SoyJ et-wichelarij kan op minstens tien manieren worden beoefend Was van Beria ballet een liefhebber of juist niet? M Admiraal, u verkwist mijn tijd VREEMDE GEBEURTENISSEN M zo fascinerend als de drie ver klaringswijzen, die nog over blijven. Daar is in de eerste plaats de an thropologi sche De Britse socioloog Geoffrey Gorer heeft samen met wijlen John Rickman, een alom geacht Brits psychiater, die gedurende de Eerste Wereldoorlog in Rusland heeft gewoond, in het boek „The People of Great Russia" een opmerke lijke theorie ontwikkeld: De Alsops, invloedrijke politieke commentators Krcmlinologen en luierologen Particuliere audiëntie bij de paus BETER TE ARROGANT, DAN TE ONDERDANIG Geheimzinnigheid van Washington: gemakzucht Bolsjewisme als verzet tegen oude gewoonten v m£ ygyglllj^j mm WOENSDAG 14 DECEMBER 1960 PAGINA 11 Sir inds op 5 december j.l. de verklaring is gepubliceerd, die de leiders van commu nistische partijen uit 81 landen te Moskou eenstemmig heten te heb ben goedgekeurd, Zijn de Sov- Jetologen op het oorlogspad. De geleerden en publicisten in het Westen, die zich de taak hebben gesteld ons de innerlijke roerselen Van de communistische beweging te verklaren, hebben het onder ling met elkaar aan de stok. De eerste indruk van de meesten hunner was, dat premier Khroesj- tsjev een ideologische overwin ning op de Chinezen heeft be haald door hen te dwingen tot de erkenning, dat een nieuwe oorlog niet onvermijdelijk is. Ook de Voorrang, die in de verklaring Wordt toegekend aan de bevorde ring van de nationale onafhanke lijkheid elders in de wereld (dus boven de bevordering van het communisme), scheen een winst punt voor Khroesjtsjev. Maar bij nader inzien waren er deskundi gen, die twijfel voelden opkomen. Hebben de Chinezen zich werke lijk onvoorwaardelijk naar het Russische standpunt geschikt, of staan er in de „eenstemmige ver klaring" nog voldoende ontsnap pingsclausules om Mao Tse-toeng c.s. straks in staat te stellen de thesen van Khroesjtsjev opnieuw aan te vallen? Er wordt thans ijverig tussen de regels gelezen en de experts nemen alle, bijna oc culte, middelen te baat, die hun ten dienste staan om het met el kaar oneens te zijn. ÜP Plan Ai 5?ak de over" ITALIAANSE CELEERDEN Enige jaren geleden ontving de Amerikaanse admiraal Lewis Strauss de journa list Joseph Alsop voor een inter view. Alsop had zich veel voor gesteld van dit vraaggesprek, want hij wist, dat zijn gastheer weldra benoemd zou worden tot voorzitter van de Atoomenergie commissie. Maar het onderhoud eindigde abrupt, toen Alsop op stond en koeltjes opmerkte: „Ad miraal, u hebt een half uur van mijn tijd verkwist". Dit is een van de sterke verha len die verteld worden in een boek dat Joseph Alsop samen met zfjn broer Stewart heeft geschre ven. In dit werk „The Reporter's Trade" (The Bodley Head. Lon don) vertellen de twee ver maarde verslaggevers iets over hun manier van werken, terwijl zij voorts een bloemlezing geven van hun artikelen. Joseph geeft de volgende ver klaring voor zijn hooghartig op treden tegen Strauss: De admi raal had zich uitgeput in een reeks vleiende opmerkingen over de capaciteiten van zijn gast. Strauss probeerde verder wat over koetjes en kalfjes te praten, zonder in te gaan op de vragen van de reporter. Toen Alsop ont dekte, dat Strauss niets belang rijks wilde zeggen, concludeerde hij, dat het interview verder geen zin had, en dat hfj eigenlijk voor de gek was gehouden. V'>" - Wmm Dat is niets bijzonders. De commu- Wstische leiders, die anders zo inge schoten zUn op de moderne publici- ksitsmogelükheden, zwijgen als het traf, zodra de buitenwereld wil weten lloe In hun kringen de machtsverhou dingen liggen en op welke manier de besluitvorming zich voltrekt. Propa ganda is goed, maar voorlichting ho maar! En naarmate Ac controleerbare feiten schaarser worden, krijgt de in terpretatie vrijer spel. Bovendien, en dat is voor onze al of niet vermeende kennis van de communistische wereld zeer belangrijk, passen de Sovjctologen tente, passieve homosexueie impulsen". De bolsjewieken hebben daar een af weer tegen opgebouwd door