leven in het tijdperk
de KUNSTSTOFFEN
We
van
Macro-Plastic I960geeft
hiervan suggestief beeld
W
portret van een luchtreder
H
De vogels van
mijnheer Dupont
Van emmer tot spoorwagon
Anthony van Kampen schreef
een aanvaardbare biografie
sïïïï, s
zitten artifort
artifort
artifort
artifort zitten
n.u
EEN RUIGE, NIETS EN NIEMAND ONTZIENDE
FIGUUR MET VOOR- EN TEGENSTANDERS
IS.
DE FABELWERELD
De roep van het veen
NIEUWE ROMAN
VAN COR RRUïN
GEMEENTE DORDRECHT
10
ZATERDAG 15 OKTOBER 1960
PAGINA 11
HH
Een forse, breedgeschouderde gestalte; een
markant, ietwat gebogen gezicht, waarin de
koele, staalharde blauwe ogen sterk domine
ren; de grimmige lijn van de stijfgesloten lippen
duidt op drift en ongeduld, diepe rimpels en groe
ven getuigen van veel verdriet en enorme span
ningen. Het laatste portret van een man, die Ne
derland kent als een nationale held: dr. Albert
Plesman. Hij startte in 1919 met het indrukwek
kende avontuur van de K.L.M., maakte uit niets
een wereldvermaard bedrijf en herhaalde deze
historische krachttoer na de oorlog, toen er van
zijn levenswerk niet veel meer over was dan één
trieste puinhoop. Zijn dood in de laatste nacht van
1953 bracht algemeen ontsteltenis teweeg. De her
innering aan deze luchtvaartpionier bij de gratie
Gods leeft voort in woord en beeld. Aan de zoom
van de Scheveningse Bosjes, op een helaas weinig
spectaculair punt, verheft zich machtig en impo
sant de in brons gegoten expressie van Mari An-
driessen, de massieve, omhoog kijkende reus met
het omgekrulde jasje. En thans, bijna zeven jaar
na het overlijden, is er de biografie, in opdracht
geschreven door Anthony van Kampen, de of
ficiële - mag men wel zeggen - door het initiatief
en de uiteraard belangrijke steun van de K.L.M.
zelf.
De auteur uit Bergen kreeg gegevens uit gesprek
ken met nabestaanden, vrienden, kennissen, mede
werkers, relaties. Hij had de beschikking over een
berg documentatie - door onder-directeur en hoofd
public relations, de heer Rein Vogels, voortdurend
op gewenste hoogte gehouden - voor het uitschrij
ven van een levensverhaal, dat enerzijds zeer aan
trekkelijk leek door een lawine van bewogen de
tails, gebeurtenissen, hoogtepunten, tegenslagen en
controversen, anderzijds grote moeilijkheden met
zich meebracht om een even vreemde als unieke mens uit te tekenen,
een ruige, niets en niemand ontziende figuur, die naast tal van aan
bidders ook felle tegenstanders kende; mensen, die zijn bloed wel
konden drinken.
Ondergetekende deelt mede, dat op
VRIJDAG 21 OKTOBER I960
ter beurze van Amsterdam
de verhandeling zal aanvangen van
nominaal f 5.000.000.-
4 V4 40-jarige obligaties I960
in stukken van nominaal f 1000.- aan toonder
ten laste van de
Amsterdam, Tesselschadestraat 12
's-Gravenhage, Noordeinde 41
(V
(Van onze Utrechtse redacteur)
e leven in het tijdperk van de
kunststoffen, waarvan de van
19 tot 26 oktober in de Jaar
beurshallen te Utrecht te houden ten
toonstelling „Macro-Plastic 1960" een
suggestief beeld belooft te geven. Wij
kunnen het in het dagelijks leven bijna
niet meer zonder plastic stellen. Deze
wonderstof heeft op technisch en eco
nomisch gebied een radicale omwente
ling teweeggebracht. Er is schier
geen terrein van het maatschappelijk
leven, waar dit moderne materiaal niet
zijn Invloed heeft doen gelden.
