ZAL MINISTER BEERMAN AFTREDEN? Tegen ontwerp 36 stemmen, vóór 33 RUSSISCH protest tegen beperking van Nikita's bewegingsvrijheid in V.S. Parlement steunt opnieuw LOEMOEMBA's beleid vrijheid van handelen H PRATT gaat twee weken in observatie Verworpen LIBERALEN GEVEN DE DOORSLAG KENTERING IN CONGO-CRISIS? Premier krijgt volled Interim-regering om uit impasse te geraken? Overvallers tank- station Breda gegrepen weer J. J. VAN K00TEN Met .WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1960 84ste JAARGANG No. 30621 (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG, 13 september De Eerste Kamer heeft dinsdag avond het Toto-ontwerp van mi nister Beerman verworpen. Met 36 tegen 33 stemmen. Tegen het ontwerp stemden de P.v.d.A., de V.V.D., de C.P.N., de S.G.P., en vier Anti-Revolutionairen. De minister kreeg steun van de K.V.P., de C.H.U. en de heren Diepenhorst en "Schipper (A.R.). Hoewel van regeringszijde nog geen commentaar is gegeven over de consequenties, die de beslissing van de senaat met zich mee zal brengen, mag men verwachten, dat de „politieke spanning" die minister Beerman reeds tijdens het debat in de Tweede Kamer in het vooruitzicht heeft gesteld, nu wel voor de deur staat. I i Gelukkig! Anders kreeg ik dat ook nog op mijn brood" MOSKOU, 14 september (U.P.I.) Rusland heeft bij de Verenigde Staten geprotesteerd tegen de wat het noemde „zonder precedent zijnde restricties" ten aanzien van premier Khroesjtsjev in New York, aldus heeft het Russische persbureau Tass gemeld. Tass ver klaarde dat in de nota aan Washington de klacht wordt uitgespro ken, dat de maatregel om Khroesjtsjev in zijn bewegingsvrijheid te beperken tot Manhattan tijdens de zitting van de Assemblée der V.N., ten doel heeft het werk van de Sovjet-delegatie tegen te wer ken. Amerika heeft dit protest onmiddellijk van de hand gewezen. i A LEOPOLDSTAD, 14 septem ber (A.F.P., Rtr., U.P.I.) Op nieuw heeft de Congolese volks vertegenwoordiging zich met meerderheid van stemmen achter Loemoemba geschaard in diens strijd tegen Kasavoeboe. Met 88 tegen 25 stemmen bij drie ont houdingen verleenden Kamer en Senaat aan Loemoemba „volle dige vrijheid van handelen" om de crisis te beëindigen. Loemoem- ba's aanhangers drongen met klem op die volmacht aan in de volksvertegenwoordiging om dat anders zo vreesden ze president Kasavoeboe het parle ment zou kunnen ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. Vandaag komt het Congolese par lement bijeen om te stemmen over veranderingen in de wetge ving, die het de president onmo gelijk maken zonder goedkeuring van de volksvertegenwoordiging ministers te ontslaan. Die beslis sing wil men terugwerkende kracht tot 1 september geven, zodat Kasavoeboe's ontslag van Loemoemba als premier daarmee ook nietig zou worden. In de con stitutionele crisis komt aldus enige tekening. De Veiligheids raad, die wegens de te verwarde situatie in het land zijn Congo- debat tweemaal verdaagde, zou vanmiddag zijn beraadslagingen hervatten. Eerste-Kamervraag i.v.m. Planta-ziekte Versterking preventief element in warenwet Vlak bij IJzeren Gordijn Ulbricht niet langer vice-premier me MUKKIo beforetjoulmg! Suède dames- en herenjasjes Enige regen Aan zee SOLEX-OTO De moord op Verwoerd Discoverer XV" Kunstmaan van V.S. in baan om aarde 1UREAU SMEDESTRAAT 5 HAARLEM Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 14348C fciikantoor Beverwijk: Zeestraat 50, telet. 