SUNIL
Eerbiedwaardige monumenten
der oud-Ethiopische kunst
DON CARLOS in de
Felsenreitschule
MENEER HOBBS
NEEMT VAKANTIE
SUNIL WAST STRALEND WIT
WITTER DAN DE WITSTE HAAN
MONOLIET-KERKEN
Belangrijk verlies
Caribisch bedrijf
SALZBURGER FESTSPIELE
K.L.M.
DONDERDAG 18 AUGUSTUS 1960
PAGINA 9
C4* 4^66/)% <aAM
Het extra
voordelige
drielingpak
bespaart u
elke keer geld
Stralend wit wordt uw wasgoed met Sunil.
Bleken en blauwen mag u overslaan. U
wast minder, u spoelt minder, u wringt min
der. Uw wasgoed slijt dus minder 1 U - en
honderdduizenden andere huisvrouwen -
merken direct dat het hemelsblauwe Sunil
tegelijk het modernste en het degelijkste
wasmiddel is.
De mooiste witte haan verliest het van uw
stralend witte was!
VOORRANG OP DE
ZEBRA
heeft het Iand d°°r
door
EDWARD STREETER
Anderhalf jaar geëist
Gestolen Duitse wagens
werden hier verkocht
IfoutI
VOETGANGERS:
6CBRHIK EENaZEBftA~0P
DE JUISTE MANIER
WILLEMSTAD. 18 aug. De heer
J. C. van der Kloot, lid van de directie
van de K.L.M. voor „traffic and sales",
de man die voor een belangrijk deel ver
antwoordelijk is voor het verkrijgen van
inkomsten voor het Nederlandse lucht
vaartbedrijf, heeft een inspectiebezoek
gebracht aan het Caribische bedrijf der
K.L.M.
Dit Caribische bedrijf omvat de lijnen
er diensten binnen 't Amerikaanse deel
van hel koninkrijk en wat men er van
K.L.M.-zijde tot nu toe ook aan gedok
terd heeft, het is altijd een zeer belang
rijke verliespost gebleken een ver
liespost in de orde van vijf tot tien mil
joen gulden per jaar.
In tegenstelling tot het Europese net
dat eveneens een verliespost is, kan
het Caribische bedrijf van de K.L.M.
deze verliezen niet goed maken door
voldoende passagiers te leveren voor
de intercontinentale lijnen. Het aan-
bodpotentieel daar is daartoe te ge
ring en dit maakt zo meent de heer
Van der Kloot de positie van het
Caribische bedrijf in het kader van de
gehele K.L.M. delicaat.
Het volgestorte kapitaal der maat
schappij zal vermoedelijk spoedig 400
miljoen gulden zijn. Om toegang tot de
kapitaalmarkt te hebben en bovenal te
behouden, wordt er naar gestreefd de
aandeelhouders jaarlijks 7 procent divi
dend uit te keren. Dit betekent dat al
leen voor het uitkeren van het divi
dend jaarlijks rond de 30 miljoen be
schikbaar moet zijn. Dan is een onder
deel van het bedrijf dat verliezen
boekt tussen de 5 en 10 miljoen wel
commercieel gezien een zwaar blok
aan het been. De K.L.M.-directie zal ge
dwongen zijn op dit punt ingrijpende be
slissingen te nemen, doch hoe die zullen
uitvallen is thans nog niet te voorzien.
Belangrijk voor alle betrokkenen noem
de de heer Van der Kloot dat het toeris
me naar Suriname en de Nederl. An
tillen wordt bevorderd. Op dit punt heeft
hij tudens zijn overleg met de autori
teiten kunnen bereiken, dat Suriname,
Curagaog, Aruba en de K.L.M. hun toe
ristische propaganda zullen combineren.
