Voor Ajax geldt: Verlos
ons van de Noormannen
Frederikstad grijpt zege in
duivelse stormloop
CETALAC
Deskundige
van V.S.
werkt voor
Sovjet-Unie
Ajax verwerkt nederlaag
met teenagermuziek
■I
D
Verrassing in Europese bekercompetitie
Verlos ons van de
Noormannen
Voetbalprogramma
voor zondag
Knoop
dit in V1É, J
uw oori
VAN NELLFs
Afternoon
theebuiltjes
98 ct
PLAN EUROPESE
COMPETITIE
CLUBTEAMS
Courses Duindigt
Nederlanders benoemd
tot commissie-leden
DONDERDAG 1 SEPTEMBER 1960
PAGINA 7
(Van onze speciale verslaggever)
FREDERIKSTAD, 1 sept.
„Verlos ons van de Noormannen,
Heer!", de kreet waarbij onze
Voorvaderen verbleekten, heeft
opnieuw geklonken. Zij steeg op
als een jammerklacht uit het
grauwe en sombere Morkelokke-
stadion van Frederikstad Fotball
Klubb, waar woensdagavond voor
elf fanatieke Noorse voetballers
een groot en berucht verleden
scheen te herleven. De vurige
driften in het zilte bloed, die ooit
van Visi-Gothen, Vandalen en
Varangiërs de barbaarse, alom
gevreesde Vikingen maakten, le-
ken nog eenmaal samen te span
nen. Hartstochtelijk aangemoe
digd door 17.000 bewonderaars
en bezeten van de vaste wil om
de eerste kennismaking met het
Europese bekervoetbal winnend
te beleven, beukten zij op de
muur, waarachter een stuntelend
Ajax zijn voorsprong van 1-2 ver
dedigde. Die muur werd stormen
derhand genomen. Door de bres
sen suisden drie spectaculaire vol
treffers naar het Amsterdamse
net en het mag gerust een won
derlijke speling van het lot he
ten, dat het wilde krijgsrumoer
Verf met gemak en...
van Ceta Bever
SEMI-PROFS
AMATEURS
WEST I
WEST II
van Frederikstad plotsklaps ver
stomde en Ajax een roemloze
Cup-dood bespaard bleef. Nu kon
de landskampioen zich nog net
wijden aan het redden wat er te
redden viel en dat bleek een met
het oog op de returnmatch 7
september in het Olympisch Sta
dion zeer belangrijk derde
doelpunt, waarmee de toch ver
rassende eindstand bepaald werd
op 4-3.
Voorbereiding Concilie
Nederlands schilder op Tahiti Ongeforceerde -aan
passing aan het primitieve van de tropen
Prairie-marmotten
Feest in Utrecht
Liever een pers meer..."
UflIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllll
HHimmiiiiiiHiiiiiuiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiMiiiiiiimiiiiii
(Advertentie)
Eredivisie: GVAVNAC, Sparta—
DWS-A, ADO—DOS, Alkmaar—NOAD,
EnschedeMVV, FortunaRapid JC,
Willem IIWV, ElinkwijkFeijenoord,
Ajax—PSV.
Eerste divisie A: LeeuwardenVites
se, Fortuna VI.De Volewjjckers, RBC
KFC, EDODFC, LimburgiaHel-
mondia, AGOWEnschedese Boys,
Hermes DVSVolendam, Stormvogels
-BW, HVC—Veendam.
Eerste divisie B: Eindhoven—Schev.
H. Sport, ExcelsiorGo Ahead, 't Gooi
VSV, vtageningen—SVV, DHC—Sittar-
dia, HelmondHeracles, EBOH—RCH,
ZFCHeerenveen, Blauw WitBe
Quick.
Tweede Divisie: De ValkHilversum,
WilhelmmaNEC, BaronieOldenzaal,
De GraafschapTubantia, Roda Sport
Zwolse Boys, PECRigtersbleek,
ZeistHaarlem, VeloxLonga, Zwar-
temeerUVS,
Eerste klasse A: EscaVDZ; B: Hen
geloDOS, QuickVelocitas. D: Ton-
gelreBrabantia, Heer—Hoensbroek.
Polo-succes voor Italianen
Tweede klasse B: DWV-Ripperda.
Derde klasse A: ZAP-SEW. B: Always
Forward-De Meteoor. C: Rapiditas-
Neerlandia. Vierde klasse A: Schagen-
VIOS (W). D: GVO-Zaanse Boys; WZ-
OFC.
Tweede klasse A: LFC-Roodenburg;
B: Papendrecht-VFC; Excelsior-Leer-
dam Sport; De Musschen-0vermaas.
