Gunstig onthaal
voor R.T.C. in
Nog
van plan
Congo
geen zekerheid over
houding van TSJOMBE
K
Hachelijk avontuur
rii mmmm-.C
Eyskens nieuwe programma
stelt ernstig teleur
Dit jaar geen
talentelling
Drie regeringen
en geen bestuur
Geen basis
voor gesprek
Crisis in België nog niet bezworen
Onderhandelin
gen in Genève
hervat
1
W ?1L Ié&mi
m
Kernproeven
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1960
PAGINa.
LEOPOLDSTAD, 28 september
(A.F.P., Reuter, U.P.I.) Het
initiatief van de Congolese „ster
ke man", Moboetoe, om een ron-
BUITENLANDSE
KRONIEK
de-tafelconferentie te beleggen
tussen de diverse politieke leiders
van het land heeft een gunstig
onthaal gevonden. Zowel Loe-
moemba als diens „opvolger"
Ileo hebben verklaard dat ze er
gaarne aan zouden deelnemen.
Over de houding, welke de Ka-
tangese regeringsleider Tsjombe
zal aannemen bestaat nog geen
zekerheid. Tsjombe heeft laten
weten, dat hij weliswaar voelt voor
samenwerking met de andere
delen van Congo, maar dan zou
den de rechten van Katanga niet
mogen worden aangetast. Met
klem noemde Tsjombe Katanga
een „souvereine staat". Eerder
had hij al te kennen gegeven, niet
met Loemoemba te willen praten.
ONTREDDERING
- 1 Wi-
kalmeert
zonder slaap te verwekken
HOOCSTE TIJD
Meester-schenkers
Bosch levensmiddelenbedrijf analyseert de koffiegeur -
250 verschillende componenten - Moes met appel-
smaak... onverkoopbaar I
(Van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, 28 september Met een paar weken vertraging op
het oorspronkelijke tijdschema is de Belgische Kamer van Volks
vertegenwoordigers gisteren in bijzondere zitting bijeengekomen om
kennis te nemen van premier Eyskens' nieuwe regeringsprogram.
Naar de vrij algemene indruk in de parlementaire wandelgangen
heeft de premier diep teleurgesteld. De kern van het program was
sedert Eyskens' verklaring voor de pers, op 31 augustus, reeds be
kend. Behalve de voor de Vlamingen verheugende verklaring dat de
talentelling van de tienjaarlijkse volkstelling zal worden gescheiden,
hetgeen hierop neerkomt dat men dit jaar geen talentelling hou
den zal en dat de Frans-Nederlandse talengrens vermoedelijk defini
tief zal worden bevroren heeft de premier gisteren daar weinig
of niets nieuws aan toegevoegd. Het was opgewarmde soep, waaraan
zelfs de flinke scheut „ketch up" ontbrak om het oudbakken geval
weer smaak te geven.
„UITSTEL VAN EXECUTIE"?
Imponerend werk
Pupillen van Brand
Zou de premier'van de Sovjet-Unie,
Khroesjtsjev, vorige week bij het
uitspreken van het woord ^drie
manschap" niet een ogenblik gedacht
hebben aan zekere gebeurtenissen van
nog geen acht jaar geleden. Hij heeft
in de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties gesuggereerd, dat de
werkzaamheden van het secretariaat-
generaal van de V.N. te zwaar en te
veelomvattend zijn om door één man
vervuld te worden. De taak zou ver
deeld moeten worden over drie perso
nen. Maar in Khroesjtsjev eigen land,
de Sovjet-Unie, heeft het experiment
van een driemanschap toch niet vol
daan. Toen Stalin in maart 1953 over
leed, werd de eenhoofdige dictatuur
aanvankelijk vervangen door een zoge
naamd collectief leiderschap, waarvan
Malenkov, Molotov en Behia de topfi
guren waren. Maar deze „troika" heeft
niet lang bestaan. Beria werd door zijn
kameraden vermoord, en later, toen
Khroesjtsjev de macht in handen had
gekregen, werden ook Malenkov en Mo
lotov naar de achtergrond geschoven.
