van de werkplaats
?L Eloy te Toulouse hebben we gezien
"Oe zilverkleurige metalen platen gesne-
aen en geperst werden voor de romp
de vleugels. De donderende pneuma-
"sche hamers, de sissende lasappara-
en de ratelende electrische boren
"Raakten een oorverdovend lawaai, en
bze gids moest wel heel luid spreken
zich verstaanbaar te maken. Met
?®n van de kolossale persen in deze
Tkplaats, zo werd ons verteld, zijn in-
D Amerikaanse vice-president, Ri
chard Nixon, heeft tot voor kort
gemeend, dat zjjn_ benoeming op
de komende Republikeinse conventie
tot kandidaat voor het presidentschap
'haar een formaliteit was. Hij achtte
*ich voor honderd procent verzekerd
van de kandidatuur. De Republikeinse
gouverneur van de staat New York,
•wlson Rockefeller, had immers in de-
v?.niber van het vorig jaar gezegd, dat
jfH geen campagne zou voeren om de
■Ahdidaat van de partij te worden, en
ahalve Rockefeller had Nixon niemand
g. vrezen. Bovendien heeft president
Jr'senhower zelf in maart laten weten,
at hij Nixon graag als zijn opvolger
zien. Eisenhower had met deze ver
ding gewacht tot hij de stellige in-
bad gekregen, dat er in het Re-
ilublikeinse kamp geen andere ernsti
ge ,je kandidatuur
voor
„.gegadigden
,ar voren zouden treden.
Rit, ?er dagen is er echter een nieuwe
j x_iXT i vAn tt mt
Zo
ie ontstaan, die voor Nixon niet
jj" Prettig is. Rockefeller heeft plotse-
gezegd, dat hij zich beschikbaar
gij* eczega, aai hij zien unuuau«»'
aig jVoqr de Republikeinse kandidatuur
tpn 1
voert hij nog geen campagne te-
een u0 Republikeinen op de conventie
,h beroep op hem zouden doen. For-
Nixon, maar het begint er toch
&q.1 °P te lijken. Deze week heeft de
daterneur de vice-president verweten,
eaï laatstgenoemde zijn programma
na de conventie bekend wil ma-
Rockefeller eist, dat Nixon nu
„l®ds onthult, welk beleid hij eventueel
belr President zou willen voeren, opdat
ïa,end wordt in hoeverre dit beleid af
Mjken van dat van Eisenhower.
I wee factoren hebben waarschijn-
lijk vooral bijgedragen tot de ge-
tv wijzigde houding van Rockefeller.
ar is op de eerste plaats de groeien-
Populariteit van de gegadigde voor
de Democratische
kandidatuur, sena
tor Kennedy uit
Massachusetts. Als
Kennedy de De
mocratische kan
didaat zou wor
den, zou hij, vol
gens Rockefeller,
ZiiJ: geduchte tegenstander voor Nixon
C1' Dit is een van de redenen, waar-
do. de gouverneur van New York vindt,
hJ. de Republikeinse partij nu reeds
een programma voor de nieuwe
tojrjmg moet komen. De andere fac-
kA die Rockefeller tot zijn nieuwe stap
w't gebracht, is de behandeling van
Vl-'bcident met de U-2 door de Repu-
d^.dbise regering en de, zijns
Ulea verband houdende, mi:
kk de topconferentie. Van Democrati-
p zijde is op Eisenhowers houding
V,® affaire-Powers felle kritiek gele-
X Nixon was voor de behandeling
iV de u-2 kwestie niet persoonlijk
A htwoordelijk, maar hij heeft het be-
kVvan de president in deze zaak
dS?t°chteIijk verdedigd. Rockefeller
At I hu rekening met de mogelijkheid,
d Amerikaanse buitenlandse rege-
U o&titiek. het prestige van Nixon in
.r hoAh van de Republikeinen derma-
k 6ht geschaad, dat men de vice-pre-
>yt „J straks niet als kandidaat voor
d6 Rrs'dentschap zal willen benoemen.
fPublikeinen zouden dan geen an-
>,Xkof ,Uze hebben dan Rockefeller.
v?ahd er zelf heeft zich de laatste
Ah A6h demonstratief gedistantieerd
beleid van de Republikeinse
rA^den-", Hij wenste niet mede verant-
ehte gesteld te worden voor de
V\ gebeurtenissen.