Derde klasse A: RKAW-Voörburg. B:
DHS-Leonidas; DHZ-RDM. C; Lekker-
kerk-DHL; VTOS-RKWIK; GSV-Bode-
graven. D: CKC-Slikkevee,r; ODS-VDL.
Vierde klasse A: SJC-DOSR.
WASHINGTON, 1 sept. (Reuter)
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken is, blijkens een giste
ren te Washington uitgegeven mede
deling van mening, dat dr. Maurice
Halperin, een voormalig hoofd van de
afdeling voor Latijns-Amerika van de
Amerikaanse inlichtingendienst, thans
in Moskou werkt, waar hij de Sovjet
regering raad geeft bij de behandeling
van Midden- en Zuidamerikaanse aan
gelegenheden.
In de mededeling wordt gezegd, dat
Halperin in 1953 door de universiteit
van Boston werd geschorst, omdat h\j
zich beroepend op de Amerikaanse
grondwet, weigerde tegenover een on
der-commissie van de Senaat te ver
klaren, of h\j lid was geweest van de
Amerikaanse communistische partij.
Halperin begaf zich toen naar Mexico,
waar hij toetrad tot de aldaar werken
de Amerikaanse communistische
groep. Later vertrok hij naar Rusland.
Een verrassing? Inderdaad, want wie
had gedacht dat de semiprofs van Ajax
zich zouden laten kloppen door een elf
tal Noorse amateurs, dat weliswaar ve
le internationals telde, maar op de bui
tenlandse voetbalmarkt geen naam van
betekenis bezit. Iedereen was het erover
eens dat Ajax zeer gunstig had geloot
tegen Frederikstad Fotball Klubb, wel
ke kampioensploeg de hoge eer genoot
om als eerste Noorwegen te mogen ver
tegenwoordigen in het toernooi om de
Europa-cup. En zij, die met Ajax de
verre reis meemaakten, blevert deze
mening toegedaan toen zij van onder
het afdakje voor de plaatselijke toe
schouwerselite de start van Frederik
stad gadesloegen.
Deze was ondanks een onstuimig ka
rakter, niet veelbelovend. De Noren
trokken meteen enthousiast van leer,
maar verzuimden niet om ook direct
duidelijk te maken dat hun techniek zeer
beperkt en hun spelinzicht heel wat ach
ter bij dat van de Amsterdammers was.
De Meerclub, voor deze gelegenheid ge
stoken in blauw-wit gestreepte shirts,
toonde meer begrip voor de combina
tie en had ook meer vat op de keihar
de, loodzware bal, die op de vochtige en
gladde grasmat de vreemdste caprio
len maakte.
„Ajax gaat winnen", riepen de sup
porters optimistisch en de felle rushes,
waarmee de grote favorieten, rechts
buiten Björn Borgen en de 40-jarige
links buiten Willy Olsen, bijgenaamd
Willy de buitenman", de Amster
damse achterhoede trachtten te ver
schalken, deerden hen niet. Zij had
den al lang gezien dat verdedigen niet
de sterkste zijde van Frederikstad
vormde en de eerste aanvallen van
Ajax groot gevaar opleverden voor
de jonge doelman Per Mosgard. De
ze kon in de tiende minuut nog zijn
bonte Noorse handschoenen tegen een
klimmend schot van Henk Groot druk
ken, maar moest in de 26ste minuut
kansloos toezien hoe midvoor Cees
Groot de bal uit een leep passje van
Swart over de lijn liep.
En dat was dan het begin van het
einde, dachten zowel de Amsterdam
mers als de Noren, omdat de aanvals-
linie van Frederikstad wel erg actief
was, maar met geen mogelijkheid de
juiste richting aan haar felle, harde
schoten op Hoogermans veste wist mee
te geven. Maar dat bleek toch een gro
te vergissing te zijn, toen Willy de bui
tenman in de 35ste minuut de bal uit
een corner van Borgen zo kien op zijn
kalende hoofd nam, dat Hoogermans re
actie volkomen overbodig was (1-1). Een
orgie van lawaai barstte los op de vol
gepakte tribunes. Sjakie Swart maakte
een abrupt einde aan het geluid, door
uit de eerste de beste tegenaanval de
bal uit een combinatie met Cees Groot
vallend achter Mosgard te tikken. Het
publiek zweeg, een kwartier lang, om
dat spoedig hierna de correct fluiten
de Deen Hansen de rust aankondigde.
