ens ir. Jan van Ettinger:
Twee komende generaties moeten
een miljard woningen bouwen
BOUWNIJVERHEID STAAT VOOR EEN
HERCULISCHE KRACHTSINSPANNING
m
Inhoud geven
aan rechten
van de mens
I
w
Standaardisatie is zonder
monotonie zeker mogelijk
Vraa:
Antwoord
Pers moet niet alleen met het
spectaculaire volstaan
Circuit na ernstig ongeval
nog meer beveiligd
Vlaamse primitieven vieren
weerzien in Brugge
en
Meer aandacht gewenst voor het
menselijke en normale
Éénwording meer
dan ooit geboden
AVRO-leden gaan
actie voeren
Autoraces in Zandvoort
Bij Tarzanbocht
en Hunzerug
I
Commando-overdracht
regiment Van Heutsz
Van portefeuille met
1200 gulden beroofd
MINISTER CALS OP A.N.P.-DINER
Europese beweging
Beroep op parlement
en regering
Lijndienst Schiphol
Rome en Birmingham
ZATERDAG 2 JULI 1960
PAGINA 6
Ieder die ir. Jan van Ettinger, di
recteur van het Bouwcentrum in
Rotterdam, wel eens heeft ont
moet, zal na lezing van „Towards
a habitable world"*) beamen, dat
hij er precies de man naar is om dit
boek te schrijven. Bij voordrachten,
•ontacten met de pers en andere
gelegenheden heeft hij er altijd al
moeite mee om zich tot het aan de
orde zijnde onderwerp te beperken.
Hij pleegt zijn gehoor mee te voeren
over een snel vlietende stroom van
gedachten, waarvan het einddoel
slechts in vérverwijderd verband
staat tot de zaak die in bespreking
ls. Hij zet perspectieven uit, wier
verhoudingen nauwelijks meer raak
punten schijnen te vertonen met
de kwestie waarvoor men bij elkaar
is gekomen. En toch vergeeft men ir.
Van Ettinger zijn uitweidingen gaar
ne, want behalve dat deze steeds
boeiend genoeg zijn om met aan
dacht naar te luisteren, begrijpt
men ook wel iets van de emotionele
gedrevenheid, die hem er toe brengt
allerlei onvermoede zijpaden in te
slaan. Nu, met het boek „Towards a
habitable world" is echter ineens
helemaal duidelijk, waarom hij al
tijd zo ver van zijn uitgangspunt te
land komt De feiten die ir. Van Et
tinger ons in dit nuchter geschre
ven pleidooi voor een bewoonbare
wereld presenteert, zijn dermate
schokkend, dat men zich eigenlijk
nog over zijn kalmte moet verbazen.
We staan voor een herculische
krachtsinspanning. Met de cijfers
voor ogen, waarmee de lezers zich
geconfronteerd ziet, kan deze moei
lijk anders dan de conclusie van ir.
Van Ettinger onderschrijven: we
moeten bouwen, bouwen en nog eens
bouwen, willen we na twee genera-
ties tenminste niet driekwart van
de wereldbevolking aan de open
lucht prijsgeven.
Tegelijk met tweede lustrum
Maquette van de uitbreiding van het Bouwcentrum met o.a. de toren des levens,
die 75 meter hoog wordt met in de top een restaurant. In 1965 moet het plan
werkelijkheid zijn, 25 jaar na de verwoesting van Rotterdams binnenstad.
reld 2 miljoen, totaal 8 miljoen.
Daarmee vangt de bouwcapaciteit
slechts een fractie van de aanwas
op, laat staan dat vervanging van
woningen mogelijk is. Ir. van' Ettin
ger heeft berekend, dat men tot 1970
een gemiddelde zal moeten bereiken
van 12 miljoen woningen per jaar,
tot 1980 van 21 miljoen, tot 1990 van
30 miljoen en tot 2.000 een gemiddel
de van 35 miljoen woningen per
jaar. Rekenen we door tot het jaar
2050, dan zal de gemiddelde capaci
teit van nu af ieder jaar 36 miljoen
woningen aan de voorraad moeten
toevoegen.