In april 1961 zullen de eerste DC-8
machines op Cura&ao landen en wel
driemaal per week, deze frequentie
zal enkele maanden later opgevoerd
Daar binnen niet al te lange tijd is
te verwachten dat alle „zebra's" al of
niet voorzien van een knipperbol, aan
de voetgangers voorrangsrechten zullen
geven wil de ANWB nu reeds het rij-
verkeer verzoeken om aan de voetgan
gers die van de „zebra" gebruik maken
voorrang te geven om alvast te wennen
aan de op komst zijnde regeling.
De voetgangers doen er op hun beurt
verstandig aan om zoveel mogelijk van
de zebra-paden gebruik te maken. Een
geordend verkeer, zegt de ANWB is het
begin van een veilig verkeer!
worden tot vier maal per week.
Twee van deze machines vinden in
Curacao het eindpunt twee vliegen
door tot Lima-Peru.
In de tarieven naar Europa zal een
wijziging worden gebracht. Het vliegen
met de oude techniek (de machines met
zuigermotoren) zal een prijsverlaging
ondergaan, de toeristenklasse zal ver
vangen worden door de goedkopere eco-
nomy-klasse.
Oostgevel van de Monoliet-kerk Bjet Mariam.
Ei
Van Ethiopië weet de doorsnee-le
zer gewoonlijk niet veel méér
dan dat het een land is ergens
»n Oost-Afrika, dat indertijd door Mus
solini veroverd werd en waar sindsdien
oe Negus weer zijn keizerstroon be-
K'ommen heeft.
aan weinigen is bekend dat
gedeüu ,.fen oeroud christenrijk is, dat
eek«r<!! reeds in de vierde eeuw
Nh;,w-nc' werd. De grote Apostel ter
j." I P'®rs. de H. Frumentius, werd
Alevnr5? -x°?T de H- Athanasius van
pewtiH .tot bisschop van Ethiopië
al e eeuwen heen trouw in zijn christe
lijke geloof volhard, ondanks zware
druk en vervolging van de zijde der
Mohammedanen. Van het begin af aan
Was de Ethiopische kerk zeer nauw
met de Alexandrjjnse Kerk van Egypte
verbonden en zo kwam het dat zij de
ze na het concilie van Calcedon (451)
ook volgde in de dwaling van het mo-
bophysisme.
.Helaas raakte het christelijk Ethio
pië daardoor al vroeg afgescheiden van
de rest der christenheid, met name
Van Byzantium en Rome. Dit isole
ment werd nog erger door de verove-
fingen van de Islam, die Ethiopië van-
®f de zevende eeuw zo goed als geheel
Van de buitenwereld afsloten. Aldus
Jverd „Midden Indië" (zoals Ethiopië
'1 de oudheid vaak genoemd werd) na
genoeg vergeten en leefde eenzaam ver
der, terwijl van zijn geschiedenis uit. die
Periode ook maar weinig bekend is.
Toch bouwde het Ethiopische volk
Voornamelijk in dit tijdperk een reeks
monumenten, die men enig op de we
reld kan noemen en die het Westen
Pas in de jongste tijd met verbazing
Ontdekt heeft. Het zijn de zg. mono-
'ietkerken van Ethiopië, die op vaak
ontoegankelijke plaatsen, in bergen en
Wouden, uit de rots gehouwen werden,
maar zó, dat het gehele bouwwerk en
oi zijn onderdelen (als b.v. pilaren, al
taar, zetels enz) uit één en dezelfde
steenmassa gekapt werden en dat geen
onkel vreemd element van buiten werd
toegevoegd.
De vakmensen der twintigste eeuw
staan in stomme verbazing voor de
ze machtige sculpturen, die gewoon
lijk zowel van binnen als van buiten
volkomen g-af zijn en blijk geven van
een zeldzaam meesterschap. Men
vraagt zich af hoe het oude, primitie
ve volk, dat de Ethiopiërs toch wa
ren en nóg zijn, tot zulke kunstwer
ken in staat is geweest. Of waren
het vreemdelingen, die de monoliet-
kerken uithieuwen? Dit is nauwelijks
te geloven. In elk geval blijft er zeer
veel raadselachtigs aan deze monu
menten en op menige vraag is nog
geen antwoord gevonden.