Dit moet de adempauze zijn geweest
die voorafging aan het verschrikkelijke;
de stilte voor de storm van geweld, die
Ajax besprong onder een onheilspellen
de hemel vol donkere cumuluswolken,
waaruit de regen soms met stromen
omlaag kwam. Ajax, dat voor veel te
lang treuzelde en achter slecht uit de
voeten kwam, werd onmiddellijk na de
aftrap krachtig aangepakt. Frederik
stad in de gedaante van een sterke,
grimmige vechtjas, trapte af voor een
aanval van alles of niets. Razend snel
schoof de bal van voet tot voet en Ajax
verbaasd en geschrokken kon
slechts redden ten koste van een cor
ner. Willy Olsen nam deze vlot en war-
dig en bereikte met een fraaie hooghal
de nerveus trappelende rechtervoet van
midvoor Per Kristoffersen, die onmid
dellijk hard en medogenloos inknalde
(2-2). Dit was geweldig, dachten de No
ren terecht en zij wierpen zich met Zuid
amerikaanse hartstocht op de helblon
de Per om hem liggend op de grond
langdurig te knuffelen.
Het publiek trok zijn conclusie: van
dit aarzelende Ajax hoefde zijn favoriet
niet te verliezen. Het begon zijn spe
lers toe te spreken, eerst zachtjes als
het ware in zichzelf monkelend in een
Koeterwaals van korte, wilde klanken,
maar dan spoedig harder en harder en
tenslotte schreeuwend, krijsend, een hel
se heja-heja, die angstaanjagend over
de grasmat golfde, over het ernaast lig
gende kerkhof met Frederiks doden in
de van water doortrokken grond, over
de donkere, rotsachtige heuvels rondom,
onheilspellend glimmend. Dit bracht
Frederikstad Fotball Klubb buiten zich
zelf. Het stormde voorwaarts, door geen
Ajacied te stuiten. Borgen en de buiten
man vuurden driftig, maar nog had Hoo-
german een verweer. Toen kwam ech
ter dat prachtige schot, ineens afge
vuurd uit een moeilijke hoek, van Pe
tersen. De bal scheerde langs de ver
twijfeld klauwende vingers van Hooger-
man. Hoog bolde het net achter de kans
loze Amsterdamse keeper (3-2 voor Fre
derikstad). De hel barstte los. Frederik
stad wilde en kon ook alles. Het ging
door met zijn stormloop, snel en vlot
en zonder enig pardon met de nerveuze
en naar lucht happende Ajacieden. Björn
Borgen zorgde voor nieuwe opwinding.
Als een wild veulen dartelde hu langs
de lün, back Smit passerend alsof deze
voor hem niet bestond. Dan een onver
wacht schot, ogenschijnlijk een simpe
le boogbal, maar zo verrassend! Hoo-
german greep niet eens. 4-2 veroorzaak
te een ware heksenketel.
Klits-klats-klandere
Het moest Ajax geduizeld hebben. Werd
dit weer klits-klats-klandere zoals zon
dag bij Feijenoord? Geprikkeld dwongen
Muller en Schaaphok hun voorhoede tot
actie. Welhaast schuchter werden de
combinaties opgebouwd. Maar nu stond
er geen aarzelende achterhoede klaar,
maar een goed sluitende Noorse afweer.
Geen doorkomen aan? Het leek erop,
totdat Cees Groot met een harde kop
stoot het tegendeel bewees. Dit was een
kwartier voor tijd en alles leek we<er
mogelijk. Maar Cees Groot werd tijdens
het jubelen van zijn spelers door broer
Henk tegen de grond gelopen en bleef
met hevige pijn aan de slaap liggen.
Cees leek uitgeschakeld, strompelde
even later het veld uit, maar kwam
toch nog terug. Hij kon toen met een
suizend hoofd constateren dat de Noren
drommels goed wisten wat hun te doen
stond en met veel theater en poespas
de tijd wisten te rekken tot het laatste
fluitsignaal van scheidsrechter Hansen,
dat voor de toeschouwers aanleiding
was om de spelers in triomf van het
veld te dragen.