■K °A®Ie'ler heeft in december 1959
V« bö„ dat hy in ieder geval niet
3 hikbaar is voor de functie
dii Ze'o~"ning mate" van Nixon, dat
&.rat,,*?er> voor de Renublikeinse kan-
hSo.beeft v9?r het vice-presidentschap.
aaid verklaring dezer dagen
toee-'o,. b'i heeft er een opmerking
sevoegd die weinig complimen-
dertijd de aluminium bollen vervaar
digd voor het Atomium van de Brussel
se Expo. Het apparaat wordt nu ge
bruikt voor de constructie van de neus
van de Caravelle. Er heerst een in
drukwekkende bedrijvigheid in deze ge
automatiseerde smidse, die de naam
van de patroon der smeden draagt.
Het loopt goed met de Caravelle. De
directie van Sud-Aviation heeft over ge
brek aan bestellingen niet te klagen.
Air France heeft opdracht gegeven tot
de bouw van 27 toestellen, en er zijn er
al twaalf geleverd. De Scandinavische
luchtvaartmaatschappij SAS heeft er in
dertijd 18 gevraagd, Al Italia 8, en de
Amerikaanse onderneming United Air
Lines 20. Men hoopt in Toulouse nog
een hele tijd vooruit te kunnen met de
productie van Caravelles.
In de montage-werkplaats van Sud-
Aviation te Toulouse, St. Martin, heb
ben wij een bijna afgewerkt toestel zien
staan, dat, blijkens de letters op de
romp voor Swissair werd gemaakt. Wij
zagen een vliegtuig waarvan de staart
in de Italiaanse nationale kleuren was
geschilderd, en dat dus voor Alitalia
bestemd moest zijn. Een eind verder op
storid een Caravelle, waaraan een kaart
hing met het opschrift: Sabena.
P het einde van de vijftiende
eeuw voer men met „Caravelles"
of karvelen van Europa naar de
Nieuwe Wereld. Columbus maakte zijn
reis naar Amerika in een karveel. Nu
heeft men de aardige gedachte gehad
de naam van dit type zeilschip te ge
bruiken voor een voertuig waarvan de
mens zich in de tweede helft van de
twintigste eeuw bedient. De Caravelle
van onze dagen is een gevaarte van 45
ton, dat door twee straalmotoren wordt
voortbewogen. Het toestel is 32 meter
lang, en de vleugelwijdte is maar liefst
34 meter. Opvallend is, dat de motoren
niet aan de vleugels bevestigd zijn,
maar aan weerszijde van de romp, vlak
voor de staart. De hele vormgeving Is
bijzonder fraai, hetgeen vooral uitkomt
als men het vliegtuig van boven of van
onderen ziet.
Met de Caravelle van vijf eeuwen ge
leden stak men de Atlantische Oceaan
over, maar de hedendaagse Caravelle
pleegt minder lange reizen te maken.
Het toestel is vervaardigd voor gebruik
op middelgrote afstanden, en het vliegt
dan ook vooral op Europese lijnen. Op
een van die lijnen, Parus-Amsterdam,
wordt door de Finse luchtvaartmaat
schappij Finnair met Caravelles een
dienst onderhoudenden na onze omzwer
vingen door Frankrijk hebben we dank
baar geprofiteerd van de mogelijkheid
om eens te ervaren, hoe men zich als
passagier in zo'n vliegtuig voelt. Als
men al wat vluchten gemaakt heeft in
vliegtuigen met propelleraandrijving,
wil men wel eens de sensatie beleven
van een tocht in een straalverkeers
vliegtuig. Maar is het een sensatie ge
weest? Wij zouden die vraag ontkennend
willen beantwoorden. Een reis in een
Caravelle is minder opwindend, dan een
tocht in een eenmotorig sportvliegtuig
je. De verrassing van een vlucht met
een Caravelle is juist dat men nauwe
lijks beseft, dat men met duizelingwek
kende snelheid door het luchtruim suist.