Irmgard Bidder, vrouw van de Duit
se ambassadeur in Ethiopië, maakte
enige jaren geleden een moeizame
tocht naar die verschillende rotsker-
«en in de Waag-Lasta-provincie, om ze
Van nabij te onderzoeken en te foto
graferen. Zij heeft de resultaten daar
van neergelegd in een rijkgeillüstreerd,
interessant boek, dat wel het belang
rijkste werk over de monolietkerken is,
dat we tot nu toe bezitten Eerst be
schrijft zij daarin de geografische en
historische situatie van het oude Ethi
opië en tracht dan het uiterst merk
waardig verschijnsel dier uit-één-stuk-
gebeeldhouwde kerken in dit grote ver
hand te onderzoeken. Verschillnede pro
blemen, die daarmee samenhangen,
heeft zij ook kunnen verduidelijken. Zij
iaat zien dat Ethiopië in de verre oud
heid een machtig rijk was, dat een gro
te rol speelde en de oude handelswegen
fond de Rode Zee beheerste, dat het
felfs handelsrelaties onderhield met het
Tweestromenland, met Indië en nog
Verdere streken. De oude architectuur
Van het rijk van Aksoem (Noord-Ethi-
°pië) werd duidelijk beïnvloed door die
van het land van Saba in Arabië, van-
Waar oudtijds hele groepen bewoners
haar Ethiopië, schijnen overgestoken
te zjjn, die aan de oud-Ethiopische taal,
het ge'ez, haar semietisch karakter ge
geven hebben. Ook Phoennicische,
Griekse en Romeinse inv'neden zijn 10
Ethiopië werkzaam geweest, zoals o.in.
aan de monolietkerken te zien is. Op
aammige punten kan men de schrjjf-
echter moeilijk volgen, b.v. als zij
•Ji®t v. Harff beweert dat deapostel
v.hornas niet in Voor-Indië maar in
t'aden-Indië oftewel Ethiopië gepreekt
(hu hebben en gestorven zou zijn,
w 29).
bespreekt tenslotte min of meer in
bijzonderheden de kerken, die zij be
zocht en biedt haar lezers daarbij een
uitgebreid fotomateriaal aan. Daar
mee heeft zij als een der eersten die
prachtige, oud-Ethiopische monumen
ten onder de aandacht van een breed
publieg gebracht en haar boek zal ze
ker geïnteresseerde lezers vinden.
Temeer daar Ethiopië thans niet meer
het afgesloten en ontoegankelijke land
is dan vroeger.
Was het eeuwen lang voor Euro
peanen en met name ook voor katho
lieke priesters haast onmogelijk in
Ethiopië door te dringen, sinds de vo
rige eeuw is dat sterk veranderd. Wel
iswaar hadden Spaanse en Portuge
se Jezuïeten er in de 17e eeuw met
succes kunnen werken en zelfs een
ogenblik (1622-1628) de verzoening
tussen de Ethiopische Kerk en Rome
tot stand kunnen brengen. Maar ten
gevolge van hun kortzichtige Latini-
satiepogingen bleek die verzoening
slechts van zeer korte duur en de Ethi
opische Kerk werd weldra weer een
afgescheiden Kerk, met overigens
een vrij bloeiend, godsdienstig leven.
Thans telt zij ongeveer 8 millioen ge
lovigen, die alle monophysiet zjjn, ech
ter meer in naam dan in werkelijkheid.
De katholieke Kerk is in het land ver
tegenwoordigd door een 50.000 gelovi
gen van de Ethiopische en een 50.000
van de Latijnse ritus. De keizer zelf
staat sympathiek tegenover de katho
lieke Kerk: bij de monophysietische
geestelijkheid en de gelovigen is de
houding vaak zeer verschillend.
