JAREN die door de sprinkhanen weggevreten zijn
Amerika heeft zijn Calais verloren
Kennedy's strategie van de vrede
b
èv
Bondsrepubliek herbergt 14
miljoen mensen van elders
H
M
VAN
HERWAARDERING
HET NEUTRALISME?
I:
D
M
Rr
In 1957 al pleidooi voor
onafhankelijk Algerije
Kardinaal Döpfner maant tot
verzoening inzake oostgrens
Kerend tij in oost-Azië I
De drievoudige broedertwist
in Laos wekt verontrusting
felï die
HET „WIRTSCHAFTSWUNDER" OVERTROFFEN
dee£nTn' hQ} iS de n00it
GESPREKKEN MET
DUITSERS (V)
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1960
PAGINA 9
°hn
ka;
F. Kennedy, de Ameri-
anse president-elect, hield
eef) n augustus 1958 in de senaat
^devoering, waarin hü her-
Én„rp aan een episode uit de
een 6 geschiedenis van de 16e
öw begon zijn toespraak
ty0( <Je volgende intrigerende
]e(j°lcJen: „Vierhonderd jaar ge-
}le,en kwamen de Britse kroon en
britse volk met een schok
Sn r] beseh dat zij Calais voor-
]e eb kwijt waren". De senator
stf vervolgens uit, dat dit laat
ste
Pese
Pritse bolwerk op het Euro
continent door de Engelsen
be uniinent aoor ae ü,ngeisen
hpA 'd placht te worden als
jn symbool van hun suprematie
w,- pUropa. Maar in 1558 moesten
•jf' balais aan de Fransen afstaan.
de Engelsen over de eerste
t Jk heen waren, zo vertelde
Chnedy verder, begonnen zij hun
Y .Ji®k aan te passen aan het
ij,erÜes dat zij geleden hadden.
„°en zij hun poort naar het con-
C^ht verloren hadden, zochten
7* nieuwe macht en invloed op
e- Zij bouwden een vloot, zij
Jenden nieuwe handelsverbin-
nSen en zij legden het accent op
jA1 zeemacht. Toen tenslotte in
de Spaanse Armada versla-
q b Was, dacht men niet meer aan
CJais. Engelands oude macht
w'J plaats gemaakt voor een
ePwe. „Britannia ruled the
V\
et is moeilijk vast te stellen
hoevelen in het nieuwe
Duitsland met zichzelf in
discussie zijn over het nazi-ver-
leden en hoevelen dit gewetens
onderzoek gemakshalve maar
achterwege laten. Maar er is ook
®en „gesprek" gaande over een
„c''??ter verleden en daaraan
I°innz7ker op grote schaal
eindigende S^dachtenwisselins:
over hetgeen er gebeurd is na de
nederlaag: de verlegging van de
Poolse grens naar de Oder-Neisse,
de verdrijving van de Duitsers uit
Oost-Pruisen, Oost-Pommeren,
Oost-Brandenburg, Silezië, Tsje-
choslowakije, Polen enz. en ver
volgens de splitsing van het na
oorlogse Duitsland in de Bonds
republiek met West-Berlijn en de
Sovjetzóne.
|ongo is niet het enige land,
waar de staatkunde het
aanschijn krijgt van een ope
rette. In Laos is op het ogenblik
een revolutie gaande, waarin drie
partijen worstelen om boven te
komen. Het opmerkelijke is, dat
de kring van politieke topacteurs
zo beperkt is, dat uit één gelet
terde familie vaak de leiders
moeten worden gerecruteerd voor
meer dan een concurrerende
groep. Prins Soevanna Phoema is
de mollige man met de vermoeide
oogopslag, die na de staatsgreep
van augustus tot premier werd
benoemd. Hij is de halfbroer van
prins Soevanna Vong, de leider
van een opstandige communisti
sche beweging in het noorden des
lands, de Pathet Lao. Er is wel
verondersteld, dat Soevanna Phoe
ma zijn totalitaire broer van tijd
tot tijd heeft laten onderduiken in
zijn elegante villa in Vientiane.