Er is behalve moed ook visie nodig
om zover in de toekomst te kunnen
schouwen en men krijgt uit het wel
doortimmerde boekwerk van ir. Van
Ettinger stellig de indruk, dat de be
trouwbaarheid van zijn informaties he
laas boven alle twijfel verheven is.
Maar in weerwil van het sombere
beeld dat de schrijver ons voorhoudt,
ademen zijn zakelijke formuleringen
toch een optimistische geest, zoals de
titel trouwens al doet vermoeden. Ook
in het persoonlijk contact met ir. Van
Ettinger treedt dat optimisme spoedig
aan de dag, al verbloemt hij aller
minst, dat iedere dag uitstel van het
enorme bouwprogram tot fatale gevol
gen zou kunnen leiden.
„We ontvluchten nog altijd de wer
kelijkheid," zegt hij, zwaar aan zijn
pijp trekkend, ..en miin boek is be
de verantwoordelijke taak van de ar
chitect zijn om standaardisatie zon
der monotnie toe te passen," luidde
het antwoord van ir. Van Ettinger.
Hij bleek namelijk van mening, dat
de door velen zo verfoeide standaar
disatie niet tot nivellering hoeft le
leiden. „Wat we nu doen, is tijdver
spilling. We vallen eindeloos in her
halingen, zetten steeds dezelfde soort
berekeningen op en zijn vastgelopen
in detailvraagstukken."
Voorts is er het functionele ontwerp,
ook een stokpaardje van ir. Van Ettin
ger. Sinds jaar en dag bepleit hij een
samengaan van de techniek met
functie, met andere woorden een bouw
werk moet gedurende zijn gehele le
vensduur tegenwoordig gemiddeld
50 jaar beantwoorden aan het doel
waarvoor het gemaakt is. Natuurlijk
kan men het de middeleeuwse bou
wers, wier werken de eeuwen zouden
trotseren, niet kwalijk nemen, dat die
degelijkheid niet was afgestemd op de
functie die hun produkten honderden
jaren later zouden krijgen, maar nu de
wensen van een moderne, hygiënische
woning wel zo ongeveer bekend zijn
veel ontwikkeling is niet meer te ver
wachten is er geen excuus, waarom
een huis gedurende zijn bestaan in doel
matigheid tekort zou schieten.
Financiering
Tal van statistieken heeft ir. Van Et
tinger in zijn boek opgebouwd om aan
te tonen, hoe het forse bouwprogram
ma van 1.000 miljoen nieuwe woningen
in financieel opzicht uit de windselen
kan raken. Er zij bij vermeld, dat al
lerlei bijkomende werken, noodzakelijk
om de wereld bewoonbaar te maken,
een investering vergen, die ongeveer
2maal zo hoog is als de huizen al
leen. Het wereldinkomen bedraagt mo
menteel ongeveer 900 miljard dollar
per jaar. Daarvan wordt niet minder
dan 80 miljard telkens omgezet in
tanks, helmen, machinegeweren en
meer van dat oorlogsinstrumentarium,
terwijl slechts 30 miljard ten goede
komt aan de woningbouw. Naar de be
rekening van ir. Van Ettinger moet dit
bedrag in 1999 tenminste verviervou
digd zjjn.
Hoe dit te bereiken? De directeur
van het Bouwcentrum ziet daartoe
o.a. een belangrijk hulpmiddel in de
verlaging van de defensie-uitgaven,
waarvoor hij zelfs een vijfjarenplan
heeft opgesteld. Hij sleept op deze
manier 150 miljard dollar in de
wacht voor zijn bouwprogram. Er is
evenwel nog een factor. De 700 mil
joen mensen in de zogenaamde rijke
landen waartoe hij ook Rusland
rekent met een hoog nationaal inko
men menen gemiddeld met 10 pet.
