Het Friese platteland
sterft niet uit
MOETEN 215 DORPEN VERDWIJNEN?
Arbeiderseisen zijn niet
VOLLEDIG uitvoerbaar
CONTACT
DRAADEPOS
Bonn's dure tweede
t.v.-programma
DB HUID VAN DB UBZ
L
PAUL VLAANDEREN
Het
Geheim
de Safari
Va
SOCIOLOGISCHE STUDIE VAN Ds. KALMA
Vechtpartij als
gevolg van
staking
Gracia ontmoet haar broer in Rome
U. D0lla0rt t0r
aard© besteld
Efenk Badings uit Am©rika terug
MAANDAG 29 AUGUSTUS 1960
PAGINA
ls vijfde publikatie van het
sociologisch instituut der
Nederlandse Hervormde
Kerk is bij Boekencentrum N.V.
te Den Haag van J. J. Kalma een
studie over het Friese platteland
verschenen onder de nogal geladen
titel: Dorpen willen leven. Deze
suggereert n.l. een doodsdreiging
en is kennelijk aan de hand ge
daan door nogal verontrustende
persberichten de laatste jaren
over een leeglopend Fries platte
land. Plattelanders zouden in
groten getale in letterlijke zin het
veld ruimen voor een grotere
leefbaarheid in de steden van
Friesland en het Westen. Mid
denstanders zouden him dorpsne
ring verlaten, woningen zouden
in de Friese dorpen leeg komen
staan, terwijl elders in den lande
de woningnood nog volksvijand
no. 1 is. Als lag er een zware
doem over die verre kontreien.
In Dordrecht
Directie Verolme
Grote belangstelling
Bijval voor zijn
composities
Bij De Schelde schip
te water gelaten
hij konkludeert „dat de strijd voor be-
I 1 1 111 houd van de dorpsschool, ook van de
0011 DTOOCl VOOr d0 b^K k0r kleinste school, met grote kracht moet
Vl V uaiVIVV/l worden gestreden". Ik vraag me af of
dominee hier niet toch nog in het door
Als vijfde publikatie van het platteland, dat mankracht voor de bui- hem gesmade kamp der idealisten te-
«snpinlncricph incti+mit Hor tenwereld levert, kan een normaal ver- vecht is gekomen. Is het onderwijs op
SO OiO^lbCll instituut Cier schijnsel zijn volgens prof. Groenman, bet mmia .uurschooltje werkelijk beter
tt_ -i maar dezelfde hoogleraar stelt duizend ban op de grotere? En zo ja, hoe. lang
inwoners als minimum-eis voor de leef- zal bat dan nog buren. Bij eventuele
baarheid van een dorpsgemeenschap, benoemingen heeft het bestuur nu al
mits die redelijk homogeen is samenge- praktisch geen keus, waar ook de onder
steld. Maar men weet zen de meeste wijzers duidelijk tekenen van landvrees
Friese dorpen sterk verzuild, en ligt tonen. -Elen natuurlijk selektieproces zal
voor deze de minimum-eis hoger. Met uiteindelijk de minst gewaardeerde
gemeenschappen van minder dan dui- krachten leiden naar de kleinste scho-
zend zielen is het Friese land bezaaid. ten» met o~ zonder „ontberingstoelage",
Behalve arbeiders en boeren trekken het monstrum waarvoor de schoolin-
ook middenstanders en notabelen weg spektie pleit. Wat de middenstand be-
uit deze „negerden". Middenstanders trof, blijkt ds. Kalma juist tegenstan-
zijn er veel in de Friese dorpen. Per der van een dergelijke tegennatuurlijke
1949 vond men in een bepaald gebied politiek. De natuurlijke ontwikkeling is
42 bakkers op duizend inwoners tegen de onderwijscentrale die minder be-
14 in Nederland op hetzelfde aantal, zwaarlijk wordt naarmate het platte-
Voor de abnormaal talrijke midden- land meer wordt opengelegd. Waar-
standsbedryven wordt de afzet geringer schijnlijk spreekt in dit school vraag-
naarmate het dorp kleiner is, c.q. wordt, stuk de bijbehorende bijbel mee. In
Bakkeryen worden gesloten omdat er Friesland heeft men bijzondere scholen
vaak geen brood inzit voor de bakker, in soorten en desondanks bleek de on
verouderde zaken worden niet ver- kerkelijkheid in Friesland met 231/8
nieuwd of overgeplaatst naar een stad. procent in 1947 gegroeid tegen 17 pet.