Ook op het terrein van de schone
kunsten, inzonderheid op dat van de
beeldende kunsten? Het antwoord daar
op te weten, is bijzonder interessant
e.n ongetwijfeld zijn er kunstenaars, die
voor hun scheppingen van kunststoffen
gebruik maken. Zo bestaat er een knap
meisjeskopje van Anneliese Römer, ge
goten uit polyesterhars.
Teneinde een overzicht te krijgen hoe
ver de mogelijkheden hier reiken, heeft
het organisatie-comité van „Macro-
Plastic 1960" een aantal jonge Neder
landse kunstenaars uitgenodigd werken
in te zenden.
Zo zal in Hal C, waar de voorlichting
haar plaats krijgt, een aantal kunst
werken, uit kunststoffen vervaardigd,
feëxposeerd worden, o.a. van de
eeldhouwer S. F. W. A. Kat uit Zeist,
de beeldhouwer Paul R. Kingma uit
Amersfoort, de schilder-graficus Jos.
I. M. Jansen uit Rotterdam, van de
kunstenaars J. A. Bakken en Katinka
Schouten uit Amsterdam en mevrouw
S. Krosch uit 's-Gravenhage.
Hoe reeds lang grote industrieën
voor allerlei constructies gebruik ma
ken van kunststoffen en deze voor de
fabricage van allerlei huishoudelijke ar
tikelen „burgerrecht" hebben verkre
gen, moge bekend zijn, de voorbeelden
daarvan op de tentoonstellingen zullen
nog menigeen verrassen.
Toen na de oorlbg kunstharsen zeer
geschikt bleken te zijn om er middel
grote series van enkele produkten uit
te vervaardigen, vonden polyester on
derdelen reeds spoedig hun weg in de
rijtuig- en bussenbouw van Werkspoor
te Utrecht In haar eigen stand op
„Macro-Plastic 1960" wordt een inte
ressant beeld gegeven van het toene
mende gebruik van dit moderne mate
riaal, wat begon met enkele accessoi
res tot van polyester een volledig zeil
jacht en een carrosserie werden gefa
briceerd. Aanvankelijk werden b.v. be-
?chermkappen, wielbakken, plafondpla-
rfn en betaaltafels voor de autobus
^blaakt. In de nieuwe treinstellen van
2® N.S. (met de z.g. hondeneus) wer-
?en ook reeds vele onderdelen, uit po
lyester vervaardigd, ingebouwd.
bij de start een goed jaar
produktie
geleden.
De belangrijkste toepassing van po
lyethyleen ligt in de fabricage van
film, die hoofdzakelijk voor verpak
kingsdoeleinden wordt gebruikt. In
de toekomst zullên in de landbouw en
bij de aanleg van wegen en de bouw
van huizen wellicht aanzienlijke hoe
veelheden polyethyleenfilm worden
verbruikt. Na film vormen de ge
bruiksartikelen, die voor een groot
deel in de huishouding worden aan
getroffen als emmers, teilen, schaal
tjes, maar °°k speelgoed, de belang
rijkste toepass'ng.
Het wordt ook steeds meer gewaar
deerd voor het maken van flessen,
vooral voor de kleinere soort, ten be
hoeve van kosmetische produkten, was
middelen e.d:
Middelgrote flessen, zoals voor melk,
azijn, wjjn en andere vloeistoffen, van
polyethyleen, zijn nog niet erg in zwang.
Wel wordt het meer en meer gebruikt
voor grote containers, drums en vaten.
,Een andere mogelijkheid is de toe
passing voor waterleidingbuizen, om
dat een dergelijke buis soepel is en als
een slang kan worden opgerold. Polye
thyleen is ook niet aan corrosie onder
hevig. Men brengt ook wel polyethyleen
als corrosie-werende laag aan op me
talen voorwerpen en metaalconstructies.