Misschien dat het a.s. Algemene Con-
cili weer enige toenadering kan bren
gen tussen de eerbiedwaardige Kerk
van het oude Ethiopië en de Moeder
kerk van Rome. De Ethiopische Kerk
zou hier natuurlijk enorm veel bij te
winnen hebben. Maar ook voor Rome
zou het een grote aanwinst en een ver
rijking zijn. De Ethiopiërs hebben nl.
onder andere een prachtige ritus, die
geheel afgestemd is op dit Afrikaanse
volk. Misschien zou die ritus zich ook
uitstekend lenen voor andere Afrikaan
se volkeren en deze een eredienst kun
nen geven geheel in overeenstemming
met hun aard en karakter. In elk ge
val is de eventuele hereniging van de
Ethiopische en de Katholieke Kerk een
zaak, die ons allen aangaat en die
vraagt om ons aller gebed.
DOM ATH. VAN RUIJVEN.
irmgard Bidder: Lalibela. Monolith- Reliëfversieringen in Bjet Mariam, de enige Monoliet-kerk, waar
kirchen in Athiopien. 137 p. in 8°. Verlag
M. Du Mont Schauberg. Köln. 1959. menten gekleurd zijn.
deze orna.
Giuseppe Verdi's Don Carlos werd
in 1958 voor het eerst tijdens de Salz-
burger Festspiele opgevoerd. En wel
in de Felsenreitschule, het unieke the
ater dat in de rotswand van de Münchs-
berg is gebouwd. Caspar Neher had
over zjjn decors meesterlijk gebruik
femaakt van de natuurlijke entourage,
lerbert von Karajan dirigeerde, Gus-
taf Gründgens voerde de regie, en de
in de Italiaanse taal opgevoerde opera
oogstte een ongekend succes.
Dit heeft de directie van de Salz-
burger Festspiele dit jaar aanleiding
gegeven tot een herhaling. Voor deze
opera van Verdi, zoals men weet. Schil
lers drama bewerkt door J. Méry en
C. du Locie; de Italiaanse vertaling is
van A. Ghislanzoni. Het is de enige
opera, die in de Felsenreitschule op
het programma staat.
In de enscenering van Gustaf
Gründgens, onder regie van Peter
Gorski, met décors van Caspar Ne
her, die ook de costuums ontwierp,
ontvouwde zich voor de enthousiaste
toeschouwers opnieuw het tragische
lot van de infant Don Carlos, met al
de intrigues en hartstochten, met al
le vrees en jalouzie, die dreigend bo
ven het Hof van Koning Philips van
Spanje hingen.
Nello Santi, de Italiaanse maestro
dirigeerde de Wiener Philharmoniker
en het koor van de Wiener Staatso-
per. Het zou een ondankbare taak zijn
hem te vergelijken met Herbert von
Karajan, die door zijn dynamiek en vir
tuositeit nog steeds groeit, maar toch
heeft Santi de grote dramatische span
ningen en hoogtepunten indrukwekkend
tot klinken gebracht. Hij dirigeerde
met fijn gevoel voor de eisen van de
zang en heeft aan het orkest glans en
kleur verleend.
Voor Verdi was Schiller's volledige
drama nauwelijks bruikbaar. Bij hem
kwam het aan op de contrasten, op de
krachten en tegenkrachten, op de te
kening van de karakters: de liefde van
de onstuimige Infant Don Carlos voor
zijn stiefmoeder Elisabeth van Valois,
die eens zijn verloofde is geweest, voor
dat zij haar hoofd voor de almachti
ge Hofpolitiek moest buigen; de teleur
stelling en eenzaamheid van de ouder-
wordende Monarch, die zich plotseling
tussen machtswellust en fanatisch ge
loof ingesloten vindt; het politiek ha
zardspel van de ridderlijke Marquis
Posa; de in misdadige jalouzie ontaar
de hartstocht van Princes Eboli.