ÖL
Jonge collega uit Massa-
aandachtig luisterende senatoren
k'aa en misschien aanvankelijk niet
ej,u®r hun jonge collega uit Massa-
UtiB met zhn historische uiteenzet
Jlaar toe wilde. Maar het zou hun
hef worden. Kennedy had
doki? V.i tut de Engelse geschie-
voni? ramel«k opgehaald, om een pa
rallel te trekken met de huidige posi
tie van de Verenigde Staten. Ook Ame-
fika had zijn „Calais" verloren. Het
Sf,,niet meer de sterkste atoommo-
«endheid van de wereld. De'Amerika-
kit le.rt-oonden een Maginot-mentali-
Vorni.a*1 bouwden op een strategie die
Heidi- was. Kennedy hield een
Sin» voor een drastische herzie-
tiefi van de Amerikaanse politiek, die
fl'~n niet meer louter kon baseren op
..h. oude doctrine van Dulles van de
%i aIe onmiddellijke vergelding".
waarschuwde voor de „missile
§c>viA Amerika's achterstand bij de
t6rcomFnie °P het gebied van de in-
üejunentale raketten,
a redevoering van Kennedy van
On r geleden is kenmerkend voor
v'ellgdi0 *Pronkeltikheid waarmee de
vfüjju senator zich pleegt uit te
1. Hij weet een boeiende vorm
"eb het niet zo
kwaad bedoeld".
r°cket in „The Washington Star").
'Ja^czen voor zijn toespraken, en hij
«t® er vaak in reeds vanaf de eer-
«bdji'ti de nieuwsgierigheid van zijn
-Mqji-ni ae mtjuwsgierighi
sVe„ btium te wekken. Kennedy heeft,
ttense b
s, en hij
ir0fWï.VI,'es nernaaiaeujK blijk va
De f?ale?enheid op dit gebied.
Wh
.'tejic's Truman, een intense belang-
'l „'hg voor geschiedenis, en hij geeft
bpt» ?cbes herhaaldelijk blijk van zijn
Aoodrow S1,f.i0nten Theodore Roosevelt,
Mt (l Wilson en Franklin Roose-
*»Uwse figu Slechts enkele twintigste-
I«devoeringernn te noemen hebben
c'Üd geboeid gehouden die men nog
W'ei JL-k van un lezen- Zy maakten
hadden het taVn uiteenzettingen en
kktezen De Bh ent het l'uiste woord
di 4tnberïain zei staatsman Joseph
6aSnotemenST tot enkele jeug-
tSfV'vS. "oorT.
Atüd veef zorg testeed aan^jfn
SgNs. De bekende Amerikaanse
S^iis prof. Allan Nevins S
vfiHblfipk het Initiatief genomen tot een
JJksXie in boekvorm van de belang,
f°lif? redevoeringen over buitenlandse
Xtk die de senator gedurende de
t'ös Paar jaar heeft gehouden. Ne-
;-ks,en Kennedy hebben samen die
Van verklarende aantekeningen
HV'en. Het boek. dat aanvankelijk
C o", ln Amerika was verschenen is
een Engelse editie uitgeko-
jjnator'Ahe Strategy of Peace by
F. Kennedy. Hamish
London).
tJ^'pemlezing begint met een ci-
uaat van Lincoln, de man die
e»!11 vaó ^aar geleden tot presi-
ga Zeti- r? Verenigde Staten werd
fn ,v»ried=" e„ dogma's van het rusti-
lüi ,"»t 7-im niet langer bruikbaar
tormachtige heden De moei-
3 de «u R?len zich
Vn„ s»tuatie
^Oeten0r ?en n
?.ounieUw»U uemsen
j booten ons van ons-
ige heden. De moei-
op, en wij moe-
11 Vo0rSitaatie onder ogen zien Nu
Vfw^b wfien nleuw probleem staan,
i^ieuwni' denken en handelen
„I, D't thema keert te-
redevoeringen die in dit
opgenomen. K
'1 opgenomen. Kennedy 'heeft
I'He P I,°p het beleid van de
Eisenhower. Eind vorig jaar
ïug inrSmaken,
booi,in a"
a'nS,1 hoed Ohf en?rnr Iin een redevoe-
tin va] har, 5 een felle
die ge?aa,n °P de Britse rege-
SS e'n gebreke was gebleven Èn-
OhUrchiii goede defensie te geven
y^ebfnil noeinde toen de periode die
Ulkt voorhn was gegaan: „the
v.earsrllukt voorbij ëcBa
rt; me locusts have eaten
„Haal die olifant eens van het gazon".