Men vertelt li, dat ge, na de start, met
een snelheid van driehonderd meter per
minuut tot een hoogte van bijna zeven
kilometer klimt. Maar als ge, op het
gepresenteerde zuurtje zuigend, een
paar keer slikt ondervindt ge niet de
teus was voor Nixon. Rockefeller zei
namelijk, dat hij zich nuttiger kon ma
ken als gouverneur van New York, dan
in ,,a stand-by position" in Washing
ton.
Het ziet er naar uit, dat de Repu
blikeinse conventie, die op 25 juli te
Chicago begint, niet zo'n vreedzame
bijeenkomst wordt als Nixon aanvan
kelijk gehoopt en verwacht had. In het
Republikeinse kamp heerst geen vol
ledige' eensgezindheid. Rockefeller ge
niet onder de meer vooruitstrevende
Republikeinen een grote populariteit.
Bij de gouverneursverkiezingen van
1958 heeft hij een indrukwekkende over
winning weten te behalen. Hij staat be
kend als een „liberal", en hij huldigt
bijvoorbeeld meer verlichte opvattingen
over de kwestie van de burgerrechten
(het negerprobleem), dan Nixon, ter
wijl hij de defensie-uitgaven ook hoger
opgevoerd zou willen zien, dan de hui
dige vice-president noodzakelijk acht.
De kans is uiterst gering, dat Rocke
feller Nixon straks de Republikeinse
kandidatuur zal kunnen ontnemen,
maar de vice-president heeft toch alle
reden om voor de gouverneur beducht
te zijn. Nixons kansen in de finale van
de wedloop naar het Witte Huis zouden
geschaad kunnen worden, als hij op de
conventie in ernstige moeilijkheden zou
komen met Rockefeller.
minste hinder van die schielijke stijgen
de beweging. Men merkt ook njet. dat
de druk in de cabine kunstmatig op
peil gehouden wordt, en men heeft de
grootste moeite zich voor te stellen, dat
het vliegtuig een vaart heeft van acht
honderd kilometer per uur. Met die
vaart komt men echter in vijftig minu
ten van Le Bourget naar Schiphol, ter
wijl bijvoorbeeld een Viscount, een Brits
vliegtuig met schroefturbinemotoren er
vijf en zestig minuten over doet.
De Caravelle ligt volkomen rustig in
de lucht. Men hoeft niet te morsen met
het kopje soep dat de stewardess op het
uitklapbare tafeltje heeft gezet. Men
heeft ook minder last van lawaai, dan
in een toestel met gewone motoren,
maar het is binnen nu ook weer niet zo
stil, als een reclame-geschrift u wil
doen geloven. Men hoort wel degelijk
voortdurend een zware vrij krachtige
toon, maar - in tegenstelling tot andere
vluchten - hebben we het geluid dit
maal niet geasso
cieerd met de ro
tatiepers van een
dagblad.
In het tijdperk
van het straalver
keersvliegtuig is
het vliegen min
der indrukwek
kend dan ooit, hoe
paradoxaal dit ook
'moge klinken.
HANS BRONKHORST
Dat heb je natuurlijk wel
met juke-boxes; je duwt er
een munt in en er komt
een levenslied uit. Maar
voor de rest zijn het din
gen die de wereld onveilig
maken, net als atoombom
men en straaljagers. Zij be
antwoorden aan een voor
mij onbegrijpelijke behoefte aan ru
moer, die een goed deel van de mens
heid gevangen schjjnt te houden. Ik
heb gehoord dat in Amerika een uit
gever van grammofoonplaten op het
idee is gekomen om een plaat te pro
duceren die slechts „stilte" behelst. De
man is waarschijnlijk een cynicus.
Maar om op de juke-box terug te
komen, voor sommige mensen schijnt
het helse instrument tóch poezie te
bevatten. Laatst althans liep ik een
Amsterdams café binnen en had niet
direct In de gaten dat er „dooie mu
ziek" aanwezig was. Ik was de enige
gast. Maar even later strompelde er
een verkreukeld en door de jaren ge
teisterd mannetje het lokaal binnen.