4790 Bijkantoor en Red. IJmuiden: Leeuweriklaan 30 Telefoon 5790 Directie: J. J. W Boerrigter en Mr. W. A M. van der Kallen. Hoofdredactie: Drs. H. v. RUN en W. Severn». NIEUWE HAARLEMSCHE ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimete»- hoogte Omroepers 16 cents per m m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor edvertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 61 cents per week, f 2 65 per maand, f 7.90 per kwartaal. Voo' klachten over de bezorging *e 5.30 UW avonds tel. 21544 Senaat wijst het Toto wetsontwerp af Of deze spanning tot een complete kabinetscrisis zal feiden, is niet zeker. Voor liet kabinet geldt nu in zekere zin wat aan de Staten-Generaal in de afgelopen maanden is voorgehouden: Nederland zou in internationale kring een modderfiguur slaan, indien het ka binet in zijn geheel op een conflict over de toto zou struikelen. Van de andere kant zal er toch iets met de to to moeten gebeuren. En voor minister Beerman is het na zijn uitlatingen in de senaat wel bijzonder moeilijk gewor den om daaraan mee te werken. De minister zei niet alleen dat ,,in geval van verwerping van zijn voorstel, van dit kabinet geen voorstel ver wacht kan worden, dat de grenzen van de toto ruimer trekt". Hij liet ook dui delijk uitkomen dat het vergunningenbe leid in de huidige vorm dat alleen mogelijk was via een zeer ruime inter pretatie van de loterijwet voor hem alleen maar aanvaardbaar is geweest met het uitzicht op een komende wet telijke regeling. ,,Aan een noodwoning hoeven nu eenmaal niet dezelfde eisen te worden gesteld als aan een perma nente woning", zei de minister. Nu ech ter de kans op de wettelijke regeling, die hij zich had voorgesteld, is verkeken mag men verwachten dat mr. Beerman hieruit zijn consequen ties zal trekken. Het grote verschil tussen het de bat in de senaat en dat in de Twee de Kamer school in de houding van de liberale fracties. In de Tweede Kamer heeft prof. Oud met het over grote deel van de V.V.D.-fractie voor het ontwerp gestemd. In de Eerste Kamer was de V.V.D. in haar geheel tegen. Uit de eerste opmerkingen van de liberale woordvoerder nar. Van Riel kon reeds worden opge maakt. dat de V.V.D. weinig of mets voor het voorstel voelde. De minis ter heeft in zijn antwoord geen po ging gedaan de liberalen milder te stemmen. Het was een bptsing van beginselen in ongecamoufleerde vorm. Vervolg op pagina 5) Spanning tijdens het totodebat in de Senaat. Minister Cals (.rechts) op bo venste foto) fluistert zijn twee collega's minister Toxopeus die zich voorover buigt, en minister Beerman toe, zachtjes te spreken, misschien omdat er grote sportfiguren in de Kamer zijn. Van boven naar onderen: een vol spanning toekijkende voorzitter Martens van de K.N.V.B. onder de t.v.-camera; op de volgende foto links jhr. Feith, voorzitter van de Ned. Sportfederatie met naast hem de Tweede Kamerleden mr. C. Berkhouwer (V.V.D.) en mr. Vrolijk (P.v.d.A.); op de onderste foto de heer Muilenburg, de „toto-generaal" van de K.N.V.B. Loemoemba's troepen (het Congolese leger, vrijwel ongedisciplineerd, is zoals bekend in twee kampen verdeeld) kwa men gisteren ook in het bezit van ra dio Leopoldstad, die door de V.N.-poli tiemacht was vrijgegeven. Kort voordat Loemoemba-troepen het radiostation bezetten, had Loemoemba's tegenstan der Bolikango nog triomfantelijk voor de microfoon verklaard, dat er een eind was gekomen aan het „schrikbewind van Loemoemba". Terwijl Bolikango nog sprak arriveerden Loemoemba's solda ten met een arrestatiebevel, maar om onbekende redenen die wel verband zullen houden met de algemene ver warring in het land met twee regerin gen werd dat bevel niet uitgevoerd. Bolikango, minister van voorlichting in de regering-Ileo, hield