(Politieke prent van Hanley ln het Ame
rikaanse blad „Th-e A.C.W.A. Advance").
op de twee ambtsperiodes van Eisen
hower: „De Russen hebben ons in de
ruimtevaart verslagen. Zij gingen het
eerst rond de zon. Zij bereikten het
eerst .de maan. De helft van Indo-
China is achter het IJzeren Gordijn
verdwenen. Tibet en Hongarije zijn
doodgedrukt. Voor de eerste keer in
de geschiedenis heeft Rusland een po
litiek bastion in het Midden-Oosten.
Wij werden gedwongen het Pact van
Bagdad op te geven. We moesten ma
riniers naar Libanon sturen en onze
vloot naar Formosa, en we moesten
dulden, dat onze vice-president be
spuwd werd door onze vroegere „Goe
de Buren". (De Zuid-Amerikanen).
Kennedy betoogt, in zijn redevoering
van 13 november 1959, dat de Russen
de Amerikanen voor zijn met de ont
wikkeling en de produktie van ballis
tische projectielen en dat zij meer mo
derne duikboten hebben. De senator
verklaart vervolgens, dat in de Sov
jet-Unie meer gedaan wordt aan het
onderwijs en aan het wetenschappelijk
onderzoek en dat Rusland bezig is
Amerika in te halen op economisch
gebied. (Terwijl de staalproduktie van
Amerika voor een zeer groot deel, ten
goede kwam aan de vervaardiging van
auto's, verwerkten de Russen hun
staal tot raketten, vliegtuigen, duikbo
ten, wapens en machines voor de ex
pansie van hun industrie). Moskou had
ook meer aandacht besteed aan de
landbouw dan Washington, en tenslotte
hadden de Sovjets hun kans gegrepen
op het gebied van de hulp aan het bui
tenland. „Toen wij plotseling afzagen
van financiële hulp voor de Aswan-
dam in Egypte," aldus Kennedy, „ga
ven de Russen die hulp."
Kennedy herinnerde in deze toe
spraak ook aan de woorden die Roose
velt in 1928 sprak na het Republikeinse
bewind van de presidenten Harding en
Coolidge. „Dei ziel van ons land," zei
F.D.R., „die in slaap gewiegd werd
door materiële welvaart heeft acht
grauwe jaren meegemaakt."
Voor Kennedy is de periode Eisen
hower er ook een geweest van „acht
grauwe jaren". In zijn verkiezings
campagne heeft de toenmalige kandi
daat voor het presidentschap herhaal
delijk gehamerd op het verloren pres;
tige van Amerika. Als hij in januari
president zal zijn geworden hoopt hfl
dit prestige spoedig te kunnen herstel
len.
Tot de interessantste redevoeringen
in dit boek behoren die welke
gaan over de kwestie-Algerije.
Reeds op 2 juli 1957 hield Kennedy
in de senaat een opzienbarend plei
dooi voor het verlenen van onafhanke
lijkheid aan de Algerijnen. Hij leverde
scherpe kritiek op het Franse kolonia
lisme, dat volgens hem gekenschetst
kon worden als een vorm van „wes
ters imperialisme". Hij oordeelde niet
minder hard over de officiële politiek
van Washington in deze kwestie. Hij
herinnerde er aan, dat de Amerikaan
se gedelegeerde bij de V.N. in 1955
had gezegd, dat de kwestie-Algerije
niet op de agenda van de Algemene
Vergadering moest komen „omdat Al
gerije zo zeer een integraal deel van
de Franse Republiek was, dat het on
derwerp niet besproken kon worden
door een internationaal lichaam".
Maar Kennedy was (in zijn rede van
drie jaar geleden) van mening „dat
Algertje niet langer een louter Frans
probleem" was. Hij verzocht de Ame
rikaanse regering te bevorderen dat
Algerije onafhankelijk zou worden.
Een jaar nadat de Amerikaanse se-
n?l?r eerste rede over Algerije
hield kwam de Gaulle in Frankrijk
aan het bewind, en w.eer een jaar
later lanceerde de nieuwe Franse pre
sident zijn aanbod van een Algerijns
referendum over de toekomstige status
van het gebied. Prof. Nevins zegt, in
een voetnoot, van de Gaulle's histori
sche verklaring: „Dit was het soort
oplossing waaraan senator Kennedy
gedacht had."