De verzorgingsdiensten van de stedelij- - -
Met dit onzalig lot in geschrifte reeds
gekonfronteerd, had ik in het opperst
van deze zomer het genoegen Fries
land dwars door te trekken. De pa-
noramele voorruit bood een onbeperkt
blikveld op de Friese ruimte: tot aan
hun uier stonden de zwartbonten in het
welig gras, het vlas was net geruiterd,
de weitvelden in bronsbruine overvloed
stonden te wachten op de wiek van de
zichtmachine. Overvloed zover het oog
reikte. Lukraak als paddestoelen door
het land verspreid tilden de kapitale
boerderijen hun machtig dak als sym
bolen van rijkdom en zekerheid. Als
een verrassing steeds weer, dan rechts
dan links van de weg, dorpjes bezwij
kend onder het overdadig uitgebroken
zomergroen en hun onleesbaar lange
naam. Plotseling een meer met witte
zeilen en vakantiepret, dan opnieuw die
majesteitelijke ruimte, die prachtig
doorwolkte zomerhemel en de stilte en
de zucht daar te kunnen wonen en wer
ken.
Tussen die autorijder, op een der
mooiste dagen in het hoge Friesland
verdwaald, en de journalist met zijn
zwartste inkt, die een sensationele re
portage schrijft over de dode dorpen
op het Friese platteland, heeft domi
nee Kalma zich opgesteld. Hij heeft
een open oog voor de rijkdom en
schoonheid van het platteland. Hij
kent dat echter niet slechts van één
toevallige hoogzomerdag. Hij weet
wat er achter de coulissen van het
verre landschap aan onbehagen ver
scholen ligt. In die grote stilte heeft
hij andere verzuchtingen gehoord. En
die onthoudt h{j zijn lezers niet. Hij
vertelt van een stedeling, in de Frie
se ruimte verdwaald, die een boer op
zijn trekker even staande houdt en
vraagt, wat hij zo al niet denkt on
der het ploegen de hele dag. Dan blijk
de geruste landman niet zó genoeg
lijk voort te hobbelen over de vette
akkers zijner vaderen. Hij zegt: „Ik
kijk naar de natte, koude grond en
ik denk verdomme!"
Deze krachttermen neemt ds. Kalma
niet over. Ook hij ziet de moeilijkheden
maar wil niet geloven in een verdoem
de, ten dode gedoemde landstreek. Wel
iswaar heeft hij een open oog voor de
cultural lag, voor het maatschappelijk
onbehagen, dat ter plaatse kan wor
den waargenomen nu twee leefpatronen
over elkaar schuiven, maar hij distan-
cieert zich toch van de indruk „dat
Friesland op den duur evenals Frank
rijk en Zuid-Italië leeggelopen dorpen
zal kennen met ineenstortende huizen
en braakliggende grond." Die distantie
berust op een degelijke feitenkennis aan
gaande het probleemgebied enerzijds,
op een vertrouwen in de plattelandse
Fries anderzijds wat betreft zijn gees
telijke resistentie die met geen tabellen
en grafieken is te benaderen. Juist
dit laatste stempelt zijn studie tot een
interessant boek, omdat teveel sociolo
gen en ontwerpers van streekplannen
te positivistisch, te economisch zijn
ingesteld. Een mens is meer dan een
arbeidsoverschot, meer dan een lid van
een groep die het slachtoffer dreigt te
worden van een slechte infrastruktuur.
Eerst en voor alles is een mens een
individu dat autonoom zin moet geven
aan zijn bestaan, en krachten kan put
ten uit een levensbeschouwing die in
een positivistisch geredigeerd ontwikke
lingsplan niet is te vangen.
Ds. Kalma tracht niet het hele pro
bleem glimlachend weg te wuiven met
een pastorale verwijzing naar vers zo
veel. Zonder de bijbel als laatste grond
slag prijs te geven, houdt hij zich voor
eerst aan de sociografische gegevens.
Hij geeft uitvoerige bevolkingstabellen
met vergelijkingsmateriaal door de tijd.
