Jongens in Moskou kopen
dollars van toeristen
Vermaard Amerikaans historicus
ziet Nixon als „een
Kennedy is uitzonderlijk cerebraal
De mythe van de ervaring
van de vice-president
M
e man
H
EEN REIS DOOR DE SOVJET-UNIE II
SCHERP OORDEEL OVER REPUBLIKEINSE KANDIDAAT
Academicus niet meer loon
dan andere werkers
r" fvüays ws-ShSxa
Geen tweeling
-4
ZATERDAG 22 OKTOBER 1960
PAGINA 9
Vanuit Leningrad brengt
een snelle jet ons in één
uur over de afstand van 800
kilometer naar Moskou, waar we
aankomen in de regen. Mijn po-
&lnS om het Russische vliegtuig
te fotograferen wordt door de
boze woorden van een militia
man verijdeld, of eigenlijk uitge
steld tot het moment waarop ik,
onbespied, vanuit het busraam
een haastige kiek kan maken.
We worden vriendelijk begroet
door onze nieuwe Intouristgids,
Nina. Ze ziet er, evenals Jeanna
in Leningrad, charmant en goed
verzorgd uit en ze bruist van
enthousiasme voor haar stad
Moskou en alles wat daar plaats
Vindt.
Nina vertelt ons van het ont
staan van Moskou in 1147 op de
heuvel „Kremlin", aan de oever
van de rivier de Moskva. Zij
toont ons het Kremlin als een
getuigenis van Vroegere glorie
door de prachtige architectuur
van de oude kerken en de daarin
aanwezige talloze ikonen; door de
musea, waarin kostbaarheden be
waard worden, door diverse
vorsten en volken aan de tsaren
van Rusland geschonken; door de
rode vestingmuren aan het Rode
Plein en de torens met hun gou
den koepels. Naast de bekoring
door de schoonheid van het
Kremlin van het verleden onder
gaan we echter ook zeer sterk
de betekenis van deze plek in het
heden: mensen schuifelen eer
biedig in dichte rijen langs de
gebouwen en moeten vaak lange
tijd wachten voor zij de musea en
Paleizen mogen binnengaan. Er
beerst hier ondanks de duizenden
pensen een bijna gewijde rust.
iemand zich los maakt uit de
gelederen, wijst de scherpe fluit
van een bewaker de vrijbuiter
terug naar de rij.
av!lcen rondom, maar ook
in de gebouwen van het Kremlin
heerst ïust. De belangstellenden
bewegen zich voort op brede
stoffen muilen, die ieder over
zijn schoenen heen met touwtjes
om de enkels moet binden. Zo
worden parket- en mozaïek
vloeren tegelijkertijd gespaard en
geboend, door een geluidloze
Waggelende menigte. De rust
wordt slechts verbroken om aan
Vele groepen in diverse talen uit-
ieg te geven van het werk van de
Opperste Sovjet, het ontstaan
Van de paleizen en de betekenis
van de kunstvoorwerpen.
In de musea valt me verder op,
dat de gidsen telkens vooral
®hze aandacht vragen voor de in
houd van het tentoongestelde en
gelden voor de vorm. Zo wijst
hlina ons op vele heldendaden
^an Lenin, vereeuwigd op talloze
childerijen, dikwijls zonder
^hige artistieke waarde. Ook
palin is op verschillende doeken
e bespeuren, maar deze wordt
niet door Nina aangewezen.
s el toont zij ons in ieder mu-
schM1 de in grauwe kleuren ge-
lenri rde weergaven van de el-
v de van het volk in de periode
n vóór de revolutie.
L;\;
55
Soms kan men onbewust iets over zichzelt
onthullen in een opmerking over iemand
anders. Zo heeft de Amerikaanse vice-presi
dent, Richard M. Nixon, eens een veelbetekenende
uitspraak gedaan over de Russische vice-premier,
Kozlov. De Sovjet-staatsman bezit, volgens Nixon,
.,een talent dat essentieel is voor de politicus: hij
kan de schijn wekken, dat hij nadrukkelijk ant
woord geeft op een vraag, terwijl hij in werkelijk
heid de hele kern van die vraag met succes om
zeilt". Dit talent bezit Nixon zelf ook, zoals
bijvoorbeeld heel duidelijk geconstateerd kon wor
den in het tweede televisie-debat tussen de beide
kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap.