Hij zuchtte diep, liep op de muziek
automaat toe, duwde er het nikkel in
en stak een stinkend pijpje op.
En dit jengelde een weke mannen
stem door het lokaal:
„Schön ist die Jugendzeit, sie kommt
nie mehr; nie mehr."
WASHINGTON, 10 juni (UPI) De
kritiek, die gouverneur Nelson Rocke
feller van New York woensdag geuit
heeft op vice-president Nixon en de re
publikeinse partü heeft veel ontstelte
nis en vaak woede verwekt in republi
keinse kringen. Over het algemeen ziet
men in Rockefeller's kritiek een nieuwe
bereidverklaring zich door de republi
keinse party kandidaat te laten stellen
voor het presidentschap, maar de meer
derheid is van mening, dat hy weinig
kans maakt Nixon de kandidaatstelling
te ontfutselen.
Nixon heeft gisteren in besloten kring
op de kritiek van zijn rivaal geant
woord. Op een lunch met de voorzitters
van de republikeinse partij in de ver
schillende Amerikaanse Staten ver
klaarde hjj trots te zyn op de resultaten
van de zeven jaren republikeins bewind
onder Eisenhower.
Op een zeer druk bezochte perscon
ferentie in Camden, New Jersey, heeft
DJAKARTA, 10 juni (Reuter) In
een dessa naby Bandoeng zyn verleden
week 26 personen gedood bij een bot
sing tussen politie en militairen ener
zijds en leden van een godsdienstige
naaktlopers-sekte. De gebeurtenissen,
die zich in de dessa Tjirojom hebben
afgespeeld, begonnen jl. zaterdag, toen
een legerofficier een onderzoek instel
de naar berichten dat een aantal man
nen en vrouwen onder een leider, ge
naamd Nawami, naakt een godsdienst
oefening hielden in de dessa Misigit.
De leden van de sekte joegen de of
ficier uit de Misigit, waarbij zij met
bamboe speren zwaaiden en schreeuw
den wie zich niet bij ons aansluit is een
varken. De officier ontkwam, maar
de sekteleden grepen en doodden een
dorpswachter.
De volgende dag waren militairen en
politiemannen aanwezig, toen een luite
nant van het leger en een functionaris
van de politie de Misigit betraden. De
luitenant werd door de naakte groep
gedood en de politieman zwaar gewond,
waarna de sekte een aanval deed op de
militairen en er twee van doodde. Hier
op openden de soldaten het vuur, eerst
met schoten in de lucht, waarna op de
aanhangers van de sekte werd gericht.
Nawami en 21 van zijn volgelingen wer
den onmiddellijk gedood, 15 werden ge
wond en 30 gevangen genomen. De
overigen vluchtten het gebergte in.
Nixon voorts verklaard, dat gouver
neur Rockefeller alle recht heeft om
kritiek te oefenen op de regering
Eisenhower, zoals hjj woensdag heeft
gedaan. Rockefeller zou te kort schie
ten tegenover zichzelf, de republikein
se partij en Amerika, als hy zou zwij
gen, terwjjl hy meent te moeten spre
ken, aldus Nixon.
De vice-president voegde er op een
vraag aan toe, dat Rockefeller door de
ze kritiek niet wordt uitgesloten van een
benoeming tot presidentskandidaat,
evenmin als iemand anders die kritiek
oefent op de regering Eisenhower.
Nixon ontkende echter de juistheid
van Rockefeller's beschuldigingen, dat
hij zich onvoldoende duidelijk heeft uit
gesproken ten aanzien van de grote
politiek. „Ik geloof", aldus Nixon, „dat
ik mijn standpunten wat betreft de be
langrijke kwesties nauwkeuriger en
meer gedetailleerd kenbaar heb ge
maakt dan veel anderen".
Over de strijd om de kandidaatstel
ling in het democratische kamp weet
de Chicago Tribune te melden, dat se
nator Kennedy en de vroegere presi
dentskandidaat Stevenson op een ont
moeting in Libertyville op 21 mei be
sloten hebben samen te werken voor de
kandidaatstelling. Het bureau van Ste
venson heeft als commentaar op dit be
richt echter meegedeeld, dat het twee
tal niet gesproken heeft over een geza
menlijk actieprogram vóór of tydens de
conventie.