Zoals twee jaar geleden was Sena
Jurinac Elisabeth de Valois. Zij zong
met haar prachtige bezielde stem,
met een voortreffelijk genuanceerde
Vertaling: J
F. A. BRUI\KLAVS
HOOFDSTUK XXII
HET VERTREK
Meneer Hobbs' wagen stond in de oprijlaan voor
Grey Gables, tot het dak volgepropt met koffers, do
zen en pakjes. De Carvers en de Grants waren de
vorige dag al gegaan. Kate en haar vriendinnen
waren op nieuwe avonturen uitgetrokken. Wat er
precies van meneer Halstead geworden was, wist
meneer Hobbs niet. Die was zonder meer in de
algemene verwarring verdwenen. En nu, over enkele
minuten, zou de voordeur van Grey Gables wor
den dichtgetrokken en het oude huis zou weer ver
vallen in die Duistere, broeiende stilte, waaruit het
vijf weken geleden gewekt was.
Meneer Hobbs was al van 's morgens vroeg op.
Hij was de dag begonnen met een laatste duik in
de wateren van de „Zeeroversbaai". Het was koud.
Er was geen warmte in de zon, toen die als een
grote rode bol boven de struiken verrees en er
school iets kils in de lucht, dat eerder aan de herfst
dan aan de zomer deed denken.
Het had moed gevergd om .ie in het kille water
te werpen, en terwijl hij huiverde van de plotselin
ge overgang, voelde hij zich bedrukt door de gedachte
dat dit de laatste keer was de laatste keer, dat
hij op weg naar de baai zou worstelen met zijn ge
zworen vijand, de pomp de laatste keer, dat hij
zich met moeite in evenwicht zou houden op de
glibberige rotsen om te proberen het zand van zijn
voeten te wassen, voordat hij zijn gympjes weer
aantrok de laatste keer dat hij de schelpen zou
voelen knarsen onder zijn voeten.
Het was merkwaardig, hoe de ongemakken van
het leven je eerder sentimenteel maakten dan de
gemakken. Niemand had zich ooit druk gemaakt over
een elektrische lamp, die hij voor het laatst had uit
gedaan of over de laatste keer, dat hij z'n gilette
had schoongemaakt onder een warmwaterkraan,
noch over een ijskast, die h\j voor het laatst had
uitgeschakeld. Meneer Hobbs droogde zich langzaam
af, terwijl hij dit belangrijke vraagstuk overdacht.
De zeemeeuw, die hem voortdurend in het oog ge
houden had, kwam tot de slotsom, dat de dagelijkse
rustverstoring over en voorbij was en ging tevreden
terug naar zijn rots.
Om zes uur in de morgen voelde meneer Hobbs
zich heel gerust omtrent het op tijd halen van de
boot van tien uur. In vier uur kon je alles toch
zeker tijdig klaar krijgen en hield je zelfs nog tijd
over. Alles was al ingepakt. Het meeste stond al
sinds de vorige avond in de wagen. Er viel niets
meer te doen dan heel rustig te ontbijten, de rest
van de bagage in de wagen te zetten, de vuilnisemmers
leeg te maken, het overtollige papier te verbran
den, de gasmeter af te sluiten en rustig naar de
veerpont in Long Beach te rijden.
Het was bijna half acht, toen ze gegeten en de
vaat gewassen hadden. Nog twee-en-een-half uur
voor de boeg en praktisch niets meer te doen! Hij
ging op de bovenste tree van het verandatrapje
zitten en stak een sigaret op. De mensen zouden
niet zo gejaagd zijn, als ze maar met wat meer
overleg te werk gingen. Hij zuchtte een voldane,
tevreden zucht.
Om kwart voor acht kwam mevrouw Hobbs met
een eindeloze reeks ellendig kleine spullen aanzetten,
die om de één of andere reden niet ingepakt waren
en nu voor 'n deel los in de wagen moesten. Som
mige dingen eisten verpakking en er was in huis
geen touw meer te vinden. Toen moest hij bijna de
hele wagen weer leegruimen om bij de picnickmand
te kunnen komen, waar nog wat los touw in zat.