Nixon beantwoordde enkele vragen met uitroepen,
dat hij geen misverstand wilde laten bestaan over
zijn standpunt, dat hij volkomen duidelijk wilde
zijn en dat hij grote nadruk wilde leggen op zijn
Vsie, zonder dat de kritische toehoorder er achter
kwam, wat die visie dan wel was. De vice-president
is een meester in de kunst van het debatteren.
Met grote behendigheid weet hij de vragen die
hem gesteld worden, of de aanvallen die tot hem
gericht worden, te benutten voor een repliek die
meer tot het gemoed dan tot de rede van zijn
toehoorders spreekt, en die vooral indruk maakt
°P het minder goed ingelichte deel van zijn audi
torium. Nixon laat zich zelden of nooit op een
standpunt vastspijkeren; al is hem dat onlangs
overkomen in een discussie met Kennedy over Quemoy en Matsoe.
Meestal blijft hij vaag, als zijn opinie gevraagd wordt over grote
vraagstukken van Amerikaanse binnenlandse of buitenlandse politiek.
iisu;-
^emocRtff
Het Rode Plein in Moskou.
zicDh«t het sinds 1917 in menig op
land Veel beter geworden is in Rus-
Voor 'u niet moeilijk waarneembaar,
hepf. en die daaraan nog twijfelen
J f] O <stQQl
de s»rd.c' Staat propagandaborden in
"aten ceDlaatst waarop men on-
dat het aantal
bedrrndere kan zien'
en river1, bulzen, scholen, theaters
is JWsea sindsdien verveelvoudigd
se'a t„wa,'-?n er b v- in 1914 213 mu-
meïrtf lwyi utr nu 878 ?-Ün- Men ver-
breidin r echier niet bÜ- dat deze uit-
je 3, mede tot s,and kwam door
van s van een groot aantal
Ven musea in voormalige ker-
Ww» verschillende Russen pra-
we hierover en telkens blijkt dan
weer, dat men het geloof ziet als een
niet geheel onschuldige liefhebberij
voor ouden van dagen. De jeugd ge-
looft in de wetenschap, de techniek
en het geluk na een 7- of meerjaren
plan. Zo wordt het ons nog eens uit
drukkelijk gezegd door de studenten,
die we op ons aanhoudend verzoek
tenslotte mogen ontmoeten.
Een zeer selecte deputatie van zes
studenten, waaronder de president van
de Komsomol, ontvangt ons in een maho
niehouten vertrek in de universiteit van
Moskou. We horen daar, dat er 25.000
studenten zijn, waaronder 2000 buiten
landers uit alle werelddelen. Velen van
hen wonen in studentenpensions waar
van we er ook een bekijken. De kamers
zijn klein, maar heel gerieflijk. Ook hier
streeft men naar 9 m2 per persoon. De
studenten kunnen lid zijn van allerlei
organisaties, zoals de Komsomol, de
vakbeweging, sportclubs, wetenschap
pelijke en culturele verenigingen. Op
onze vraag of een student lid moet zijn
van de Komsomol om hier te kunnen
studeren, is het antwoord: „nee", maar
op de vraag hoeveel studenten er in
feite lid van zijn: „99 pet.". De studen
ten moeten zeer zware vergelijkende
examens afleggen om toegelaten te
worden, want er zijn maar een beperkt
aantai plaatsen voor elke studierichting
aanwezig. Dit aantal komt overeen met
de behoefte in het vigerende zevenja
renplan, zodat ieder later zeker kan
zijn van een functie. De deputatie ver
telt ons verder, dat de afgestudeerden
voor hun eerste verplichte functie
van twer jaar moeten kiezen uit twee
a drre aanbiedingen, soms op zeer af
gelegen plaatsen in dit onmetelijke
land of een der satellietstaten. De aca-
aermcus kan niet op grond van zijn lan
gere studie recht doen gelden op een
