Streek rond IJsselmeer
verlost van muggenplaag
I Toch onderzoek: Delta I
1 mag geen last hebben
Verborgen verleiders hoogst geïnteresseerd
Hij denkt
aan een
auto,
2ij aan de kapper
NIEUW BIOLOGISCH EVENWICHT
Statuswijziging
met lipstick
Zwermen kunnen
zelfs verkeer
lamleggen
HAMMARSKJÖLD
ZATERDAG 3 DECEMBER 1960
PAGINA 9
De jongen en het meisje uit
het begin van het teenagers
tijdperk hebben, ouder ge
worden, nu de tijd van de „twens"
°ntsloten. Hij is-onlangs uit dienst
gekomen. Zoals hij daar, zijn
Meisje aan zijn arm meevoerend,
langs de winkels flaneert, valt hij
°p. Rechtop, met brede schouders
in een korte, lichtgrijze overjas;
Italiaanse puntschoenen houden
Voor het oog de nonchalance en
het raffinement van het geheel
in evenwicht. Men kan gissen
naar wat precies zijn baan is,
maar zijn vooruitzichten lijken
goed. Hij doet aan volleybal, heeft
Het stenen bruidsbed van Mulisch
gelezen, is al twee keer in Duits
land en twee keer in Oostenrijk
geweest voor vakantie en raadt
zijn vrienden aan zowel Porgy
Eid Bess als Mein Kampf te gaan
*ien. Van de laatste film heeft hij
^"bjj gezegd, dat hij er een avond
hapot van was. Zijn meisje had
dat moment instemmend ge
bikt, maar dat doet ze wel meer
hij iets beweert. Zij is met
Ear blonde haar - het zal wel
IpHeekt zijn - het zijden hals
de, bronsbruine jack, haar
k,varte, strakke rok tot in haar
Klliehoite en haar naaldhakken
een herfstig getimbreerde, en ze
ker bekoorlijke verschijning. Ze
heeft vrij lang niet geweten of
ze secretaresse, kleuterleidster of
iets anders wilde worden, maar
voor het kantoorwerk dat ze is
gaan doen, werd mulo en typen
gevraagd, hetgeen de keus ge
makkelijker maakte, want aat
^ad ze. Ze ging wel eens naar
Echtelijke jazzconcerten van be
roemdheden, maar dat was met
een vroegere vriend, nadat de
Oerste keer haar vader haar om
drie uur 's nachts was komen af
zien. Niet zonder haar protest,
terwijl zij beiden langs de win
dels lopen, zegt zij dat ze nog
*;Ven handschoenen en gelaats-
e^me moet kopen. Hij staat nog
Zag moment te weifelen voor een
ru in foto-artikelen eer ze te-
Eren naar zijn scooter.
iimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiii,n,mum,n,lummel
liiiiHiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
mee o> geen j^urenom een roman
Maar k t<? zetten: ze zijn een doorsnee.
de ina rut1 nauwlettend worden ze door
de rppla^ncierz0e^<fkoue fabrikant en
bloot Jo man b&- Za
Want de vek^Tft h verleiders,
nt die hebben beseft dat deze ion.
De parade van de naaldhakjes. Het „trippel-trappel-trippel-trap'
als muziek in de oren.
gelui een niet onbelangrijk bedrag aan
geld hebben uit te geven, veel meer
dan de teenagers die doorgaans op de
portemonnaie van hun ouders teren.
Hun leeftijd, om en nabij de twintig,
verenigde hen tot een groep, die haar
eigen opvattingen, haar eigen smaak
en mode, haar eigen gedragingen leek
te hebben. Ze waren minder duidelijk
en minder spontaan een groep dan de
teenagers, maar het zou vanuit de com-
het maar bij de gewone periodieken,
en dan vooral kranten en damesweek
bladen zullen houden, ook al omdat, die
door hun grotere verschijningsfrequen
tie veel effectiever zijn.
Het is de vraag of „twen" in alle
opzichten een gouden, betoverende aan
spreking is, een woord waardoor de
jongeren zich verguld voelen. Een uit
geverij, die zich voor haar enorme pro-
duktie goedkope lectuur in het popu
laire en het populair-wetenschappelijke
vlak verzekerd weet van een grote groep
twens onder haar afnemers, zal het
niet licht gebruiken. Het enigszins stu
dieuze type dat zijn boeken kiest over
sociologie, historie, economie of cyber
netica, voelt zich met het „twen" lang
niet altijd gevleid. Studenten achten
zich in het algemeen geen twen. En
evenmin het jonggetrouwde stel. Zodra
jongelui in zekere mate een status ver
overd hebben, willen ze niet meer tot
die enigszins aparte groep van twin
tigers behoren. Dat maakt het moei
lijk het begrip „twen" in reclame-ac
tiviteiten te gebruiken. Want lang niet
ondenkbaar is dat het aan „twen-lip
stick" gewende meisje na haar huwe
lijk van merk verandert louter om de
statusijwijziging te effectueren. En dan
heeft de reclame-deskundige die haar
indertijd won voor deze „speciale lip
stick voor meisjes" nog gedacht dat
hij haar „merkbewust" ging maken
en haar vandaar naar „lipstick voor
jonge, elegante vrouwen" kon voeren.'