(Van onze speciale verslaggever)
FREDERIKSTAD, 1 sept. Het
was allemaal zo prettig begonnen, dit
Noorse avontuur van Ajax. De bus
tocht van Oslo naar het zestig kilo
meter zuidelijker gelegen Frederik
stad bood een ruime blik op dit prach
tige Scandinavische land met zijn
rotsachtige heuvels en vele water,
kruinig en blond yan zon en wind be
wogen dartelheid. De dynamietont-
ploffingen achter een wegversperring,
waarvoor de bus moest wachten,
werden jolig opgevat als voor Ajax
bestemde saluutschoten, de malse
biefstukjes tijdens een rustpauze in
het havenstadje Moss gleden erin als
koek en de inspectie van de grasmat
in het Mörkelökke-Stadion stemde de
Ajaxieden tot vreugde. Het was een
keurig, egaal veld en het vochtige
gras veerde soepel. Ach, het was een
beetje glad, de doelen leken iets ho
ger dan normaal en waren in ronde
ijzeren stangen uitgevoerd, maar dat
mocht de pret niet deren, evenmin
als het feit dat Frederikstad erop
stond om in het eigen, vertrouwde
clubtenue, rode broek en wit shirt, te
spelen, en Ajax tegen de regels van
het gebruik in zijn reserve-tenue op
drong, een blauw-wit gestreept shirt
en witte broek. De Ajaxieden namen
dit op de koop toe, trouwens blauw
en wit waren hun gelukskleuren in de
beslissingswedstrijd tegen Feyen-
oord. Vol goede moed draafde de
Meerclub het veld op, waar het mu
ziekkorps van de Noren hen aange
naam verraste met het spelen van
het Ajaxlied in tempo di marcio
Het „Een luide juichtoon daverde
over de velden voor ons dierbaar
rood en wit" galmde vrolijk over de
tribunes, waarop de Noren veelal
gestoken in hun zo dierbare gele olie-
jassen en dito zuidwesters schou
der aan schouder meewiegden. Niet
de gebruikelijke vier, maar ditmaal
tien kronen (vijf gulden) hadden zij
moeten betalen om dit treffen bi) te
wonen, duur naar Noorse begrippen,
maar spotgoedkoop toen bleek tot
welk een geweldige krachttoer Frede
rikstad in staat was. De zege van 4-3
op een gerenommeerde club als Ajax
gold als een historisch gebeuren en
werd na afloop in het hoekige, ruime
clubhuis uitbundig gevierd. In het
restaurant stortten vele officials zich
hongerig, maar dolgelukkig op een
feestelijk koud buffet, waarop het tra
ditionele smörrebrod sterk domineer-'
de. De clubfauteuils van de bestuurs
kamer droegen de grote veteranen,
nog sprakeloos van verbazing en op
winding en in de dampige kleedkamer,
waarin ons een klein, maar gezellig
zwembad opviel, heerste een uitgela
ten stemming. Ploegleider Ragnar
Brynildson ging handen gevend rond,
terwijl de tranen hem over de wan
gen stroomden. Voorzitter Rolf Johan-
nessen streek zorgelijk over het van
vermoeidheid gebogen hoofd van het
„oudje" Olsen, de veertigjarige Willy
de buitenman, een van de uitblinkers.
„Willy gaat mee naar Amsterdam,"
sprak de praeses in een brokkelig
Duits, waarna hij vertelde dat Olsen
vijftien jaar voor het eerste elftal uit
komt en als fabrieksarbeider zijn
brood verdient. „In Amsterdam zul
len we 'm weer van katoen geven, al
begrijpen we dat het daar zonder ons
publiek moeilijker zal gaan. Boven
dien zal Ajax nu wel begrepen hebben,
dat met ons niet valt te spotten, ook
al komen we dan maar uit een stadje
van nog geen vijftienduizend inwo
ners."
En Ajax? De Amsterdammers hok
ten mistroostig bijeen in hun kleed
ruimte. Ze schoten snel in het sterke
pak en de zwarte Italiaanse punt
schoentjes, luisterden zwijgend naar
official Gerrit Keizer, die verklaarde
dat ze met de 4-3 nog heel blij moes
ten zijn, en verwerkten dit negatieve
resultaat verder in de bus, met pitti
ge teenagermuziek van de Noorse ra
dio en bemoedigende schouderklopjes
van aanvoerder Andriesen, die rond
stapte onder het motto: „In Amster
dam pakken we ze". Wij hebben ons
maar niet verder verdiept in deze be
paald moedige opmerking, maar zjjn
in Oslo haastig aan de böket kulje
golerötter, het in Noorwegen meest
gebenedijde kabeljauwgerecht, ge
gaan. Het toeval wilde, dat voor ons
scheidsrechter Jart Hansen zat, gre
tig nippend aan een fors glas bier.
Het intensief fluiten had hem dorstig
gemaakt en waarom dan niet aan het
slot van deze bewogen avond een fris
se teug gerstenat. „In Amsterdam ben
ik er ook weer," vertelde ons deze
vrolijke Deense zakenman. „Dan
maak ik deel uit van het straks
let maar eens op wereldberoem
de Deense H-H-H-arbitrageteam. Mijn
collega's en ik heten namelijk allen
Hansen en dat lijkt me wel leuk.