Daaruit blijkt inderdaad dat er op het
platteland van bevolkingsvermindering
sprake is. Men doet echter z.i. aan on
verantwoorde sensatie, als men dit ver
schijnsel gelijkstelt met uitsterving. Er
is n.l. geen geboorte-tekort, maar een
geboorteoverschot, dat weinig ver
schilt van het gemiddelde in Nederland.
De bevolking vermindert t.g.v. het gro
te vertrekoverschot. Al sinds jaar en
dag is Friesland expulsiegebied. De his
toriciteit van deze functie maakt dan
ook, dat van geen uitsterven sprake is,
maar van een natuurlijk proces. Emi
gratie van boeren naar Canada, van
agrariërs naar Friese en Hollandse in-
dustiegebieden hoeven geen verbazing
te wekken.
Daar komt bij dat het aantal pacht-
boerderjjen in Friesland uitzonderlijk
groot is, en pachtboeren minder aan
de bodem zijn gebonden. Bovendien is de
mogelijkheid voor jonge boeren om voor
zichzelf te beginnen beperkt. De land
arbeid vervolgens spreekt minder tot de
verbeelding dan die onder de wel
vaartshallen van de industrie. In ieder
geval zijn de omstandigheden waaron
der Friese agrariërs ,,de ruimte" ver
laten van dien aard, dat voor de ach
terblijvers defaitistische gevoelens
door sensationele reportages niet wei
nig versterkt irreëel zijn. Het ver
schijnsel van bevolkingsstilstand, al
dus ds. Kalma, is normaal, met rede
lijke verwachtingen in overeenstemming.
Dat er Friese landarbeiderswoningen
leegstaan, wijst op geen uitsterven. De
landarbeider heeft tegenwoordig een
plof en kan zich de weelde veroorlo
ven waar vooral zijn vrouw prijs op
stelt van vestiging in de dorpskern,
ver buiten de schaduw van de hoogge-
daakte hoeven in de eenzaamheid van
akkers en weiden. In het dorp, tussen
de anderen is de leefbaarheid groter.
Hoe het met de leefbaarheid van de
dorpen staat, is een ander probleem.
Een niet-groeiende bevolking op een
ke neringdrijvers dringen tegelijkertijd
met rijdende winkels dieper het land
in. Dorpen komen zonder kapper te zit
ten. Boeren gaan rentenieren in en na
bij de steden, onderwijzers, dominees
e.d. zoeken een beter betaalde funktie
in de stad ingevolge de afzuigende wer
king van loonniveau en gemeenteklas-
sifikatie. De achterblijvers denken bij
zichzelf: ze hebben gelijk, het is hier
maar niks. Ze kijken naar de koude, nat
te grond en denken: verdomme! On
vrede en defaitisme. Daar komt nog bü
dat het percentage jeugdigen van de
totaalbevolking uitzonderlijk laag komt
te liggen: vooral de jeugdigen (ook de
besten?) trekken weg. En tot overmaat
van ramp zijn de dorpsgemeenschappen
onderling en in zichzelf verdeeld. Het
ene dorp poogt het andere de vliegen af
te vangen. Een Fries is een individua
list. De Friese dorpen zijn derhalve
ook zeer op hun zelfstandigheid gesteld,
ze willen niet onderdoen voor het buur
dorp. Ieder wil voor zichzelf hebben
wat slechts door de hele streek is te
realiseren. Zo zou het kunnen gebeuren,
dat twee dorpen ieder een half-time
kapper salariëren, waar één zelfstandi
ge figaro op aller kop de kost zou kun
nen verdienen. Een Fries is individua
list. Ook in den gelove. Iedere deno
minatie wil haar eigen kerktoren, haar
eigen bijzonder schooltje in stand hou
den, alsof er geen dominee, geen on
derwijzer op een betere plaats in de
stad zat te kjjken. In dit licht bezien
is de verzuiling van de submarginale
dorpsgemeenschap een ramp.