nogere salariëring dan een andere wer
ker. Gedurende zijn studie krijgt hij im
mers studieloon. Het is een kwestie van
persoonlijke voorkeur of men met hoofd
of handen werken wil. Het gemiddelde
iedtr'werke1000 ,rPebo1 Per maand voor
Aiioen zeen h8u s ook voor hem-
'een zeer bekwame technici hehhen
kans op aanzienlijk hogere^ inkomens
De nazaten van deze welgestelden
klampen ons herhaaldelijk on de
straten aan. Als het schemerig
wordt 's avonds zijn er steeds opge
schoten jongens, die ons in perfect En
gels vragen of we dollars of Zweedse
kronen willen wisselen voor roebels en
delijk het gekochte in ontvangst te
nemen. In de kinderschoenenaf
deling zie ik circa 70 piensen staan,
die twee aan twee achter een
koord mogen komen om hun kind iets
te laten passen. Een dergelijke bood
schap kost de moeder minstens ander
half uur tijd. Voor onze begrippen is
alles duur, met uitzondering van came
ra's en grammofoonplaten. De verkoop
sters zijn lusteloos, het. Schijnt hun per
soonlijk niet veel te interesseren. Wel
verwijst men soms in kleinere winkels
in de stad naar het warenhuis Goem,
dat men dan ook totaal nie» als concur
rentie beschouwt. De prijzen zijn offi
cieel vastgesteld en gedrukt op ieder
artikel aangegeven. Alles is dus overal
precies even duur. Enkele prijzen die ik
noteerde, zpn:
tomaten per kilo
appels per kilo
blikje melk
vis per kilo
olijven per kilo
zalm per kilo
ham
worst
kaas per kilo
chocola 100 gram
pot jam
gedroogde pruimen
kilo rozijnen
wijn liter
cognac liter
mineraalwater ltr.
melk per liter
brood per kilo
blouse
katoenen jurk
nylon onderjurk
schoenen
kousen en sokken
auto
naaimachine
holl
•w; v v- "t v
Deze politieke prent van Long in The Minneapolis Tribune"
.drijft de spot met het televisiedebat tussen Nixon en Kennedy.
5 roebel
9
7
11
25
8
29
17 tot 22
27 tot 30
14
10
22
21
14 tot 18
41 tot 81
2
1.90
1.55
ÏOO'tot 200
250
175
200 tot 500
30 tot 50
25000
750 tot 1500
- - -
useumbezoek is in het algemeen
gratis of zeer goedkoop. Toneel,
opera en ballet daarentegen zijn
weer tamelijk duur. De voordeligste
plaatsen kosten toch altijd nog onge-
veer 25 roebel. Een opvoering in het
Holshoitheater is dat echter ten volle
waard. We zien er Prins Igor op een
avond en genieten er niet alleen van
de schone muziek, maar ook van de
steer in de goud-wit-rode-zaal, waarin
geen plaats meer open is. In de pau
zes haast eenieder zich naar de cham
pagne en caviaar in de foyer. Wel is
het jammer, dat er in de Duurt van de
box, waarin onze groep zit, meer bui
tenlanders dan Russen geplaatst zijn.
Enkele van deze buitenlanders zijn
geen onbekenden meer voor me, want
ik zie enige Nederlandse deelnemers
aan het Oriëntalistencongres in de
zaal. Ik heb hen al eerder ontmoet bii
onze ambassadeur op een zeer gast
vrije en hartelijke receptie, waaraan
ik als niet-oriëntalist toch deel mocht
nemen. Het is een veilig idee in een
land als Rusland de Nederlandse am
bassadeur te kennen, vooral als het
plan in me opkomt nog enkele dagen
langer in Moskou te blijven om los
van de groep te ervaren wat het is
om als enkeling toerist in Rusland te
zijn. Het visum staat me slechts een
verblijf van nog twee dagen langer
toe, maar ik maak er, ondanks de
sputterende instanties, graag ge
bruik van om dit avontuur te beleven.
