Loemoemba kondigt staat
van beleg in Congo af
„Veiligheidsraad moet de
intriges van Hammerskiöld
aan het licht brengen
D
.1
J
I
De Spelen
G
De
Kerk op Ceylon gaat een
moeilijke tijd tegemoet
Plan voor overname van
de bijzondere scholen
H;
G;
E;
Verheterde vooruitzichten
op contact met Rome
1de t Vertrouwen
in Hammarskjöld
r
Premier dreigt
met naasting
Na zege van Band a r a naik e s partij
Rapport aan Wereldraad van Kerken:
V
6
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1960
PAGI&A 7
LEOPOLDSTAD, 17 augustus
(U.P.I.) Premier Loemoemba
heeft gisteravond voor geheel
Congo de staat van beleg afge
kondigd. Bovendien heeft hij ge
dreigd met nationalisatie van alle
Belgische bezittingen in Congo.
De staat van beleg zal voorlopig*
zes maanden duren. Loemoemba
verklaarde tijdens een persconfe
rentie: „Met ingang van vandaag
is voor het gehele land een bij
zonder militair regiem afgekon
digd. Bijzondere militaire en mo
gelijkerwijs ook volksrechtbanken
zullen met oproerkraaiers, blank
zo goed als zwart, korte metten
maken". Loemoemba dreigde dat
alle Belgische eigendommen in
Congo over twee weken zullen
worden overgenomen, indien voor
die tijd de goudreserves, die „Bel
gië kort voor de onafhankelijk
heidsverklaring gestolen heeft",
niet zijn teruggekeerd. Niet alleen
het goud moet terugkomen, ook
de geblokkeerde tegoeden moeten
worden vrijgemaakt.
BUITENLANDSE
KRONIEK
Verolme legt kiel voor monstertanker Grootste zeereus
van Europa Te verwerken hoeveelheid staal goed voor
25.000 auto's
Bang
voor
egels
Heidekoningin II
Muzikale duiven
Blad voor blad
Monstrans voor Egmond
sfl
Voortbordurend op een al enkele da
gen oud stramien zei de Congolese pre
mier: „De secretaris-genera!-1 van de
Verenigde Naties, Hammarskjöld, en de
bevelhebber van de V.N.-strijdkraehten
in Congo, generaal Von Horn, zijn Zwe
den en iedereen veet dat er tussen de
Zweedse en de Belgische koninklijke fa
milies hechte banden bestaan." Waar-
te kn vf^ekefde geen kwade gevoelens
der EurmL" 'eSens België of enig an-
Pees land, en hij zich bereid
secretaris-generaal van de
Verenigde Naties, Dag Ham-
fji„ JSf^ëld, heeft een merkwaar-
neutralitSilmfilt °'ntvangen voor de
crisis hf k e in de Congolese
bpiHn a eS ^tracht. Nadat in het
ietAÜ f B«lgen van hun antipathie
prtsilfpJï6?1 hadden doen blijken en
nrovine?» Tsjombe van de afgescheiden
provincie Katanga hem in eerst» in
stantie de deur wees, heeft thans pre
mier Loemoemba het vertrouwen in
de secretaris-generaal opgezegd. Ieder
een heeft nu zowat de gelegenheid ge
had de koele Zweed te bruskeren en
men zou de slotsom kunnen trekken,
dat nu het polemische gedeelte van de
Congolese crisis achter de rug is, ware
het niet, dat de laatste motie van
wantrouwen ook het hardst aankomt.
Van alle partijen, die zich door Ham-
marskjölds doen en laten bezwai.rd
voelen, is Loemoemba nu juist de
enige, die door de Verenigde Naties, de
gezamenlijke werkgevers dus van
Hammarskjöld wordt erkend.
Geheel onverwacht is de breuk tus
sen Loemoemba en de secretaris-gene
raal niet, al zal het menigeen ver
bazen, dat Hammarskjöld al niet v el
eerder van zijn kant het vertrouwen
in de Congolese premier heeft op
gezegd. Hoe voorwaardelijk en hoe
broos de bemoeienis van de V.N. met
Congo is, bljjkt wel hieruit, dat nu
onmiddellijk weer de Veiligheidsraad
bijeen komt. Er is al herhaaldelijk
gezegd, dat Congo zij het niet in naam,
dan toch in feite een trustschap is
Eeworden van de V.N. Maar het kost
oemoemba bij wijze van spreken niet
meer dan de postzegel op een brief
om dat trustschap op te zeggen.