De mogelijkheid bestaat dat het be
grip „twen" in de sfeer terecht komt
van „teenager" of, erger: pleinjeugd,
nozems. Maar dat hoeft niet. Intussen
burgert het, nog vaag bepaald, maar
zeker in. Het slaat nieuwe dingen los
en het heeft invloed op ons. Zoals de
vrouwelijke teenagers soms hun moe-
mercie mogelijk moeten zijn een greep
op hen te krijgen. Men sprak ze niet
aan met jongelui of jongedames, want
daarop waren al heel wat goede be
doelingen, van jeugdleiders o.a. ge
strand Men noemde ze „twens".
Het woord kwam uit Duitsland waar
men zich vier, vijf jaar.terug al door
Amerika had laten inspireren hoewel
Amerika zich uiteindelijk toch^ l^ve
beperkte en over „seventeens Dieet
spreken. „Twen" zal waarschijnlijk net
zoveelste woord worden, dat de recla
mewereld aan de dictionnaires toe
voegt.
Twens worden veel minder gauw
door een rage gegrepen dan teenagers,
die in een paar maanden rock 'n roll
in een heel land verbreidden. Ze zijn
kritischer. Ze hebben ook niet hun ido
len als de teenagers. Die vechten storm
achtig om een handtekening van hun
favorieten die ze dan, zoals wij wel
gezien hebben, met ballpoint op hun
onderrok of hun been laten schrijven.
»oor
om de hniV1 twen: de lichtgrijze overjas om de brede schouders, het fijne
ais en een scherp gebogen Italiaans hoedje nonchalant en uitdagend
De gevoeligheid die
twens voor capri-
;ieuze modevorming
hebben, neemt bij
het ouder worden
iets af. Het B.B.-
jurkje wordt een
japon a la Chanel.
Inplaats van over
een bromfiets wordt
er over een tweede
hands autootje ge
dacht. Het gemoed
van de twen sud
dert meer en meer
op het smeulende
turfvuurtje van on
ze volksaard.
Scherpzinnige
fenomenologen
als reclamemen
sen zijn, hebben
ze echter toch de
twen in zijn ka
rakteristieken
herkend, zijn
voorkeuren en
ideeën, zijn drang
tot zelfstandig op
treden en zijn be
wondering voor
het uiterlijke. De
ze twen is niet
alleen in de stad
te vinden, maar
ook in de provin
cie, die tegen
woordig dezelfde
film en hetzelfde
televisieprogram
ziet. Zijn salaris
ligt tussen twee-
en vierhonderd
gulden, waarvan
hij vrij veel kan
besteden. Bovendien is de twen de
klant die binnenkort een uitzet koopt,
zich gaat installeren en wat later zelf
een huishouden moet bedisselen, een
klant die waard is bijtijds gewonnen
te worden.
Er zijn tal van materiële zaken die
als neonlichten in de gedachtensfeer
van de jongeren branden: hoeden,
schoenen, alle soorten kleding, cosme
tica, sportartikelen, bijous, foto- en
filmapparaturen, grammofoonplaten,
boeken, scooters en snoeperijen, aller
lei voedings- en genotmiddelen trou
wens. Ze denken al aan een auto, wil
len reizen, films zien, een modieus kap
sel De twen heeft er andere ideeën
over dan ouderen, uiteraard. Daarvoor
krijgen handel en industrie, de verbor
gen verleiders vooral, steeds meer be
grip Er is al een sportief soort kle
ding' gekomen, zelfs zijn er speciale kle
dingstukken die op een of andere ma
nier twen" in hun woordmerk voeren;
er wórdt aan gewerkt om jongelui klei
ne sigaartjes te laten roken; er zijn
parfums „voor het elegante meisje",
enz. Warenhuizen en grote modemaga
zijnen richten een deel van hun eta
lages op de twen. Daarin ziet men dan
van die etalagepoppen waarvan de
progressieve kop getooid is met een
lodderige glijlok, of gebroekte en ge-
truide poppen die met bijgewerkte ogen
en wangen heel aardig een gecosme-
tiseerd jongedames-kopje uitbeelden.
Om de bestemming van de aangepre
zen artikelen nog duidelijker te doen
uitkomen, sleept men grammofoonpla
ten en scooters als rekwisieten aan.
Zo kan men meer symptomen verwach
ten.