Zo wuif ik op zaterdagavond mijn reis
gezelschap uit, dat nu met één persoon
minder de terugreis aanvaardt. Sommi
gen spijt het, dat hun visum niet langer
geldig was, anderen vragen zich met
meer of minder achterdocht af, wat mijn
bedoeling kan zijn om hier nog twee da
gen zonder hun bescherming te willen
verblijven. We maken afspraken el
kaar nog eens te zien op een later tijd
stip en wisselen adressen uit. Een ge
meenschappelijke ervaring heeft ons bij
elkaar gebracht.
Als de trein eindelijk wegrijdt, ga ik
vol spanning alléén een nieuwe indivi
duele ervaring tegemoet
A. C. OVERLING, paed. dra.
Het eerste artikel van deze serie is
verschenen in de krant van 15 oktober.
of we wellicht kleding, schoenen of cos
metica willen verkopen. Voor het bui
tenlandse geld biedt men drie-, vier
maal meer dan de officiële koers en
ook voor kleding biedt men een veel
voud yan de werkelijke waarde. Aan
vankelijk staat dit alles ons alleen maar
tegen, maar geleidelijk aan krijgen we
meer inzicht in het waarom van deze
transacties. Uit de vele verklaringen
die de jongens ons geven omtrent hun
bedoelingen met het buitenlandse geld,
lijkt de meest aanvaardbare, dat de
Russen die naar het buitenland gaan,
graag meer dan de hun toegemeten
hoeveelheid buitenlandse valuta mee
willen nemen. Zo kunnen ze in het bui
tenland toch nog voordeliger en beter
«open dan in het eigen land, waar de
i)rUs hoger en de kwaliteit slechter is.
bet begin is het ons steeds een raad-
w'- b°f deze jongens zo onfeilbaar ze-
7iin ®ten vast te stellen, dat we toerist
velèrlH8^1" al spoedig blijkt dat we in
sen kenKo A duidelijk ais niet-Rus-
baar zijn. Het ziin nie+ zozppr in-
dede"nraak£0t°'0estellen en een vreem-
bouw kioH- maar veel meer lichaams-
rïïten. W» 3? Aoudjng. die
raripn u/o7 j6 r "uucung, aie ons ver
ion ^ens kIedinÊ betreft hebben de
Italiaanse ttulenmJb®lanf,sthel}inS vo.or
Sommigen zouden er zo eraae als een
zich hebben. Zy geven de voorkeur aan
transacties met grotere bedragen die
het risico waard zijn dat er voor' hen
aan de verboden straathandel vastzit.
Het meest duidelijk wordt ons de Rus
sische belangstelling voor onze bagage,
als we enkele uren doorbrengen in
Goem, het enorme warenhuis. Eigenlijk
is Goem een stadsdeel met een zestal
parallel lopende straten, drie verdiepin
gen hoog. Trappen en bruggen maken
de verbinding mogelijk met andere ge
deelten van de zaak. Er is werkelijk al
les te koop in de boogvormige crème
nissen en overal staan drommen men
sen. Het kopen is er heel ingewikkeld
en tijdrovend: men staat eerst in een
lange rij voor de toonbank en maakt
dan zijn keus: dan in de rij voor de kas
sa om een bon te bemachtigen,
waarmee men weer terug moet achter
in de rij voor de toonbank, om
daar na geruime tijd wachten ein-
De kerk van Maria ten Hemelopneming in het Kremlin.
De bekende Amerikaanse histori
cus prof. Arthur Schlesinger jr.,
hoogleraar aan de universiteit van
Harvard heeft de ongrijpbaarheid
van Nixrn scherp geanalyseerd in
een recen'c s4-Hip nver de hoi<-lp
Kennedy: „Zulien we er nog een be
stellen?"
Na de vier televisie-debatten die de
beide kandidaten voor het president
schap gehouden hebben, had Kennedy
nog een vijfde ontmoeting gewild. Maar
Nixon was daar niet voor te vinden.