per jaar in aantal toe, de bewoners
van de minder bedeelde gebieden
daarentegen met 2 pet. Er zal der-
Vooraanzicht van het Bouwcentrum. Op
figuratie van
Om metéen maar een greep te doen
uit het overvloedige cijfermateriaal: op
dit ogenblik staan voor 2,8 miljard
mensen circa 500 miljoen woningen ter
beschikking. Er zijn echter 580 miljoen
gezinnen, zodat 80 miljoen gezinnen
hetzij met anderen samenwonen, het
zij in het geheel geen dak boven het
hoofd hebben. Met die 500 miljoen wo
ningen is het ook niet zo gunstig ge
steld, aangezien 200 miljoen daarvan
als krotten zijn te beschouwen (150
miljoen in zuidoost Azië, 30 miljoen in
Zuid-Amerika en 20 miljoen in Europa
en de rest yan de wereld). Op grond
van de huidige bevolkingsaanwas ver
wacht men dat in het jaar 2.000 twee
maal zoveel mensen onze wereld be
wonen als thans het geval is, derhalve
een aantal van 5,6 miljard. Om al deze
mensen een redelijk onderdak te kun
nen verschaffen, moet men over 40
jaar beschikken over tenminste 1100
miljoen woningen. We zagen al, dat
200 miljoen krotten vervangen moeten
worden door goede huizen. Anno 2.000
zullen van de huidige woningvoorraad
nogmaals 200 miljoen wegens bouwval
ligheid zijn afgeschreven, zodat ons de
gigantische taak wacht om binnen de
tijd van twee generaties een bouwplan
voor een miljard woningen te ontwer
pen en uit te voeren, tweemaal zoveel
als we op dit ogenblik bezitten. Ook
daarna krijgen we nauwelijks tijd om
adem te scheppen, want de wereldbe
volking in het jaar 2050 moet volgens
de rechten van de mens dan kunnen
rekenen op een totale voorraad van
1800 miljoen goed bewoonbare huizen.
Hoe de wereld er tegen die tijd
uit zou zien wanneer we het huidige
bouwtempo zouden aanhouden, wordt
duidelijk uit alweer de cijfers. In
1957 bouwde men in heel Europa 4.3
miljoen huizen, in de twee Amerika's
1,7 miljoen en in de rest van de we-
doeld om de mensen wakker te schud
den. Het is mijn geloofsbelijdenis in
een betere wereld, ik geloof namelijk,
dat de drie vormen van vrede: de per
soonlijke, de sociale en de internatio
nale vrede, onmogelijk te verwezenlij
ken zijn zonder dat iedereen behoorlijk
gehuisvest is. Maar de mens is nu nog
veel te agressief, te egoïstisch en te
veel ingesteld op het profit-motif om
dit in te kunnen zien. Als het theater
niet goed is, kunnen de acteurs niet
spelen; .welnu, zonder voldoende wonin
gen kan het mensdom niet leven. Met
elkaar hebben we de rechten van de
mens opgesteld. Het is gevaarlijk de
daar gemaakte afspraken niet na te
komen, aangezien men dan opgewekte
verwachtingen onvervuld laat. Het le
ven van de toekomst zal steeds meer
afhangen van de bouwproduktie. Willen
wij het leven oplossen, dan moeten wij
het bouwen oplossen."
Monotonie
Hoe denkt ir. Van Ettinger zich deze
oploss-ing? De meeste hoofdstukken in
het boek zijn hieraan gewijd. Bouwen
is een kwestie van een goede opzet,
een programma, een ontwerp en een
nationale produktie. En bij alles komt
net speciaal aan op efficiency, een
factor, die naar de mening van de
schrijver nog te weinig aan bod komt.
Natuurlijk besteedt ir. Van Ettinger de
nodige ruimte aan een van zijn favo
riete onderwerpen: de standaardisatie
en de mechanisatie in het bouwbedrijf.
Ook zonder dat er nu meteen hele hui-
zenfabrieken in werking behoeven te
worden gesteld, is het duidelijk, dat
handwerk ten enenmale te kort gaat
schieten om aan de enorme vraag van
de komende generaties te voldoen.
„Maar hoe denkt u dan de mono
tonie te bestrijden?" wierpen wij op
in een gesprek. „Ik geef toe, dat wij
op het ogenblik voornamelijk met
monotonie worden geconfronteerd
zonder standaardisatie, maar het zal
de voorgrond de merkwaardige abstracte
Henry Moore.
halve eert herverdeling van het be
schikbare kapitaal moeten komen ten
gunste van de arme landen. Drie
middelen staan hiertoe ten dienste:
vermindering van de consumptie,
vermindering van de eigen investe
ringen en verlaging van de defensie-
kosten. „Het is mijn terrein niet,
maar ik kan de politiek niet geheel
omzeilen. De mislukte topconferentie
heeft het laatste middel weer minder
attractief gemaakt," zei ir. Van Et
tinger ons wat spijtig.