Een van die symptomen was kort
geleden de verschijning van het
maandblad Twen. De reclamewereld
had er naar uitgezien, meer nog
dan men gewoonlijk naar een nieuw
reclamemedium uitziet, want nu zou
misschien de gelegenheid komen om
de groep twens rechtstreeks te bena
deren, zoals dat in het Duitse Twen
nogal kras en spectaculair en in het
Amerikaanse Seventeen nogal poe
nig en zoetelijk gebeurt. Het mag in
dit verband vermeld worden dat de
reclamewereld, voor zover wij dat
konden nagaan, teleurgesteld is door
het Nederlandse tijdschrift. Het geeft
een verwrongen beeld van de twen
leeftijdsgroep, kwordt er gezegd.
En sommigen geven te kennen dat ze
Kost wat kost, maar de uitrusting moet in orde zijn.
ders in gekleurde kousen deden lopen,
zo hebben de twens de korte suède jas-
jes algemeen gemaakt. Het is wonder
baarlijk: Een eeuw geleden had de
crinoline nog tien jaar nodig om te
evolueren tot de queue de Paris, nu
reageert de mode op de snelle en on
berekenbare impulsen van teenager' en
twen.
HENK SUÈR
Aan make-up besteden zij de allergrootste aandacht, waarin de zakenman heeft voorzien.
Met de muggenplagen die tot voor
enkele jaren de randgebieden
van het IJsselmeer en met na
me de afsluitdijk teisterden, is het ge
daan. Dat is de conclusie die de heer S.
Parma, wetenschappelijk ambtenaar
van de Gemeentelijke Universiteit te
Amsterdam, heeft getrokken uit de uit
komsten van een vorig jaar gehouden
enquête Na 1954 blijkt de muggenover-
last steeds minder te zijn geworden en
zijn geen werkelijke plagen meer voor
gekomen. De commissie, die in dat jaar
is gevormd om zich met het muggen-
vraagstuk hezig te houden, heeft het
gedierte blijkbaar alleen door haar be
staan de levenslust ontnomen. Na zich
vier jaar over het probleem te hebben
beraden, besloot zij in 1958 een onder
zoek te laten verrichten naar de om
vang en de bestrijdingsmogelijkheden
van de plaag en het is dit onderzoek, dat
onlangs tot de bovenvermelde, gerust
stellende conclusie heeft geleid. Het
verrassende van de zaak is nu. dat de
heer Farma binnenkort desondanks be
gint aan een uitvoerig onderzoek naar
de bestrijdingsmogelijkheden van „tcn-
dipes plumosus", de destijds zo lastige
„IJsselmeermug" en wel omdat er een
grote kans is, dat zich na de afsluiting
van dc zeegaten in het Deltagebied de
zelfde omstandigheden zullen gaan voor
doen als destijds rond het IJsselmeer.
Als het even kan wil men voorkomen,
dat daar over een jaar of tien ook de
zelfde muggenplagen gaan optreden.
Aangezien het wel 1970 zal worden,
voor de gevolgen van de Deltawerken
mug-verwekkend kunnen gaan worden,
heeft de heer Parma ruimschoots tijd
om de insecten waar het om gaat, gron
dig te bestuderen. Dat is overigens maar
goed ook, want zo'n studie is bijzonder
ingewikkeld. Alleen het determineren
van de muggensoort is al een tijdroven
de bezigheid, want dat kan alleen ge
beuren aan de „hand" van de volwas
sen mannelijke insecten, de mannelijke
imagines. Het zijn ook de volwassen die
ren die de plagen veroorzaken, al leven
de imagines maar enkele dagen. De be
strijding zal echter vermoedelijk op de
larven moeten worden gericht, die onge
veer een jaar plegen te leven. Het is de
bedoeling van de onderzoeker, deze lar
ven te gaan „houden" in water met
verschillende temperaturen en van ver
schillend zoutgehalte om zo te achterha
len, wanneer ze zich optimaal kunnen
ontwikkelen.
„Tendipes plumosus" is een van de
tientallen soorten te.ndipediden die in
Nederland voorkomen, allemaal onschul
dige dieren, in zoverre, dat ze niet ste
ken. De plaag die ze kunnen vormen
bestaat dan ook niet uit jeukende mug
genbulten, maar uit dichte zwermen, die
soms plotseling optreden en die zelfs
het verkeer kunnen lamleggen. Dat ge
beurde in de jaren na 1937 op de afsluit
dijk, waarboven de muggenwolken zich
herhaaldelijk concentreerden. De zwer
men waren vaak zo dicht, dat het zicht
op volkomen heldere dagen tot 50 meter
terugliep. De voorruiten van de auto's
werden dan bovendien bedekt met een
dikke, groenige brei, waartegen de rui
tenwissers het moesten afleggen en de
radiateurs raakten volkomen verstopt.
