NIEUWE
EERSTE NEDERLANDSCHE
Eerste Kamer heeft talrijke
bezwaren tegen archiefwet
Eigen belastingen voor
gemeenten op komst
Gevacolor
Rapport aangeboden aan
staatssecr- Stubenrouch
Mr. Scholten: De tekst geeft
duidelijke objectieve normen
Binnen vier weken antwoord
van regering te verwachten
Aanvaring tussen duïkvaar-
tuig en veerboot behandeld
„Koopman in
Martin Korda
Bovenbuur tijdens
inbraak gekiekt
wmmm m
Volgende week
replieken
Kindje door elektrische
stroom gedood
GEVACOLOR
VOOR DE MARINERAAD
Uitspraak op nader
te bepalen datum
Slachtoffers van de
zandverschuiving
ter aarde besteld
Verkeersonderricht bij voortgezet onderwijs
Bandrecorderactie in
Brabant een succes
Haarscherpe foto als
afdoende bewijs
Meyer Hamel
Generale repetitie
van Badings9 opera
WOENSDAG 15 JUNI 1960
FAGINA 3
(Van onze parlementaire
redacteur)
DEN HAAG, 14 juni - Nog in de
komende vier weken zal het ant
woord van de regering worden ge
publiceerd op het voorlopig ver
slag van de Tweede Kamer over
het wetsontwerp dat de financiële
verhouding tussen rijk en gemeen
ten definitief gaat regelen. Minis
ter Zijlstra heeft in de Eerste
Kamer deze verzekering gegeven
en tegelijk duidelijk gemaakt dat
dit vraagstuk diep ingrijpt in de
gehele volkshuishouding. Men kan
het niet geïsoleerd behandelen.
KLEURENFOTO'S
duizendmaal mooier!
DOUWE EGBERTS
Zachte, geurige baai-tabak,
een uitgezochte melange r n
van de fijnste
overzeese tabakssoorten
f)>iy:"
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 14 juni Gaat de
Eerste Kamer staatssecretaris mr.
Scholten dwingen om het wetsont
werp tot wijziging van de Archiefwet
in te trekken? Men zou het wel den
ken na alles wat er door sprekers van
vijf fracties in eensgezinde oppositie
over is gezegd. Het ontwerp, dat in
de Tweede Kamer z.h.st. is aangeno
men, wil de Archiefwet van 1918 op
praktische punten bijschaven, zoals
de regering destijds aan de Tweede
Kamer heeft voorgehouden. Maar de
Senaat ziet er heel wat meer in en
liet vooral ontstemming blijken over
de wijze waarop voor iedereen de
plicht wordt ingevoerd om archiefbe
scheiden, „welke behoren te berusten
onder een overheidsorgaan" af te ge
ven. Doet men het niet dan begaat
men een overtreding die tot een boe
te van drieduizend gulden kan leiden.
Mr. Lichtenauer (C.H vindt dit een
ontsiering van een wet, die verder wel
zijn goedkeuring heeft. Nu moest hij,
namens zijn fractie sprekende, zijn
stem voorbehouden. Prof. Diepenhorst
(A.R.) vergeleek de overheid met deze
wet in handen met een chirurg of or-
thopeed die kan ingrijpen en zich van
alles toeëigenen. Hij vindt dat het ont
werp juridisch niet kan bevredigen. De
minister krijgt te vergaande bevoegd
heden. Hij zou vele stukken die alleen
voor particulieren van belang kunnen
zijn, naar rijksarchieven kunnen over
brengen. Het kwalificeren van nalatig
heid op dit gebied als een overtreding
vindt prof. Diepenhorst in strijd met
het eigendom. In zijn bekende beeldrij
ke taal sprak de A.R. afgevaardigde
van een „archivaal melkkoetje dat een
afdeling zuivel bij O.K.W. zou recht
vaardigen". Hij vindt het vcorts „staats
rechtelijk en ook theologisch onjuist om
uitsluitend te rekenen met een „minis
teriële Hof van Eden", waarin zich
geen kwaaddoeners bevinden. Geeft
men de minister eenmaal deze be
voegdheden, dan zou zelfs het particu
lier archief van het Koninklijk Huis
niet veilig meer zijn tegen departemen
taal imperialisme. Uit het slot van zijn
rede viel af te leiden, dat de A.R.-frac-
tie met bijzonder sterke argumenten
overtuigd zal moeten worden, wil zij
de wet niet verwerpen.