De Kon. Shell Groep is op de inter
nationale kunststof f enten toonstelling
aanwezig met een ultra-moderne stand,
waarvan het grondoppervlak meer dan
360 vierkante meter bedraagt.
Aardolis als grondstof
In de laatste 25 jaar is aardolie een
bijzonder belangrijke grondstof ge
worden voor een snel lemend aan
tal chemische produkten, waartoe o.m.
plastics, synthetische rubbers en kunst
harsen behoren. Voor 1959 schat men
dat de Europese petrochemische in-
het gepatenteerde Amerikaanse Dela
ware procédé uit polytheen vervaardig
de, naadloze vloeistofvc m, voorzien
van schroefsluitingen, getoond wor
den.
Met een gezamenlijke stand komen
ook uit Draka, Veritex en Polva. Dra-
ka Plastics brengt o.a. de omwente
ling op het gebied van verende ma
terialen:, Drakacel. Een voor Neder
land volkomen nieuwe kunststof, die
reeds op grote schaal toepassing vindt
als matras. Veritex toont de nieuwste
typen kunstleder, met de laatste ont
wikkelingen in prenten, kleuren en
kleurcombinaties. Polva, de oudste fa-
brikante in Nederland van buizen en
hulpstukken uit hard pvc, geeft voor
lichting en instructie omtrent de ver
verwerking van Polivoltbuizen voor elek
trische installaties, de Polisanitebuizen
voor waterleiding, afvoer en volpijpen,
de Polical gasbuizen en de Polibel
spreekbuizen.
Het Technisch „ureau Geveke en Co
demonstreert o.a. Lumic-verlichte
Advertentie
plafonds, die zowel de lichttechnicus
als de architect mogelijkheid bieden
een goede verlichting te combineren
met een estetisch verantwoorde plafond
afwerking.
Noury en Van der Lande komt voor
het eerst uit met een nieuw produkt,
Lucipal Extra, dat bijzonder geschikt
is voor de plamuur op polyesterbasis,
waardoor diverse problemen, zoals de te
korte levensduur van het hars-versnel
lermengsel nu opgelost zijn.
Ook machines voor het maken van
kunststoffen zullen in grote verschei
denheid ten toon gesteld worden. De
Wildmod Compagnie N.V., die reeds
kort na de tweede wereldoorlog de ver
tegenwoordiging van een groot aantal
toonaangevende buitenlandse fabrieken
verkreeg, verschijnt met spuitgietma-
chines, plastic-molens en droogkasten.
Vv.-x''V,." gfóg&ij
l
t&mma
Buizen van Draka plastic, hoewel ze een diameter van 200 mm hebben,
vanwege het lichte gewicht gemakkelijk te hanteren.
zijn
PLESMAN,
Dr. Albert Plesman, foto op de omslag
van het boek „Plesman, portret van een
luchtreder", dat bij C. de Boer jr. te
Hilversum verschenen is.
.Vooral
de belangrijke gewichtsbe-
toP'A'nK trad als een voorname fac-
werkenrvn£ren- Zo kon door het ver
ter in de d<5TrS 1 000
Fxpress^een" fTAnf
ongeveer 2 ton wordln^iferelkl Va"
Gaandeweg ging®" de constructeurs
on do verschillende ontwerp-afdelin-
e-en meer studeren op de mogelijkheden
va" dit materiaal, waarbij de verschil
lende laboratoria .voor ma teriaal-be-
teepassing^oselijkh|den^MAen^tSteeds
talrijker, te zyn, "ieLtnreft en het op-
wat de vormgeving betrette
vangen van zware belastmgen.
Aan de Ned. Radio Unie waar-
aantal reportagewagens ?e'®^'wfter
van de carrosserie geheel van P
Was.