Het is duidelijk wat ds. Kalma pro
pageert om de kleine Friese gemeen
schappen weer geestelijk gezond te ma
ken. Het opvallendst is, dat hij niet
ijvert voor industrievestiging. Die geeft
hij maar zeer voorwaardelijke kans
van slagen. Liever legt hij zich neer bij
het feit, dat Friese zonen reeds sinds
jaar en dag het volkspotentieel elders
in den lande versterken, een onschat
baar offer voor de natie. En al hebben
de cijferaars voorspeld dat de Friese
plattelandsbevolking de komende jaren
nog verder zal teruglopen, ds. Kalma
meent dat het nog alleszins zin heeft
te werken aan de leefbaarheid in de
dorpen der achterblijvers. Het kultuur-
pessimisme, zeer zeker aanwezig, wordt
z.i. gesecondeerd door geloof in de toe
komst en het dorp. Juist de kleinste
dorpsgemeenschappen gaan het minst
achteruit, er worden zelfs nog nieuwe
gevormd. De vernietiging van deze ker
nen door overheidsmaatregelen wijst hij
verontwaardigd af. Hij voelt niets voor
het systeem van het langzaam laten
doodbloeden. Hij wil die kernen voor:
zien van wat redelijk is. Dit wil hij
bereiken door planning, door samenwer
king van aangrenzende dorpen, door
samenspel van de diversen gezindten
in plaats van rivaliteit, in het christe
lijke een geloofsbeleving in de vorm
van een dorps- of streek-oecumene, zo
als in ruimer verband de wereldoecu-
mene steeds meer gaat leven. Rijk is
het Friese platteland aan kulturele ver
enigingen maar deze werken bijzonder
onvruchtbaar en neutraal langs elkaar
en het grote doel heen. Alle aktiviteiten
dienen echter gebundeld te worden en
op het essentiële betrokken: een nieu
we gemeenschap. De raad van ds. Kal
ma luidt dan ook dat men die vrien
delijke neutraliteit laat varen voor een
werkelijke ontmoeting der groepen, om
te komen tot een hernieuwd geloof in
het platteland. Een ontmoeting van ker-
kelijken en onkerkelijken, niet tot be
woonbaarheid van dit of dat dorp
maar van heel de streek. Streekfunctio-
narissen dienen te worden aagetrokken,
streekagenda's aangelegd.
Dit geloof in de nieuwe toekomst van
het Friese platteland bouwt ds. Kalma
niet op economische perspektieven. Hij
vertrouwt op de Fries als mens. Daar
om durft hij het aan te ijveren voor de
regeneratie van de te kleine dorpsker
nen. Van de gestelde minimum ..eisen
die variëren van duizend tot vijftien
honderd inwoners wil hij niet horen. I ij
acht deze cijfers gevaarlijk, vooral om
dat van de 405 Friese woonkernen er
257 nog geen 750 inwoners en 42 niet
meer dan duizend hebben. Deze situatie
doet hem afzien van de gepropageerde
centralisatie in hoofddorpen. Liefst 215
dorpen zouden dan moeten verdwijnen.
Maar pleit niet juist dit ontzettende
aantal tegen dr. Kalma? Te meer waar-
DORDRECHT, .".ls gevolg van de
woensdag en donderdag bij het in aan
bouw zijnde fabriekscomplex van de
Amerikaanse Orion maatschappij Du
Pont de Nemours gehouden wilde sta
king door negentig metaalarbeiders, is
het zaterdagochtend tot een hevig hand
gemeen gekomen tussen een metaalar
beider, een Schotse opzichter en de
Amerikaanse toezichthouder, de heer
Wilson. De Schot liep een bloedneus op,
de Amerikaan werd tegen zijn benen
getrapt. De metaalarbeider is onmid
dellijk ontslagen en door de veiligheids
dienst van Du Pont buiten het terrein
gezet.
De vechtpartij ontstond toen een van
de stakingsleiders de uitslag van de be
sprekingen, die vrijdag tussen directie
en stakingsleiders waren gevoerd, op
een publikatiebord hing. De directie
verbood dit en gebood de veiligheids
dienst het papier te verwijderen. De
metaalarbeider werd toen zo kwaad,
dat hij de Schot en de Amerikaan te
lijf ging. De negentig metaalarbeiders
hebben plannen het werk te verlaten.
voor Nederland.