Ook mr. van Riel (V.V.D.) ging op
het juridisch aspect diep in en voerde
aan dat na verloop van dertig jaar
geen enkele actie meer mogelijk moet
zijn. Hij was er voor om de normale
onteigeningsprocedure toe te passen en
niet, zoals nu wordt voorgesteld, de
schadevergoeding zelfs niet aan een
onpartijdige instantie over te laten. Ook
mr. van Meeuwen (K.V.P.) liet zeer
ernstige bezwaren horen op dezelfde
gronden. Hij was de enige die naar het
leek niet zijn gehele fractie achter zich
had.
„Duidelijke tekst"
De ministers van Financiën en van
Binnenlandse Zaken hebben tijdens de
voorbereiding van deze memorie van
antwoord steeds meer deze samenhang
ontdekt. Tenslotte is het ontwerp een
van de punten geworden op de priori
teitenlijst, waarover pas in de allerlaat
ste tijd in het kabinet definitieve beslis
singen zijn genomen.
Minister Zijlstra knikte instemmend,
toen mr. Van Riel (WD) uiteen zette,
dat de gemeenten een eigen belastingge
bied moeten krijgen, zonder dat dit er
toe gaat leiden dat de totale last die de
fiscus op de burgers legt, wordt ver
zwaard. De oplossing is volgens mr. van
Riel niet gelegen in een forensenbelas-
ting.
Prof. Zijlstra zei dat het standpunt van
het gehele kabinet is, dat belastingver
laging gewenst is, alleen al om het pro
gressieve karakter van de inkomsten
van het Rijk te corrigeren. De belas
tinginkomsten stijgen bij een toenemend
nationaal inkomen altijd naar verhou
ding sneller dan dat inkomen.
De minister omschreef het zoeken
naar het juiste evenwicht als volgt: het
afwegen van de verhouding die er moet
zijn tussen het nationaal inkomen en dat
deel ervan dat Rijk en gemeenten nodig
hebben voor de collectieve verzorging
van de burgers. Het komt er op neer,
dat Rijk en gemeenten en ook de indivi
duen zich moeten aanpassen aan een re
delijk behoeftepeil. Men kan niet alles
financieren wat men graag zou willen.
Dit geldt voor de overheid zowel als
voor de burgers, aldus de minister van
financiën. Als tweede uitgangspunt stel
de hij: de conjuncturele mogelijkheden
van hR land moeten zoveel mogelijk
worden uitgebuit.
In dit licht gezien kon de minister
dan ook niet geheel aanvaarden wat mr.
Van Riel (WD) suggereerde: dat wat
in het gemeentefonds vloeit moet wor
den gezien als uitsluitend toebehorend
aan de gemeenten. De minister legde er
de nadruk op, dat het conjunctuur-poli
tieke element niet mag worden vergeten.
Deze discussie werd gehouden naar aan-
(Van onze correspondent)
LEEUWARDEN, 14 juni Toen het
driejarig dochtertje Gerritje uit het ge
zin van de veehouder W. Holtrop te
Oudeschoot maandagavond de kuiken
tjes mocht voeren, is zij met een elek
trische looplamp in aanraking gekomen
en daarbij door de stroom getroffen. De
lamp werd gebruikt voor verwarming
van de ren en is klaarblijkelijk niet
goed geïsoleerd geweest. De moeder
vond het kind dood in de ren liggen. Di
rect ingeroepen medische hulp mocht
niet baten.
leiding van de behandeling van de be
groting van het gemeentefonds en van
het wetsontwerp voorzieningen met be
trekking tot de financiële verhoudingen
Rijk en gemeenten voor 1960. Beide zijn
z.h.s. aangenomen.
Minister Toxopeus deelde de Kamer
mede, dat de sanering per 1 januari
1960 dient te geschieden. Zou men tot
1961 wachten, dan zou dat betekenen
„nog langer in de verhuisrommel zitten
van de subjectieve verhogingen".