Khroesjtsjev heeft het intussen nog eni
ge tijd geprobeerd met een tweeman
schap, maar Boelganin heeft hij ten
slotte ook weten weg te werken. Hoe
op het ogenblik de machtsverhoudingen
in Moskou liggen, is buiten de muren
van het Kremlin aan niemand met ze
kerheid bekend, maar men kan toch
veilig constateren, dat Khroesjtsjev op
het ogenblik wel
een zeer grote per
soonlijke macht
heeft, en dat men
van een collectief
leiderschap niet
veel merkt. Het is
dan ook opmerke-
lijk, dat nu juist
Khroesjtsjev, die in zijn eigen land voor
stander blijkt te zijn van éénmansbe-
leid, de dagelijkse leiding van de V.N.
aan een driehoofdig secretariaat wil
toevertrouwen.
hroesjtsjev heeft de eis gesteld,
dat de drie leden van het door
hem voorgestelde V.N.-secreta-
riaat slechts éénstemmig besluiten mo
gen nemen. Nu zou het secretariaat vol
gens de Russische premier moeten be
staan uit een vertegenwoordiger van de
„kapitalistische" wereld, een van de
communistische, en een van de neutra
le. Khroesjtsjev wil dus weer een recht
van veto, zoals de Sovjet-Unie dat reeds
bezit in een ander V.N.-orgaan, de Vei
ligheidsraad. Toen vijftien jaa,r geleden
het Handvest van de Verenigde Naties
werd opgesteld, kwamen de oprichters
van de V.N. overeen, dat alle beslui
ten van de Veiligheidsraad, voorzover
die niet betrekking hadden op proce-
durekwesties, goedgekeurd moesten
worden door zeven van de elf leden,
terwijl alle permanente leden in ieder
feval vóór gestemd zouden moeten heb-
en. Artikel 27 van het Handvest, waar
in deze bepaling is vervat, heeft heel
wat narigheid veroorzaakt. De Russen
hebben van het begin af aan dit arti
kel misbruikt om de Veiligheidsraad,
die werd opgericht om ,,de internatio
nale vrede en veiligheid" te handhaven,
volkomen lam te leggen. In de bijeen
komsten van de Veiligheidsraad waren
de veto's niet van de lucht, en in geen
van de na-oorlogse gevallen van werke
lijke bedreiging van de internationale
vrede heeft de raad (met uitzondering
van de kwestie-Korea) ook maar één
nuttig besluit kunnen nemen. Terwijl
alle Westerse leden van de V.N. nu
juist van het ellendige artikel 27 af
zouden willen, doet Khroesjtsjev het on
gehoorde voorstel het Handvest van een
nieuwe veto-mogelijkheid te voorzien,
waardoor niet alleen de Veiligheids
raad, maar ook de Algemene Verga
dering tot machteloosheid gedoemd zou
zijn.
Khroesjtsjev heeft vervolgens het
fantastische voorstel gedaan om
alle „koloniale landen" onmiddel
lijk onafhankelijk te doen worden. Als
de Russische premier over koloniën
spreekt, denkt hij slechts aan gebieden
die bestuurd worden door Westerse mo
gendheden. Hij sluit zijn ogen voor het
feit, dat bijvoorbeeld de voornaamste
traditionele Westerse „koloniale mo
gendheden" sinds de oorlog de vrijheid
hebben gegeven aan een groot aantal
gebieden waarover zij tot dan toe het
beheer hadden. Terecht heeft ook de Ca
nadese premier, Diefenbaker, opge
merkt, dat niet minder dan veertien
voormalige koloniën in deze zitting van
de V.N. als onafhankelijke landen tot
de volkerenorganisatie zijn toegelaten.