Hoezeer ook voorstander van de klei
ne school, de schrijver breekt met
graagte een lans voor nauwere samen
werking tussen de verschillende christe
lijke groeperingen, in het materiële door
samen gebruik te maken van één
school, één kerkgebouw en in het
ideële door versterking van het chris
telijk levensgevoel. Want dal het Chris
tendom zwaar heeft geleden en nog
verder dreigt te vervallen is in de ogen
van de schrijver een van de ergste
kwalen der Friese dorpen. Hij acht ech
ter de mogelijkheid niet uitgesloten dat
het Friese platteland nog eens herker-
stend wordt. De christelijke kerk mag
er verdeeld zijn tot in het rampzalige
toe, in de diverse groeperingen leeft
nog voldoende christelijk vuur, om de
toekomst met vertrouwen tegemoet te
zien. Refererend aan Renan en Baudet
wijst ds. Kalma op de pagani, de dor
pelingen die liet langst hun heidense
goden trouw bleven in de eerste eeuwen
van het christendom. Niet zonder hoop
vraagt hij zich tenslotte af: „Zullen
eens in de twintigste eeuw de laatste
Christenen op hun beur paganini zijn?"
Een pijnlijke vraag. Christelijk leefbaar
èn ekonomisch leefbaar is Friesland
nu nog allerminst. Voor de materiële
leefbaarheid is het submarginale karak
ter der kernen een geweldig handicap.
Voor de ideële de geloofsafval en de
kerkelijke verdeeldheid. Lang en moei
lijk lijkt de weg naar Friese boeren
die onder het ploegen naar de koude,
natte grond kijken en dan denken:
amen! JAN ELEMANS
Prinses Gracia van Monaco heeft de eerste dag dat zij de Olympische Spelen in
Rome bijwoonde direct haar broer John Kelly bezocht die op de dubbel scull
deelneemt aan de roeiwedstrijden.
ROZENBURG, 29 aug. Zaterdag
morgen heeft de directie van de Verol
me United Shipyards medegedeeld, dat
de verlangens van de arbeiders niet ten
volle uitvoerbaar zijn. Geëist was onder
meer een minimum tarief van 40 per
cent, een nabetaling van het achterstal
lige tarief tot 40 percent, een versnelde
afrekening van het achterstallige ta
rief en een verbetering van de vuilwerk-
regeling.
Na besprekingen met de ondernemings
raad en de besturen van de vakbonden
zegde de directie o.a. toe alles in het
werk te zullen stellen, dat de achter
stallige tarieven zo snel mogelijk wor
den afgerekend. Er zal een uniforme
regeling voor de vuilwerktoeslag ko
men en er zal naar worden gestreefd
zo weinig mogelijk onderaannemers in
te schakelen. Bij de vaststelling van de
AMSTERDAM, 27 aug. Onder grote
belangstelling is het stoffelijk overschot
ter aarde besteld van de woensdagavond
j.l. overleden oud-directeur van de n.v.
Luchthaven Schiphol, de heer U. F. M.
Dellaert.
Om tien uur hadden velen zich ver
zameld in de kerk van St. Augustinus
te Amstelveen, waar de Requiemmis
werd opgedragen. Na de mis vertrok
de stoet naar de begraafplaats Zorg-
vlied aan de Amsteldijk, waar honder
den de baar opwachtten. Onder de aan
wezigen bevonden zich de burgemees
ter van Amsterdam, mr. G. van Hall, de
president-directeur van de K.L.M., de
heer I- A. Aler, de directeur-generaal
van de Rijksluchtvaartdienst, de heer
J. W. F. Backer, de beide directeuren
van 'Schiphol de heren S. de Mul en
mr. J. C. H. A. van Stapele, de wet
houder voor publieke werken, mr. G.
van 't Huil, de heer C. Kolff, voorzitter
Koninklijke Nederlandse Vereniging
voor Luchtvaart, jhr. H. C. H. E. van
Ede van der Pais, voorzitter van de
vereniging „Onze Luchtmacht", en dr.
ir. M. H. Damme, oud-directeur-gene-
raal van de P.T.T. Ook waren vele di
recteuren van buitenlandse luchtvaart
maatschappijen aanwezig, alsmede de
speciaal ervoor naar Nederland geko
men directeur van de luchthaven van
New York, John Whiley.
In de aula werd namens allen het
woord gevoerd door de voorzitter van
de raad van commissarissen van de n.v.