Er is nog iets, wat hem na aan het
hartigt: de research in het bouwbe
drijf. Daar wordt naar zijn opvatting
nog lang niet genoeg aan gedaan. In
de vliegtuigindustrie komt 10 pet. van
de produktie aan het onderzoek ten
goede, in de pharmaceutische industrie
5 pet., terwijl de bouwnijverheid het
nauwelijks tot 0,2 pet. kan brengen.
Als men dit zou opvoeren, zou men
zonder twijfel tot nog rationeler metho
den en materialen kunnen komen die
de kostprijs verlagen. „De mens weegt
70 kilogram, zijn winterkleding 12,
maar zijn woning gemiddeld 25.000 kilo
gram. Is dit een goede verhouding?
We moeten huizen niet langer als een
investeringsobject beschouwen, maar
als een gebruiksvoorwerp. En wat de
bouwresearch betreft: die moet 15 maal
zo intensief worden."
Toren des levens
Ir. Van Ettinger, nu 58 jaar, is on
langs van een reis door Amerika te
ruggekeerd, waar hij zijn boek heeft
aangeboden aan functionarissen van de
Verenigde Naties en aan de president
van de Wereldbank. Ook hield hjj hier
en daar lezingen, die sterk de aan
dacht hebben getrokken. Hij was im
mers de eerste, die in klare taal en
gesteund door harde feiten een toe
komstbeeld durfde schetsen, dat maar
weinigen zich hadden gerealiseerd. En
tegelijk mocht hij ondervinden, hoezeer
het Bouwcentrum ook in het buitenland
bekendheid geniet, zodat hij met des
te meer entrain zijn plan te voorschijn
haalde om dit gebouw aanzienlijk uit
te breiden, o.a. met de „toren des le
vens", die een hoogte van 75 meter .al
krijgen. In 1965 moet de uitbreiding
zijn verwezenlijkt.
Aan anderen is het nu om de studie
van ir. Van Ettinger te beoordelen en
er eventueel naar te handelen. De
schrijver zelf blijft met enig vertrou
wen de toekomst tegemoet zien, hoewel
IR. JAN VAN ETTINGER
het er nog niet naar uitziet, dat zijn
voor 1960 ontworpen plan betreffende
het aantal te bouwen woningen zal wor
den geconcretiseerd. „Toch stel ik mijn
geloof in de redelijkheid van de men
sen. Ze begrijpen toch wel, dat het een
kwestie is van to be or not te be?"
HANS STEVENS
x) Uitgegeven door Elsevier Publishing
Company.
SCHOONHOVEN, 2 juli Toevallig
samenvallend met de viering van het
tienjarig bestaan van het regiment Van
Heutsz, werd gisteren ook het comman
do over dit regiment door kolonel F.E.J.
Chattelin overgedragen aan de oud-
KNIL-officier en Korea-strijder kolo
nel A. C. van der Meide. Kolonel Chat
telin is overgeplaatst als toegevoegd of
ficier bp de inspectie van de infanterie.
Voor het front van de troep droeg
kolonel Chattelin het vaandel over aan
zijn opvolger, die enkele jaren terug,
als overste, reeds diende bij dit onder
deel, dat momenteel belast is met de
opleiding van de Surinamedetachemen-
ten.
Om de krijgsverrichtingen in Korea
draagt de vlag van het regiment twee
linten, een hoge Amerikaanse en een
hoge Koreaanse onderscheiding.
Na toespraken van de oude en de
nieuwe commandant volgde een parade
waaraan ook deelgenomen werd door
het muziekkorps der Limburgse jagers
en het tamboerkorps van het regiment
zelf. Generaal Van der Sande, gouver
neur van „Bronbeek" en vertegenwoor
digers van de territoriale bevelhebber
en van de inspectie van de infanterie
woonden de plechtigheid bij, alsmede
een KNIL-vertegenwoordiging uit Bron
beek, in zwart uniform met oranje uit
monstering. De oudste van hen was 83
jaar.