Terwijl Eisenhower zich in de Alge
rijnse kwestie altijd min of meer op
de vlakte heeft gehouden, kan men
van de nieuwe president verwachten,
dat hij Krachtige pogingen zal onderne
men om t probleem tot een oplossing te
brengen, en de Gaulle zou daarvan
kunnen profiteren in zijn strijd tegen
de „uitra s
Kennedy heeft echter minder waar
dering voor de Gaulle's atoompolitiek.
In een speech van 15 december 1959
zei de senator letterlijk: „De Franse
„J7 i!i?„n?eer tegen Washington dan te-
g iV,- gericht. Dat is een rare
manier van bondgenoot zijn."
v-r-nf* Arnprikaanse president-elect
hllrt „HVer twee maanden de gelegen-
DrakffikntoSlrategie van de vrede in
PE ^tlk te brengen. In de plannen die
ontvouwen gaat, zal men
Sof ve,e denkbeelden terugvin-
gelanceerd zijn in de zojuist
gepubliceerde bundel redevoeringen.
HANS BRONKHORST
f
U'l4 dio'T AUJJUSLS ea^en", De ja-
r de sprmkilanen weggevre-
uitdrukking past Kennedy toe
Dat deze kwesties telkens weer ter
sprake komen vloeit alleen al voort
uit het nuchtere cijfer, dat er in de
Bondsrepubliek rond 9'/» miljoen men
sen wonen, die verdreven zijn uit het
oosten (niet uitsluitend Duitsers doch
ook 210.000 mensen van andere natio
naliteiten). Daar zijn later nog circa
Vit miljoen vluchtelingen uit de huidige
Sovjetzone bij gekomen. In totaal
veertien miljoen mensen, die eigenlijk
in West-Duitsland niet thuis horen. Op
iedere vier inwoners van de Bonds
republiek is er een, die verdrevene of
vluchteling is.
Dat men al deze mensen in de
Bondsrepubliek heeft kunnen opnemen
- voor 75 pet van de gevallen is een
menswaardige behuizing gevonden - is
een groter wonder dan het „Wirt-
schaftswunder", zegt dr Nahm, de
secretaris-generaal van het Bonds-
ministerie voor verdrevenen, vluchte
lingen en door de oorlog benadeelden.
Iedere dag weer komen er enige
honderden vluchtelingen bij - zeg
maar: een klein dorp, doch dan een
volkomen geproletariseerd dorp' de
mensen, die nu nog uit de Sovjetzone
Komen, kunnen praktisch niets meer
meenemen. Ongetwijfeld stroomt hier-
echter ook een aanzienlijk liwan-
mm energie de Bondsrepubliek binnen.
heeste vluchtelingen zijn jong of
rt^S,, t1 5e kracht van hun leven (rond
drievierde deel beneden de 45 jaar).
„PJ. rt2"2srepubliek doet mij telkens
weer denken aan een Rotterdam op
f ?le de ontwikkeling van
de industrie, zie de bouwactiviteit. Een
moderne rivierhaven in Stuttgart,
luxueuze hotelbouw in Berlijn Mön-
chen, Keulen en waar al niet, een
enorm winkelcentrum in Frankfurt,
grootse sporthallen m verscheidene
steden enz. enz. Opmerkelijk is ook
wat er tot stand wordt gebracht, in de
culturele sector. Terwyl wy in Neder
land nog altyd gebogen zitten over
onze projecten voor een opera in
Amsterdam, een congresgebouw in
Den Haag, heeft men in West-Duits-
land de theaters en vergaderzalen al
lang klaar en hoe: een gedurfd ont
worpen schouwburg-operagebouw m
Keulen (van buiten een bunker, zeggen
de Keulenaars, maar wat het interieur
betreft even fraai als origineel), een
voor vele doeleinden te gebruiken con
certgebouw te Stuttgart, wat minder
helder van conceptie, doch uitermate
praktisch ingericht en ga zo maar
door.
Dit dynamisch# Duitsland biedt de
V
vluchteling kansen. Men moet er
niet aan denken hoe de vluchtelingen
er aan toe zouden zijn in een andere
conjunctuur, maar op het ogenblik
is er nog werk genoeg aan de winkel.