FLENSBURG, 10 juni (UPI) De
politie van Flensburg in noord-Duits-
land zoekt op het ogenblik naar een
28-jarige Maastrichtenaar, die er giste
ren in slaagde te ontkomen uit het ste-
(leiyk gerechtsgebouw. Toen hij voor
geleid zou worden, gaf hy zün bege
leider plotseling een stoot tegen de
borst, rukte zich los ui vluchtte naar
buiten. De_ politie zette onmiddellijk een
achtervolging in en maakte groot
alarm, maar de Maastrichtenaar ont
kwam.
De man werd in de nacht van dins
dag op woensdag gearresteerd bij een
poging de Deens-Duitse grens te over
schrijden. Hü werd pas gepakt door de
Deense douane na een wilde achtervol
ging, waarbij op hem geschoten werd.
Hjj weigerde de Deense autoriteiten
te antwoorden op hun vragen en zei al
leen dat hij Nederlander was. De De
nen, die vermoeden dat de Nederlan
der een internationaal gezochte misda
diger is, leverden hem woensdagavond
uit aan de Westduitse politie, die hem
in staat van beschuldiging willen stel
len wegens illegale grensoverschrijding.
Bjj de stadsilluminatie van Am
sterdam is dit jaar wel heel
sterk het accent gelegd op de
menselijke factor, i.e. op de toelich
ting door de gidsen van de rond
vaartboten. De gemeentelpke lllumi-
natiecommissie, die altjjd met te wei
nig geM moet werken, heeft n.l. ont
dekt dat vooral de deelnemers aan
de rondvaarten door de grachten van
de verlichting van de grachtenhui
zen en gebouwen genieten. En ze
heeft er een soort van klank- en licht
spel van gemaakt. Het lichtspel le
vert het wisselend decor van de met
strijklicht aangeduide huizen, die
men passeert als men door da grach
ten vaart. Het „klankspel" moet de
gids in de boten leveren voor wie de
commissie in samenwerking met de
commissie „Heemkennis" een uitge
breide toelichting heeft samengesteld,
waarvan de verkorte inhoud in een
met veel foto's geïllustreerd en in
deelnemers aan de rondvaarten. Het
bljjft overigens voor ons een raadsel
hoe de gidsen in de rondvaarten in
de korte spanne tijds hun uitvoerige
toelichting in de moderne talen moe
ten geven. Bjj de officiële „proef
vaart" gebeurde dit uitsluitend in 'het
Nederlands en hoewel we geboren en
getogen Amsterdammer zijn, moeten
we erkennen dat de gids in de rond
vaartboot, die ons langs de verlichte
grachten voer, toch telkens markante
bijzonderheden van de huizen wist te
vertellen. Men heeft dit jaar de
prikkabels langs de bruggebogen her
steld. zelfs in dubbele mate, alweer
om de deelnemers aan de rondvaar
ten te gerieven.
Ook in het buitenland kan men tal
van des avonds geïllumineerde steden
aantreffen, want dat is tegenwoordig
„mode" geworden. Maar zulk een
uitgebreid traject als in Amsterdam
zal men tevergeefs zoeken en geen
wonder dus dat het voor de vreem
deling en daaronder verstaan we
ook de Nederlander van huiten Am
sterdam een onvergetelijke indruk
achterlaat. Een geestigaard heeft het
„strijklicht" langs de gevels vertaald
in „Strjjkerslicht" naar de naam van
de directeur van de V.V.V. „Am
sterdam", die met deze illuminatie
wel bijzonder in zjjn nopjes zal zyn
want het is de beste propaganda
voor Amsterdam.