Frede Hansen, die er nu niet is, zal
dan als scheidsrechter optreden. Hij
is de derde man, een jongen voor het
moeilijke werk. Het is voor mij dan
ook een grote eer om straks als
frensrechter langs de lijn in zijn scha-
uw te mogen meehuppelen."
(Advertentie)
Met één Van Nelle's „After
noon" theebuiltje (groot formaat)
zet u 'n flinke pot heerlijke, krach
tige thee voor heel de familie.
Ook buiten, op vacantie, in de
tent, op de boot: zó gemakkelijk
Neem ze vooral mee!
(groot formaat)
doos van 20 stuks
GENEVE, 30 aug. Een plan voor
een Europees kampioenschap voor club
teams zal binnenkort worden voorge
steld door de trainer van het Zwitserse
voetbalelftal, Karl Rappan en de voor
zitter van de Zwitserse voetbalbond,
Paul Rueff.
Dit plan, dat reeds in grote lijnen be
kend is, heeft een gunstig onthaal gevon
den bij de leiders van de F.I.F.A. op
hun congres te Rome. Het komt erop
neer, dat het nieuwe toernooi de diver
se competities om vriendschapsbekers
alsmede die om de Mitropacup die de
laatste jaren in het leven zijn geroe
pen, zal vervangen.
Het plan voorziet in een deelneming
van tien tot twaalf landen, die alle zul
len worden vertegenwoordigd door vier
tot zes clubs de hoogst geëindigde
van de nationale competities), hetgeen
in totaal 40 tot 60 deelnemende clubs
zou betekenen.
Indien 56 clubs worden ingeschreven,
zullen deze worden ingedeeld in 14
groepen van vier, waarin een hele com
petitie wordt gespeeld. Hierdoor zullen
ook de clubs die in de eerste fase van
de strijd worden uitgeschakeld, ten
minste zes wedstrijden hebben gespeeld,
waarvan drie op eigen terrein. Het
tweede gedeelte van de competitie zal
volgens de bekerformule worden ge
speeld, eveneens met uit- en thuiswed
strijden. Indien het voorstel wordt aan
genomen, stellen de ontwerpers ervan
het volgende programma voor: wed
strijden voor de groepen van 17 juni-
1 juli 1961 (heenwedstrijden) en van 5-
19 augustus (returnwedstrijden) acht
ste finales in september en oktober,
kwartfinales in het laatste gedeelte van
de herfst, halve finales en finales in
mei 1962.
DEN HAAG, 31 aug. De uitslagen
van de gisteren gehouden rennen te
Duindigt waren; Sagitaprijs. 1200 m. l.
Jaseuse (H.J. v.d. Kraats) 1.17.1; 2. Sul
tan3. Zozo. Tot.: win. 2,20 (stal), pl.
1,40, 1,60, ƒ4,10, gek. 5,80, cov. 4,—
Beker der amateurs. 2400 m.1. bans
Valeur (E. van Dijk) 2.45.82. Remus
3. Comet. Tot.win. 4,—, pl. 2,60, gek.
17,70, cov. 3,30. Kinczempnjs1900
m. 1. The Serpent of Iran (A.C.Th. Bon-
eers) 2.06.12. Wurftaube3. Leone.
Tot.win. 3,- pl. 1,60 4,20, 5,—,
gek. 8,30, cov. 10,40. Lee Axworthy-
prijs2040 m. 1. Yvonne Hanover (E.
Kruithof) 3.04.3 1.30.4; 2. Yostrai;3.
Yellowthroats. Tot.win. 2,50, pl. 2,10,
2,60, 2,80, gek. 4,20, cove, 7,30.
Legalitéprijs1200 m. 1. Windy Han
over (A. Th. Knijnenburg) 3.08.3 1.28 4
2 Yaverius II3. Yankee Erebus. Tot.
win. 8,50, pl. 2,10, 1,40, 3,— gek.
6 60 cov. 4,40. Jonkerprijs 1400 m.
1. Zeno (M. Vergay) 2.03 7 1.28.4; 2.
Zeerus th Hollandia; 3. Zippy Erebus.
Tot.win 3,pl. 1,50, 1,60, 2,40,
gek. 4,50, cov. 6,10. Jofferprijs 1400
m 1 Zipporah Scotch (L. J. Heyman)
2.08 1.31.4; 2. Zus van Spencer Gay; 3.