Op de receptie, die 's middags werd
gehouden deelde de oud-onderofficier
Witkamp namens de vereniging „Mad-
joe" mee, dat de vereniging besloten
heeft een fonds te stichten om het re
giment ceremonieel tenue te schenken.
ROTTERDAM, 1 juli Een 58-jarige
grondwerker uit Gouda, die in de nacht
van woensdag op donderdag in de Maas
stad op stap was geweest, miste daarna
ztjn portefeuille met ƒ1200,-. Hp deed
aangifte b« de politie en dit leidde tot
arrestatie van een 67-jarige weduwe,
een 22-jarige kopersorteerder en een
47-jarige schilder, allen uit Rotterdam.
Bij hen werd het grootste gedeelte van
het geld in beslag genomen.
Het drietal had met de grondwerker
in een cafe vertoefd.
J'™"®* voor der» rubriek moeten worden gericht ean ém
Redactie van one blad (met in de linker-bovenhotk der
enveloppe: „Vragenrubrlek"). De beantwoording ge
schiedt gratie. De Redactie behoudt zich echter het recht
voor, bepaalde vragen niet voor beantwoording in aan
merking te doen komen. Over de beslissing dienaangaande
kan niet worden gecorrespondeerd. Gaarne vermelding
van naam en adres bi) de ingezonden vragen.
Men houde er nog rekening mee. dat men mtnstene H
dagen op antwoord zal moeten wachten en dat het on*
niet mogelijk is, in te gaan op verzoeken tot persoonlijke
beantwoording der brieven.
den HAAG, 1 juli - „Ik sluit mij
geheel aan bu de woorden die de
staatssecretaris van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen gister op de
herdenkingsbijeenkomst van het A.N.P.
hier in het Kurhaus heeft gesproken.
De staatssecretaris neeft het in zijn re
de ondermeer gehad over het geeste
lijk voedsel dat, als het dagelijks brood,
moet voldoen aan bepaalde voorwaar
den, nl. het moet zuiver zijn, goed be
reid en vooral vers. Uit een rectorale
oratie van een oud-journalist, prof.
Schlichting, rector-magnificus van een
universiteit in het oosten des lands, heb
ik de woorden gehaald dat de deugd der
staatslieden de prudentie is. De pruden
tie is ook een der eigenschappen van
de pers. De beoefenaren van de pers
moeten actief zijn, klaar inzicht hebben,
ontvankelijk zijn, vlugheid van begrip
bezitten over rustige beredeneerdheid,
omzichtigheid en zeerbijzondere waak
zaamheid beschikken.
Zo ongeveer zei de minister van O, K.
en W.. mr. J. M. L. rh. Cals, aan het
galadiner dat vanavond door de raad
van beheer van de „bticntmg Algemeen
Nederlandsch Persbureau A.N.P." in
de grote feestzaal van het Kurhaus-ho-
tel te Scheveningen is aangeboden ter
herdenking van het feit dat vandaag
vijfentwintig jaar geleden het bureau
der stichting in werking trad en ter ere
van de eerste president-directeur van
dat bureau, de heer_ H. H. J. van de
Pol, die gisteren is afgetreden. Als
gastheer trad op de beer C. M. Dosker,
voorzitter van de raad van beheer.
„De overbrenging van het nieuws
gaat op onbegrijpelijk snelle wijze al
dus vervolgde minister Cals. „De mens
heid van tegenwoordig moet direct we
ten wat er kort tevoren in een ander
werelddeel, vele duizenden kilometers
van haar vaandaan soms, is gebeurd.
Meestal zijn dat geen opbeurende
nieuwtjes, maar nare en droevige. Ik
heb het gevoel dat de berichtgeving op
deze manier wel eens een beetje eenzij
dig dreigt te worden en dat de mens
heid misschien meer Rehaat zou zijn
met bijvoorbeeld het bericht van een
juist gelukkig gehuwd paar ergens in
de wereld, dan met een bericht van een
vliegramp die een kwartier geleden
zich heeft voltrokken".