(Tekening van Long in The Minneapolis
Tribune).
gadigden voor het Witte Huis. Hij
heeft zijn boek een intigrerende titel
gegeven: „Kennedy or Nixon Does
it Make Any Difference?" (Macmil-
lan, New York). De vraag die in deze
titel gesteld wordt, zullen vele Ame
rikanen en buitenlanders ontkennend
willen beantwoorden. Zij zuilen de in
druk gekregen hebben, dat het niet
veel uitmaakt wie van de twee kan
didaten straks Eisenhower opvolgt.
Zjj zullen grote overeenkomsten zien
tussen de twee jeugdige ambitieuze
politici, die allebei onder de oorlog
marine-officier waren, die tegelijk in
1946 in het Congres gekomen zijn, en
die zich b iden opwerpen als ervaren
kenners van de buitenlandse politiek.
Maar prof. Schlesinger is van me
ning, dat het bijzonder veel verschil
maakt, of op 8 november Kennedy
of Nixon gekozen wordt. De geleerde
schrijver maakt in het voorwoord van
zijn boek aj duidelijk, dat hij, in de
grote controverse, geheel aan de
kant van Kennedy staat, hetgeen
voor hen die zijn boeken over Roose
velt kennen geen verrassing zal zijn.
Schlesinger laat zich in zijn betoog
echter geenszins leiden door gevoels
overwegingen, maar hij voert een
aantal zeer redelijke argumenten aan.
Hij bedient zich van een psycholo
gische terminologie, die door David
Riesman gebruikt is in diens boek
„Th- Lonely Crowd". Riesman heeft
een onderscheid gemaakt tussen de
„inner-directed" mens en de .other-
directed" mens. „Inner-directed"
(misschien te ve-rtalen met „auto
noom") is hij die zijn waarden en doel
stellingen in zich zelf vindt, en die zijn
levensvervulling bereikt door het stre
ven deze innerlijke doeleinden te ver
werkelijken. „Other-direct.ed" (door de
ander geleid) is de. mens die zich ge
heel instelt op zijn omgeving, en die
zijn vervulling vindt in de vereenzel
viging met wat hij achtenswaardig en
benijdenswaardig acht in de wereld
buiten zich zelf. Het eerstgenoemde ty
pe voelt zich schuldig als het zijn in
nerlijke idealen verraadt. Het andere
type heeft geen idealen, en kent bij
gevolg dat gewetensprobleem niet. Vol
gens Schlesinger is Nixon other-direc
ted' en Kennedy „inner-directed".
politiek", omdat hij zich aan geen theo
rie of standpunt heeft gebonden. Hij
wordt in deze studie voorgesteld als
een man die geen ideeën, maar slechts
methodes heeft. Onlangs vroeg men
Eisenhower op een persconferentie of
hij een idee van Nixon kon noemen,
dat door de president was overgeno
men. En het antwoord was: „Als ge me
een week de tijd geeft, zou me er een
te binnen kunnen schieten. Ik weet er
nu geen". Schlesinger tekent hierbij
aan, dat hij met de president mee
kan voelen, omdat Nixon geen denk
beelden heeft. De schrijver verklaart,
dat Nixon geen eerbied heeft voor de
Amerikaanse democratische traditie,
omdat hij zijn politieke tegenstanders
indertijd eenvoudig van verraad heeft
beschuldigd, omdat hij de basis van
wederzijds vertrouwen waarop de Ame
rikaanse democratie traditioneel rust,
heeft ondergraven.
De vice-presient wordt door Schle
singer ook beschuldigd van „vals ver
persoonlijken". Hij trekt zaken die
in wezen onpersoonlijk zijn op onver
antwoorde wijze in het persoonlijke
vlak. Natuurlijk is er in de politiek
altijd een sterk persoonlijk element.