het accent te leggen op het permanente karakter van de eeuwigdurende partij, door de vitale aspecten van de arbeid op te he melen en door alle suggestie van ver fijning en decadentie te vermijden. Toen Lenin c.s. in ballingschap ver toefden, waren er twee vormen van ontspanning: een fikse wandeling ma ken of een bezoek brengen aan de bio scoop. Er waren zodoende „cinemis- ten" en „anti-cinemisten". Lenin ging er. P,Ca.t °P. dat nij altijd „anti-cine- mist" is geweest en dat hij ontzaglijke afstanden te voet heeft afgelegd. Een treffende vondst van Leites is, dat Lenin in zijn onderbewustzijn po litieke ontrouw dikwijls associeerde met perversie. Dat blijkt uit de beel- 'iiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiuiimiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiii IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUHimiihhhiiihhiiiiiiiihiiiiiiiiiiiii den, die hij gebruikte: ,,De aanhan gers van Scheidemann kussen en om helzen autsky of ,,De Bernsteinianen werpen kushandjes naar Plekhanov". Ook de neiging tot geheimhouding der communisten schrijft Leites toe aan verzet tegen het ancien régime". De oude Russische intellectuelen spra ken veel en gaarne over de raadselen van het bestaan en over de diepste motieven, die hen voortbewogen. De communisten omgeven dit alles met een muur van stilzwijgen. De studie van Nathan Leites, die is bekostigd door de Amerikaanse luchtmacht, heeft een zeer prak tisch doel gediend. De militaire onder handelaars, die in Panmoenjon moes ten onderhandelen over een Koreaans be stand, hadden een samenvatting ervan op zak, die hen in staat moest stellen het soms uiterst merkwaardige gedrag van de communisten aan de overkant van de tafel te begrijpen. Maar de psycho-analytische methode vertoont uiteindelijk het zelfde gebrek, dat ook Het komt niet zo dikwijls voor, dat de fotografen in staat worden gesteld voor of na een particuliere audiëntie van de paus een opname te maken, die enigermate een indruk geeft van het eigenlijke onderhoud. Men ziet hier de paus in ge sprek met de premier van de republiek Uruguay, Benito Nardone. de eerder genoemde verklaringswijzen aankleeft, er wordt geen enkele plaats ingeruimd aan dt persoonlijke grillen van één of van een paar communisti sche leiders. Op grond van bepaalde generaliseringen stelt men verwachtin gen op aangaande het toekomstige com munistische gedrag. Maar wat moeten wij beginnen, als een bijzonder oor spronkelijk of een bijzonder warmbloe dig communist de kans krijgt het alle maal anders te beschikken? Het laatste redmiddel blijft dan altijd de Kremlinologie: het nauw keurig gadeslaan van alle détails in het openbare communistische leven. Uit de staat van dienst van nieuw benoemde figuren tracht men af te leiden of hij thans een aanhanger van X is of van Y. Men bestudeert de rangorde in de hand tekeningen onder gezamenlijke verkla ringen, men ziet wie bij uficiële ban ketten op de ereplaatsen zitten en wie niet. Zelfs de beeltenissen van commu nistische leiders bij 1-meiparades wor den geteld. Wijlen Franz Borkenau en B. Nico- laevsky hebben van deze techniek veel werk gemaakt. Soms hebben zij zo ver rassende resultaten geboekt. Toen na de dood van Stalin iedereen nog meende, dat Khroesjtsjev niet meer was dan de „primus inter pares", merk te een Kremlinoloog met een arendsblik op, dat 's mans functie tot dusver „eerste secretaris" op zekere dag in de Pravda met twee hoofdletters werd geschreven. Hij leidde daaruit af, dat Khroesjtsjev de hegemonie in de partij had veroverd, en dat bleek toen later ook -o te zijn. Maar de -iremlinologen hebben ook ijzingwekkende vergissingen begaan en geen tak van politiek onderzoek is zo veelvuldig en zo roekeloos bespottelijk gemaakt als deze. Een van de beoefenaren van de Kremlinologie heeft zich eens een he vige schrobbering op de hals gehaald van de New York Post. Hij har met nauw bedwongen opwinding opge merkt, dat de naam van Beria ontbrak op een lijst van hooggeplaatste commu nisten, die een voorstelling van het Bolsjoi-ballet hadden bijgewoond. „En wat zou dat nu eigenlijk?" vroeg