Khroesjtsjev spreekt nog in verouder
de Leninistische termen over het „ko
lonialisme en imperialisme" van de
„kapitalistische" mogendheden van het
Westen, terwijl in feite het tijdperk van
het Westerse „kolonialisme" en „impe
rialisme" al lang voorbij is. Het is eed-
ter de Sovjet-Unie zelf die zich na de
oorlog tot een ware kolonialistische en
imperialistische mogendheid heeft ont
wikkeld. Wat is de na-oorlogse expansie
van Moskou in Oost-Europa anders dan
imperialisme, en kan men de satelliet
staten niet betitelen als koloniën van de
Sovjet-Unie?' Terwijl de Westerse staten
de onafhankelijkheid schenken aan het
ene overzeese gebiedsdeel na het an
dere, weigert Rusland de onafhankelijk
heid aan de „kolonie" Hongarije en lijft
Rood-China Tibet in bij het rijk van
Peking. En nauwelijks heeft België
Congo de onafhankelijkheid geschonken,
of Moskou probeert er weer een kolo
nie van te maken, welk plan overigens
door het resoluut optreden van Ham-
marskjöld verijdeld werd, hetgeen de
leider van de V.N. de woede van
Khroesjtsjev op de hals heeft gehaald.
De voorstellen van de Russische pre
mier in de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties bieden geep en
kele basis voor een gesprek tussen Oost
en West over een vermindering van de
spanningen in de wereld. Khroesjtsjev
heeft zich kennelijk niet de minste
moeite willen geven om aan de opvat
tingen van het Westen over het behoud
van de wereldvrede ook maar enigszins
tegemoet te komen.
Moboetoe heeft inmiddels reeds over
al uitnodigingen laten bezorgen voor de
conferentie ook aan Tsjombe, wiens
persoonlijke veiligheid hij in Leopold-
stad wil garanderen. „Als Tsjombe niet
komt", aldus de „sterke man" „ga ik
hem in Katanga halen." Over Loemoem-
ba's bereidheid tot onderhandelen zei
Moboetoe: „Ja, als Loemoemba maar
premier kan blijven, wil hij overal mee
instemmen." Aan het opperbevel van de
V.N.-troepen in Congo heeft Moboetoe
het ultimatum gesteld, dat men tot 31
december van dit jaar de tijd heeft om
de Ghanese en Guinese troepen naar het
kamp Leopold II terug te trekken. Mo
boetoe ontkende, dat hij de ambassades
van Ghana en Guinee zou hebben uitge
weken.
Een woordvoerder van de V.N. heeft
gisteren te Leopoldstad verklaard dat
het hoofdkwartier der Ghanese troepen
ontevreden is over hot gedrag van een
jeugdige Ghanese officier, „die van te
grote dienstijver heeft blijk gegeven,
toen hij besloot Loemoemba twee dagen
geleden bij een tocht door Leopoldstad
een aantal Ghanese soldaten mee te ge
ven om hem te beschermen."
De woordvoerder zei ook, dat een on
derzoek is ingesteld naar het incident
van maandag, waarbij aanhangers van
Loemoemba twee jeugdige leden van
Moboetoe's „Raad van Commissaris
sen" hebben mishandeld, toen deze het
regeringsgebouw wilden binnengaan,
waar de raad zijn werk verricht.
Volgens de woordvoerder waren op
post staande Ghanese V.N.-militairen
niet in actie gekomen, omdat alles voor
bij was voordat hun bevelvoerende offi
cier een meerdere had kunnen raadple
gen.
Opnieuw is van officiële V.N.-zijde
een triest licht geworpen op de ontred
dering, waarin Congo verkeert. Sture
Linner, een Zweed en de technisch lei
der van de V.N.-actie voor burgerlijke
hulpverlening in Congo, heeft tijdens een
persconferentie in Leopoldstad verklaard
dat, wanneer er geen verandering komt
in de huidige gang van zake-n, bepaalde
delen van het Congolese economische
leven binnen enkele weken ineen zullen
storten. Hij noemde in dit verband de
koffieplantages in de provincie Kivoe.
ommander J. E. Davis van ds
Amerikaanse marine heeft een
hachelijk avontuur overleefd,
dat precies zeven minuten in beslag
nam. Tijdens marine-oefeningen van
de N.A.V.O. voor de kust van Schot
land zou hij in een marine-vliegtuig
van het typ-. F8V-1 Crusader op
stijgen van het Amerikaanse vlieg-
dekschip „Shangri La". Vermoedelijk
als gevolg van een defect in de ver
binding tussen vliegtuig en katapult
werd het toestel van Davis tijdens de
start naar rechts geslingerd. Het
rechter-achterwiel van de Crusader
kwam het eerst naast het vliegdek
terecht en bijna rechtstandig dook het
vliegtuig in zee, de staart het eerst.