Zamboni. Tot: win. 36,10, pl. 4,40,
3__ 1,50, gek. 23,20, cov. 12,50.
Lexprijs, 2100 m.1. X. Henny D (D.
Lageweg) 2.59.8 1.24.8; 2. Xerophyt; 3.
Volann O. Tot.win. 6,70, pl. 2,20,
1,40, 1,70, gek. 3,70, cov. ƒ,20. Little
Axkitprijs, 2600 m.1. Strange Story
(S. Caspers) 3.45.3 1.26.7; 2.Torenvalk S;
3. Terraise. Tot.win. 51,30, pl. 7,70,
4,60, 1,90, gek41,90, cov. 13,20.
Totale omzet: 95.710,50.
ROME, 1 sept. De Paus heeft
onder de leden van de commissie voor
de missiën ter voorbereiding van het
oecumenisch concilie de volgende Ne
derlanders benoemd aartsbisschop mgr.
M. Lucas, apostolisch delegaat van
Scandinavië, mgr. Tarcisius van Va-
lenberg titulair bisschop van Comba
en tot 'adviseurs van deze commissie
de Nederlandse Franciscaan H. Pee-
ters en pater L. Buijs S.J. Tot lid van
de pauselijke commissie voor het leken-
apostolaat ter voorbereiding van het
oecumenisch concillie werd o.a. be
noemd de algemene aalmoezenier der
Katholieke Arbeidersjeugd, de Belgi
sche prelaat Jozef Cardjjn en tot advi
seur van deze commissie mgr. J.
Blomjous, bisschop van Mwanza.
Al in de vorige eeuw zochten
kunstenaars uit Europa in Afri
ka en Oceanië naar uitingen
van kunst, die geheimzinnig en „pri
mitief" zijn. Reisden zij er zelf niet
heen, dan trachtten zij te bemach
tigen sculpturen van natuurvolken die
een andere geest ademden dan het
geen ons eigen werelddeel aan beel
dende kunst heeft opgeleverd. Zij wil
den zich verdiepen in de bedoelingen
en het plastisch bereiken van de
anonieme kunstenaars der overzeese
gebiedsdelen. Hun intenties waren
ietwat anders dan die van onze ver
maarde Nederlandse „primitief" Ka-
rel Appel, die zich, tezamen met zijn
vriend en fotograaf Ed. van der Els-
ken, halfnaakt heeft laten vereeuwi
gen te New York en daarbij heeft
verklaard, dat hij in Amerika goed
verkocht wordt, weshalve hij met zijn
agenten een regeling heeft getroffen,
waarbij het volgend jaar zijn prijzen
met vijftig procent verhoogd worden.
Blijkbaar daarmee verband houdend
is het feit, dat deze Hollandse schil
der zich nu te Venetië en Parijs laat
noemen: „Appèl" (het accent op de
laatste lettergreep).
De schilder Paul Gauguin is in 1891
al van Frankrijk naar Tahiti vertrok
ken. Na twee jaar kwam hij terug,
richtte te Parijs een opzienbarend
atelier in, maar verkocht bijzonder
weinig. Daarom vertrok hij in 1895
opnieuw, maar het succes van Appèl
viel hem niet ten deel, en vóór hij
stierf noemde hij zijn vertrek uit de
cultuur een heel treurig avontuur.
Maar wie weet, welk een grootse ont
vangst deze Hollandse primitief te
wachten staat, als hij zich begeeft
naar het land van de zeer grote
primitief Loemoemba?
Er is nog altijd een Hollands
schilder op Tahiti, het is Herman
Gouwe, maar die vindt zich geen
„primitief". Hij is geboren 8 mei 1875
te Alkmaar, schilderde landschappen
en portretten te Laren en in Zuid-
Limburg. In 1926 vond h(j onze Euro
pese cultuur al wat druk en onzeker
worden, ging (evenals Gauguin) een
jaar later scheep te Marseille en voer
naar Tahiti. Zelfs nog verder, want
daar was het nog wat rustiger dan
in de hoofdstad Papeete. Eén keer is
hij terug geweest, in de voorzomer
van 1959. Toen kwam hij als 84-jarig
grijsaard plotseling de trap op bij
Jan Engelman te Utrecht, die hij bij
de oprichting van „De Gemeenschap"
als „jongere" had gekend. Maar in
de herfst is hij teruggegaan en leeft
weer op Tthiti, als 85-jarige. Hij
werkt daar aan een boek over kunst
filosofie. Hij vindt dat hij daar veilig
ver weg zit bij onze tegenvoeters.