„We moeten, naar mijn gevoel, niet
alleen met het spectaculaire volstaan,
met het abnormale, maar meer aan
dacht pogen te schenken aan het men
selijke en normale. Het oude gezegde
Geen nieuws, goed meuws heeft,
schijnt het, afgedaan'aldus de be
windsman.
Minister Cals besloot met de woorden:
den HAAG, 2 juli In afwachting
van het parlementsdebat over Europa,
heeft het hoofdbestuur van de Europese
beweging in Nederland een verklaring
uitgegeven, waarin met verwijzing naar
het afspringen van de z.g. topconferen
tie betoogd wordt, dat Europese een
wording en Atlantische solidariteit
meer dan ooit geboden blijven.
De Europese beweging in Nederland
doet in dit verband in de eerste plaats
een beroep op volksvertegenwoordiging
en regering om bij het a.s. Europa-de-
bat een ondubbelzinnige uitspraak te
doen ten gunste van spoedige tekening
en ratificatie van het ontwerpverdrag
op de Europese verkiezingen, zoals dit
door het Europese parlement aan de
ministerraad van de Europese gemeen
schappen is aangeboden."
De Europese eenwording beschouwt
zij als een onmisbare bijdrage tot de
versteviging van de Atlantische samen
werking. Zij hoopt, dat ook in het ko
mende kamerdebat door volksvertegen
woordiging en regering nadrukkelijk op
de onverbrekelijke band tussen Atlan
tisch samengaan in wereldverband en
werkelijke integratie in Europa zal
worden gewezen.
„Het A.N.P. is van de Pol en Van de
Pol is het A.N.P., heeft de tafelpresi
dent, de heer Peereboom, in zijn toe
spraak gezegd. Het A.N.P. kan blijven
voortbestaan omdat Van de Pol be
schikte over de bovengenoemde eigen
schappen van de pers. Hij heeft ge
zorgd voor tijdige effectieve en effi
ciënte nieuwsverbreiding. Ik wens hem
en het A.N.P. van harte geluk en alle
goeds toe."
UTRECHT, 1 juni Het actiecomi
té van Avro-leden heeft op haar ver
gadering van vanavond te Utrecht be
sloten:
„Op de jaarvergadering te Assen op
9 juli a.s. zullen namens het comité
het woord voeren de heren H. A. Bak
ker, B. Groen en mr. T. Q. Dekker.
Zij zullen langs formele weg aan de
algemene vergadering bepaalde mini
mumverlangens namens duizenden le
den ter beslissing voorleggen. Dit zijn
minimumverlangens; mochten deze
niet worden vervuld dan zal de Avro
in een uitermate kritieke situatie ge
raken hetgeen het comité wenst te
voorkomen. In dat geval zal het zijn
actie niet beëindigen".
Aldus deelt de voorzitter van het co
mité, de heer B. Groen, mede.
Fietstochten enz.
Opnieuw hebben ons enige verzoeken
bereikt tot het uitstippelen van vakan
tietochtjes, te maken per auto, fiets of
bromfiets. Het spijt ons ook dit jaar te
moeten mededelen dat wij al te een
voudige vragen niet voor beantwoor
ding in aanmerking kunnen doen ko
men. Maar de lezer zij hierom niet rou
wig. Wij beschikken in Nederland over
een dermate voortreffelijk systeem van
wegwijzers, dat simpele fietstochten
(bijvoorbeeld Haarlem-Noordwijk, zo
als een lezeres vroeg) aan de hand
daarvan feilloos kunnen worden vol
bracht. Voorts leert in zulke gevallen
één blik op een kaart (in alle prijsklas
sen en uitvoeringen voorradig) beter
dan een uitvoerig antwoord in de krant
welke mogelijkheden er zijn om van
plaats X in plaats Y te komen. En ten
slotte is er vooral voor de automobilis
ten ook de A.N.W.B. - en eventueel de
reisbureaus.
Adspirant-reizigers zullen ons ach
teraf dankbaar zijn voor onze onthou
ding van beantwoording van hun vra
gen: zij zullen nu eigen initiatief ont
wikkeien en ondervinden hoe boeiend
het is te pionieren aan de hand van een
kaart. Men kiest de wegen (en omwe
gen!) die men wil en zit niet vast aan
een opgedrongen schema.