De argumenten, die Loemoemba
aanvoert voor zijn breuk met
Hammarskjöld, geven overigens
blijk van een ernstig misverstand. Ook
wordt het nu zeer duidelijk, dat de
secretaris-generaal in de resolutie van
de Veiligheidsraad van 9 augustus jl.
een aanwijzing
heeft gezien, dat
de V.N. zich niet
mogen lenen voor
de taak om Ka-
tanga de centra
listische staats-
gedachte op te
leggen. In die zin
van 9 augustus een
was de resolutie
tegenslag voor Loemoemb^Hö "noemt
die resolutie in zijn brieven aan Ham
marskjöld ook maar niet; hij beroept
zich liever op de resoluties van 14 en
zo juli, die deze verduidelijking niet
bevatten en die daarom beter in zijn
straatje passen. De kern van de moei
lijkheden is deze, dat Loemoemba
5w??»t1S op Hammarskjöld, omdat hij
de V.N. met kan gebruiken als uitvoer
der van zyn plannen.
n de afgelopen jaren heeft men van
de 55-jarige Hammarskjöld weinig
pregnante uitspraken gehoord.
Doch tijdens de Congolese crisis heeft
hii enkele zinnen geformuleerd, die
wel het onthouden waard zijn. Óp de
boze brief, waarin Loemoemba hem
het vertrouwen opzegde, antwoordde
hij bijna sarcastisch: ,,Ik neem aan,
dat deze brief door uw kabinet is goed
gekeurd". Dat was namelijk niet het
geval. Toen de Russische onderminis
ter van buitenlandse zaken, Koeznet-
sov, tijdens het jongste debat in de
Veiligheidsraad er op aandrong de or
de in Congo „met alle middelen en
overal" te herstellen, zei de secretaris
generaal: „Persoonlijk ben ik van me
ning, dat we het Congolese volk niet
helpen door acties, waarbij Afrikanen
Afrikanen of Congolezen Congolezen
doden".
Russische communisten hebben pmt
Congolese nationalisten dit gemeen,
dat zij de ironie van een waarlijk neu
trale, internationale figuur maar moei
lijk kunnen waarderen. Misschien zijr,
de jongste aforismen van de secretaris
generaal het gevolg van een verhoogd
zelfbewustzijn. Men zal hem moeten
toegeven, dat hij tijdens de hele Con
golese crisis op waardige en vaak
behendige wijze de koele rede heeft
vertegenwoordigd. Maar het is niet
zeker, dat hij zijn persoonlijke positie
daardoor sterker heeft gemaakt. Niet
alle leden van de V.N. zijn voor rede
vatbaar.
verklaarde om de diplomatieke betrek
kingen met België te herstellen zodra
de Belgische soldaten Congo hebben ver
laten. Maar, zei Loemoemba, het was
moeilijk te zien hoe Congo diplomatie
ke betrekkingen kon onderhouden met
de huidige Belgische regering, die toch
verantwoordelijk is „voor de barbaarse
agressie tegen Congo".
Niet alleen zijn er Belgische „spion
nen" in Congo, zij opereren bovendien
onder de dekmantel van de V.N.-strijd
macht, aldus Loemoemba. „Vergezeld
door de advocaat-generaai en de mili
taire autoriteiten zijn wij gisteravond
naar het vliegveld Ndjili gegaan en heb
ben daar in het Sabena-gebouw Belgi
sche parachutisten ontdekt. We zouden
ze nooit ontdekt hebben als ons leger
niet waakzaam was geweest en giste
ren in de stad een Belgische parachu
tist had gearresteerd." „Een Zweedse
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiinimniiiiiiiiiiiimiiiii
mmimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
kolonel trachtte tussenbeide te komen,
wat erop duidt dat de Zweden zich in
de plaats willen stellen van de wettig
gekozen Congolese regering," aldus de
premier van Congo. „Daarom moeten
alle Zweedse militairen van Congolees
gebied worden teruggetrokken. Zij.,heb
ben de V.N. verraden." De officieren
van de V.N. hebben toegelaten, dat „al
lerlei Belgische spionnen" Congo binnen
kwamen. Nadat de „spionnen" uit an
dere provincies verwijderd waren,
trachten zij thans voet aan de grond
te krijgen in Leopoldstad. aldus Loe
moemba.
Over Hammarskjöld zei Loemoemba
verder: „Het is duidelijk dat de secre
taris-generaal getracht heeft ons zijn
persoonlijke uitleg van de resolutie op
te dringen. Wij betreuren het initiatief
van de secretaris-generaal ten zeerste,
want het behoud van dewereldvrede
staat op het spel." Hij sprak als zijn
vertrouwen uit, dat het sturen van neu
trale waarnemers sioedic zou leiden tot
herstel van vrede en orde.
Het instellen van een speciaal mili-
tai.' bewind met militaire en volksrecht
banken is volgens hem noodzakelijk ge
worden door „de ernst van de situatie
en het feit dat de Belgische magistra
ten gevlucht zjjn." Hjj beschuldigde Bel
gië er opnieuw van „met aïle mogelij
ke middelen" getracht te hebben Congo
in een staat van anarchie te brengen.