Een enkel feitje - misschien is het
zeldzaam, maar het schijnt histo
risch te zijn - zegt meer dan een lang
betoog over de situatie op de arbeids-
markt: het komt voor, dat per-
soneelschefs van grote bedrijven op
Ho met een verrekijker
Persr?n7"!"gen van de genie volgen.
rersoneelsspionageDe jongens in
de Bundeswehr krijgen een goede
technische opleiding® en het is het
bedrijfsleven wat waard er bijvoor
beeld een goede kraanmachinist uit
te pikken...
Hoe actief men in West-Duitsland is,
kan wellicht ook geïllustreerd worden
met de stapel documentatiemateriaal,
die men een journalist op zn rondreis
toeschuift: een verzameling boeken,
brochures enz. ter hoogte van ongeveer
driekwart meter. Maar in die stapel
nemen tien kapitale boekwerken, in
totaal ruim 4100 bladzijden, die geheel
gewijd zijn aan de problematiek van
de „verdrijving", veruit de grootste
plaats in... Dit constaterend zitten we
meteen in een ander probleem: het
probleem van de mensen, die - al heb
ben zjj dan een plaats in het arbeids
proces gevonden, en misschien zelfs
een goede - het verleden niet kunnen
vergeten. De organisaties van de
„Heimatvertriebenen" stellen, dat de
integratie van de verdrevenen in
materiële zin nog niet helemaal en in
sociologische zin nog helemaal niet
verwerkelijkt is. In de Bondsdag wer
ken de verdrevenen van verschillende
politieke richtingen nauw samen in
een commissie, waarvan onder meer
deel uitmaken de heren Krüger (CDU),
baron von Manteul-Szöge (CSU),
Jaksch en Rehs (SPD). Zij zeggen
allen gezamenlijk, dat het accepteren
van de Oder-Neisse-grens een verster
king van Gomulka en het communisme
in Polen zou betekenen en dat het voor
Europa geen goed ding zou zijn als
men de gedachte zou propageren, dat
de mensen hun geboortegrond' maar
moeten vergeten als ze uit hun land
gezet worden. Denken de verdrevenen
.„revanchistisch"? Neen, antwoordt
staatssecretaris Nahm, en hij wijst op
het „charter" van de verdrevenen, dat
reeds tien jaar geleden aangenomen
werd. De eerste stelling daarvan luidt:
„Wir Heimatvertriebenen verzichten
auf Rache und Vergeltung."
aar wat dan? De zaak moet uit
gepraat worden bü een Vredes
verdrag, antwoorden de leden
van de Bondsdagcommissie; verdrij
ving van mensen mag niet aanvaard
worden als de oplossing van politieke
problemen. En ho denken de kinderen
van de verdrevenen? Het antwoord
van de commissieleden luidt: onze
jeugdorganisaties zijn bijzonder actief:
ze laten de gedachte aan het oude
vaderland niet los. Maar in een ge
sprek met vertegenwoordigers van de
„Deutscher Bundesjugendring" hoor ik
to^i eeo ietwat ander geluid. Het
klinkt zelfs vry scherp: De ver
drevenen raken bij ons ingeburgerd
zij passen zich. gelukkig, aan bi? dé
nieuwe situatie. Zo hun organisaties er
nog niet aan wennen, de mensen wel..."
De bisschop van Berlijn, Julius
kardinaal Döpfner, heeft kortgele
den over de Oder-Neisze-kwestie
enige opmerkingen gemaakt, die
vele Duitsers niet »cht geval
len moeten zijn. HU sprak over
het „ten hemel schreiende on
recht, dat de nazi s de Polen hebben
aangedaan en °,ver i nn'lt. i, .on"
recht, dat de Polen de Duitsers hebben
aangedaan. De keuze van de adjectie
ven lijkt niet geheel willekeurig. De
kardinaal deed een beroep 0p Duitsers
en Polen om de vicieuze cirkel van
vergelding OP vergeldnng te door-
Sinds 1952, toen de communisten van de Pathet Lao-beweging zich van de stad. meester maakten, is Sam Neua in noord-
oostelijk Laos herhaaldelijk van bezetter gewisseld. Vorig jaar slaagde het koninklijke leger erin de stad met Ameri-
kaanse hulp tamelijk hecht in handen te krijgen.
c
Prins Soevanna Phoema
bij de kritische buitenwacht twijfel aan
de oprechtheid van het Amerikaanse
zendingsbewustzijn.
n het koninkrijk Laos treft men de
ze hele problematiek in geconcen
treerde vorm aan. De rode dreiging
kreeg daar voor het eerst gestalte in
december 1952, toen gewapende com
munisten uit de richting Dien Bien Phoe
het land binnentrokken. Zjj maakten
zich meester van de noordelijke provin
cies Sam Neua en Phong Saly. Het was
het begin van de Pathet Lao-beweging.