Zeewaardip zeiljacht
Vo°r Amerika wordt thans eeIj?k,
^uitgevoerd voor een groot aantal
Polyester zeiljachten. De lengte va
_,®?e zeewaardige schepen bedraagt
uitn 9 meter, terwijl ze 130 (cm die.i
|te«en. In totaal voeren deze jachten
vierkante meter zeil. Behalve de
bedden, de deuren, de tafel en de kast
jes, is het gehele schip van polyester,
vfj nek is voorzien vai een anti-slip
a ^5 en een zee-railing.
e!A Produkten. in de afgelopen
zijn: koepels voor de
te Leiden en Utree t,
kolommen voor kleine gebouwen, drij
vers en boeien, containers, banken slag
bomen enz.
mDticCtlmieiden<?tP *et ',ebied van de
plastics van de Staatsmijnen, die met
drie ^drijven behoren
tot het ongeveer 13 jaar geladen onge
richte Ned Verkoopkantoor voor che
mische produkten N.V. op
toonstelling m een opvallende hoek-
stand met een vormgeving ontleend
aan enkele karakteristieke bouwele
menten uit de chemische industrie
zijn nog in volle ontwikkeling, r» pro.
duktie van caprolactam-grondstof voor
6e Ënkalon-nylongarens en Akulon-
Plastics die sedert de start in 1953
reeds enige malen is vergroot xai
als gevolg van de huidige verbouwing
tegen eind 1960 opnieuw meer dan ver
dubbeld zijn.
De polyetliyleenfabriek, 61e In het
voorjaar van 1959 de produktie van
Stamylan (gedeponeerd handelsmerk)
begon wordt thans uitgebreid. De ca
paciteit van deze fabriek ^^g®rd°°r
bp 25.000 ton per Jaar lY0™?® gL
bracht, d.i. meer dan drie maal de
gerust op een ivand, bekleed met Suwide een kunststof-
P t van de Helmondse Textielmaatschappij tekenen. Met een spons kan
alles weer verwijderd worden.
dustrie ongeveer - miljoen ton raffina-1
dery- en aardgas en 2 tot 3 miljoen ton
ruwe en geraffineerde olie verwerkte
voor de fabricage van chemische nro-
dukten.
De Chemische Werke Hüls heeft een
stand met een onder- en bovenverdie
ping in de Bernhardhal. Parterre "al
zich een zelfingerichte bioscoop bevin
den om de bezoeker zo efficiënt moge-
ïiik over het kunststoffenprogramma
deze industrie in te lichten. Op
hfiHe verdiepingen van de stand
i ctnf elementen verwerkt. Zo
t de vloer van de bioscoop uit syn
thetischerubber, die op. schuim-pvc>s
zyn
be-
waaruit ook het pla
fond van de
De verlichtingselementen
gelijmd, een^ gemaakt.
parterre
verlicnung^-"ol-fplaten verbor.
van polyvinylide-enchloride kan
lyvinylchloride gebruikt. Ent
zo doorgaan.
Een aantal vitrines en tonbanken
geven een overzicht van enke.le
te groepen gebruiksartikelen, wa
voor Hüls de grondstoffen levert. W
noemen Vestolen-emmers (van la°e"
druk polytheen), die uiterst zwaar be
last kunnen worden. Naast een em
mer die nieuw van de fabriek
komt, zal eenzelfde emmer prijken,
die reeds gedurende 10 méanden op
de vismarkt in de vissershaven van
Bremen voor het uitladen van vis is
gebruikt.
Van Leer en Verma exposeren in
hun gezamenlijke stand in de Bernhard
hal een geheel nieuw, uit polytheen ge-
b azer> vat, naar keuze geplaatst in een
vat T- waterbestendig triplex buiten-
ar. tevens zal er een reeks volgens
fiotvaMer+aoht. gebouwd door Werkspoor.
lJtsebmeor.