De naam van ir. J. F. Fontein,
die gisteren tydens de vergade
ring van het Koninkiyk Insti
tuut van Ingenieurs in Eindhoven de
gouden Conrad-medailie met oorkon
de in ontvangst mocht nemen, is on
verbrekelijk verbonden aan de hydro-
cycloon en de zeefbocht. Deze gees
teskinderen van de chef van de tech
nologische afdeling van het centraal
proefstation van de Staatsmynen zyn
in eigen kolen wasserijen en in vele
andere industrieën in binnen- en bui
tenland een grote rol gaan spelen. De
zeefbocht is in het byzonder bestemd
voor de fyne afzeving van vaste deel
tjes in vloeistoffen. Zij bestaat, in af-
wyking van de normale zeefmachines
uit een stilstaande, gebogen zeef,
waarmede op onderdelen van 1 milli-
g-v X- V'
MlllllllllllillllllHIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIllllllllllHllllllllllllflIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIimilllllllllllllllllllllllimMt
bouwkunde en geodesie. Hy excel
leerde in het onderzoek omtrent de
toepassing van apparatuur voor de olie
winning. Ir. Broeze ontwikkelde een
boorinstallatie, die de behoefte van
nov
mmii static mines
StEVis' BKHfS
het oliebedryf volledig dekt, dank zy
elektrische krachtsoverbrenging. Ook
verrichtte hy belangwekkende studies
over de toepassing van aardollepro-
dukten in motoren.
sterkte, welke zy hadden gemaakt op
de plaats, welke Gronenbarghe wordt
genoemd, zullen moeten vernielen en
in dien staat terugbrengen, waarin zij
die hebben gevonden en waarin deze
op straffe van honderd mark sterlin-
gen zal moeten blijven. In een kleine
honderd jaar was dus de rol van den
Gronenbargh geheel omgekeerd. In
plaats van een verdedigingsmiddel
der prefecten van de stad was het een
sterkte tegen de stad geworden.
In 1440 is de bisschop van Utrecht,
eigenaar van de „Gronenborch". De
prefecten van Groningen bezaten n.l.
dit goed niet als privaat eigendom,
als leden van een zeker geslacht, doch
in hun kwaliteit als stedehouder van
de Utrechtse bisschop. In dat jaar
verhuurde de bisschop „dat heem en-
de hofstede tot Gronenborch mit den
lande ende onlande. dat daerto hoert
ende eene cleyne hofstede myt zjjn
tobehoer en daerbU gheleghen is up
de zutzjjde aen den depe" voor de tijd
van 40 jaar aan een burger van Gro
ningen, Lambert Hach. Diens zoon,
Gosschalick Steenmesseler, droeg de
pacht voor de nog resterende jaren in
1466 over aan mr. Johan Vredewolt,
proost van Emden, kerkheer van de
St.-Maartenskerk te Groningen. Daar
na is de Groenenburg lange tjjd
eigendom geweest van het Groninger
burgemeestersgeslacht Schaffer.
meter kan worden afgezeefd, hetgeen
vroeger praktisch onmogelyk was.
Deze eigenschap en de grote verwer
kingscapaciteit, gepaard aan de een
voud van constructie, hebben de zeef
bocht een internationale vermaard
heid gegeven. In vele industrieën,
verspreid over de gehele wereld, wer
den meer dan vijfhonderd zeefboch-
ten geplaatst.
Ir. Fontein, die in 1915 op Java is
geboren en in 1939 als natuurkundig
ingenieur in Delft afstudeerde, blyft
zijn uitvindingen in de praktijk volgen.
Hij weet steeds meer toepassingen te
bewerkstelligen door het voortdurend
aanbrengen van verbeteringen. Hy is
de derde Staatsmynfunctionaris, die
de gouden Conrad-medailie ontvangt.
In 1931: prof. dr. ir. F. K. Th. van
Iterson en in 1941: ir. M. G. Driessen.
Prof. ir. J. Broeze is de tweede
ingenieur, die gisteren door het Ko
ninkiyk Instituut werd onderscheiden.