In januari en februari van dit jaar
heeft Herman Gouwe een tentoonstel
ling gehouden in Hotel Stuart te
Papeete. Na de vernissage heeft hij
(een weinig Amerikanisme hoort er
bij) een cocktail-party gegeven en
liet zich fotograferen met de gebrui
kelijke fraaie polynesische bloemen
krans om de hals, die hem was om
gehangen door de bruine meisjes van
Tahiti. Op onze foto ziet men de nu
85-jarige schilder op de veranda van
zijn hut. Men zal toegeven, dat déze
aanpassing van een Europeaan bij
het primitieve van de tropen simpel
en ongeforceerd is. Er staat een
oude Hollander uit Alkmaar voor een
wand van gevlochten palmbladeren.
Hij is tevreden in zijn eenzaamheid.
Tahiti heeft hem niet rijk gemaakt,
maar hem ook niet laten creperen.
Hij heeft niet gespeeld voor „sau-
vage".
iiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimr:
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiij
Een prairie-marmot.
e prairie-marmotten, die Artis
ij vorig jaar als geschenk van de
bevriende Bronx Zoo in New
York ontving, zien nog steeds kans uit
stapjes in de tuin te maken. Werd
kortgeleden een van de knagertjes in
het nabijgelegen wolvenperk aange
troffen de ontmoeting tussen de
wolven en de prairie-marmot lie ge
lukkig zonder ongelukken af dezer
dagen zocht een van de kleine dier
tjes het wat verder weg. Enkele dagen
dwaalde de prairiedog door de tuin
men zag hem niet, maar aan de gaten
die hij groef wist men, dat een van
de rakkers weer was ontsnapt tot
men plotseling van iemand hoorde,
dat er zo'n raar beest op de Plantage
Doklaan een straat langs Artis
liep." Vanzelfsprekend ging ogenblik
kelijk een troepje Artis-mensen kijken
wat er aan de hand was en daar zagen
zij de kleine vluchteling. Na een fikse
klopjacht werd de prairie-marmot in
gerekend.
In Artis stond men aanvankelijk
voor een raadsel hoe deze diertjes nu
weer uit hun verblijf wisten te ont
snappen. Zich er uitgraven, zoals en
kele maanden geleden verschillende
malen gebeurde, was niet mogelijk,
omdat een betonnen vloer in het perk
was aangelegd. Pas nadat men de dier
tjes geruime tijd had geobserveerd,
constateerde men hoe zij er toch in
slaagden hun perk te verlaten. Enorme
gravers als zij zijn, werkten zij de
grond in een bepaald deel van hun
verblijf bij toeval zover omhoog, dat
zij van de ontstane mogelijkheid ge
bruik maakten over het muurtje te
klimmen, dat de afscheiding van hun
perk vormt. En zo zal men in Artis
ook voor deze ontvluchtingsmogelijk
heid een oplossing moeten vinden,
daar anders straks geen prairie-mar
mot op de plaats zit, waar hij krach
tens zijn naambordje behoort te zit
ten.
(iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiNiiiiimiiiiiiii
e Stichting Stadontspanning
Utrecht gaat er voor zorgen,
dat er tijdens de najaarsbeurs
wat meer leven in de brouwerij komt.
Onder brouwerij dan de binnenstad te
verstaan, waar het anders zo klagen
vele jaarbeursbezoekers - in de
avonduren een dode boel kan zijn.
Welnu, van 12 tot en met 16 septem
ber wordt er feest gemaakt van acht
tot half elf, voornamelijk op de
Oudegracht tussen de Vlebrug en de
Stadhuisbrug, welk gedeelte dan aan
beide zijden voor alle verkeer zal
worden afgesloten. Het Gevu -orgt
voor een speciale verlichting. Er
worden op de werven drie muziek
koepels gebouwd, waar orkestjes, ge
vormd uit musici van het ensemble
Paul Engel, zullen plaats nemen. In
de gracht zelf zal een dekschuit drij
ven, waarop de Tiroler Kapelle van
Boekhoven» Fanfare is gezeten. Ver
der trekt de Utrechtse Stadskapel al
musicerend door de straten van de
gehele binnenstad. Op de bruggen zal
er volop gelegenheid zijn om een
verversing te gebruiken. Kunstenaars
dragen op hun wijze tot, naar we
hopen, een goede en opgewekte stem
ming bjj, door hun werk te exposeren.