Tijdens een proefvaart op het
albo C. Kool heeft bij de Arbeiders
pers te Amsterdam De Fabelwe
reld doen verschijnen, een bloem
lezing uit de fabels zoals die overal
ter wereld en in alle tijden zijn ont
staan. Uit deze onmetelijke overvloed
kón in nog geen 200 blz. tekst uiter
aard slechts weinig worden overgeno
men. Uit wat in Indië en Afrika aan
fabellitteratuur aanwezig is. werd maar
weinig overgenomen. Het sprekende
dier uit die streken komt slechts een
enkele maal aan bod. De verzamelaar
heeft zich in hoofdzaak tot West-Europa
beperkt. Een enkele Rus en Amerikaan
zijn ook nog vertegenwoordigd maar in
hoofdzaak blijft Aesopus aan het woord
en zijn adepten: de Fransman Jean de
la Fontaine en diens wat minder be
kende en wat latere landgenoot Jean de
Florian. Voor Duitsland levert Lessing
een aantal dierverhalen, alsook Clau
dius Voor Nederland zijn het vooral
Cats Vondel, Goeverneur en Bilderdijk
die Kool ons voorschotelt. Wie met het
genre wil kennismaken zij De Fabel
wereld van harte aanbevolen. Hoe klein
de bloemlezing ook is, ze geeft een
ruime sortering dierverhalen m vers
vorm en proza. De zgn. Aesopische
fahels werden door de verzamelaar na
verteld Nederlandse auteurs zorgden
- al, vertalingen van buitenlandse
teksten van jongere fabeldichters Het
hoekie is behalve 'smaakvo ook stevig
niteeeeven Deze volkswijsheid der
eeuwen en van vele landen is voor
7J)0 in de boekhandel verkrijgbaar.
Een romantisch verhaal, dat voor
al gewaardeerd zal worden door
de minnaars van de vrije natuur.
De titel wijst er reeds op, dat het zich
afspeelt in een moerassig land. Daar
voorzien in hun onderhoud door vissen
en het zoeken naar slakken, de
mensen in de grote steden van Frank
rijk, waar men de gefingeerde plaats
Marais aan de oevers van de Loire moet
situeren, een delicatesse. Grappige,
maar ook trieste belevenissen ondervin
den de twee hoofdpersonen Ragris en
Pignolle, rondom wie de auteur nog
een stelletje andere interessante typen
tot leven brengt. Een van hen is -en
nu rijke industrieel, begonnen ais vod
denman en uit dezelfde streek afkomstig
Op het toppunt van zijn succes en ener
gie gekomen, kan hij de „roep van het
veen" niet weerstaan. In het genoemde
tweetal vindt hij uitstekende makkers.
Alles bij elkaar genoeg stof voor een
gezellig boek, te meer, daar er nog een
aardige romance doorheen is geweven.
Jammer, dat de stijl zo plechtstatig
is, wat vermoedelijk wel aan de verta
ling zai liggen. Het is ook niet alle
maal zuiver Nederlands.
I.A.
„De roep van het veen", door Geor
ges Montforez (vertaling A. C. M. Spij-
kerboer-Mons). Boekencentrum N.V.,
's-Gravenhage.
Advertentie
Wegman t van Tuinen N.V. Fabrikaat* ran Mlfart-'meubclen en fyeda-matrasscn Maastricht
„De vogels van mijnheer Dupont' ver
schenen bij C. F. Callenbach hébben
wy ondergaan als een beklemmend spel
van herinneringen, dat in acht tafere
len de levensbalans opmaakt van de
rrrt aar„se goederen ruimschoots be
deelde hoogbejaarde mijnheer Dupont,
in zijn glansrol bijna doorlopend voor
het voetlicht. Op deze centrale figuur
concentreren zich alle schijnwerpers en
van haar leidt geen overdaad aan dé
cor de aandacht af.