Korte tijd bleef de machine naast hei
vliegdekschip drijven. Commander
Davis zag pas kans zich uit zijn toe
stel los te maken, toen de Crus ader
reeds onder de golven was verdwe
nen. Hij kwam weer boven en werd
precies zeven minuten na het ongeluk
door een helikopter uit het water
opgepikt. Drie minuten daarna was
Advertentie
Zij zijn door de Belgische eigenaars ver
laten en wanneer er niet snel wordt in
gegrepen, zullen de koffietuinen door
ziekten onder het gewas en verwaarlo
zing kunnen worden afgeschreven.
„De voornaamste moeilijkheid is dat
er in Congo geen stabiele regering is,
waarmede de V.N. overeenkomsten kun
nen sluiten en die machtiging kan geven
voor het verlenen van technische V.N.-
hulp", aldus Linner, die daarop een uit
eenzetting gaf van de vraagstukken,
waarvoor de volkerenorganisatie zich
ziet gesteld, doordat zij te maken heeft
met drie, elkander bestrijdende Congole
se regeringen.
Linner noemde als voorbeeld het aan
bod van Marokko, om een Congolese
medische eenheid op te leiden. „De Ma
rokkanen hadden van hun kant het nodi
ge verricht en de V.N. had de Congolese
kandidaten uitgezocht. Doch wij hebben
geen Congolese autoriteit kunnen vinden
die bereid was de machtiging te onder
tekenen, die deze Congolezen in staat
zou stellen naar Marokko te vertrek
ken", aldus Linner. Hij voegde hieraan
toe, dat de V.N, de Congolese leiders in
dergelijke zaken niet kon passeren. Wel
had zij rechtstreeks, ten koste van twee
miljoen dollar, bestrijdingsmaatregelen
genomen, toen er berichten waren bin
nengekomen over het uitbreken van bu-
bonenpest en pokken.
De leider van de V.N.-hulpverlening
op burgerlijk gebied legde er de na
druk op dat het de „hoogste tijd" is,
dat de Congolese leiders „zich van hun
verantwoordelijkheid bewust worden,
hun politieke twisten laten rusten e<n
aandacht gaan wijden aan de steeds
verder om zich heen grijpende ellende
in hun land."
Hij sprak ook over de „wanhopige op
roepen om hulp", die uit het gehele
land worden ontvangen en over de te
leurstelling over het niet kunnen verle
nen van bijstand, omdat er geen Congo
lese organisaties bestaan, via welke de
hulpverlening zou kunnen worden geleid.
„Wij zouden daadwerkelijk met de eco
nomische opbouw van Congo kunnen be
ginnen, wanneer wij de daartoe noodza
kelijke medewerking van de plaatselijke
Congolese autoriteiten zouden verkrij
gen", aldus besloot Linner.
hij in de ziekenboeg, waar hij werd
behandeld voor de enige verwonding,
die hij had opgelopen: een schram
metje aan zijn linker elleboog.
Soldaat J. A. Warren uit Florida
had de tegenwoordigheid van geest
het drama te fotograferen, met een
Fairchild K-20 camera:
1. De Crusader wordt bij de start
naar rechts geslingerd.
2. Het vliegtuig drijft enige tijd naast
het vliegdekschip. Davis kan zich
pas bevrijden, als zijn toestel ge
zonken is.
3 Commander Davis wordtin de
ziekenboeg verzorgd.
De geur van een kopje koffie
wordt bepaald door meer dan
250 verschillende componenten,
waarvan sommige voorkomen in een
concentratie van minder dan één per
miljoen delen. Deze feiten zijn aan
het licht gekomen in de researchaf
deling van het derde fabriekscom
plex van De Gruyter dat vandaag
in Den Bosch-west officieel is geo
pend. Het nieuwe complex ter
grootte van 23.100 m2 omvat be
halve de research- en ontwikkelings
afdeling een modern geoutilleerde
drukkerij en verpakkingenfabriek.
werkplaatsen voor machinebouw, een
technische bedrijfsschool en een gara
ge voor het onderhoud van de 35
trekkers en 59 opleggers en de 45 per
sonenauto's die het Bossche levens-
middelenbedrijf op de weg heeft.'