Over het in beslag nemen van Belgische
eigendommen zei de Congolese premier,
dat zijn regering daartoe reeds een de
creet heeft opgesteld. „De Belgen sta
len ons goud en betalen er nu de func
tionarissen mee die uit Congo gevlucht
zijn en anarchie achterlieten."
Hammarskjöld beschuldigde hij er
van „systematisch de Congolese re
gering genegeerd te hebben". Hij ver
traagde zijn komst naar Leopoldstad
om in Brussel met de Belgische mi
nister Wigny te praten, aldus Loe
moemba, en ging later naar Eliza-
bethstad zonder ons zelfs maar in
kennis te stellen van zijn aankomst
daar. Op een vraag wat zijn rege
ring nu wenst, antwoordde hij: „Een
nieuwe zitting van de Veiligheidsraad
om de intriges van de secretaris
generaal aan het licht te brengen".
Óp een vraag of ook de Ierse troepen
teruggetrokken moeten worden, schud
de Loemoemba het hoofd en ant
woordde, dat alleen de Zweden weg
moeten.
Hij toonde een notitie die bij de over
val op het vliegveld van Ndjili in beslag
zou zyn genomen en waarin gesproken
werd van een „Belgisch liaison-bureau
bij de V.N.". „U ziet dat wij gelyk
hadden met onze beschermende maat
regelen", aldus Loemoemba. „De Bel
gen hadden zelfs een liaison-bureau b\i
de V.N.". Hij voegde eraan toe: „Ieder
die nu nog in Congo komt zonder een
paspoort met een Congolees visum, zal
worden gearresteerd en uitgewezen. Wij
zullen dagelijks snelle politiecontroles
laten uitvoeren, zoals de kolonialisten
dat vroeger gedaan hebben. Wy zullen
alleen meer humaan optreden en vreed
zamer."
De persconferentie werd slechts door
een klein aantal journalisten bijgewoond
De meesten gingen weg na een inci
dent tussen een aantal journalisten en de
wacht van Loemoemba's residentie, die
klaarblijkelijk niet op de hoogte was
gesteld van de persconferentie en enkele
journalisten en fotografen plotseling op
ruwe wijze met bajonetten bedreigde.
In (le Europese wijk te dezer stede
hebben Congolese politiemannen gister
huis aan huis gezocht naar Belgische
„spionnen". Volgens Congolese ambte
naren controleerde de politie persoons
bewijzen. De Congolese politie verklaar
de dat er parachutisten in de Congole
se hoofdstad rondlopen, die voor de Bei-
gen spioneren, met de' armband van de
V.N. om. Gistermorgen reden Congole
se politiemannen en soldaten in vracht
auto's door de hoofdstraten van de stad.
Europeanen, personeel van de V.N. in
begrepen, werden aangehouden en moes
ten hun identiteitspapieren laten zien.
De meeste mochten doorlopen na een
onderzoek van vijf tot tien minuten.
Premier Tsjombe van Katanga heeft
gisteren in Elisabethstad^ op een pers
conferentie gezegd dat hjj geen delega
tie naar New York heeft gestuurd ter
bijwoning van de bijeenkomst van de
Veiligheidsraad, die bijeengeroepen is
na de verklaring van Loemoemba dat
hy geen vertrouwen meer heeft in Ham
marskjöld. Ik heb wel vertrouwen in de
volkerenorganisatie en ik heb alle reso
luties van de Veiligheidsraad aanvaard,
aldus Ts.iombe. De Katangese premier
verklaarde voorts dat hij op het ogen
blik niet van plan is technische bijstand
van de V.N. te vragen.
Nu de Olympische Spelen
naderen gaat de wereld
weer gebukt onder allerlei
overal opduikende, mojie
en ideële opvattingen om
trent de sport. Opvattingen
in de trant van: het gaat er
niet zozeer om wie wint
maar of er mooie strijd
wordt geleverd, voor de rest zijn wij
allemaal broeders. Van dat broeder
schap wil ik even afwezen, maar voor
de rest heb ik deze zienswijze op het
gebeuren altijd als overspannen onzin
beschouwd. Natuurlijk gaat het bij de
Olympische Spelen op de eerste plaats
om het winnen. Het heeft geen emtele
zin om honderd meter hard te lopen,
zonder het stralende verschil van
een eventuele winst. Dat lijkt mij een
kwestie van gezond verstand, die door
de loop der eeuwen heeft gegolden.
En de Romeinse wagenrenners reden
destijds, als ik wel ben ingelicht, ook
niet voor hun verlies.
Daar moet eerlyk, fair en sportief
gestreden worden. Allicht. Ik vind de"
ze opmerking van een hinderlijke
overbodigheid. Je gaat niet helemaal
naar Rome om je tegenstander een
stok tussen de benen te steken. Maar
voor de rest zie je hem natuurlijk
wel hoofdzakelijk als potentiële ver
liezer.