Met een statisch praatstuk heeft het
verhaal louter dialogen afgewisseld
met nu en dan een alleenspraak (al of
niet in droomtoestand) vee] gemeen.
De spanningwekkende dynamiek ont
spruit geheel aan de psychische bewo
genheid van deze eigenzinnige grootva
der, wie niets zozeer ter harte gaat
als het behoud van het familiebezit, of
schoon hij zelf door verkeerd aange
wende „ouderliefde oorzaak is ge
weest dat het financiële evenwicht in de
familie min of meer te loor is gegaan
De innerlijke strijd van deze eenza
me bewoner van een patriciërshuis
hij deelt het enkel met zijn even oude
huishoudster en het daarmee gelijke
tred houdend proces van zyn seniele af
takeling vormen de mtwud van het dra
ma. Daar spelen ookonder meer zijn
beide kinderen en twee kleindochters in
mee, maar bovendien een collectie imi-
tatie-siervogels, door zyn vader in de
loop der jaren uit alle windstreken ver
zameld. De geheime opdracht dier vo
gels kan hier beter niet onthuld worden,
omdat dan het verhaal, als in een de-
tective-stuk, aan spanning zou inboeten.
De volle nadruk valt dus op de ziels
conflicten van de man, die in zijn laat
ste levensjaar voordurend wordt gemar
teld door de twijfel - zijn dochter heeft
die wakker gemaakt- - of hij ondanks zijn
veilige beleggingen, wei goed heeft ge
handeld ten opzichte van zyn nage
slacht en van de samenleving Diverse
actuele problemen passeren hierbij de
revue, waaronder dat van de zogeheten
„achtergebleven gebieden" (dit klinkt
inmiddels alweer verouderd, nu „on
der-ontwikkelde landen" 0f liever 'nog
„nieuwe staten" de voorkeur heeft) in
dramatisch opzicht van het meeste be
lang lijkt.
Het orthodox-protestants milieu,
waarin het verhaal speelt, maakt het
begrijpelijk dat in de gedachtenwisse-
ling herhaaldelijk een beroep wordt ge
daan op h-t voorbeeld van Christus en
dat grootvader-zelf min of meer wordt
achtervolgd door Salomons „Predi
ker", hem staag vermanend, dat alles
„ydelheid" is. Merkwaardig is, dat
voor Clara, door haar echtgenoot ver
onachtzaamd en door idealisme bewo-
gen tot het bekostigen van de studie
van een jongeman, de wettelyke for
maliteiten van een echtscheiding vol
doende blijken om rustig aan de huwe
lijkstrouw te verzaken.
O andere redenen is de lezer be
vreemd. als hij door telepathie invloed
blijkt té kunnen uitoefenen op het oor
deel van de oude man over zijn omge
ving. Het is een deus ex machina, die
een ontknoping moet forceren.
Niettemin is het slottafereel van het
drama het allerbest geslaagd. Heel sug
gestief is de minutieuze beschrijving van
het verwarde denkvermogen, dat als
een carrousel rondtolt in het laatste
stadium der vatenverkalking in de her
senen. De ene idee verdringt de andere
en alles tuimelt over en door elkaar als
in een moderne mengmachine, totdat
een hartaanval de genadeslag toe
brengt.
De uitgever zegt op de flap, dat de
schrijver zich in dit boek tot een roman
cier van grote allure ontwikkelt. Wij
zyn geneigd daar voor een goed deel
mr in te stemmen.
L. HAZELZET
De vlotte, zingende pen van Anthony
van Kampen, zoals wij die leerden ken
nen en waarderen in zijn boeken over
de zee, heeft het verhaal van dr. Albert
Plesman in chronologische volgorde,
d.w.z. van de Haagse bakkerszoon, de
voetballende en vechtende belhamel uit
de eenvoudige Balistraat tot de beroem
de en veel bewierookte luchtkoning
ongetwijfeld boeiend beschreven met
tal van frappante voorvallen en de
welhaast onvermijdelijke journalistieke
versierseltjes. (In dit geval soms ver
velende mythologische vergelijkingen).