het Newyorkse blad zich hooghartig af. „Beria hóudt misschien helemaal niet van ballet." Hoe het met Beria's liefde voor het ballet gesteld was, is nooit meer opgehelderd. Want twee dagen la ter werd hij als „volksverrader" gear resteerd en vervolgens terechtgesteld. H. J. NEUMAN hmcrkwaaidige van deze Tass-opname is, dat. de president van de Chinese Volks republiek Lioe Sjao-tsji er niet op voorkomt. Terwijl de conferentie van de leiders van 81 communistische partijen in Moskou in volle gang was, woonde Khroesjtsjev met een groot aantal van zijn satrapen een voorstelling bij van een Oekraïnse dans- en zanggroep. Men ziet hier van links naar rechts op de eerste rij: de Poolse premier Cyrankiewicz, de Russen Kozlov en Kaltsjenko, de Oostduitse president en partijleider Walter Ulbricht, dan weer drie Russen (Vorosjilov, Podgorny en KhroesjtsjevJ, de Poolse partijleider Gomulka en tot slot twee Sovjetleiders, Korotsjenko en Kosygin. Maar Lioe Sjao-tsji bleef in zijn hotel. verschillende interpretatie-methoden toe. Een nuttige opsomming van tien van die methoden vindt men in het Jongste boek van de Amerikaanse socioloog Daniel Bell, „The End of Ideology". Niet alle methoden z(jn even opwin dend. Zeer oude rechten bezit de school van de „Slavische" ver klaringswijze. Vroeger zijn N. Ber- dyaev, Sir Bernard Panes en Sir John Maynard vertegenwoordigers van deze richting geweest. In „The Russian Peasant; and Other Studies" (Londen 1942) zegt Sir John o.m.: „Russia with all her changes, still largely remains the same". Deze traditie wordt thans, zij het niet onverkort, voortgezet door Edward Crankshaw, Ernest Simmons en Werner Philipp (van de Vrije Uni versiteit van Berlijn). Anderen halen ter verklaring van het communistische gedrag geo-politieke overwe gingen aan (Nicholas Spykman, George Kennan, Henry Kissinger) of zij trekken een parallel met andere totalitaire systemen (Hannah Ahrendt, Bertram Wolfe), Isaac Deut- scher is een van degenen, die een marxistische verklaring pogen te geven. Zij worden dan weer terzijde gestreefd door de Trotskisten, die het naar neo - marxistische trant proberen. De uitleg met behulp van „Ideal typen" wil nog wel eens tot verrassende resultaten leiden (Bar rington Moore, W. Rostow), en ook een analyse van het s o c i a a 1 sys teem werkt soms verhelderend, zoals de studie van Bauer, Inkeles en Kluck- holm bewijst. aar geen van deze methoden ls fa P't is de foto, A Jki'lfnnnso Knroesftsjev hei bea moet houden, Aijn "■ouwe vriend, de Amen*k an e "iihonair Cyrus Eaton, en diens vrouw bezoeken °P het ogenblik voor de zoveelste maai Moskou. Ongetwijfeld zou Khroesjtsjev let echtpaar hebben onti 0 ar htj iaat nu de honneurs waarnemen door Prol Kozlov (links). Een bewijs temeer, dat Kozlov bestemd is hem op te volgen? <Van onze Romeinse cor- E respondent) r komen verbazing wekkende dingen voor in het leven, j^ee geleerden hebben Kezer dagen opzien ge aard in Italië. In Bolog- 2? werd een meisje van vjf laar geopereerd. De de v? vsn handeling was 0l binnenplaats van het e{r®nbare slachthuis. Een jfnstige storing in de do ?m°nale werking van Kp bypophyse had de jon- heiAouw aan de rand van heot* en gebracht. Men <je v nu geprobeerd door de ^Planting van leven- ten bypophysen van die- Ann .F Patiënt te redden bes ,ze operatie zijn te an. gnomen een ambu- aan«tW,agen van de Itali- (jer,F luchtmacht met rij- tUrl Personeel, de chi- tv,* Pr°f- Petrucci met Pleifon ,rnedische en ver- dirf^i assistente.., de hlet «r van ^et abattoir vepa., n personeel, een °mdatS eiL vijf kalveren r®eds t, hypophyse «fin/L- ee nunuten na Obilnk van de bloeds- Was °up. "iet uieer werkt, seating binnen de kort- keren te doen plaats hebben. De voorbereidin gen begonnen om zeven uur des morgens De ve- tcrinair had vijf vrouwe lijke kalveren uitgezocht drie benodigd voor de overplanting en twee m reserve voor noodgeval len. De operatie was te half elf. Een kalf werd geslacht en de hypophyse, die zich onder aan de her senen bevindt, terstond overgebracht naar 'e ge- improviseerde operatie zaal. Prof. Petrucci en de omgevende organisatie kregen 't klaar in twaalf seconden het gehele pro- ces te doen verlopen. Dit herhaalde zich nog twee keren, zodat binnen veer tig seconden alles zijn be slag had gehad- De wetenschap en de techniek gaan ver. Soms gaat het zo ver, dat gewone én ge leerde mensen er nauwe lijks een touw meer aan kunnen vastknopen. Als tegenhanger van de ope ratie Bologna volgt een ..operatie" Rome. Op de via Veneto werd 'n eie- ®a"te dame onwel. Zij .Ijlings naar 'n zie kenhuis overgebracht. ?