In bet kader van de Geneefse akkoor
den, die in 1954 een eind beoogden te
maken aan de Indochinese oorlog, werd
ook een regeling ontworpen voor de
normalisering van de toestand in Laos.
Er werd een V.N.-commissie ingesteld,
waajin Indië, Polen en Canada zitting
namen. Deze commissie moest ervoor
zorgen, dat de strijdkrachten van de
Pathet Lao werden opgenomen in het
koninklijke leger en dat de beweging
als zodanig betrokken zou raken bij het
bestuur over een neutraal te verklaren
Laos.
Dit alles was gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Het duurde tot november
1957, voordat de koninklijke regering tot
een akkoord kwam met de Pathet Lao.
breken. De Duitse schuld aan
Polen dwingt tot „Sühne und
Opfer", zo zei kardinaal Döpfner;
iedere verdrevene, die onrecht heeft
ervaren, krijgt zijn aandeel in deze
schuld te dragen. De reactie van een
Pools blad („Polityka") bleef kritisch,
maar het blad uitte toch wel waar
dering voor „de goede bedoelingen"
van de kardinaal. (Tussen haakjes:
zeer opmerkelijk was, dat dit commu
nistische blad zich ten opzichte van
Rusland de vrijheid veroorloofde de
verdrijving van de Duitsers bij de op
schuiving van de Poolse grens naar het
westen te vergelijken met de ver
drijving van de Polen uit de gebieden,
die thans Russisch zijn).
e politici in Bonn houden zich
over het algemeen inzake de
Oder-Neisse-kwestie bij het for
mele standpunt, dat dit netelige onder
werp geregeld moet worden in een
vredesverdrag. Maar dit vredesver
drag (met geheel Duitsland) is een ver
m de lucht drijvende ballon, waarvan
men het touwtje niet in handen kan
krygen. Ik heb echter wel de indruk
gekregen, dat in vrij brede kringen
toch wel het besef groeit, dat men, zo
het ooit tot een vredesverdrag komt,
inzake de oostelijke grens concessies
zal moeten doen. Men zegt echter - en
hit van Duits standpunt uit gezien
begrijpelijk - waarom zouden wij de
aanspraken op de verloren gebieden
zo maar vooraf prijs geven?
Intussen blijft de Oder-Neisse-kwes
tie voor velen in Duitsland een zwaar
stuk persoonlijke tragiek. Het is in het
bijzonder de groep van de verdreve
nen, die de reactie te verwerken heeft
gekregen op het kwaad, dat Hitler in
Oost-Europa heeft aangericht.
TON ELI AS.
Zeer praktisch is de indeling van het nieuwe concertgebouw in Stuttgart, dat officieel heet:
Liederhalle". Men ziet hier de BeethovenzaaL
„Konzerthaus Stuttgarter
In het zuiden van Laos opereert een
groep pro-westerse officieren.
leider, generaal Phoemi Nosavan (zelf
een familielid van de sterke man in
Thailand, maarschalk Sarit Thanarat),
verbaast zich geenszins over de onver
stoorbaarheid van de betrekkingen tus
sen Soevanna Phoema en Soevanna
Vong. Hij meent, dat de premier niet
in staat is een communist van een
pisangboom te onderscheiden. Ondertus
sen geniet de generaal zelf de steun
van prins Boen Oem van Champassac.
En deze Boen heeft weer een broer,
prins Boen Om, die op zijn beurt een
vurig aanhanger is van prins Soevanna
Phoema. Men kan dus, in de dubbele
betekenis van het woord, spreken van
een drievoudige broedertwist in Laos.
Het bestaan van dergelijke familieban
den wekt vaak de indruk, dat de tegen
stellingen in een land niet zo fel zijn
als de betrokkenen voorgeven. Indien
deze betrokkenen dan bovendien nog
koddig klinkende namen dragen, ver
hoogt dat het burleske effect ten
zeerste. Toch is de inzet van de strijd
in Laos een zeer ernstige. Het gaat niet
alleen om de toekomstige bestemming
van een heel land. Het gaat ook om de
toekomst van de Amerikaanse politiek
in het Verre Oosten.