Anthony van Kampen gaf het ais titel
„Plesman, portret van een luchtreder",
een vlag die de lading met ere dekt.
Uit de schat van gegevens, die Van
Kampen verwerkte, verschijnt inder
daad het portret van een reder, van
een bikkelharde, listige, veeleisende, als
zakenman zonder enige romantiek le
vende man; groot en bewonderd in zijn
werk dat hem volledig opeist, klein en
eenvoudig in de naar verhouding weini
ge ogenblikken dat hij echt thuis is, of
met zijn vrouw Suze langs het strand
loopt, luisterend naar het lied van de
zee, ruisend over de vloedlijn.
Anthony van Kampen heeft gewe
ten, dat hy zich met. het schrijven
van dit boek op glad ijs begaf, dat hij
er nooit in kon slagen de figuur van
talesman tot ieders tevredenheid weer
te geven, om de doodeenvoudige re-
aen dat er yele duizenden Plesman-
nen bestaan m de herinnering van al
ge?o?mddie hem-kend®A ^mannen.
verbeeld)nS eigen vlsle- inzicht en
„a "g' de een meer, de ander
nè schrii kP het originele model
De schryver berustte dan ook hii
voorbaat m het feit, dat hij een in
complete, onvolledige biografie zou
schrijven, waarin Plesman voor de
een tot leven zou komen, voor de
ander een vreemde, een vertekende
zou blijven.
Wij hebben Van Kampens verhaal in
één ruk uitgelezen, geboeid als wij wa
ren door de grillige kronkels en bochten
in de weg naar de gouden top, <3ie Ples
man aflegde. Hy leefde voor ons als
het eerzuchtige luitenante, dat in het
wielrijdersdepot van kapitein Dudok
van Heel op de tweewieler heel wat
mans was, meer dan ooit aan de stuur-
knuppel van de vliegmachine waarmee
hy overweg kon als een goed, maar ze
ker niet briljant vlieger. We zagen hem
hollen en ploeteren voor de ELTA, de
grote luchtvaarttentoonstelling in Am
sterdam-Noord een grandioos succes en,
zoals Van Kampen zegt, „de bakermat
van de K.L.M.die in 1919 werd opge
richt. Wij zagen ook de eerste vliegers
als Geyssendorffer, Sillevis en Scholte,
voorzichtig en behoedzaam in de K.L.M.-
Fokkers stappen. Op 17 mei 1920 was
daaraan de maiden-vlucht voorafgegaan
en wel van Amsterdam naar Londen in
een van Engelsen gehuurde open De
Havilland DH-16 met als vlieger Jerry
(Advertentie)
Exemplaren van een Bericht zijn bij ondergetekende
verkrijgbaar.
Shaw en een passagier, de journalist
M. J. v. d'. Biggelaar van De Maasbo
de. Dan de enorme groei en ontwikke
ling, Plesman actief op alle fronten,
heersend achter zijn bureau, nauwkeu
rig in het controleren van zijn personeel
en galant en vriendelijk bjj aankomst
en vertrek van elk vliegtuig, waarbij hij
er persoonlijk voor zorgde, dat het de
passagiers aan niets ontbrak en eigen
handig warme stoven schoof onder ver
kleumde damesvoeten. Het onvergetelij
ke avontuur van de Uiver, Parmentiers
succes in de Melbourne-race, de oorlog,
zijn arrestatie en de vrijwel totale ver
nieling van zijn K.L.M., die hij na de
bevrijding grootser en machtiger dan
ooit herbouwde.
De Plesman, zoals Van Kampen hem
ziet, was meedogenloos voor zichzelf
en voor iedereen met wie hy werkte.