Meneer Hobbs keek op zijn horloge. Het was twee-
en-dertig minuten over acht. Een nachtmerrieachtige
gedachte overviel hem en hij haalde zijn kaartjes
voor de veerpont voor de dag om zekerheid te heb
ben. Alle wagens voor de boot van tien uur moesten
uiterlijk kwart voor tien opgesteld staan. Rondom
hem in het gras verspreid lag een chaos van pak
jes, elektrische melkkokers, broodroosters, slakom
men en schijnbaar doelloze rommel het leek alsof
iemand een keuken opgenomen had en die had leeg
geschud op het gras.
„Hei!" riep hij. „Hei! Weet je, hoe laat het Is?"
Er kwam geen antwoord. Met overdreven kalmte
liep hij om het huis heen en stak zijn hoofd om de
keukendeur. „We vertrekken over precies vijf-en-
vijftig minuten," zei hij.
„Dat haal ik niet," zei Peggy Hobbs wanhopig,
„en als je niets beters te doen hebt dan hier rond
te hangen en me op te jagen, kom dan liever bin
nen om me te helpen."
„Ik ben bezig de wagen vol te laden," zei me
neer Hobbs en ging weer vlug naar zijn grasveld
terug. Hij begon het keukengerei in de ruimte tus
sen de dozen te stouwen.
Het was vijf-en-twintig minuten voor tien. Er was
al lang geen sprake meer van, dat ze een kwartier
vóór het vertrek aan het veer zouden zjjn. Ze moch
ten van geluk spreken, als ze om tien uur op de ka
de stonden. Meneer Hobbs had een maand van te
voren een plaats voor zijn wagen gereserveerd. Als
hij nu de boot miste, zou hij de hemel weet hoe
lang nog op het eiland moeten blijven, want de zo
mergasten, die enkele weken geleden alles op alles
gezet hadden om het vasteland te verlaten, waren
er nu even verwoed op uit om er naar terug te ke
ren.
(Wordt vervolgd)
Advertentie
voordracht. Boris Christoff, een bas
van wereldformaat met een timbre
van donkere warme kracht, een in
alle lagen volkomen ronde toon, met
een kleurige diepte, fascineerde als
Philips van Spanje van begin tot het
eind.
Ettore Bastianini's baritonkantilene
ging samen met mooi spel; Eugenio
Fernandi was Don Carlos; de harts
tocht van de Infant bracht hij met zijn
beheerste tenor volledig tot uitdrukking.
Regina Resnik was Prinses Eboli en
zij zong haar rol met een prachtig ge-
timbreerde altstem. Haar voorstelling
was soms ontroerend. Rafaele Arié
was met een machtige, welluidende
bas de Grootinquisiteur, Nicola Zacca-
ria zong als twee jaar geleden de
Monnik (Keizer Karei V), met groot
succes. Ook de kleine rollen, zoals die
van de Marquesa van Mondekar, door
Liselotte Maikl, en die van een Konink
lijk heraut, door Klaus Klinke, werden
perfect gezongen en gespeeld.
Door het mooie weer begunstigd was
de voorstelling in de Felsenreitschule
een grote belevenis.
ARNHEM, 18 aug. De officier van
justitie bij de rechtbank eiste gisteren
anderhalf jaar gevangenisstraf met af
trek tegen een Rotterdammer, die met
zijn broer en twee Duitsers gestolen
Duitse auto's verhandelde.
De Duitsers stalen de wagens, die
dan over de Nederlandse grens werden
gebracht naar de Rotterdammer. Deze
had zowel een handelaarsbewijs, als een
vals bewijs van herkomst van de wagen.
Dat bewijs van herkomst was niets
anders dan een verklaring van een van
de Dui'sers, omtrent zijn eigen wagen.
Verdachte beging evenwel de fout een
Duitse auto naar het douanekantoor t*
brengen, voorzien van de nummerpla
ten van de zogenaamde eigenaar, ter
wijl de oorspronkelijke nummerplaten
nog in de wagen lagen. Hij had deze
vergeten op te bergen.
Een scène uit „Don Carlos" van Verdi Sena Jurinac als Elisabeth van Valois.