Luchthaven Schiphol, prof. dr. F. L.
van Muiswinkel.
Namens de familie sprak een broer
van de heer Dellaert een woord van
dank.
BONN, aug. De vier miljoen
tv-kjjkers in West-Duitsland krjjgen,
zoals men weet, het volgende jaar de
keus uit twee programma's. Mits ze
bereid zijn, nog eens extra een 150
mark neer te tellen om hun ontvanger
te laten verbouwen.
Om redenen, die voor de meeste kij
kers volmaakt duister zijn, wordt na
melijk het tweede, programma, dat op
of omtrent 1 januari 1961 begint, op
ultra-hoge frequentie uitgezonden. Wel
iswaar hebben alle tv-toestellen in
West-Duitsland knoppen voor de ont
vangst van twaalf kanalen, maar uit
gerekend voor dit tweede programma
moet er toch nog een extra-onderdeel
aan worden toegevoegd. En aange
zien er officieel drie en een half mil
joen toestellen staan geregistreerd,
zullen bepaalde fabrikanten een hele
boel geld gaan verdienen. Vele kijkers
hebben kort geleden nieuw tv-toestel
len aangeschaft in de verwachting, dat
die geschikt zouden zijn voor het ont
vangen van de twee programma's.
Thans zijn ze echter tot de ontdekking
gekomen, dat er wel de nodige knop
pen aan de buitenkant van het appa
raat zitten, maar dat het binnenwerk,
nodig voor de ontvangst van het twee
de programma, nog moet worden aan
gebracht.
Niettemin zullen de meeste kijkers
in hun dankbaarheid, dat ze de keus
uit twee programma's, deze minder
prettige details wel over het hoofd
zien. De mogelijkheid tot die keus heb
ben ze te danken aan de 84-jarige kan
selier dr. Adenauer. Na jaren te heb
ben gewacht, tot de verschillende sta
ten van West-Duitsland, die de bestaan
de radiostations en het éne tv-program-
ma beheren, de kijkers een tweede te
levisieprogramma zouden aanbieden,
heeft Adenauer zoals bekend enige tijd
geleden een virtuoos staaltje politiek
uitgehaald met als resultaat, dat de fe
derale regering in Bonn nu het beheer
over het tweede tv-programma in han
den krijgt.
De staten zullen volgens Adenauer
recht hebben op een deel van het aan
delenpakket en, indien zij dat wensen,
een stem in het beheer over het tweede
tv-station, maar tot dusver hebben de
elf Duitse staten nog geen belangstelling
getoond. Met het oog daarop heeft de
bondsregering aan ter zake bevoegde
juristen opgedragen, de statuten van
'de „Deutschland-Fernseh-GmbH", de
door de federale regering opgerichte
maatschappij voor een tweede tv-pro
gramma, te wijzigen. Deze wijziging
is nodig geworden, omdat de deelsta
ten de te hunnen behoeve door de minis
ter van justitie in beheer genomen
aandelen niet willen overnemen.
Intussen blijven de premiers van de
deelstaten er zich bitter over beklagen,
dat Adenauer zich op cultureel gebied
een gezag aanmatigt, dat in wezen al
leen aan de staten zelf toekomt. Aden
auer Iaat zich echter aan deze klach
ten weinig gelegen liggen, hoewel hij
de deur blijft openhouden voor deelne
ming door de staten aan het tweede tv-
station. Hij is er zich terdege van be
wust, dat de Duitse kijkers ontevreden
zijn, dat hun kij klust beperkt wordt tot
vjjf uren per dag en dat ze de knop wel
eens naar een ander programma willen
draaien, als er voor de zoveelste maal
een operette van Strauss de etherin-
gaat. Daarbij verliest hij ongetwijfeld
niet uit het oog, dat er volgend jaar
parlementsverkiezingen worden gehou
den. Drie jaar geleden won hij een aar
dig aantal stemmen door de belasting
op koffie te verlagen en een tweede
een operatie van Strauss de ether in
stemmen opleveren.