Hij was de grove baas, die hen, tegen
wie hy „meneer" zei, onverbiddelijk op
straat zette en wiens „effe bü me kom-
rae" vast en zeker een fikse schrobbe
ring inhield. Vooral in dat laatste was
de man „die vloekte als een dragonder
en zelf tal van nieuwe vloeken produ
ceerde," zeer bedreven. Tegen zyn kor
te, snijdende stem kon niemand op, zelfs
zijn grote tegenspeler Anthony Fokker
niet. Van Kampen schrijft over zijn ru
zies in de hoogste kringen, waarbij Ples
man onverbrekelijk op zijn standpunt
bleef staan, zelfs al waren de bewijzen
tegen hem, over het weglopen van zyn
vriend en grote financiële medewerker
Hans Martin, dat hij als verraad be
schouwde, en het gevecht met de kop
pige Zeeuw Dellaert over de plaats
van vestiging voor de nationale lucht
haven, het enige gevecht dat Plesman
verloor.
Misschien heeft Van Kampen aan de
ze beslist moeilijke kant van Plesman
te weinig aandacht besteed, is hij te
sne] over deze feiten heen gestapt en
laat hy de luchtvaartpionier zelf te wei
nig aan het woord. Van de andere kant
geeft hij de mens Plesman alle kansen
in zijn ontroerende brieven uit het Sche
veningse Oranjehotel in de bezetting en
kijkt hij door de harde bolster van de
luchtkoning heen by de vele zware
rampen, die Plesman troffen, en in de
verhouding tot zyn wederhelft, mevrouw
Susanne Plesman-v. Eyk, een van Van
Kampens voornaamste bronnen aan wie
hy het boek ook heeft opgedragen. Wij
hoorden Plesmans felle, bijtende stem
in dit portret van een reder, bitsend te
gen zyn mensen, grof maar duidelijk te
gen de autoriteiten en vol ironie en spot
voor wie bij hem kwam solliciteren In
dit verband volgen wy Van Kampen in
S?lde verhaal van een man, die bjj
Q® K.L.M. komt werken, maar nog
j„„, or „baas De Pies" moest wor
den gekeurd. „Denk erom, dat je je
niks aantrekt van wat hii zegt,"had
den ze de man ingefluisterd.
Plesman vroeg toen de angstige,
maar zeer begaafde sollicitant nog
maar net op zyn stoel zat: „Wat zou
jy doen als er hier een hoop stront in
die hoek lag. De man kon geen
woord meer uitbrengen en werd niet
aangenomen Ken paar jaar later
werd hij, omdat n(j zo goed was, door
Plesman weer voor een laatste keu
ring ontvangen. En weer vroeg hir
„Wat zou jij doen, als hier een hoop
stront in die hoek lag r De man zei
doodnuchter: „Och, meneer Plesman,
ligt die hoop er nu nog?" Hy werd
meteen aangenomen.
Anthony van Kampen heeft Plesman
uit hoofde van zijn journalistieke be
roep slechts een enkele keer ontmoet.
Voor hem was Plesman dezelfde grote
krachtfiguur zoals deze dat was voor de
doorsnee-Nederlander. Er zijn er die
^jch hebben afgevraagd waarom de
K.L.M. de opdracht voor het schrijven
van een biografie over Plesman niet
aan een ingewyde heeft gegeven Wij
geloven, dat de K.L.M. juist heeft gehan-
a6la met het kiezen van deze „vreem-
deling in de luchtvaart" en voor het
ochHi'vi6 Plesman opbouwde, een
«fffii te w"zen' die voldoende
,Hn "emen van de luchtreder
en zijn K.L.M. om de legendarische fi-
S,Van Plesman dicht te benaderen,
zowel in zijn grootheid als directeur-
generaal als in de onbuigzame vechtjas
meningsverschillen met andere
-rote luchtvaartcoryfeeën. Het portret
van een luchtreder is er een alleszins
aanvaardbare levensbeschrijving door
geworden.
HAYE THOMAS