Trouwens sportiviteit is mooi,
maar ie moet haar vooral niet te
ver drijven. Ik kan my herinneren
dat ik in de dagen, dat ik sportieve
neigingen had, eens hard moest lo
pen tegen een jongen, die ik niet
mocht. En ik mocht hem vooral
niet omdat hjj als sprinter ongewo
ne faam genoot. Aan het startblok
dacht ik: „Als die vent wint, sla ik
hem dood." Hjj won. En ik heb hem
niet doodgeslagen. Dat beschouw ik
nog-steeds als een blijk van ongewo
ne sportiviteit mijnerzijds. Tja, ik
vind dat een mens te dezer zake de
moed moet kunnen opbrengen tot een
gave, negatieve instelling.
Maar nu gaan we dan eindelijk
toch naar Rome. En ik wil onze
equipe, die er onze nationale kleuren
gaat verdedigen, even in bovenstaande
zin toespreken. Ik zou onze meis
jes en jongens enige richtlijnen wil
len meegeven. De eerste is deze: doe
geen arsenicum in het eten van je
tegenstanders. Dat is nauwelijks spor
tief en bovendien word je er wel
licht op aangekeken. En de tweede,
die er onmiddellijk op volgt luidt:
laat je niets wijsmaken; let niet op
de influisteringen van opbouwende lie
den, die de Olympische gedachte zeg
gen hoog te houden. Want die ge
dachte is meestal zó Olympisch dat
niemand haar meer kan volgen. Zij
ontsnapt aan ieder redelijk waar
nemingsvermogen, net als de Olym
pus zelve. Zij, die lieden, zullen al
licht zeggen: „Het geeft niet wie
wint, want we vinden elkaar zo aar
dig". Dat is onzin. Na de Olympia
de vinden wij elkaar wel weer aar
dig. Maar je bereikt op de spelen
niets als je er heengaat met de wel
hoffelijke, maar niets opleverende
mentaliteit van: „Gaat u voor".
Nóch in de tienkamp, nóch op de
vlinderslag.
En nu kom ik meteen op mijn der
de, en laatste richtlijn: wij, hier in
he4 vaderland, willen plakken zien.
Gouden plakken natuurlijk en zilve
ren plakken en desnoods ook bron
zen plakken. Voor mijn part blijven
jullie plakken als dat zo uitkomt
rote kranen tilden gistermiddag
op de werf van Verolme op het
eiland Rozenburg een imposant
stuk plaatijzer in een bouwput en
daarmee was dan de kiel gelegd voor
het grootste schip, dat ooit op een
Europese werf op stapel werd gezet.
„Het wordt een monstertanker", zeg-
gen de experts en ook de leek beseft
de omvang van dit project, wanneer
hij verneemt, dat dit te bouwen schip
een Essotanker van 78.000 ton de
hoogte zal krijgen van een modern
flatgebouw, 261 meter lang zal wor
den en een breedte zal krijgen van 34
meter. De schakels van de ankerket
tingen krijgen een doorsnee van een
halve meter; in totaal zal bij de bouw
van dit gigantische schip 18.000 ton
staal worden verwerkt. De enorme
tanks kunnen 105 miljoen liter aard
olie bevatten, dat is voldoende om
800 auto's vijf maal rond de aarde
te laten rijden. In de ruimen zou men
gemakkelijk voldoende brandstof kun
nen opslaan om 10.000 woonhuizen ge
durende een geheel seizoen te verwar
menzou men de ruimen benutten
als woongelegenheid, dan zouden dui
zend mensen er een geriefelijk onder
komen in kunnen vinden. Men ver
geve ons de vergelijkingen, maar het
is de duidelijkste manier om de mon-
stertanker te beschrijven. Het zegt de
leek weinig wanneer hij verneemt,
dat de ketels 106.000.000 kcal-uur pro
duceren: veel méér wordt hij geboeid
door de illustratie, dat deze hitte vol
doende is om een half miljoen gevul
de fluitketels van 1 tot 100 graden Cel
sius te verwarmen. Een middentank
van het nieuwe schip kan een middel
groot vrachtschip bevatten; op het
dek kunnen indien daar de nood
zaak toe zou bestaan zevenhonderd
automobielen worden geparkeerd. Als
men alle trappen en ladders van de
monstertanker boven eikaar zou plaat
sen, zou een hoogte worden bereikt van
twee kilometer.
Verolme heeft beloofd, dat het
bouwwerk eind 1961 gereed zal zijn
om aan de nieuwe eigenaars, het
Esso-conce.rn, te worden overgedra
gen. Een zee-bouwwerk van vijftig
miljoen gulden, een kolos, die zoveel
staal bevat, dat men er gemakkelijk
25.000 personenauto's inclusief da
motoren van had kunnen maken.