Een politicus kan, door zyn persoon
lijkheid, een aantrekkingskracht uit
oefenen die niets te maken heeft met
het politieke standpunt dat hij in
neemt. (Het persoonlijk element heeft
een grote rol gespeeld bij de verkie
zingen die gewonnen werden door
Franklin Roosevelt, en vooral bij de
overwinningen van Eisenhower, wiens
zegepraal van 1956 bijvoorbeeld ge
paard ging met de verkiezing van
een Democratisch Congres). Maar
hier wordt iets anders bedoeld.
Nixon heeft zijn gezin, en zelfs zijn
hond, in politieke discussies ter spra
ke gebracht om op het sentiment van
het publiek te werken. Nixon heeft
de merkwaardige ge-woonte steeds
even over zijn echtgenote te praten
in redevoeringen over staatkundige
problemen. De woorden „Pat and I"
gebruikt hij herhaaldelijk in een
van de eerste zinnen van een open
bare toespraak. (Heeft Lincoln ooit
in een van zijn beroemde oraties de
naam van zijn vrouw. Mary, ge
noemd?) De schrijver van het boek
over de kandidaten voor 't president
schap vindt deze gewoonte van Nixon
een typisch voorbeeld van gebrek aan
g de smaak. Zo heevft de vice-presi
dent de dag waarop hij in Peru las
tig werd gevallen door een menigte
betogers, betiteld ais ,,a day that will
live in infamy". Deze uitdrukking is
echter het eerst gebruikt door Roose
velt voor een dag die toch wel van
meer historische betekenis is ge
weest: 7 december 1941 (Pearl Har
bor). Het is Nixon indertijd zeer kwa
lijk genomen, dat hij de term zo durf
de ontheiligen.
Nixon bekommert zich, volgens
Schlesinger, vooral om het beeld dat het
publiek van hem krijgt. (The Nixon
Image) De New York Herald Tri
bune heeft geschreven, dat het doel van
de vice-president slechts is: „To por
tray himself as a regular guy". Hij
wil alleen maar de indruk wekken een
„geschikte vent" te zijn. Maar het oor-
deel dat In 't boek „Kennedy or Nixon
over de Republikeinse kandidaat
geveld wordt, culmineert in de kwali-
fikatie: „Een holle man."
Kennedy daarentegen W9rdt ge
schilderd als ie-mand die duide
lijk zijn standpunt heeft bepaald-
Men kent zijn persoonlijke opvattingen
over de Algerijnse kwestie, de econo
mische hulp aan tndië, de medische
hulp voor ouden van dagen, de nood
zaak van een meer constructieve poli
tiek ten aanzien van Latijns-Amerika,
enz. Kennedy heeft zijn standpunten in
dertijd niet bepaald, omdat een opinie
onderzoek zou hebben uitgewezen, dat
die standpunten hem stemmen zouden
opleveren. Hij heeft zich slechts door
zjjn innerlijke overtuiging laten leiden.
In tegenstelling tot Nixon is de sena
tor uit Massachusetts een belezen man,
en hij is bovendien de auteur van en
kele goed geschreven en boeiende boe
ken. („Why England Slept" en „Profi
les in Courage"). Schlesinger ziet Ken
nedy als een „uitzonderlijk cerebraal"
iemand. Hij is altijd geneigd tot een
ongeëmotioneerde en rationele analyse
van de problemen waarmee hij wordt
geconfronteerd. „Hij is minder geleerd
dan Wilson en minder stoutmoedig en
avontuurlijk dan Franklin Roosevelt.
Hij is niet zo erudiet en tot bespiegelen
geneigd als Stevenson, maar zijn intel
lect is scherp, analytisch, praktisch en
ongeremd."
Kennedy is een „liberal". Hoewei
hij een rijk man is, kent hij de zorgen
van de minder bedeelden en heeft hij
herhaaldelijk blijk gegeven van een gro
te sociale bewogenheid. In de recente
ïelevisiedebatten heeft hij gewezen op
de nood van de werkloze mijnwerkers
en hun gewinnen in West Virginia, en
hij heeft vurig gepleit voor regionale
ontwikkelingsprojecten ten behoeve van
de achtergebleven gebieden in Amerika.