In de nieuwe researchafdeling be
schikt men sedert een jaar over Ne
derlands eerste capillaire gaschroma-
tograaf, een apparaat dat aan een
hoeveelheid van één honderdduizend
ste gram voldoende heeft om een
analyse te kunnen geven. Het is o.a.
een hulpmiddel bij het streven naar
het verbeteren van de oploskoffie, die
eens hetzelfde aroma zal krijgen als
de filterkoffie van versgemalen bo
nen. Dat men met dit streven al re
sultaten heeft geboekt, hebben de
chromatogrammen in het laborato
rium al uitgewezen, toen de mense
lijke fijnproevers en beroepsgeursnui-
vers nog geen verschil gewaar wer
den. Dat de menselijke reuk- en smaak-
zintuigen zich niet kunnen meten met
de nieuwste chemische apparatuur,
is' geen schande als men weet, dat
zelfs de zijderupsen zich met be
schaamde kaken hebben afgewend.
Waarbij u dan natuurlijk ook even
moet weten, dat men een tijdlang
met deze diertjes heeft gewerkt om
dat ze zo hyper-gevoelig waren voor
geuren.
De researchafdeling is er niet al
leen in geslaagd om vast te stellen,
dat er uit een (goed) kopje koffie
minstens 250 geurige componenten
opstijgen, men heeft er zelfs al hon
derd van kunnen analyseren. Mis
schien vindt men er te zijnertijd nog
wel honderd bij, maar een synthetisch
bakje koffie zal ons voorlopig
bespaard blijven, want de natuur
laat zich nooit helemaal doorgronden.
Dat men toch met grote ijver blijft
speuren houdt vooral verband met
het zoeken naar betere produktiesys-
temen. Tot voor kort deed men in
de voedingsmiddelenindustrie nog niet
veel meer dan keukenwerk in het
groot: meer gemechaniseerd en op
grote schaal deed men in de fabriek
wat de huisvrouw ai generaties lang
in de keuken had gedaan. Dat wer
ken in het groot gaf soms zelfs gro
te moeilijkheden, omdat het systeem
dat de huisvrouw toepast bij het be
reiden van voedsel in een pan, niet
zomaar gevolgd kan worden als het
om grote hoeveelheden in een ketel
gaat: een normale paninhoud raakt
vrij gelijkmatig op temperatuur en de
bodem wordt verwarmd, maar bjj
een ketel gaat dit meestal niet op.
Maar ook als de bereiding wél vlot
loopt, is research van belang. In
veel gevallen weet men nog altijd niet
welke processen 'zich bjj die berei
ding eigenlijk afspelen. Als men dit
eenmaal achterhaald heeft, blijkt soms
dat men die processen op een an
dere, veel doelmatiger manier te weeg
kan brengen, waarbij tevens het ver
lies aan vitamine en geurstoffen tot
een minimum gereduceerd wordt. Dat
men in zulke gevallen overigens voor
merkwaardige problemen kan komen
te staan is gebleken, toen men erin
slaagde om in bliksemtempo appel
moes te bereiden. In één minuut vol
trok zich het hele proces van appels
tot moes, maar de geproduceerde ap-
pelmoes was onverkoopbaarom
dat ze te veel naar appels smaakte.