Een schroef, die alleen reeds 30 ton
weegt, zal de tanker een snelheid van
17,5 mijl geven. De enorme motoren
verschaffen de reus een vermogen
van 26.500 paardekrachten.
Alles aan het schip wordt grote*
dan normaal: Verolme glundert als
hij de plannen bespreekt. Vier jaar ge
leden riep hij tijdens een proefvaart
uit: „Als het nodig is bouwen wij tan
kers van 80.000 ton" en toen dat in
de kranten kwam, haalden de critici
hun schouders op. „Een fantast",
luidde destijds het commentaar. Nu
heet het hoogstens een fantastisch
plan. En Cornells Verolme voorspelt,
dat de zeereus, die in omvang alle tot
dusverre in Europa gebouwde schepen
achter zich zal laten, een fantastisch
schip zal worden.
V
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiliiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiliillilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiliiiiiiiiiiiiiiii
(Van een correspondent)
Alle bussen van de indertijd gena
tionaliseerde autobusonderneming
in Ceylon voeren op het ogenblik
het portret van de vermoorde premier
Bandaranaike, meestal samen met dat
van zijn vrouw, de huidige eerste mi
nister. Deze politieke stunt zal onge
twijfeld hebben bijgedragen tot de over
weldigende overwinning van de partij
van Bandaranaike. Het is de Boeddhis
tische plattelandsbevolking die het pleit
voor de Sri Lanka Freedom partij
(S.L.F.P.) heeft beslecht en daar heeft
de figuur van de vermoorde premier
nog steeds een haast legendarische in
vloed. De huidige regeringspartij heeft
dit volkomen begrepen en zij heeft alles
op deze kaart gezet bij de verkiezingen.
Mevrouw Bandaranaike werd tot voor
zitster van de partij gekozen en zij is
het die de verkiezingskampagne persoon
lijk over het hele eiland heeft gevoerd.
Haar partij verwachtte de steun van de
Boeddhisten en van de Sinhalezen. In
feite vallen deze groepen samen, wan
neer men afziet van de bijna 600.000
christenen die men onder de Sin halezen
vindt. De nationalistische stroming die
er bestaat onder het Sinhalese volks-
Mevrouw Sirimavo Bandaranaike, de
weduwe van de op 25 september 1959
de S.L.F.P. waarschijnlijk veld gewon
nen hebben. Maar nu was haar over
winning verpletterend. Zelfs de optimis
ten hadden deze omzwaai niet in die
mate verwacht, te meer omdat vele z.g.
vaste zetels van de grote tegenspeler,
de United National Party (U.N.P.) ver
loren zijn gegaan. Op deze manier heeft
de S.L.F.P. zelfs de absolute meerder
heid verworven, wat haar in staat stelt
geheel alleen een regering te vormen.
Toch blijft het waar dat de U.N.P.
absoluut genomen, stemmen heeft ge
wonnen. Maar gezien het non-contest-
pact, waardoor haar drie tegenstanders
elkaar bepaalde zetels hadden toegewe
zen, valt het moeilijk na te gaan, in
hoeverre deze toename een echte winst
is of niet. In feite is de U.N.P. een
hecht blok gebleken en het ziet er naar
uit dat de partij dat ook in de toekomst
zal blijven. Maar het valt te betwijfelen
of zij nog ooit een absolute meerder
heid zal behalen.
He', is voor de ontwikkeling in he.el
Azië ongetwijfeld van belang de positie
van de U.N.P. nader te analyseren.
Want de geschiedenis herhaalt zich. De
U.J.P. is een uitgesproken rechtse, con
servatieve partij. Zij heeft het land naar
de onafhankelijkheid ge-voerd en groot
se plannen ontworpen voor de verdere
ontwikkeling van Ceylon. In feite zijn
al de grote projekten, industrie-ontwik
kelingen en irrigatie-plannen ontworpen
toen de U.N.P. zitting had in de rege
ring. Zij tel* een aantal bijzonder be
kwame figuren, die ontegenzeglijk
veel voor het land hebben gedaan en
(e nijlpaarden-oppassers van Ouwe
hands Dierenpark hebben de
merkwaardige ontdekking ge
daan, dat de grote logge dieren bang
zijn voor egels.
Een dezer dagen werd als gebruike
lijk tegen de avond de afsluiting tus
sen dagverblijf en nachthok weggeno
men, maar de nijlpaarden weigerden
hun hok binnen te gaan. Des te ver
wonderlijker was dit, daar de dieren
anders altijd haast vertonen zich voor
de nacht te laten opsluiten, omdat in
het hok hun avondmaal staat te wach
ten. Zelfs met geweld waren de bees
ten niet te bewegen zich te verplaat
sen.