Ongerief
Mag ik, aldus F. J. K., de 20 pet
wegens ongerief berekenen over de
gehele huurprijs van de woning, of
over de halve prijs, die ik bereke
nen wil voor verhuur van de helft
van mijn woning?
Aangezien de totale huurprijs (in uw
geval) 12,- bedraagt, bedraagt de hal
ve huurprijs 6,. plus 20 pet hiervan,
totaal dus 7.20.
Gezandstraalde ruit
C. W. v. d. B. vraagt: Hoe kan ik
een gezandstraalde ruit enigszins
doorzichtig maken?
U kunt enig resultaat bereiken door de
ruit te bewerken met parijs rood, maar
dit laat in de regel vlekken na. Beter
zal het voor u zijn de ruit te bestrijken
met blanke celluloselak. Hiermede
wordt zij niet helemaal doorzichtig,
doch wel „enigszins", zoals u ook
vraagt.
Aanslag
A. T. stelt een belastingvraag.
Wij veronderstellen dat de belasting
dienst niet weet, dat uw 16 jaar gewor
den zoon blijft studeren. Het is dus goed
dat u bezwaar hebt aangetekend. U
zult er goed aan doen eens even bij het
belastingkantoor aan te gaan en er op
te wijzen, dat uw zoon is blijven stude
ren. Dan kunt u tevens opgeven, dat u
vergeten hebt de contributie voor de
vakvereniging op te geven.
Verlopen paspoort
We gaan met vakantie naar het
buitenland. Onze pas is verlopen.
Is het nu zo, dat er toch gereisd
kan worden op een paspoort, dat
niet langer dan 5 jaar verlopen is,
aldus vraagt J.H.L.
Voor België, West-Duitsland (uitgezon
derd de sector Wes.t-Berlijn)Frank
rijk, Luxemburg, Oostenrijk en Zwit
serland en Italië kan volstaan worden
worden met een paspoort dat niet lan
ger dan vijf jaar verlopen is.
Nalatenschap
Er zijn twee zusters, van wie er
één gehuwd is zonder kinderen. De
ongehuwde zuster wil haar nalaten
schap aan die gehuwde zuster ver
maken. Kom ik als zwager bij eer
der overlijden van mijn vrouw auto
matisch in aanmerking voor die
nalatenschap of is daarvoor weer
een testament vereist? vraagt
K. v. D.
Het laatste is het geval. U komt dus
niet automatisch voor die erfenis in
aanmerking.
Pandoerspel
Wij hebben verschil van mening
over de volgorde van de spelen bg
het pandoeren, aldus W.
Hier volgt de volgorde van hoog tot
laag: pandoer privé, misère imperiale,
piccolo imperiale, pandoer, tweehon
derd, honderdtachtig, honderdzeventig,
misère ouverte, piccolo ouverte, zwab
ber, solo zwabber en honderdzestig: de
ze drie spelen zijn even hoog, in dit ge
val gaat roem voor.
Honderdvijftig, honderdveertig, hon-
derddertig, piccolo misère, ook deze
laatste spelen zijn even hoog en dus
gaat hoogste roem voor, of natuurlijk
hij die het eerste kan bieden indien
feen van de bieders roem heeft. Hon-
erdtwintig, honderdtien en honderd.
Deze honderden biedingen komen prak
tisch niet voor, daar een speler na
tuurlijk een bod in een van deze spe
len zal overtroeven. Het is veelal een
noodsprong om „doorgeven" te voorko
men als er geen behoorlijk spelletje uit
de bus komt. Huiselijker, dus pretti
ger is bij „passen" van de spelers door
te geven. De gever neemt in dit geval
de stokkaart, voegt deze bij zijn eigen
kaarten en geeft ieder van de drie an
dere spelers om en om drie kaarten.