Er was zo weinig geur en smaak ver
loren gegaan, dat de consument de
vertrouwde smaak van appelmoes
niet meer terugvond
Volgende week woensdag heeft
kers", slijterslwijnhandelaren, die
ons land vijf „meester-schen-
die dag in Breda opgenomen worden
in de „Conseil des échansons a Paris"
Hier ontleedt men koffiegeur
lllllllllllllllllllllllllllllltilllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllHllllllllllllIHHIHIIIIIIIHIIHIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIllllllllIHHIIIIIII
Bij het program van 31 augustus ver
geleken, betekent de regeringsverkla
ring van gisteren in zeker opzicht
zelfs een achteruitgang. Vier weken
geleden had Eyskens een drastische sa
nering van het financieel beleid in
uitzicht gesteld: in totaal zou men
tien miljard op de uitgaven bezuini
gen en de fiscale ontvangsten moesten
met zes miljard franc worden ver
meerderd. Met dit doel verklaarde Eys
kens dat het staatslngrijpen ten
voordele van deflcitaire sectoren zoals
de gemeentefinanciën, de spoorwegen,
de steenkolenn ij verheid en de, sociale
zekerheid zouden worden verminderd.
Ook in het defensiebudget en de uit
gaven voortvloeiend uit het schoolpact
wilde Eyskens het mes zetten. Op de
ze beginselen is de premier niet terug
gekomen. Maar, hoe hjj de fiscale in
komsten precies verhogen wil en in
welke mate de veroordeelde sectoren
aan de operatie-Valbijl zullen ten of
fer vallen, is voor het parlement van
daag nog even duister als voorheen.
Naar verluidt is van de zijde der
christelijke vakbonden verzet gerezen
tegen Eyskens' voornemen om de ziekte
verzekering en het regime van de
werkloosheidsvergoeding te hervor
men. Dit verzet kan Eyskens niet zon
der meer negeren, want op de steun
van de christelijke democraten is zijn
regeringsmeerderheid gebouwd. Ander
deels door de leiding van de Christe
lijke Volkspartij terecht de aandacht
erop gevestigd, dat de regering aan het
schoolpact niet raken mag zonder over
leg met de socialisten, de derde mede
contractant van het twaalfjarige
schoolbestand. Met de oppositie zal
men derhalve moeten praten. En ten-
slotte blykt ook in de schoot der rege
ring geen eensgezindheid te bestaan
aangaande de w^jze waarop men de
voorgenomen bezuinigingen over de ver
schillende departementen verdelen zal.
Premier Eyskens heeft gisteren
meegedeeld, dat hij vermoedelijk in
de helft van oktober en in ieder geval
nog voor het onderzoek der begroting
het parlement zal verzoeken een
ontwerp van wet goed te keuren waar
in te zelfder tijd de saneringsmaatre
gelen en de verhoging der belastingen
concreet zullen vervat zijn. Er resten
Eyskens dus nog een goede veertien
dagen om de vragen waarop hij giste
ren onvermijdelijk het antwoord schul
dig moest blijven te beantwoorden. In
dat opzicht sprak men gisteren in de
Wetstraat van „uitstel van executie".
Het is eigenlijk weinig waarschijnlijk,
dat de meerderheidspartijen vandaag
of morgen wanneer de regeringsverkla
ring in stemming wordt gebracht,
Eyskens hun vertrouwen zullen weige
ren. In haar actuele vorm is deze ver
klaring eigenlijk te onduidelijk om er
over te struikelen. Maar wanneer de
regering over een paar weken con
crete bezuinigingsmaatregelen en ver-
GENEVE, 28 sept. (U.P.I.) Na
een reces van vijf weken zijn gisteren
te Genève de besprekingen over een
stopzetting van de kernproeven hervat.
Aan deze besprekingen wordt deelge
nomen door Engeland, de Verenigde
Staten en de Sovjet-Unie. Zij worden
gehouden in het Palais des Nations. De
bespreking die gisteren begon is de
247ste in de reeks. De Britse afvaardi
ging wordt geleid door Sir Michael
Wright, de Amerikaanse door Charles
C. Stelle en de Russische door Semjon
Tsarapkin. De Amerikaanse delegatie
leider ls eigenlijk James Wadsworth,
doch hij heeft de leiding gekregen
over de Amerikaanse afvaardiging in
de Verenigde Naties en daarom treedt
zijn plaatsvervanger in Genève als
delegatieleider op.
en dan de titel mogen voeren van
Maitre Échanson.