Er waren nog veel meer klachten; het
gras raakte bedekt door een dikke laag
insecten, zodat de koeien het niet meer
vraten; het opeten van een boterham
was buiten niet meer mogelijk; schil
ders konden hun (buiten)werk niet meer
doen en de tonnen met regenwater ver
vuilden door de vele insecten die erin
terecht kwamen. De klachten deden
zich alleen voor in de oevergebieden van
het IJsselmeer en heel speciaal bij de
afsluitdijk.
De muggen hielden zich nl. bij voor
keur op aan de scheiding van land en
water: enkele honderden meters land
inwaarts was van plagen nauwelijks
sprake. Vermoedelijk moet dit worden
verklaard uit de biologie van deze mug
gensoort: als de larven, na een jaar
(van plantaardig voedsel) te hebben ge
leefd, als muggen boven water komen,
doen ze niets anders dan zich voortplan
ten en sterven. Ze nemen als volwassen
insekt geen voedsel meer op en leven in
het gunstigste geval maar enkele dagen.
Die besteden ze aan „dansen", paren en
- voor zover het om wijfjes gaat - eie
ren leggen, wat weer in het water moet
gebeuren.
Bij regenweer komen de zwermen
niet gemakkelijk tot ontwikkeling: de
meeste muggen die dan het ongeluk
hebben, volwassen te worden, verdrin
ken op het moment waarop ze voor het
eerst aan de oppervlakte komen. Dat
het ook op gunstige dagen bijna nergens
tot plagen Komt, is te danken aan het
feit, dat de larvenbevolking in de diver
se zoetwaterpiassen wordt kort gehou
den door de vissen, die muggenlarven
Een beeld uit 1953, toen de afsluitdijk van tijd tot tijd onbe rijdbaar was in verband met de enorme muggenzwermen.
als lekkere hapjes beschouwen. Op het
IJsselmeer .had zich kort na de bouw
van de Afsluitdijk echter nog niet direct
een normale visstand ontwikkeld: het
duurde enkele jaren, vóór de leemte,
die het uitsterven van de zoutwatervis-
sen had achtergelaten, door vissen van
het zoete water was opgevuld. Dit
schijnt de voornaamste oorzaak te zijn
geweest van de plagen die kort voor de
oorlog gingen optreden.
Het ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid nam toen het initiatief
tot een eerste onderzoek, waarbij o.a.
de maaginhoud van een aantal vissen
werd bekeken. Daaruit bleek, dat voor
al de kleine palingen veel larven aten,
hetgeen aanleiding is geweest om de
minimum-maat voor paling te verhogen.
Deze maatregel heeft er zeker toe bij
gedragen, dat er méér kleine, larven
etende palingen in het IJsselmeer ble
ven. Direct effect had dit natuurlijk niet.
Men heeft daarom ook geprobeerd om
het euvel van de muggenzwermen
rechtstreeks te bestrijden.
Dr. v. d. Torren experimenteerde in
die tjjd met Philips-apparatuur, bestaan
de uit grote lampen, die een flikker
licht gaven. De muggen werden daar
sterk door aangetrokken en dan opgezo
gen door een soort „stofzuigers". Deze
bestrijding is in het experimentele sta
dium blijven steken: toen de oorlog uit
brak waren de licht-signalen uit den bo
ze en voorts kwam de onderzoeker te
overlijden.
Tijdens en na de oorlog bleef de over
last voortduren, maar een onderzoek
werd niet meer opgezet.totdat klach
ten die in 1954 werden ingediend bij de
geneeskundig inspecteur van de Volks
gezondheid in Friesland via besprekin
gen met de Gezondheidsorganisatie
T.N.O. tot de oprichting van de al eer
der vermelde commissie leidden.
Uit het feit, dat de plagen rond het
IJsselmeer na 1954 niet meer zün
voorgekomen 142 van de 144 geën
quêteerde omwonenden lieten weten,
dat de laatste zes jaar geen hinderlij
ke zwermen meer zijn voorgekomen -
mag men afleiden, dat in het zoete
IJsselmeer een nieuw biologisch even
wicht is ontstaan. Blijkbaar is voor de
vorming daarvan een periode van
ruim vqftien jaar nodig geweest.
Men hoopt, dat het straks in het
Deltameer wat vlugger zal gaan en
dat de wegen over de Deltadammen
niet door muggen geblokkeerd zullen
worden.
VIC LANGENHOFF
Dag Hammarskjöld moet ik aan
Piet wel overlaten,
die heeft van hèm en de V.N.
te veel tabak.
Het zwart probleem lost zich niet
op met dreigend praten,
de roe, die faalt, gaat mèt de
zwaai er in de zak.
als modebedillers?
Na de teenagers nu
DE TWENS