In zijn antwoord, waarop nog replie
ken zullen volgen, heeft staatssecreta
ris mr. Scholten zich vooral beroepen
op de tekst van de wet die volgens hem
duidelijke objectieve normen aangeeft,
waardoor het onmogelijk zal zijn, dat
iets anders moet worden afgestaan dan
„stukken die naar hun aard bestemd
zijn" In overheidsarchieven te berus
ten. Vanzelfsprekend is de beoordeling
daarvan aan de rechter overgelaten.
Mr. Scholten bestreed op juridische
gronden dat gevaar zou bestaan, dat
het Rijk hier of daar bij particuliere ver
zamelaars een Rembrandt of een an
dere oude meester onder vigeur van
de nieuwe archiefwet naar een museum
zou kunnen gaan overbrengen. Tegen
over de stelling van de Kamerleden,
dat de eigendom met bijzondere waar
borgen omgeven moet worden, stelde
mr. Scholten dat hij het daar mee eens
is, maar dat hetzelfde dan ook geldt
ten aanzien van de eigendom van de
staat.
Hij noemde een ander voorbeeld:
kleinkinderen van een oud-minister
hebben brieven in hun bezit die de be
windsman aan een ambtgenoot heeft
(Advertentie)
vergroot formaat
Gevacolor kleurenfoto's
9x9 cm.
9x13 cm.
vroeger
1.8QT
J2T&0
nu
85 ct.
90 ct.
Gevacolor rolfilms
4- x 6,5 cm.
6 x 6 en 6 x 9 cm.
s&.SO
2.80
2 95
Gevacolor- kleinbeeldfilms
20 opnamen
36 opnamen
3.60
5.60
Ontwikkelen
1.80
COM 6024
geschreven en die zij voor de aardigheid
wel graag willen behouden. Deze stuk
ken behoren volgens hem in het Rijks
archief thuis.
De discussies zullen ongetwijfeld
nog worden voortgezet, zoals o.m.
reeds bleek uit interrupties van mr.
Witteman die de zaak toch wel an
ders bleek te interpreteren. De Se
naat zal het ook moeilijk over zijn
kant kunnen laten gaan, dat de
staatssecretaris de mening verkon
digde, dat de heren de kern van de
zaak niet begrepen hadden.
Prof. Gielen (K.V.P.) kreeg alvast de
verzekering, dat ook de positie van de
archivarissen in overheidsdienst de
volle aandacht heeft van minister Cals
en dat zij een onderdeel uitmaken van
het complex van onderhandelingen over
de honorering van tal van ambtelijke
functies, gelegen op het terrein van we
tenschap en kunst. De staatssecretaris
heeft ook medegedeeld, dat niet alleen
in Arnhem een nieuw archiefgebouw is
opgericht, maar dat hetzelfde ook el
ders te verwachten is. Vergevorderde
onderhandelingen zijn er gaande over
Leeuwarden, Zwolle, Nóord-Brabant en
Zeeland.
APELDOORN, 15 juni In Wenum,
een wijk in het noorden van de stad is
gistermiddag onder grote belangstelling
het stoffelijk overschot van de twaalf-ja
rige André Klumpert, een der drie
slachtoffers van de zandverschuiving in
Nijverdal, ter aarde besteld.
Bij het ongeval werden zoals bekend
drie Apeldoornse schoolkinderen die op
een schoolreisje waren, gedood. Het be
stuur van de school, waarvan André
leerling was, de hoofdonderwijzer van
deze school en talrijke leerlingen en een
deputatie van de sportvereniging K.B.O.
waarvan de jongen lid was, waren bij
de plechtigheid.
De twee andere slachtoffers werden
vanmorgen begraven.
(Advertentie)
DEN HAAG, 14 juni De marine-
raad onder voorzitterschap van mr. L.
van Lookeren Campagne heeft van
morgen de aanvaring onderzocht, die
9 december 1959 in de buitenhaven van
Vlissingen tussen het duikvaartuig A
922, een vroegere houten mijnenveger,
en de veerboot ,;Prinses Beatrix" van
de provinciale stoombootdiensten in
Zeeland is gebeurd.
Volgens de commandant van het ma
rineschip, de 31-jarige luitenant ter zee
tweede klasse speciale diensten M.