Eindelijk stapte een der oppassers
het hok binnen om te speuren of zich
daar iets bevond, dat de dieren moge
lijkerwijs schrik kon aanjagen. Tot zijn
grote verbazing vond hij slechts een
egeltje ritselend tussen het stro.
De nijlpaarden schenen onmiddellijk
llllllllimilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimiiiiiiiii
isteren hebben we u al verteld
,-van HM. Calluna XVII, de hei
dekoningin van Ede, die zaterdag
haar entree gemaakt heeft. Hier is zy
dan, stralend in haar glansrol als mid
delpunt van de Heideweek.
te ruiken, dat de kleine borstelige in
dringer verwijderd was. Haastig spoed
den zij zich naar hun etensbak, alle af
schuw voor het nachthok op slag ver
geten hebbend.
oog boven Zierikzee op de groot
ste klok van het carillon in de
stadhuistoren heeft een koppel
houtduiven een nest gebouwd. Ze zit
ten er hoog en droog, maar allerminst
rustig, want de 29 klokken van het
carillon komen elk kwartier in bewe
ging, terwijl de klok, waarop het nest
is gebouwd elk vol uur haar stem
laat horen. Ondanks alle lawaai heeft
het duivenpaar twee eieren in het nest
gedeponeerd. Deze eieren worden
voortdurend bebroed, met uitzonde
ring van twee kleine pauzes om 12 en
24 uur. Op die tijden wordt het lawaai
de beesten kennelijk te bar. Rond de
toren vliegend, wachten ze tot het
laatste gelui verklonken is.
1 lke avond omstreeks twaalf uur
j trekt A. Netten, de concierge van
het gebouw van de Tweede Ka
mer zyn witte handschoenen aan, be
geeft zich naar de hal en slaat een
bladzij om van de Erelijst der geval
lenen 1940-1945. Hij heeft dat elke
avond gedaan sinds de onthulling van
het gedenkteken op 4 mei van dit jaar.
Omstreeks twaalf uur 's nachts en
niet of half zes na het werk, want zo
luidt het consigne. Nu Is dat voor de
heer Netten niet zó bezwaarlijk want
hjj woont by zyn werk. Lang zal het
duren vóór hy eenzelfde bladzij voor
de tweede keer omslaat, want hon
derden bladen waren nodig om de
17.500 namen, een keuze uit de tien
duizenden slachtoffers van landmacht,
marine, koopvaardij, verzetsliedèn en
uit Indonesië te vermelden. En daar
zullen er nog vele bijkomen, want
honderden briefkaarten zyn er al naar
het Rijksbureau voor oorlogsdocumen
tatie gegaan van nabestaanden die een
bepaalde naam in het gewone register,
dit in tegenstelling met de erelijst wel
mag worden doorgebladerd, niet kon
den terug vinden. Bij de portier kan
men dan een kaart krijgen, waarop
reeds gedrukt staat dat men nader
contact hierover wenst met het
bureau. De zaak wordt dan nader uit
gezocht. Honderden bezoekers trekt
het monument dagelijks in deze druk
ke tijd en uit het hele land komen
telefoontjes binnen met de vraag wel
ke letter op het ogenblik opengeslagen
ligt (dit is nu de K.). Soms worden
spelfouten ontdekt door de nabe
staanden of een verkeerde data, wat
betekent, dat de Benedictinessen van
de onze Lieve Vrouwe Abdij in Oos
terhout, die jarenlang met het kalli
graferen van de namen zijn bezig ge
weest, correcties uit moeten voeren.
Veel buitenlanders komen er. Ook
Duitsers. En als zij vragen waaraan
het monument herinnert, zegt eerste
portier P. Waasdorp onomwonden
waar het om gaat. Soms moet hij hard
ingrijpen. Als domme bezoekers op de
gedenktafel gaan zitten bij voorbeeld,
wat wel is gebeurd.
De bekende edelsmid Nico Witteman,
die binnenkort zijn zestigste verjaar
dag hoopt te vieren, voltooide dezer
dagen in opdracht van de Abt van
Egmond een verguld zilveren mon
strans, versierd met bergkristal edel
stenen en paarlen.
deel, dat de meerderheid van de bevol- ve-moorde premier van Ceylon, is haar kunnen döen. Zolang de Party aan de
king van Ceylon vormt en dat zich sinds
eeuwen onderdrukt voelt, heeft vooral
op het platteland een ware volksbewe
ging voor Bandaranaike's partij teweeg
gebracht. Het zyn monniken, de Sinha-
leze onderwijzers en de Sinhalese heel
meesters die in feite de leiders van
deze volksbeweging zijn.
Dat wil niet zeggen dat de monniken
deze keer, zoals in 1956 toen zy' Banda
ranaike aan het bewind brachten, hun
tempels hebben verlaten en openlijk de
verkiezingscampagne voor Bandaranai
ke hebben gevoerd. De moord op de
premier die door een monnik is bedre
ven en die waarschijnlijk door een van
de invloedrijkste monniken is beraamd,
heeft zowel bij de monniken als bij de
leken een domper gezet op het streven
om de monniken een belangrijke plaats
in het openbare leven te laten innemen.