Hy kreeg de gouden speurwerkme
daille 1960 voor onderzoek in de myn-
In Groningen zullen binnenkort op
gravingen worden verricht naar
de restanten van het dertiende
eeuwse kasteel „Groenenburg", dat
in vroeger eeuwen een bron is ge
weest van veel twist, maar ontegenzeg
Ijjk in de geschiedenis van de stad
Groningen een belangrijke plaats
heeft ingenomen. In het uitbreidings
plan „Eemskanaal", in een meander
van de vroegere Hunze, zyn de vroe
gere grachten van het kasteel thans
nog als laagten te herkennen en twee
onregelmatig gevormde heuvels be
vatten naar alle waarschijnlijkheid
ruines van gebouwen. Dank zij een
subsidie van de gemeente Groningen
worden nu opgravingen verricht door
de hoogleraar-directeur van het biolo-
gisch-archaeologisch instituut van de
rijksuniversiteit te Groningen, aange
zien van de zijde der historici grote
belangstelling bestaat voor de restan
ten van dit kasteel.
De „Groenenburg" heeft gelegen in
een van de bochten van de oude Hun-
ze, die op korte afstand ten oosten en
ten noorden van de stad in grillige
kronkelingen liep tot aan Wierum
aan het Reitdiep, waar zy zich met de
A verenigde. De 13e eeuwse kroniek
schrijvers Emo en Menko hebben het
al over deze sterkte, opgericht tegen
„illi de Trenthawalda", waarmee
bedoeld werden de partijgenoten van
de schout en de ridders van Eelde en
Peize, welke dorpen destijds nog tot
Drenterwolde werden gerekend. Met
deze ridders, tevens familieleden, la
gen de prefect van Groningen Rodol-
phus en, na de doodslag van deze,
diens zoon de jonge prefect Egbert,
overhoop. In die strijd gelukte het
aan ridder Thizo van Eelde en de zij
nen in het jaar 1242 het kasteel Groe
nenburg, dat de bron van alle twist
was, te verwoesten. Echter niet ten
vólle, want in 1260, toen de ingezete
nen van de landschappen Hunsingoo
en Fivelgoo hun onderlinge twisten
staakten om zich samen tegen hun ge
meenschappelijke vjjand, de stad Gro
ningen, te richten, wendden zjj zich
het eerst tot het kasteel „Groenen
burg". Zjj veroverden en verwoestten
het. Verder komt de naam van het
kasteel in de middeleeuwse stukken
o.m. nog voor in 1338, waar de Gro
nenbarghe zich opnieuw als sterkte
doet gelden. In dat jaar werd er door
scheidslieden uitspraak gedaan in de
geschillen tussen de Friezen enerzijds
en de stad Groningen met haar me
destanders anderzijds. Onder de voor
waarden leest men, dat de Friezen de
Aan de internationale ballonrace,
die ter gelegenheid van het uni
versitair lustrum te Leiden vol
gende week zondag van het Schutters
veld zal starten, zullen zes bekende
ballonvaarders deelnemen. Inzet van
de strijd is de „Trophee du ballon",
die overhandigd zal worden aan de
deelnemer die in de tijd tussen de start
's middags om drie uur, en zonsonder
gang de grootste afstand heeft afge
legd. Uit Zuid-Duitsland komt de re
cordhouder Alfred Eckert, die vorig
jaar met zyn ballon op een gletscher
gestrand is en slechts met moeite ge
red kon wordên. De Zwitser Fred Dol-
der zal opstijgen met de splinternieu
we ballon Alvis. Het kleinste ballon
netje in deze race wordt bemand door
de Franse luchtvaarthistoricus Char
les Dollfus. De jongste deelnemer is~
de Belg Albert v.d. Bemden, die zyn
tweehonderdste vlucht maakt. Voor
Nederland komen uit: Mimi Boes
man, die start in de nieuwe ballon van
de Haagse ballonclub, en Koen Jan
sen uit Voorhout, die deelneemt in de
fraaie Nederlands ballon Oxygenium.
TT at Limburgse dorp Thom, beter
J bekend als „het witte stadje
krijgt donderdag 16 juni bezoek
van zes naamgenoten, de gebroeders
Thorn. Een van hen kreeg onlangs min
of meer toevallig het boek „De abdisse
van Thom" in handen. Hij las het
werk zeer geïnteresseerd en gaf het
door aan zijn vijf broers. Na lezing van
het boeiende verhaal over de abdisse
van Thom nam het zestal het besluit
om persoonlijk te gaan kennis maken
met het Limburgse stadje Thom. Er
ging een brief naar de V.V.V. van het
plaatsje, die de gebroeders prompt een
uitnodiging deed toekomen om een dag
lang de gasten te zijn van het vriende
lijke witte stadje. Thom treft momen
teel de nodige voorbereidingen voor
een hartelijke ontvangst van zijn zes
naamgenoten, in leeftijd variërend van
29 tot 42 jaar en woonachtig in Leiden,
Oegstgeest, Zwolle en Geldermalsen.