Duursema, lag de veerboot nog in haar
„fuik" toen het duikvaartuig de haven
binnenvoer, na een attentiesignaal te
hebben gegeven. De veerboot voer di
rect daarop af. Even had de comman
dant nog overwogen terug te keren, om
dat hij bij voorkeur de veerboot niet in
de haven wilde passeren, maar hij
meende dat hij daarvoor te kort onder
de wal lag. Hij liet een kort signaal ge
ven, dat hij naar stuurboord zou uitwij
ken. Daarop gaf de „prinses Beatrix"
volgens de commandant twee stoten,
hetgeen de marinecommandant aanlei
ding gaf onmiddellijk vaart te minde
ren en drie korte stoten te geven. Zo
wel de veerboot als het marineschip
lieten daarop volle kracht achteruit va
ren, maar een aanvaring, waarbij de
veerboot het marineschip vooraan licht
raakte, was niet meer te voorkomen. Een
opvarende van het marineschip raakte
licht gewond. Deze verklaring van de
commandant werd bevestigd door de
bootsman van de A 922 en door een ver
klaring van een marineboot-officier, die
inmiddels is overleden.
Maar de verklaringen van de kapitein,
de 54-jarige P. Brouwer, de stuurman en
de stuurman-aflosser van de veerboot
waren anders. Zjj zeiden dat zij het at
tentiesignaal van het marinevaartuig bij
het binnenlopen niet hadden gehoord en
dat de veerboot niet het signaal van
twee korte stoten had gegeven. Toen het
marinevaartuig één korte stoot gaf be
antwoordde de veerboot, volgens deze
verklaringen, dit met drie korte stoten en
gaf de kapitein onmiddellijk bevel tot
volle kracht achteruit.
De marineraad zal op een nader te
bepalen datum uitspraak doen.
DEN HAAG, 14 juni Een rapport
„Het verkeersonderwijs bij het voort
gezet onderwijs" is dinsdag door de
voorzitter van het Verbond voor Veilig
Verkeer jhr. mr. Th. Röell aan de
staatssecretaris van O., K. en W. aan
geboden.
Staatssecretaris S. C. Stubenrouch
vernam bij het in ontvangst neinen
van dit binnenkort te publiceren rap
port, dat het werd samengesteld door
een aantal leraren bij scholen van
voortgezet onderwijs en enige deskun
digen van het verbond. Als voorzitter
fungeerde de inspecteur van het gym
nasiaal en middelbaar onderwijs dr.
D. N. van der Neut.
Naar de mening van jhr. Röell is
de commissie er in geslaagd een voor
treffelijke leidraad voor liet invoeren
van verkeersonderwijs bij gymnasia,
hbs-en, ulo's, nijverheidsscholen en
scholen voor voortgezet lager onderwijs
samen te stellen. Aangezien een wette
lijke regeling voor verkeersonderwijs
bij het voortgezet onderwijs nog wel tijd
zal vergen is in het rapport een aantal
richtlijnen gegeven teneinde dit werk
reeds in vrijwilligheid te beginnen.
Jhr. Röell zeide, dat verkeersregels
en verkeerstekens en de toepassing
daarvan op de lagere scholen onder
wezen worden. Het aanspreken van het
jonge kind als mens en een beroep doen
op zijn humane gemeenschapszin acht
hij nauwelijks mogelijk. Men ziet bij on
gevallen van ernstige en minder ernsti
ge aard onvoldoende innerlijke bereid
heid een goed en gewetensvol wegge
bruiker te zijn. Met de opgroeiende
jeugd echter acht spr. het gesprek ter
zake wel mogelijk. Naast onderwijs van
de elementaire verkeersregels zal men
tevens een beroep op hem of haar moe
ten doen eerbied te hebben voor de
naaste en het eigen leven niet in de
waagschaal te stellen door het nemen
van onverantwoordelijke risico's. Spr.
hoopt, dat het verkeersonderwijs een
vak met een eigen plaats en bovendien
met een sterk opvoedende functie in
het voortgezet onderwijs zal worden.