Deze drie spelers kunnen dan uitzoe
ken en geven drie kaarten terug aan
de gever, die de negen kaarten weer
goed schudt, en er weer één „open"
op stok legt. Het bieden begint dan
weer opnieuw waarbij degenen die
„doorgegeven
den.
heeft, eerst mag bie-
AMSTERDAM, 1 juli Zondagmid
dag worden op het Zandvoortse circuit,
zoals ieder jaar in het begin van juli,
nationale en internationale autoraces
gehouden. Daar er zich dit seizoen ver
schillende ernstige ongevallen hebben
voorgedaan, waarvan een met dodelijke
afloop is men wat betreft de voorzorgs-
I it prachtige kleine paneel van Jan van Eyck, voorstellend de H. Hiero-
M nymus in zijn werkkamer, is een der hoogtepunten van de buiten-
gemeen fraaie tentoonstelling van Haarlemse primitieven die op het
ogenblik in Brugge wordt gehouden. Ongeveer de helft van de schilderijen
(een 70-tal) is thans in Amerikaans bezit en is, geconvoyeerd door schepen
van de Amerikaanse vloot, overgebracht naar Bruggd tot het vieren van
het „feest van het weerzien" met andere Vlaamse primitieven, uit respec
tievelijk Canadees, Duits en vooral Vlaams bezit.
maatregelen nog critischer geweest dan
anders.
Na het ernstige ongeval op zes juni,
waarbjj de dood van een toeschouwer
viel te betreuren, heeft de KNAC in de
nauwste samenwerking met de Neder
landse Autorensport Ver. een diepgaand
onderzoek ingesteld naar de eventueie
tekortkomingen van het circuit. Men
heeft reeds verschillende veranderin
gen aangebracht om de veiligheid te
verhogen. Hiervoor werden in de Tar
zanbocht rekwerken van harmonica
gaas aangebracht, terwijl de tegels in
de bochten werden vervangen door een
betonnen rand. In de Tarzanbocht is
nu een driedubbele bescherming aange
bracht voor het publiek; alle spandoe
ken en reclameborden, die een gevaar
zouden kunnen opleveren, moeten ver
dwijnen, terwijl op de plaats, daar,
waar de rijders de Hunzerug afkomen,
het publiek verder van de baan komt te
zitten. Bij het tijdwaarnemershuis zul
len eveneens extra veiligheidsmaatre
gelen worden getroffen.
De wedstrijden beginnen zondag met
nationale toerwagenraces en races voor
sportmodellen. Deze wedstrijden zullen
gebaseerd zijn op de indeling naar snel
heid. Er zal geen algemeen winnaar
zijn. Een dergelijke indeling is er ech
ter niet bij de internationale races.
De vier en twintig deelnemers aan
de internationale wedstrijd zullen in te
genstelling tot de nationale allen tege
lijk starten in de zogenaamde Le Mans
start. De wagens moeten dan met ge
sloten deuren naast elkaar bij de finish
staan. De aan de kant wachtende cou
reurs moeten ais het startsein klinkt,
zo vlug mogelijk maken dat ze in hun
wagens komen en, om die op gang te
krijgen. Een dergelijke start zal door
het ongelijke vertrek niet alleen een be
veiliging zijn, maar tevens de spanning
vergroten.
Ook dit jaar zullen de teams van En
geland en Nederland elkaar gaan be
strijden en na de verrassende Neder
landse overwinning van het vorig jaar
zal het er ongetwijfeld zeer spannend
toegaan. Er bestaat een kans. dat ook
Duitsland dit keer aan deze landenwed-
strijd mee doet. In dat geval zou een
return-match tegen het Engelse landen
team, die op zes augustus op het cir
cuit „Snetterton" plaats vindt, gevolgd
moeten worden door een drielanden-
wedstrijd in Duitsland.
Omstreeks drie uur zullen de interna
tionale wedstrijden, die in zestig ronden
verreden worden en een kleine twee
uur zullen duren, beginnen.
SCHIPHOL, 2 juli Met ingang van
gisteren vliegen de door de K.L.M. ge
huurde DC-6b's van de Italiaanse lucht
vaartmaatschappij Alitalia dagelijks
tussen Amsterdam en Rome. De maat
schappij, die vanaf 1 april diensten op
de luchthaven onderhoudt, voerde deze
vlucht tot nu toe vier maal per week
uit.
De British European Airways openen
maandag de rechtstreekse lijndienst
Amsterdam-Birmingham, die twee maal
per week (maandags en donderdags)
door toestellen van het type Vickers
Viscount zal worden gevlogen.