Kennedy houdt niet van vals senti
ment. Hij is hoogst serieus, hoewel hij
van meer gevoel voor humor heeft
blijk gegeven dan zijn opponent.
Schlesinger bestrijdt de vrij alge-
meen gehuldigde opvatting, dat Ken
nedy minder ervaring zou hebben dan
Nixon. Eisenhower heeft gezegd, dat
in de hele geschiedenis van Amerika
nooit iemand zo goed voorbereid
werd op het presidentschap als de
tegenwoordige vice-president. Dat zou
dan vooral slaan op de buite-nlandse
politiek. Maar de zeer gezaghebben
de correspondent in Washington van
de New York Times, James Reston,
schreef onlangs: „Senator Kennedy
heeft waarschijnlijk de buitenlandse
politiek intenser en langer bestudeerd
dan de vice-president". Sinds Ken-
SOUTH
et meest interessante deel van
het boek is dat waarin de ka
rakters van de beide kandidaten
verder worden ontleed.
Nixon wordt geschetst als „de on
zichtbare man van de Amerikaanse
Kennedy: „Ga ieder huis Pinnen en zorg dat alle wonden
worden geheeld."
In de Amerikaanse verkiezingscampagne vallen soms harde
slagen. De verpleegsters lijken allemaal op het traditionele
symbool van de Amerikaanse Democratische partij. Een
politieke prent van Valtman in „The Hartford Times").
„Er is altijd nog hoop".
Nixon vist in het troebele water van
het zogenaamde Hechte Democratische
Zuiden. Hij tracht er nog wat stemmen
voor de Republikeinse kandidatuur uit
te halen.
nedy in 1940 zijn veelgeprezen stu
die schreef over Engelands gebrek
kige voorbereiding op de tweede we
reldoorlog, is hij het wereldgebeuren
steeds met grote aandacht blijven
volgen. Als bijzonder actief lid van
de machtige senaatscommissie voor
buitenlandse zaken is hij de laatste
jartvn nauw betrokken geweest bij
het Amerikaanse buitenlandse beleid.
Nixon zou zijn grote capaciteiten op
dit terrein getoond hebben in het be
faamde debat met Khroesjtsjev in de
keuken van de Amerikaanse tentoon
stelling te Moskou. Maar de Ameri
kaanse politieke commentator Walter
Lippmann heeft, naar aanleiding van
dit tweegesprek, opgemerkt, dat de
strijd tegen het wereldcommunisme
geen kwestie is van goed debatteren.
Het is een kwestie van macht. Het
gaat er om welk land het sterkst is,
en volgens Lippmann heeft Amerika
zich nog niet sterk genoeg gemaakt.
De historicus van Harvard is meer
overtuigend in zijn kritiek op Nixon dan
in zijn lof voor Kennedy. Ook heeft hij
zijn betoog, dat de vice-president geen
standpunt inneemt, enigszins verzwakt
door in het laatste hoofdstuk van zijn
boek te voorspellen wat voor soort be
leid men van een regering-Nixon zou
kunnen verwachten. Schlesinger heeft
geen goed woord voor Nixon. Hij zegt
ergens dat de vice-president „geen slecht
mens" is, en dat de
man van Amerika
geen „politiestaat"
zal maken; maar
dat zijn nauwelijks
complimenten. Hoe
wel het boek „Ken
nedy or Nixon" ge
schreven is door
een geleerde van
naam, moet de bui
tenstaander uiter
aard bedenken, dat
het werk verschijnt
in een verkiezings
campagne. In een
verkiezingsperiode
pleegt men zich
scherper uit te
drukken, dan in
normale tijdsom
standigheden. Maar
over het geheel ge
nomen is Schlesin-
gers betoog nuchter
en zakelijk, en het
boek heeft de grote
verdienste dat het
onze aandacht ves
tigt op enkele on
miskenbare ver
schillen tussen de
twee kandidaten
voor het Witte Huis,
die ten onrechte
wel eens voorge
steld worden als
een soort politieke
tweeling
HANS
BRONKHORST