In tegenwoordigheid van de commis
sieleden mevrouw M. C. de Jong-De
Wilde (Ned. verbond van directies en
leerkrachten bij het nijverheidsonder
wijs), de heer A. Bertram (raad van
GRAVE, 12 juni (K.N.P.) In aan
wezigheid van vele betrokkenen b(j het
katholiek werk voor blinden heeft de
commissie „Elke Brabantse blinde een
bandrecorder" (BBB) voor de tiende en
laatste maai een serie bandrecorders
uitgereikt, daartoe in staat gesteld door
de vrijgevigheid van het Brabantse volk
in het bijzonder de jeugd die reeds
meer dan tachtigduizend gulden voor
dit doel bijeenbracht. Drs. Van Hout
reikte in het blindeninstituut De Wijn
berg twaalf recorders uit aan blinden
uit Grave en omgeving. In totaal zijn
daarmee 130 bandrecorders verstrekt.
Bij deze laatste openbare uitreiking
de actie gaat door totdat 200 recorders
zullen zijn uitgereikt werd o.a. het
woord gevoerd door rector A. Verha
gen, de initiatiefnemer van de actie.
LEEUWARDEN, 14 juni Op de on
bewaakte overweg bij Nijeholtwolde
ten noorden van Wolvega is vanmid
dag een tractor met twee met hooi ge
laden wagens door de sneltrein gegre
pen. De bestuurder van de tractor, de
24-jarige P. Bosma uit Mildam, die de
trein te laat had bemerkt, wist op het
allerlaatste moment nog van zijn
voertuig te springen.
(Advertentie)
leraren), jhr. mr. J. van Doorn, se
cretaris en de heer H. Machielsen, di
recteur van het Verbond voor Veilig
Verkeer, werd het rapport aan staats
secretaris Stubenrouch overhandigd.
De staatssecretaris zeide, dat het be
langrijk is dat de jeugd vroeg weet
wat verkeer wil zeggen en dat zij de
betekenis kent van verkeerstekens en
waarschuwingsborden. Het was de
staatssecretaris opgevallen dat jonge
kinderen, die eenmaal de verkeersbor
den kennen, zo'n kritische houding aan
nemen jegens overtredingen. Dit kan
een prachtige basis zijn voor latere ge
sprekken. Deze jeugd zal dan begrij
pen dat het in het verkeer, meer nog
dan om fouten tegen de regels gaat
om fouten tegen de wellevendheid.
De staatssecretaris zeide voorts per
soonlijk achter dit verheugende ini
tiatief te staan, al kan en mag hij
niet zeggen dat er nu direct al weer
een vak, het verkeersvak, bij het voort
gezet onderwijs zal komen. Maar de
heer Stubenrouch noemde het rapport
het verheugende begin, dat zou kun
nen uitgroeien tot een apart verkeers
vak.
MAASTRICHT, 14 juni B(j de recht
bank te Maastricht heeft de officier van
justitie mr. W. Moors vandaag negen
maanden, waarvan drie maanden voor
waardelijk met twee jaar proeftijd, ge-
eist tegen een 31-jarige ijzerbrander uit
Kerkrade die bij zijn benedenbuur in
de winkel herhaaldelijk 's nachts had in
gebroken en uit de winkelkassa in to
taal achthonderd gulden had gestolen.
Als bewijs had de officier van justitie
een haarscherpe foto overgelegd aan
de rechtbank waarop de nachtelijke in
breker gekiekt staat terwijl hij bezig is
de kassa te ledigen. De man was duide
lijk te herkennen.
De winkelier had om de dief uiteinde
lijk te betrappen tegenover de kassa
verdekt een fototoestel met flitslicht op
gesteld, dat verbonden was met een
contact aan de kassa. Hij had boven
dien op een vrij in het oog lopende plaats
een andere camera op de kassa gericht.
/I /Teyer Hame'lac' evenals
1// zijn zusters graag aan het
-v toneel gewild, maar hij
was als „de kleine Rudolf' een
man die door zijn hoge rug zijn
idealen niet kon verwezenlijken.
Meyer Hamel, zoon van een cou
pletzanger uit de tijd van Boas
en Judels en van een op toneel
verzotte huisvrouw, werd dia
mantbewerker.
Nu hij vandaag 65 jaar wordt,
viert hij toch een jubileum dat
al veertig jaar alles met het
theater te maken heeft. Hij
noemt zich koopman in illusies.