Tijdens de verhitte debatten van de
afgelopen weken heeft kennelijk nie
mand zich afgevraagd, of de Duitse
televisie wel mag worden gerekend tot
de „cultuur". Men heeft blijkbaar
maar voetstoots aangenomen, dat
„Scotland Yard", „Lassie" en het
heerschap uit „Arizona Territory", dat
met een pistool zwaait onder de kreet
„Umkehren und 'raus met Ihnen"
hoogduits voor „Turn 'round an' git
out o'town" op zijn minst éven cul
tureel zjjn als een Strauss-operette.
(Van onze verslaggever)
ROTTERDAM, 27 aug. Gebruind
en monter is Henk Badings vanmorgen
met de „Rotterdam" in de Maasstad ge
arriveerd, vele ervaringen en ideeën rij
ker. In het Canadese Stratford heeft hij
als enige Nederlandse componist deel
genomen aan een internationaal congres
dat gewijd was aan de moderne compo
sitietechniek.
Bü die gelegenheid heeft hij met
woord en klank naast nog vier colle
ga's op de bres gestaan voor de elek
tronische, of op zijn Amerikaans, synthe
tische muziek. Dat hij daarbij wel eens
in het defensief was gedrongen tijdens
de discussies die door een vijftigtal com
ponisten uit 21 landen gevoerd werden,
is begrijpelijk. „Dat gebeurde echter
ook wel wanneer het over niet-elektro-
nischL muziek ging," voegt Badings er
bedachtzaam aan toe. Hij toonde zich
bijzonder tevreden over het gehoor dat
hij daar gevonden heeft en over de er
varingen die hij in Canada en Amerika
heeft kunnen op doen. Zo werd zijn largo
en allegro voor strijkorkest bij gelegen
heid van het congres door 850 Ameri
kaanse radiostations uitgezonden. De
broadcasting music corporation gaat
een boekwerkje uitgeven over elektro
nische muziek, hij heeft legio radio-in-
tervieuws, voorzien van korte muzikale
epilogen te verwerken gekregen en hij
hèeft kennis gemaakt met de vorderin-
fen die aan de Columbia university op
it gebied zjjn gemaakt. Daar bezit men
n.l. twee studio's waarvan er een zo
kostbaar, omvangrijk en modern is, dat
het vijftig jaar zal duren voor men alle
mogelijkheden van het instrumentarium
eenmaal beluisterd heeft. In het Rocke
feller centre zal in november een voor
Amerika nieuw werk van Badings ten
gehore worden gebracht. Daarnaast
heeft hfj met vijf andere componisten
onder wie de collega's Luning en Us-
sachevfeky opdracht gekregen voor de
Canadese televisie een elektronische com
positie op eengegeven tekst samen te
stellen.
Eén ding heeft Badigns gespeten: zijn
VLISSINGEN, 29 aug. Op de werf
van de Koninklijke Maatschappij de
Schelde te Vlissingen heeft mevrouw G.
M .Mavroleon uit New York het motor
schip „Vinnamore Valley" te water ge
laten. Het schip is bestemd voor de Va-
laise Steamship Compagny te Bermuda.
Het zal onder Britse vlag gaan varen.
Het schip heeft een draagvermogen als
gesloten schutdekker van 14.800 ton. Het
zal begin 1961 worden opgeleverd.
televisieopera Salto Mortale die op het
congres zou worden vertoond arriveer
de te laat uit Nederland. Nu zal een te-
lerecording binnenkort op het gehele Ca
nadese televisienet te zien zijn. En dat
verzacht deze bittere pil wei wat. Ba
dings heeft veel waardering ondervon
den voor zijn muziek. Alleen de verte
genwoordigers van achter het ijze
ren gordijn blijken fervente tegenstan
ders te zpn van welke elektronische mu
ziek dan ook.
tarief-lonen zal naar een bevredigend
inkomen worden gestreefd. Na nog t»
hebben medegedeeld, dat er in landelö»
verband op korte termijn loonbespre-
kingen met de erkende vakbonden zul
len volgen, zjjn de arbeiders, die in de
kantine bijeen waren, weer aan het
werk gegaan.