later een pers conferentie, waarin hij een beroep deed op Amerikaanse, Franse en desnoods zelfs Belgische technici en financiers om de economie van zijn land weer op de been te helpen. Uit gewoonlijk betrouwbare diplo matieke bron in Washington wordt vernomen, dat de Tunesische verte genwoordiger bij de Verenigde Naties, Mongi Slim, in een resolutie aan de Veiligheidsraad zal voorstellen een commissie van goede diensten naar Leopoldstad te sturen, welke moet trachten een coalitie-regering van Congolese leiders tot stand te bren gen. Volgens de zegslieden wordt met dit plan ingestemd door de Ghanese delegatie bij de V.N. Waarschijnlijk betekent dit, dat het de steun zal krij gen van alle Afrikaanse na'ies, mis schien met uitzondering van Guinee en de Verenigde Arabische Repu bliek. Voordat er in het Congolese parle ment gestemd werd, hield Loemoemba een toespraak van een kwartier'. Hij verklaarde hierin bereid te zijn geweest tot een verzoening met Kasavoeboe, „doch de gebeurtenissen van de afge lopen dagen hebben aangetoond, dat de president een dergelijke verzoening niet ernstig wenst". Loemoemba verklaar de verder nog, dat hij, na zijn arresta tie, vermoord had moeten worden. Hij stelde in dit verband de procureur-gene raal Rom in staat van beschuldiging. Hij zei verder over het bewijs te be schikken, dat Kasavoeboe een generaal een groot bedrag ter beschikking had gesteld, waarmee de militairen moesten worden omgekocht, die hem, Loe- moerqba, moesten arresteren. Een nadere omschrijving van de „vol ledige vrijheid van handelen" voor Loe moemba werd niet gegeven, maar vol gens diens minister van voorlichting zou de carte blanche gebruikt worden om iedereen te arresteren, die beweert mi nister te zyn zonder het vertrouwen van het parlement te genieten en ook 01» Kasavoeboe's bevoegdheden te be knotten. Een parlementaire commissie zal toezicht uitoefenen op het gebruik, dat Loemoemba maakt van zijn nieuwe macht. DEN HAAG, 13 sept. Het Eerste- Kamerlid de heer Querido (P.v.d.A.) heeft schriftelijk aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid ge. vraagd, of de minister voornemer is. naar aanleiding van het gebeurde met de Planta-margarine, het preventieve element in de warenwet te versterken, zulks los van de uitslag van het justi tiële onderzoek. DURBAN, 14 sept. (Reuter) De Anglicaanse aartsbisschop van Kaap stad, dr. Joost Blank, heeft op een kerkelijke bijeenkomst in Durban ver klaard dat door de uitwijzing van dr. Ambrose Reeves, bisschop van Johan nesburg, de conferentie van de Wereld raad van Kerken die in december in Johannesburg zou worden gehouden niet kan doorgaan. In de door Tass gegeven samenvat ting van de nota werd gezegd, dat de Sovjet-regering verwacht, dat de Ver enigde Staten Khroesjtsjev in de gele genheid zullen stellen zich ongehinderd te bewegen tussen New York en Glen- coe, het permanente hoofdkwartier van de Sovjet-delegatie tijdens de zittingen van de Assemblée der volkerenorgani satie. In de nota wordt de Amerikaan se maatregel „onwettig" en „onvriend schappelijk" genoemd, en wordt de be schut liging uitgesproken dat de maat regel ten doel heeft de internationale atmosfeer te bederven op een tijdstip dat de hoofden van vele staten van plan zijn nieuwe pogingen te doen om de in ternationale spanning te verminderen. De officiële woordvoerder van de Amerikaanse president, Eisenhower, Ja mes Hagerty, heeft gisteren verklaard dat de beperking van premier Khroesj- tsjevs bewegingsvrijheid „zuiver een kwestie van beveiliging" is. Volgens de Amerikaanse wetgeving berust de verantwoordelijkheid voor de beveili ging van buitenlandse regeringsfunc tionarissen die de bijeenkomsten van de Verenigde Naties bijwonen, bij de Ame rikaanse regering behalve indien zij zich bevinden op het grondgebied van de Verenigde Naties. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft bepaald dat premier Khroesj tsjev zich niet buiten het eiland mag begeven dat Manhattan is. Op deze be paling is vrij veel kritiek geleverd, on der andere door mevrouw Eleanor Roo sevelt die de bepaling kinderachtig heeft genoemd. (Van onze correspondent) BREDA, 14 september De rijks politie uit Breda is erin geslaagd de daders te arresteren van de overval op het tankstation bij de Moerdijkbrug in de nacht van 4 op 5 september, waar bij de buit 170 gulden bedroeg. Na acht dagen en nachten speuren konden gis teren een 35-jarige en een 36-jarige Duitser in Iserlohn worden aangehou den. Na confrontatie met de 17-jarige pompbediende G. van Geel, die door een van de mannen bij de overval was neergeslagen, bekenden zij volledig. Het feit, dat de mannen het enige woord tegenover de bediende dat zij hadden gebruikt, „benzine" met een Duits accent hadden uitgesproken, is hen noodlottig geworden. De pompbe diende had gezien, dat een van hen een snorretje had. Aan de hand van de wei nige beschikbare gegevens kreeg de po litie tenslotte een spoor, dat naar Bo- ohol leidde. In samenwerking met de Kriminalpolizei aldaar en die van Iser lohn werden de Duitse foto-archieven uitgekamd. Van twee tien jaar oude foto's werd het tweetal door Breda- naars, die met de Duitsers in aanra king waren geweest, herkend. Omdat de politie in Iserlohn met beide man nen ook nog een appeltje te schillen had, werd maandag huiszoeking ge daan. De vogels waren echter gevlo gen. Gisteren konden zij vlak bij het IJzeren Gordijn worden gegrepen. Zij zullen in Duitsland worden berecht. BERLIJN, 14 september (DPA) Walter Ulbricht, die maandag tot voor zitter van de nieuw-ii.gestelde Oostduit- se staatsraad is benoemd, heeft te ken nen gegeven uu niet langer meer als plaatsvervanger van premier Grote- wohl te willen fungeren. Grotewohi is een der plaatsvervangers van de voor zitter van de staatsraad geworden en aldus in ieite ondergeschikte van Ul bricht, de omgekeerde toestand van voorheen. Ulbricht heeft in een schrijven aan Grotewohi gevraagd dat de Volkskamer hem van zijn functie van eerste vicc-premler ontheft, aldus meldt het Oostduitse persbureau ADN. BARTELJORISSTR HAARLEM' TEL '3-139 1 EIQSE'STRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596 Verwachting: tot donderdagavond (opgemaakt 11.15 uurj Half tot zwaar bewolkt met enige regen en iets lage-- temperaturen. Matige tot krachtige wind tussen zuid en west. Zon: 6.14-18.56. Maan; 0.28-16. 7. Morgen veel bewolking met tijdelijk wat regen en ongunstig strandweer. Krachtige zuidwesten wind. tempara- tuur zeventien a 18 graden. Vooruitzich ten: later opklaringen maar onbestendig. max mlB neersi Station Weer temp temp afgei gisteren 24 uur Den Helder geh. bew. 13 15 0 Ypenburg zw. bew. 19 14 0 Vlissingen geh. bew. 18 15 0 Eelde mist 21 14 0 De Bilt zw. bew. 20 14 0 Twente mist 24 15 0 Zd.-Limburg motregen 23 15 0.2 Stockholm licht bew. 19 10 0 Oslo motregen 18 14 0.3 Kopenhagen onbew. 19 14 0 Londen mist 21 10 0 Amsterda: zw. bew. 20 14 0 Brussel geh. bew. 23 15 0 Luxemburg mist 22 10 0 Parijs mist 19 16 0 Nice half bew. 22 15 0 Berlijn onbew. 23 10 0 Frankfort mist 24 9 0 München half bew. 22 10 0 Zürich geh. bew. 22 13 1 (Advertentie) De nieuwe Solex met vol-automatische koppeling f 395.—. i Solex met vol-au koppeling f 395.