En hoe dan ook, deze kleine
grijze man met zijn bruine 'ogen
zit achter zijn wijde bureau
weids gebarend en scherp arti
culerend als een geroutineerde
toneelspeler. Hij had Witz-ko-
miek kunnen worden. Hij zal ook
nu niet nalaten zijn grapjes en
spitsvondigheden precies afge
wogen en met het nodige „wit"
los te laten.
Dat kon niet uitblijven. Zijn
moeder, die tot haar 95e levens
jaar geen voorstelling oversloeg
en voor alle kinderen en naaste
buren plaatsen bestelde, en die
de kleine Meyer uit zijn bed
haalde om hem Louis Bouw
meester in een glansrol te laten zien, is er de oorzaak van. Meyer Hamel
ging revues schrijven en teksten voor liedjes en ook kwam hij op het toneel
te staan Nu hij in zijn kantoor aan de Leidsekade temidden van de affiches
en foto's, programma's en brieven van beroemdheden zetelt, verlangt hij
vaak nog hevig om weer eens schmink op zijn gezicht te smeren en, gehard
tegen het felle voetlicht, zelf de zaal een show voor te toveren. Maar
Meyer Hamel laat dat aan anderen over, aan de Hoofdstadoperette, waarvan
hij met Otto Aurich directeur is, en aan de operagezelschappen, revues,
dansgroepen e.d. die hij uit verre landen naar Nederland haalt als impre
sario. „De Italiaanse Opera is voor mij wat voor een ander zijn konijnen-
fokkerijtje is, mijn liefhebberij," zegt hij, als een van de drie telefoons op
zijn bureau even zwijgt en als hij uit het zakje dropjes voor hem een vers
heeft genomen.
En dat hij nu vijftien paar lang ongesubsidieerd de klassieke operette
mag laten spelen in ons land, is hem een grote voldoening. Uit het koor van
de Hoofdstadoperette zijn solisten als Mimi Aarden, Mizzy van der Lans
en Rudolf Kat voortgekomen en Meyer Hamel zegt dat talent kans heeft om
bij hem tot ontwikkeling te komen, omdat hij zelf uit het vak komt en weet
wat een beginnend artiest nodig heeft.
Al die gezelschappen die Meyer Hamel in Nederlandse theaters heeft
laten optreden hebben hem geleerd dat ér in ons land een vrij uitgebreid
uitgaand publiek bestaat, maar dat ons theaterleven geremd wordt door een
gebrek aan zalen. Een serie voorstellingen moet een jaar van te voren
vastgelegd worden, wil men hier nog een aantal geschikte theaters vinden.
Maar voor druk gevraagde artiesten en gezelschappen is het uiterst moeilijk
op zo'n lange termijn een engagement aan te gaan, want wie weet moeten
ze dan wel speciaal uit Zuid-Amerika komen, waarvoor ze later een contract
gesloten hebben.
Nederland is naar zijn mening niet geschikt om hier regelmatig top
artiesten te ontvangen. Hij noemt een voorbeeld. Zijn collega-impresario
voor de Italiaanse opera in Milaan bood hem een optreden van de formi
dabele operasopraan Renata Tebaldi aan. Ze vraagt 16.000 gulden voor een
avond. Meyer Hamel rekent verder. „Voor de begeleiding het Concertgebouw,
orkest, dat is 5000 gulden. Dan 2000 gulden voor de publiciteit, 'ns kijken,
1400 gulden auteursrechten en omzetbelasting en 4800 gulden stedelijke
vermakelijkheidsbelasting. Dat is bij elkaar bijna 30.000 gulden. Verkoop ik
de 2000 plaatsen van het Concertgebouw voor een doorsneeprijs van vijftien
gulden, dan speel ik nog niet eens quitte, want er gaan altijd nog plaatsen
voor de pers en de stedelijke overheid af. Wil ik iuat verdienen, dan moet
ik de plaatsen verkopen voor 15 tot 40 gulden. En dat kan niet voor Tebaldi
zolang ze geen schandaaltjes a la Callas op haar geweten heeft. Dus niet. Die
voorstelling is toen aan Miinchen verkocht met plaatsen tot tachtig gulden,
waarvoor daar nog niet eens omzet- en vermakelijkheidsbelasting betaald
hoeft te worden. Maar tachtig gulden, dat doen wij hier niet, dat kan alleen
in het buitenland."