Als hun beelden en schilderijen ten
minste niet al te pessimistisch zjjnslagen Is het te laat
Al het missiewerk van zeventig jaar
is, menselijkerwijs gesproken
maar we moeten menselijker
wijs spreken voor niets geweest, als
we in Afrika geen katholieke pers uit
de grond stampen. Op het ogenblik
hebben we niets om de mensen na
de school op te vangen. Of denkt u dat
dit kan door middel van de zondags-
preek, in een kerk vol met huilende
kinderen? We hebben eenvoudig geen
middel om iets te laten weten, om on
zin tegen te spreken, om een leider
naar voren te halen Ik ben geen
nieuwlichter, want paus Pius X heeft
al gezegd: „Liever een pers meer en
een kerk minder". Dat geldt nu wel
heel speciaal in Afrika, waar, naar
ieders mening, alles afhangt van de
pers. Is het geen bespottelijke situatie,
dat je de mensen vijftig jaar lezen
leert en dan het verschaffen van lec
tuur overlaat aan nietswaardige, neu
trale bladen of aan het communis
me?"
Drs. C. Verhaak, drukker, econoom,
journalist en toto-organisator, is door
het idee gegrepen. Twee jaar gele
den hebben we in zijn woning in Gra
ve voor het eerst over dit onderwerp
gesproken. Hij stond toen op het punt
naar Tanganiyka te vertrekken, waar
hij op verzoek van een aantal mis
siecongregaties de mogelijkheden voor
een katholieke pers ging onderzoeken.
Drs. Verhaak maakte toen de indruk
van een rustige deskundige. Nu, twee
jaar later, kenden we hem nauwelijks
terug: hij was deskundiger dan ooit
tevoren, maar alle rust was van hem
afgevallen, zo zelfs dat we ieder mo
ment verwachtten, dat hij te midden
van de slagroom etende dames in het
restaurant op een stoel zou klimmen
om hun toe te schreeuwen: „Doe iets
voor het te laat is!"
Drie keer is hij intussen in Afrika
geweest. „We zijn begonnen met de
bestaande drukkerijen een economi
sche basis te geven. Nu moet er geld
komen. Dat geld verdwijnt niet in een
bodemloos vat: als we één keer een
flink fonds hebben, zijn we klaar. Uit
dat fonds worden dan leningen ver
strekt, maar alleen aan drukkerijen die
een gezode basis hebben. De aflossin
gen die terugstromen kunnen dan op-
nieuwe worden uitgeleend.
In Tabora verschijnt op het ogen
blik een veertiendaags blad in de Swa-
hili-taal het enig in heel Afrika.
Het is evenals de drukkerij die het
uitgeeft opgericht door het gezamen
lijk episcopaat van Tanganiyka. Maar
het wordt gedrukt op een 57-jaar oude
pers die op invallen staat en die niet
méér kan produceren dan 25.000 exem
plaren. Deze oplaag kan ongelimiteerd
verhoogd worden: er is belangstelling
te over. Iedereen die kan lezen, wil
ook een krant hebben en het gevolg
is, dat ze de Engelse boulevardbladen
kopen, die in Dur Es Salaam worden
verspreid. Gelukkig komt er nu een
nieuwe pers in Tabora. Een Engelse
vlakdrukpers van 100.000 gulden die
ieder uur 5.000 kranten van acht pa
gina's kan afleveren. Die pers betaalt
zichzelf van het moment af, waarop zij
gaat draaien. Het blad „Kiongosi"
(De Gids) verschijnt dan voortaan we
kelijks en daarbij worden nog zes an
dere bladen gedrukt in verschillende
inlandse talen. Een dagblad zal er voor
lopig nog niet komen. De expeditie
is in Afrika een enorm probleem. Ove
rigens liggen de katholieken wat dat
betreft geweldig voor: alleen zij be
schikken dank zij de veie missie
posten over een wijd-vertakt expe-
ditienet".
Het „persplan" heeft dus al een be
gin van uitvoering gekregen, maar het
welslagen is nog geenszins verzekerd.
Drs. Verhaak hoopt dat de wereld
missietoto waar alle 28 Nederlandse
congregaties zich achter hebben gesteld
in één slag de financiële basis zal
leggen, maar er zijn nog vele loten
niet geplaatst en dat moet de komende
tien dagen gebeuren. „Ik heb wel op
merkingen gehoord als „Voor de mis
sie moeten ze zó geven" en „zo'n toto
is toch niet de manier". We hebben
maar iets gedaan. Laat men nu alsje
blieft die loten kopen. Laat men niet
zeggen: ik heb er al een, maar een
tweede of een derde nemen. Het gaat
om de kerk in Afrika. Als we nu niet
(Advertentie)