—. Houtplein 18-20 - Haarlem - Tel. 12000 PRETORIA, 14 sept. (Reuter) De rechtbank alhier, waarvoor de 53-jari- ge Zuidafrikaanse boer Pratt terecht staat op beschuldiging van poging tot moord op premier Verwoerd van Zuid- Afrika, heeft gisteren, op de tweede dag van het proces, bepaald dat Pratt gedurende twee weken ter observatie in een kliniek bij Pretoria zal worden opgenomen. Eerder had een psychiater voor de rechtbank verklaard dat Pratt een epilepticus is, die om de zes weken aanvallen krijgt. Het proces is tot 26 september verdaagd in afwachting van een rapport over Pratts gedragingen in de periode waarin hij wordt geob serveerd. De psychiater verklaarde tegenover de rechter dat hij een medische verkla ring had ondertekend, waarin Pratt zeer onevenwichtig" en „gevaar lijk agressief" wordt genoemd. Hij had Pratt behandeld van 1954 tot 1958. Toen hij Pratt voor de eerste keer onder zocht, verkeerde deze in een schemer toestand tengevolge van een epilep tische aanval. Pratt had een schokbe- handeling gekregen: maar bleef lijden aan periodiek terugkerende, diepe de pressies en neigingen tot zelfmoord. De psychiater zei, dat er zich naar zijn me ning in augustus 1958 een ongeneeslij ke organische verandering in Pratts hersenen heeft voorgedaan. Zijn intel lect werd hierdoor aangetast en hij wend ziekelijk achterdochtig, aldus de arts. Vlak voor deze verandering had Pratt een bloedverwant aangevallen. Hij stond toen op het punt om naar het buitenland te vertrekken en verklaar de dat hij iedereen zou vermoorden, die invloed op zijn vrouw zou trachten uit te oefenen, aldus de arts. De psychia ter zei dat Pratt ook te kennen had gegeven dat hij naar Nederland wilde om zijn kinderen te ontvoeren. De arts had Pratts familie gewaarschuwd, maar zij had zijn advies in de wind gesla gen. Toen heb ik Pratt aangeraden naar een andere psychiater te gaan, aldus de psychiater. De wettelijke voetbaltoto heeft de parlementaire eindstreep niet gehaald. De wijsheid van een groot deel der anti-revolutionaire en van de gehele liberale Eerste-Kamerfracties heeft deze verwerping gedicteerd. De ge spannen polirieke situatie", die minis ter Beerman bij de behandeling van de toto in de Tweede Kamer van een verwerping „op de duur" zei te duchtenis, lijkt ons, vrijwel terstond ingetreden. Hoe hoog die spanning zal oplopen en welke gevolgen zij zal hebben is op dit moment nog niet te overzien. Wij hebben niet verheeld een kabinetscrisis om déze zaak, tegen de achtergrond, van de vele werkelijk grote problemen waarvoor ons land staat, een ridiculiteit te achten. Een kabinetscrisis is er nog niet. Maar ook de in ieder geval reeds nu inge treden verschraling van de verhou dingen tussen de partijen, waarop deze regering steunt, levert naar onze smaak een weinig bemoedigend beeld. De heer Van Riel heeft wel gelijk, dat men op moet passen om in dit soort voor de kiezers overzienbare en onder hen levende zaken tegen de wil van een uitgesproken meerder heid in te gaan. Maar de vraag of hei kiezersvolk zal begrijpen, waarom de liberalen in ae Tweede Kamer wél bereid waren cot aanvaarding van de voorgestelde toto, maar in de Eerste Kamer niet, lijkt ons óók een zware wissel te trekken op het onderschei dingsvermogen van het electoraat. En zou men zich daar niet met meer sympathie de heer Berkhouwer her inneren, die liever deze toto aan vaardde, dan de door het dwangbuis van de, thans dus gehandhaafde, oude Loterijwet toch altijo gehinderde ver gunning, die nu in het gunstigste ge val uit de bukomt? Mr. Van Riel zou in deze zaak wel een compromis