Vakraad keurt acties af
DEN HAAG De vakraad voor de
Metaalindustrie heeft zaterdag een oer
spreking gewijd aan de gebeurtenissen
in de afgelopen week bü een aantal on
dernemingen. Naar aanleiding van "e"
ze gebeurtenissen, welke door deze .rajU
in hoge mate worden betreurd, wil a®
vakraad niet nalaten nadrukkelijk T®
verklaren, dat werkgevers en werkne
mers zich dienen te realiseren, dat ul_
maatregelen onder druk van onbeheer
ste acties slechts grote schade voor
bedrüfstak in zijn geheel kan voort
vloeien. Bovendien zou hef overleg, dar
overeenkomstig de vorig jaar gemaakte
afspraak in de vakraad binnen het ka"
der van de huidige loonpolitiek en Sel®^
op de ontwikkeling van de economische
situatie plaats vindt, hierdoor in ern
stige mate, zo niet geheel kunnen wor
den belemmerd. „Werkgevers en werk
nemers dienen er zich derhalve duide"
ipk van bewust te zün, dat ook zij z'®n
moeten houden aan de in onze bedrijfs-
tak geldende en aanvaarde spelregels
voor het georganiseerde overleg," al
dus de Vakraad voor de Metaalindus
trie.
Troepen van de centrale Congolese regering van Lóemoemba hebben zonder
bloedvergieten de afgescheiden „Mijn-provincie Kasai" onder het gezag van
Leopoldstad teruggebracht. De premier van de „Mijn-provincie", Kalonji, had
tevoren de oorlog verklaard aan de centrale regering. Kasai is nochtans zonder
bloedvergieten veroverd. Wat er overigens met Kalonji is gebeurd, is nog niet
bekend. Op de foto: Kalonji omringd door aanhangers even voordat hij Loemoemba
de oorlog verklaarde.
2 „Hoe durf je zo over Thorfinn Snelvoet te spreken?", valt
Winonah met een hoogrode kleur uit. „Wij allemaal weten, hoe
zeer hij Eric en ons is toegedaan en hij is de enige, die mij werke
lijk steunt". „Geen wonder, het is zijn eigen belang", valt een ge-
irriteerde mannenstem in, en opkijkende, zien de beide vrouwen Er-
win bij de deur staan. De Noorse prins heeft een geërgerde trek
op het gezicht. „Als ik het voor het zeggen had, was deze vreem
de snoeshaan al lang het land uitgejaagd!" zegt hij scherp, „Het
is toch duidelijk, waar het hem om te doen is. Om geld! Steeds
opnieuw geeft ge hem beurzen vol goudstukken, zogenaamd voor de
„onderzoekingen", en „nasporingen" van zijn „helpers". Wie zyn
die helpers? Heeft iemand ze ooit gezien? Hoe krijgt Thorfinn be
richt van hen?" Hij staart zijn moeder met een mengeling van ver
wijt en medelijden aan. „Begrijpt ge dan niet, dat hij met uw ge
voelens speelt? En hoelang zal deze vertoning nog moeten duren?
Al zolang is er geen koning in Noorwegen. Tot nu toe houden de
edelen zich kalm, maar vroeg of laat, geloof me, zullen ze wil
len weten, waar ze aan toe zijn. Of moet ten eeuwigen dage de
troon leeg staan, omdat ge wachten wilt, tegen beter weten in,
tot de koning weer terugkeert?". Hij zwijgt, als hij de uitdrukking
op Winonah's gezicht ziet. „Het spijt me moeder", mompelt hij,
„versta me niet verkeerd. Niemand durft hierover te spreken; dan
moet ik het wel doen. Ik ben toch oud en wijs genoeg om dit land
te besturen. Neem de beslissing, moeder, voor het te laat is. Leg
het koningschap in mijn handen, voordat de edelen de koppen bij
elkaar steken en zélf een koning kiezen. Want dat betekent bloe
dige burgerkrijg!"
IK ZOEK IEMAND Die CANPtSH
HEBT, WEL EENS
GEHOORD
MENEER PAUL VLAANOE'
REN 15 ER, MENEER RED'
OINO. H'J HEEFT EEN.
AFSPRAAK MEP-
=rMENEER CANPIW
JAWtf, PAT
BEKENP ZAKENMAN
VRAAb EENS
&AR-MAN,
WE ET ALL ES
WAT KOMT PIE
HIER POEN
SUROPA
CAHVm
VAN PE EUROPA
EXPORTMUS'H'J HEEFT
EEN ZEER SLECHTE
36-7 ISWAN FEATURES SYNQICA