Jaren achtereen hebben de Verenigde
Staten hun beleid in dat deel van de
wereld laten bepalen door de veronder
stelling, dat ieder ogenblik een com
munistische poging kon worden ver
wacht om het hele Aziatische continent
onder de voet te lopen, ln hoeverre die
veronderstelling juist was, valt niet na
te gaan. Er zijn wel degelijk afzonder
lijke acties op ver uiteengelegen secto
ren van het front ondernomen: Korea,
Vietnam. Het zou aaarom onjuist zijn
zonder meer de staf te breken over de
militaire bondgenootschappen, die Ame
rika toen in alle haast is aangegaan.
Maar het is een feit, dat de grote, al
gemene aanval van de communisten tot
dit ogenblik achterwege is gebleven. En
dat heeft ertoe geleid, dat Amerika in
tal van Aziatische landen een bewind
heeft gecontinueerd, welks enige ver
dienste hierin bestond, dat het anti
communistisch was.
Zolang dergelijke toestanden wer
den verontschuldigd als het onaange
name gevolg van de snelle improvisa
tie, was er nog iets van een zedelyK
alibi. „Ik weet wel", zei een Ameri
kaans generaal in Korea, „dat Syng-
man Rhee een terrorist is maar hy
is tenminste ónze terrorist Moeilij
ker werden de zaken evenwel, toen
wijlen John Foster Dulles een begin
maakte met de principiële rechtvaar
diging van deze noodverbanden. Met
zijn uitspraak: „Neutralisme '™">-
is im-
ongetwijfeld
moreel" is hy daarbij
over de schreef gegaan.
Het schouwspel van anti-communis
ten als Syngman Rhee, die in Zuid-Ko-
rea een corrupte dictatuur liet opschie
ten, van Tsjang Kai Sjek, die op Formo
sa de oppositie knevelde, en van Ngo
Dinh Diem, die in Vietnam een knusse
oligarchie stichtte, druiste ir, tegen de
idealen van de gemiddelde Amerikaan,
die zichzelf immers ooit de opdracht
heeft gegeven „to make the world safe
for democracy". Het wekte bovendien
Deze koninklijke regering werd geleid
door prins Soevanna Phoema. Een van
de bepalingen van het akkoord was, dat
er op 4 mei 1958 aanvullende verkiezin
gen zouden worden gehouden.
De resultaten van die verkiezingen
waren verontrustend. De Neo Lao
Hak Xat, zoals de communistische
partij zich voortaan noemde, verover
de negen zetels in het parlement. De
met haar nauw gelieerde Partij voor
Vrede en Neutraliteit kreeg er vier.
Van de 59 zetels in de Nationale Ver
gadering kwamen er zodoe'nde 13 on
der communistische invloed.
De schok van dit communistische suc
ces bracht de beide grote partijen van
X'XvIvZvXvKit
«ftOsa
MA NÓ
LOtANG
*Tha il'a nd
BANGKOK X»
CAMBODJA
SAÏGON
on^Sc*:
de rechtervleugel, de Nationalisten en
de Onafhankelijken, ertoe zich te ver
enigen. Zo onstond de Laotiaanse Volks
beweging onder leiding van prins Soe
vanna Phoema, Katay Sasorith en Phoei
Sananikone.
aar voor het ogenblik was het
nog belangriiker, dat enkele pro-
westerse officieren en ambtena
ren het zogenaamde Comité voor de
Verdediging van de Nationale Belangen
vormden, vaak is de beschuldiging ver
nomen, dat het comité financieel in het
zadel zou zijn geholpen door de Thai-
landse regering. In ieder geval was het
een organisatie, die in steeds sneller
tempo de lakens ging uitdelen in Laos.
Verzet tegen het communisme was ook
hier de enige constante. Aanvankelijk
werd het comité bovendien nog gedre
ven door de behoefte om de corruptie in
regeringskringen te bestrijden. Maar
naarmate meer leden van het comité
zelf in de regering kwamen, verdween
dit ideaal van lieverlede van de voor
grond. Het accent kwam meer en meer
te liggen op de uitschakeling van het
parlement en op manipulaties met de
stembusuitslag.
H. J. NEUMAN.