Met de onderwijzers is het anders ge
steld. Zy weten dat zij het volk in hun
macht hebben en dat zij de bevorde
raars van de Sinhalese cultuur zijn.
Maar daardoor juist voelen zij zich
zwaar gefrustreerd omdat zij in de En
gels opgevoede klasse een bevooroordeel
de groep zien, die volgens hen niet na
tionaal is. Ten dele moet men deze
stroming zien als een emancipatie-actie,
die de massa van het volk wil bevrij
den uit de afzondering die het niet be
heersen van het Engels traditioneel heeft
meegebracht. Natuurlijk ontstaan dan
zeer fanatieke stromingen, die uiteinde
lijk aan de massa van het volk te kort
doen juist in het punt waar er sprake
is van erkenning van de rechten van
de eigen nationale cultuur.
De achterstand van de Sinhalese cul
tuur, die inderdaad zichtbaar is en die
diens ambt opgevolgd.
zeer zeker ook te wijten is aan een
koloniale geschiedenis van vier eeuwen,
heeft geleid tot een weinig ontwikkel
de literatuur, die in een klein taalge
bied als dat van het Sinhalees (6 mil
joen) al moeite genoeg zal hebben om
zich breed te ontwikkelen. De Sinhalese
onderwijzers hebben geen mogelijkheid
de beperktheid van hun eigen kennis
te toetsen aan andere maatstaven dan
die van hun omgeving. De kennis van
Engels, een taal die nog wel op de
lagere school wordt onderwezen maar
die de grote massa slechts zeer ge
brekkig beheerst, is nog steeds de enige
weg om buiten de eigen kring te gera
ken. De Sinhalese onderwijzers zullen
het steeds als een soort achteruitzetting
voelen, dat zij buiten de wereld van de
Engels-sprekenden worden gesloten.
Bandaranaike's partij heeft trefzeker
deze faktoren uitgespeeld. De legenda
rische invloed van de vermoorde mi-
nister-president, die men soms zelfs
ziet afgebeeld als een soort Boeddhisti
sche heilige, is in het volk geactiveerd
door mevrouw Bandaranaike. Ze heeft
niet alleen de vrouwen voor zich ge
wonnen. De partij is de par'.jj van de ge
wone Sinhalese, Boeddhistische man
geworden en dat heeft haar bij de ver
kiezingen geen windeieren gelegd. De
leiders van de partij staan dicht bij het
volk en weten precies wat er in om-
gaaf.
Ook wanneer er geen ,,non-contest-
pact" had bestaan tussen Bandaranai
ke's partij en de Marxistische groepen
van communisten en Trotzkyisten, zou
macht is wordt dat door de buitenland
se beleggers gezien als een veilige geld
beleggingsgarantie. Het is dan ook een
publiek geheim dat haar verkiezingspro
paganda mede gefinancierd is met steun
uit die sector. Zy heeft een uitgesproken
tolerante houding ten opzichte van de
rassen- en talen-kwestie en haar school
politiek is er een van volledige erken
ning van de verdiensten van de parti
culiere scholen. Zij is sterk anti-marxis
tisch en in de buitenlandse politiek gaat
haar koers in dezelfde richting. De be
zittende klasse en de Engels opgevoe-
den, althans voor een overgroot deel,
plus de gegoede en kleinere midden
stand maken dan ook deel uit van de
partij. Haar grootste aanhang heeft ze
in de steden.
Daaruit blijkt al dat zij maar moeilijk
een volkspartij kan zijn. De leiders
van het volk, met name dus de onder
wijzers, zien in de U.N.P. de belicha
ming van het oude regiem, van het feo
dalisme, van het kapitaal. Dat alleen
kan verklaren waarom er onder het volk
een bijna voelbare haat tegen de U.N.P.
bestaat, die gemakkelijk opflakkert.
De positie van de katholieken bij
dit alles was een zeer hachelijke. Van
ouds hebben zij, door hun uitstekend
onderwijssysteem, een betrekkelijk gun
stige plaats ingenomen in de leidende
functies van het land. Ofschoon de grote
meerderheid van de katholieken op he*
platteland woont, of eerder daardoor,
speelt het burgerlijke element in de ka
tholieke gemeenschap de beslissende rol.
Voor deze groep is de U.N.P. de enige
reddende partij. Voor de geestelijkheid
is de U.N.P. de ordebewarende partij,
met een uitgesproken anti-marxistische
politiek en een gunstige schoolpolitiek.