Het doel van deze broeder
schap, die sinds kort ook een Neder
landse sectie, heeft, is de reputatie
en de kwaliteit van de goede
wijn te beschermen. Het Franse hof
kende vroeger ook „meester-schen
kers", kundige lieden die voor de wij
nen zorgden en het beheer over de
kelders voerden. De huidige „Maitres
échansons" staan niet in dienst van
Zijne Majesteit de Koning, maar in
die van Zijne Majesteit Het Publiek.
De plechtige benoeming tot mees-
ter-schenker geschiedt in het Bredase
stadhuis. Er worden dan ook enige
compagnons in de brooderschap ge-
introniseerd, n.l. de burgemeester
van Breda, mr. dr. R. M. A. A. Geul-
jans en de schrijvers Bertus Aafjes,
Henri Knap en Edmond Nicolas.
Langzaam maar gestaag vordert
de restauratie van de Nijmeeg
se Sint-Stevenskerk, slachtoffer
van het ruïneuze bombardement, dat
de Keizer Karelstad 22 februari 1944
„per vergissing" trof. De machtige
tors van de toren, die van oudsher
het silhouet van Nijmegen bepaalde,
brak in tweeën; de kerk veranderde
in enkele ogenblikken in een troos
teloze puinhoop, waarvan slechts de
muren met gapende wonden over
eind bleven staan. Toen die van Nij
megen weer een beetje op adem wa
ren gekomen herstelden zij eerst de
toren, eigendom van de gemeente. In
1953 al stak de herbouwde toren weer
in vroegere luister boven de gehaven
de stad uit, als een trots symbool van
Nijmeegs energieke aanpak van de
wederopbouw.
Met de restauratie van de kerk zelf
VATIKAANSTAD, 27 sept. (K.N.P.)
De H. Vader heeft mgr. Giuseppe
Mojoli, reeds dertig jaren minutant bij
de Congregatie voor de Oosterse Ker-
ken, benoemd tot internuntius in Ethlo-
pië.
hoging van belastingen aan het parle
ment overleggen zal, kan de situatie
er anders uitzien.
De tragiek van Eyskens is, «lat deze
Leuvense econoom eerst thans de
moed heeft opgebracht om een sane
ringsplan te formuleren over de nood
zakelijkheid waarvan hij reeds veel
vroeger overtuigd moet zijn geweest.
Twea jaar geleden zouden de meerder
heidspartijen het zonder verzet heb
ben onderschreven: de liberalen omdat
zij steeds een zuinig beheer hebben ver
dedigd, en de christelijke democraten
omdat er op dat ogenblik geen enkel
alternatief voor een CVP-liberale coa
litie voorhanden was. Vandaag echter
zit in Eyskens' kleren kennelijk slijta
ge. Een sterke groep van zijn eigen
partij werpt kushandjes naar de oppo
sitie en wenst in de grond niets liever
dan de val var de regering. Het is
niemand ontgaan, dat, na afloop van
Eyskens verklaring, vele CVP-ers
slechts met de toppen der vingers heb
ben geklapt. En evenmii is onop
gemerkt gebleven, dat CVP-voorzitter
Lefèvre met de armen gekruist on
verschillig voor zich uitstaarde. Een
toevallige mijmering of een veroorde
ling?
Is men nu al meer dan tien jaren be
zig. Steen voor steen, lei voor lei,
van fundament tot daklijst wordt de
kerk gerestaureerd. Voor wie het
edel ambachtelijk handwerk een
goed hart toedraagt is de restauratie
van de Nijmeegse Sint-Steven een im
ponerend stuk arbeid, dat diepe be
wondering afdwingt. Hier in de stilte
van het Sint-Stevenskerkhof eens
per week op maandagochtend verbro
ken door de traditionele „luizenmarkt"
viert het bijna uitgestorven hand
werk nog schone triomfen. Ambach
telijk vakmanschap en artistiek ge
duld werken hier met tijdloze zorg
aan zwierige details. Wie langs de
steigers omhoog klimt tot in de nok
van de gewelven, vindt er gebeeld
houwde lijsten, die waarschijnlijk
nooit meer een mensenoog zal aan
schouwen, als eenmaal het mastbos
van steigerpalen is verdwenen. Het is
met even veel zorg nagemaakt als
de meer in het oog springende details.