Hun eerste bezoek aan Thom zal be
slist niet het laatste zijn, zo meent d«
bevolking van Thom.
IARA. 10 ilini TA a RnHorrlmsn rocorinnr on Hit POIPP tlld V
ANKARA, 10 juni De Rotterdmse
woordvoerder van het nieuwe militaire
bewind in Turkye heeft bekendgemaakt,
dat het comité van nationale eenheid
zijn goedkeuring heeft gehecht aan het
ontwerp voor een nieuwe grondwet. Het
ontwerp is doorgezonden aan generaal
Gursel, de eerste-minister, die er voor
13 juni zyn oordeel over moet geven.
Volgens de woordvoerder zullen bij
zonderheden van de grondwet worden
bekendgemaakt, als de constitutie is
goedgekeurd. Hjj zei dat zestien pro
vinciale gouverneurs die onder het vo
rige bewind hebben gediend, zijn ge
arresteerd. In zeven provincies zyn
nog militaire gouverneurs, terwijl de
overige provincies door burgers wordt
geleid.
In antwoord op een vraag verklaarde
de woordvoerder, dat het nieuwe regi
me nog niet heeft beslist, of Turkije
zal toetreden tot de EEG. Op het ogen
blik is men bezig de schade te onder
zoeken van het optreden van de vorige
regering en dit zal enige tijd vergen.
Pas nadien zou een besluit omtrent de
EEG worden genomen.
Vandaag is het stoffelijk over
schot van luitenant Ali Kemal Yal-
mae. de enige militair die by de mi
litaire staatsgreep van vorige maand
het leven heeft gelaten, met militaire
eer bijgezet, tezamen met de stoffe
lijke resten van enige studenten die
by protestdemonstraties tegen de re-
gering-Menderes om het leven zijn
gekomen.
In Istanbul stonden gisteren naar
schatting 100.000 mensen langs de rou
te waarlangs de stoffeiyke resten van
twee der studenten werden gedragen.
In de optocht liepen vjjf militaire or
kesten mee, die treurmarsen ten geho
re brachten. Boven de stad vlogen
straaljagers als eerbetoon. De stoffe
lijke overschotten zyn vandaag bijge
zet in het mausoleum van Ataturk in
Ankara.
PARIJS, 10 juni (AFP, Reuter)
Een Paryse rechtbank heeft gisteren de
75-jarige oud-voorzitter van de Franse
Nationale Vergadering, André le Tro-
quer, tot een voorwaardelyke gevange-
van J'aar en eon boete van
3.000 nieuwe franken (2.400 gulden) ver
oordeeld wegens zyn aandeel in het
schandaal van de „roze balletten". Pier
re Sorlut, een 35-jarige voormalige poli-
tieman, kreeg vyf jaar onvoorwaarde
lijk, omdat hij in woningen van parti
culieren en in de ambtswoning van Le
Troquer orgieën zou hebben georgani-
seerd, waaraan vooraanstaande zaken
lieden en minderjarige meisjes hebben
deelgenomen.
In totaal waren 23 personen van het
aanzetten van minderjarigen tot ontucht
beschuldigd. Met uitzondering van een
hoofdinspecteur van politie werden al
len schuldig bevonden. Le Troquer had
verklaard onschuldig te zijn, evenals zijn
45-jarige vriendin mevrouw Elisabeth
d< Pinajeff, die tot een boete van 2.000
franken werd veroordeeld. De eigenaar
van een kapsalon en de voormalige di
recteur van een luxieus restaurant in
het Bois de Boulogne kregen twee jaar
gevangenisstraf. De eigenaar van een
grote winkel in Parys kreeg anderhalf
jaar. De veroordeelden hebben twee we
ken de tijd om beroep aan te tekenen.