Men kan zich afvragen in hoeverre de
schoolkwestie, die door Bandaranaike's
partij weer eens in haar program is op
genomen, waarbij sprake is van over
name van de scholen door de staat vol
gens een geleidelijk schema dat zich
uit zou strekken over tien jaar, niet me
de naar voren is gebracht om de ka
tholieken te tonen dat zij zich niet onge
straft tegen de partij kunnen keren.
Dat was immers al min of meer bij de
voorlaatste verkiezingen geschied toen
er nog geen samenwerking met de
marxisten was en toen de schoolkwes
tie nog niet op het programma stond.
Het ziet er naar "it dat de leiders
van de katholieke gemeenschap zich
nauw verbonden hebben met het lot
van één party, de U.N.P. Daar waren
deze keer bepaalde redenen oor, maar
ook dan nog is de verbondenheid van
de „Kerk" met een party, die zelf niet
ideaal kan worden genoemd, die in het
verleden een bepaalde reputatie van cor
ruptie heeft verworven en die samen
valt met een bepaalde sektor van de
maatschappij, uiterst gevaarlijk te noe
men. Wanneer het er alleen maar om
gegaan was deze keer, in een noodsi
tuatie, alles op alles te zetten om een
doodsgevaar voor de Kerk af te wenden,
zou men de houding van de leidende ka
tholieken alleszins hebben kunnen recht
vaardigen. Maar het lijkt er op, dat deze
zelfde kringen zich zo zeer hebben laten
verleiden de belangen van de Kerk be
veiligd te zien door een partij, die men
conservatief-burgerlijk kan noemen, dat
zij niet alleen nu, maar ook de vorige
keer, toen het principieel voor een ka
tholiek vry stond de U.N.P. of Banda
ranaike's party te kiezen, hun lot ver
bonden hebben met de bezittende, wes
ters gezinde klasse. Het is zeker dat
de winnende partij wraak zal gaan ne
men en dat rij het dierbare bezit van
de katholieke scholen zal trachten aan
te tasten. De Kerk op Ceylon gaat zeker
een moeilijke tijd tegemoet.
ST. ANDREWS, Schotland, 17 aug.
(Reuter) Het centrale comité van de
Wereldraad van Kerken is gisteren al
hier voor zijn jaarlijkse zitting bijeen
gekomen en beeft op de eerste dag
kennis genomen van een rapport van
het uit twaalf personen bestaande uit
voerende comité waarin melding wordt
gemaakt van verbeterde vooruitzichten
op contact met de rooms-katholieke
Kerk. Volgens het rapport zal het be
sluit van Paus Joannes XXIII tot het
bijeenroepen van een Oecumenisch Con
cilie dat niet direct aan het vraagstuk
van de eenheid is gewijd, „een grote
invloed hebben op de oecumenische
situatie", dat is de toestand van de
christenheid als geheel.
De oprichting van een Vaticaans
secretariaat voor de eenheid van de
christenen betekent niet dat een van
de fundamentele geschilpunten tussen
de rooms-katholieke Kerk en de protes
tantse Kerken van de Wereldraad van
Kerken is opgelost. Er is een verande
ring van methode en klimaat. De ge
legenheid voor overleg moet worden
benut, maar dat betekent, aldus het
rapport, dat de werkelijke vraagstuk
ken voor het voetlicht komen. Deze
ontwikkeling betekent dat het Vaticaan
thans besloten heeft actief te worden
op oecumenisch terrein. Het laat. aldus
het rapport, alle initiatief op dit punt
niet langer over aan individuele rooms-
kafholieken. In het rapport wordt als
oordeel uitgesproken dat in het huidige
stadium informeel contact tussen rooms-
katholieken en andere christenen het
beste middel is om het wanbegrip weg
te nemen. De opemngsbijeehkomst werd
bijgewoond door leiders van vele van
de 172 kerken die bij de Wereldraad
zijn aangesloten.
Op de bijeenkomst heeft een Russi
sche waarnemer gisteren een boodschap
van de patriarch van de Russische
orthodoxe Kerk, Aleksei, voorgelezen
waarin wordt gezegd dat de christenen
door gezamenlijk op te treden kunnen
bijdragen tot de afschaffing van kern
en andere dodelijke wapens. De Rus
sische orthodoxe Kerk is geen lid van
de Wereldraad, maai heeft twee waar
nemers gezonden. Viktor Aleksejev van
het patriarchale bureau voor betrek
kingen met buitenlandse Kerken en
prof. Vitali Borovoi van het Moskouse
theologische seminarie. Laatstgenoemde
las de boodschap van de patriarch voor,
waarin erop wordt gewezen dat het
gevaar voor het uiotseling uitbreken
van een oorlog nog nooit zo groot is
geweest als thans. De oplossing van
het zeer moei'ijke probleem van de al
gemene ontwapening hangt voor een
groot dee' af van een gezamenlijke actie
van de gehele christenheid, aldus de
boodschap.