Steen voor steen, ornament na orna
ment wordt opnieuw gehakt en sa
mengevoegd tot een kostelijk monu
ment. Het dak een complex van
daken, dakjes en dakkapellen is
lei na lei gedicht. Dc zuiderkapel is
weer in gebruik en dezer dagen is
ook de noorderkapel voor het kerk
volk open gesteld. Maar de kerk is
van zo immense afmetingen, dat de
restaurateurs nog voor jaren werk
hebben. Een kostbare, miljoenen ver
slindende arbeid, waarin rijk en pro
vincie de hervormde gemeente van
Nijmegen belangrijk steunen.
De kerk, waarvan de oudste ge
deelten terugvoeren tot het jaar 1254,
was er ook vóór de restauratie al
erbarmelijk aan toe. De restauratie
wordt voortreffelijk uitgevoerd en
daarbij wordt vooral ook getracht om
de verschillende bouwperioden en stijl
verschillen op duidelijke en verant
woorde wijze tot uitdrukking te bren
gen. Het resultaat van dit streven
openbaart zich bijzonder opvallend
aan het inwendige, waar vele interes
sante details van de Romaanse kerk
voor de dag zijn gekomen. Hoe lang
de restauratie nog zal duren? Wie
puinhopen van kerken restaureert in
een omvang als de St.-Steven luistert
niet naar de kwartieren, die het klok-
kespel uit de toren strooit. Hij rekent
in lange reeksen van jaren.
In Museum Klingspor te Offen
bach am Main wordt tot 20 no
vember een tentoonstelling gehou
den over letter-boek-affiche onder de
titel „Holland 1960". Nederland heeft
altijd een goede naam in het buiten
land gehad op het gebied van de ty
pografie en cailigrafie; in de afge
lopen zomer mochten wij daarvan op
nieuw getuige zijn, toen de grote ex
positie „Gedrukt in Nederland" in
het Rijksmuseum te Amsterdam een
wapenschouw gaf van het Nederlands
vermogen op dit gebied. De fakkel
wordt kennelijk goed doorgegeven,
want Chris Brand en zijn leerlingen
van de Academie voor Beeldende
Kunsten Sint Joos te Breda in de
Koninklijke Academie voor Kunst en
Vorm/geving te 's Hertogenbosch heb
ben met hun tentoongesteld werk
daar de bewondering van Duitse,
Zwitserse en Engelse ontwerpers ge
wekt.
Het is verheugend te vernemen, dat
naast typografische en calligrafische
ontwerpen van o.a. Jan van Krimpen.
S. H. de Roos. Werkman, Sandberg
e.a. de werkstukken van de eerste
jaars (Cailigrafie) en van de tweede-,
derde- en vierdejaars (lettertekenen)
zogezegd de hope des vaderlands
zeer de aandacht trekken. Caili
grafie omvat ritmische schrijfoefenin
gen en experimentele „lijntr&kkerij".
Dat klinkt wel oneerbiedig, maar is
zo niet bedoeld. Deze oefeningen zijn
noodzakelijk om te leren zien, om
vaardigheid te krijgen, een basis voor
de latere ontwikkelingen. Wij weten
uit onze eigen omgeving, dat er zeer
leuke en fraaie resultaten mee zijn te
bereiken; lettertekenen omvat han
delsmerken, vignetten, randschriften
enz.
Cailigrafie wordt te Breda en te
's Hertogenbosch alleen gegeven in
het eerste studiejaar voor algemene
vorming. Dit in tegenstelling tot Duits
land en Zwitserland, waar de leerlin
gen zes jaar de schrijfklas kunnen vol
gen om later het verworvene toe te
passen in boek en grafiek. De ten
toonstelling werd geopend door de
heer Menke, consul generaal voor Ne
derland te Frankfurt am Main. On
der grote belangstelling. Vooral het
werk van b^ide academies werd on
der de. loep genomen. De moeite van
het vermelden waard!
Doorlopend is er grote belangstelling
voor het werk van de leerlingen.