AMSTERDAM, 15 juni. - Ietwat be
teuterd keken wij elkander aan, toen
wij, weggezakt in onze parketfau
teuils, desnoods op het ergste voorbe
reid, onze oren spitsten voor de
ouverture van Badings' opera Martin
Korda D.P.: in plaats van de strenge
fuga die wij verwachtten, klonk een
bezadigd Wilhelmus uit de orkestbak
en iedereen verhief zich snel uit zijn
*etel. Ja wat wilt u, een generale is
een generale en alles moefa tot
geschieden zoals het voor de echte
uitvoering gepland is; in dit geval de
Bala-openingsavond van het Holland
Festival 1960, die hedenavond in de
Amsterdamse Stadsschouwburg gege
ven zal worden.
w?orri?Ltr,oren werd aan vertegen-
muziekfeven an de perS' het °Penbare
genheid pil en de radiowereld gele-
od hun °even, ter voorbereiding
Voorlnn- Vo,0rlichtende taak, zich een
vrii beeld te vormen van dit
v=d„ ?XcePtionele gebeuren in ons
aaerlandse operabedrijf: een kers-
N ij Nederlandse opera door een
"eaerlands ensemble gebracht op een
aoor binnen- en buitenlanders be
zocht festival!
Zonder vooruit te lopen op de be
oordeling van de merites van Ba-
uings' oeuvre - ontstaan in opdracht
v.an de Nederlandse regering en spe
ciaal voor het Holland Festival 1960
gecomponeerd - konden wij vaststel-
ren dat het gebeuren, dramatisch
oiaar meer nog qua constructieve en
tonale conceptie, door de vele vak-
«undigen met gespannen aandacht ge
volgd werd. Deze vermocht nauwe-
ujks verstoord te worden door een
enkele heftige uitbarsting van een ge
ïrriteerde solist, een af en aan dra-
vende Wolf-Dieter Ludwig, die de
ffatste puntjes op de i moest zetten
Jyat betreft regie en belichting, of een
hfide aanwijzing voor het orkest door
uirigent Willem van Otterloo.
Deze spil waar alles om draait als
"C voorstelling eenmaal op gang is,
zochten wij tijdens de pauze in de
wirwar van trapjes en gangetjes, diri
genten- en solistenverblijven, kleed
kamers en kantoren van onze goede
oude schouwburg op. De sfeer, die tij
dens andere operavoorstellingen in
oeze contreien kan heersen, waarin
"jen de meest prachtig of merkwaar
dig uitgedoste figuren kan ontmoeten,
was heden tot een vergaande nuch
terheid teruggebracht: Martin Korda
"Peelt in een vluchtelingenkamp van
onze tijd, zodat de meeste koorleden
fn hun sobere alledaagse kledij zich
Slechts door hun make-up van gewo
ne stervelingen onderscheidden. Mar
ty) Korda, alias Frans Vroons, draagt
gis toneelcostuum een grijs colbertje;
Erna Spoorenberg als Wanda, zijn ge
liefde, loopt in een blauwe regenjas
op naaldhakken rond en Martins zus-
'er Mila in een anthracietkleurig
Mantelpakje.
Wij vonden W. v. Otterloo tenslotte
achter de coulissen, waar fotografen
?fuk bezig geweest waren met aller
hande opnamen. Hij vertelt een diepe
bewondering te hebben voor dit dra
matische werk van Badings, wiens
?rkestrale werken hij als dirigent van
"et Residentie-orkest geregeld op zijn
Programma's heeft. De uitnodiging
yan de leiding van het Holland Festi
val om deze première bij de Neder
landse Opera te komen dirigeren,
beeft hij dan ook met veel animo aan
vaard, zowel om de compositie zelf
om de prettige sensatie, na ettelij
ke jaren weer eens in de orkestbak
staan. Voor een dirigent van een
SVmfonie-orkest komt het daar in
Nederland niet zo gemakkelijk van,
M tegenstelling tot het buitenland,
Waar zo'n scherpe scheiding juist
yeelal ondankbaar is. Maar v. Otter-
i°o zal zeker niet ongenegen zijn in
?e toekomst nog eens zulke zijwegen
M te slaan!
-
Frans Vroons als Martin orda en Erna
Spoorenberg als het meisje dat hij bui
ten het kamp heeft leren kennen.