aanvaard hebben als vrucht van regerings beleid zonder meer. Hij zou gaarne gezien hebben dat de omstreden punten, zoals de hoogte van de maximumprijs, bij al gemene maatregel van bestuur zouden worden vastgesteld en niet, zoals thans, in een moeilijker te wijzigen wet geregela. (De heer Van Riel vergat hierbij dat. als dat het geval zou zijn geweest, de regering met een nog lager maximumprijs zou zijn ge komen). Wij kunnen hier niet zijn subtiele en met meesterschap afge stoken betoog herhalen. Maar hoezeer hij daarbij voor zijn standpunt fraai geslepen argumenten aandroeg, be tekende het toch niet in wezen, dat hij, als Kamerfractie of liever: als partij, ontslagen wilae blijven van de noodzaak om zelf mee te moeten werken aan een compromis, waarvan hij de onvermijdelijk bij compro missen onbevredigende kanten niet voor zijn electorale rekening wenste te nemen? Het vertrouwen in de V.V.D als regeringspartnerdie be reid is ook alle lasten van de rege ringsverantwoordelijkheid te dragen, kan door deze hanaelwijze niet ver sterkt zijn. Wij zien de liberalen overigens be paald. niet ah de enigen die tot de thans ontstane situatie hebben bijge dragen. Het gedrag der anti-revolu tionairen getuigde op zijn beurt van onbegrijpelijke starheid. Deze zaak is geen crisis waard, had de anti-revo lutionaire partijvoorzitter dr. Berg huis tevoren verklaard, maar hijzelf, en op twee na al zijn fractiegenoten, hebben geen vinger uitgestoken om de oplossing >e vergemakkelijken. De getoonde concessiebereidheid, die de ene zijde niet dan met pijn toonde, ontmoette bij hen geen enkele tege moetkoming. Op die wijze wordt een compromis dit moet toch ook wor den bedacht voor de overigen wel een zeer moeilijke zaak. De hypotheek van de toto blijft thans in alle zwaarte op het kabinet drukken. Wat de regering zal doen is nog onzeker. ,,Een ruimer beleid" is in ieder geval niet te verwachten. Ook geldprijzen zijn uitgesloten. Maar het is niet duidelijk of de regering niet toch bereid zal zijn de waarde van de in het verworpen voorstel vervatte hoofdprijs te weten f 50.000. te handhaven Speciaal voor minister Beerman, die ai het debat ter onder, steuning van zijn nieuwe wet de juridische mogelijkheden van de oude wet zo sombei mogelijk tekende, moet de taak om toch weer een maximale vergunning en derhalve een maxi male rekbaarheid van die oude wet te produceren, een bijna tegen- natuurlijice zijn. Et daarbij kan hij dan nog in ae Kamer besprongen worden met initiatieven die hem nog tot een verder gaan trachten te be wegen. In het zich* van deze moeilijkheden die bovenwen niet de enige zijn worden van de regering in deze dagen rond Prinsjesdag inderdaad wel meer dan ooit politiek, vernuft en daad kracht verwacht. LUCHTBASIS VANDENBERG, CA- LIFORNIë, 14 sept. (A.F.P.) De Amerikaanse aardsatelliet „Ontdekker XV", die gisteren van de basis van de Amerikaanse luch macht te Vanden- berg is gelanceerd, is in een baan om de aarde gekomen. Gepoogd zal wor den, nadat het tweede raketgedeelte is losgemaakt, de ruimte-cabine in de lucht op te vangen, wanneer deze de terug reis naar de aarde maakt. De omlooptijd van de nieuwe satel liet is 94 minuten. „Ontdekker XV" is maximaal 760 km en minimaal 209 km van het aardoppervlak verwijderd. Na de zeventiende omwenteling zal de ruimtecabine boven het Noordpoolge bied worden uitgeworpen. Een woordvoerder van de luchtmacht heeft meegedeeld dat „Ontdekker XVI" wellicht volgende maand zal worden ge lanceerd en misschien een aapje zal be vatten.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1960 | | pagina 1