™dat .er geen identi teitspapieren op haar ge vonden werden wachtte een dienstdoende politie man in het hospitaal on de uitslag van het eerste onderzoek van de dokter. En de dokter deelde mee dat er geen gevaar be stond, "IJ noemde de naam van de storing maar vertelde er ook bij dat de elegante dame een welgeschapen mansper soon was Nu heeft een politieagent op de via Veneto in Rome wel wat meegemaakt, maar ovei deze volmaakte travestie stond hij perplex. Per^ plex hebben heel wat meer mensen gestaan: de vrouw van het slachtof fer der flauwte, de rector gymnasii. het curatorium, het lerarenkorps, de leer lingen e tutti quantt De „dame" was een zeer ge- eerde en zeer geleerde docent in de klassieke talen aan een der gere nommeerde instellingen van voorbereidend ho ger onderwijs. De gewoonte van de Russische moeders om hun Russische babies stijf in te bakeren brengt een cyclus van ontbering en bevrediging teweeg. Het nationale karakter van de „Groot-Rus" raakt zodoende onder hevig aan een slingerbeweging tus sen onderdanigheid en gewelddadige uitbarstingen, tussen apathie en on bestemde achtervolgingswaan, tussen zwelgpartijen en abstinentie. Het zal geen verbazing wekken, dat deze theorie is voorzien van de bijnaam „luierologie". Veel behoedzamer, esoterisch bijna, is de psycho-analytische verklaringswijze van de Amerikaanse psycholoog Nathan Leites. Met onein dig veel geduld heeft hij de talrijke uitlatingen van communistische leiders nageplozen. Hij heeft geprobeerd de regelmaat vast te stellen, waarmee bepaalde beelden terugkeren in de re devoeringen en artikelen van leidende communisten. Daaraan ontleent hij een reeks voorzichtige conclusies met be trekking tot de motieven, waardoor de ze communisten zich bij hun handelen 'aten leiden. Leites meent daar nu een soort ver zet ln te zien tegen bepaalde Kenmer ken van de oude Russische intelligent sia. In zyn „A Study of Bolshevism" (Glencoe 1954) beschrijft hjj het com munistische denken en doen als een reactie op de Obiomnvs, die hun tjjd versliepen, op de Rudins, die van alles zeiden maar nooit iets deden, op de manische grillen van de studenten uit de tsarentijd. Leites meent, dat de oude Russische intelligentsia vooral ge biologeerd was door de gedachte aan de dood en door, wat hij noemt, „la- ters beweren in hun boek, dat de mi nister van Financiën een dominerende rol speelde in het kabinet, dat overigens practisch geheel bestond uit „big busi nessmen", die niet gewoon waren door journalisten ondervraagd te worden over de motieven van hun beleid. Van Humphrey zeggen de Alsops tenslotte, dat hij een sluitende begroting belang rijker vond, dan het opbouwen van een krachtig defensie-apparaat. De gebroeders poneren de stelling, dat journalisten en regeerders natuur lijke bondgenoten zijn. „Het is de taak van de journalist de toestand van het land aan het volk duidelijk te maken, en de regering kan niets uitrichten, als het volk niet weet, hoe het land er voor staat." De Alsops hebben de ervaring opgedaan, dat er in Amerika steeds zo'n bondgenoot schap heeft bestaan als de V.S. een sterke regering hadden. Volgens hen werd Amerika niet krachtig geregeerd in de eerste anderhalf jaar van Tru- mans tweede ambtstermijn, dus van begin 1949 tot „Korea" (eind juni 1950). Het bewind van Eisenhower achten zij ook zwak. De Alsops zeg gen in hun voorwoord, dat zij de Re publikeinse beginselen zijn toegedaan, maar dat heeft hen niet verhinderd scherpe kritiek te leveren op de Re publikeinse regering die in 1953 aan de macht kwam. De twee reporters hebben tijdens de eerste ambtstermijn van Truman veel medewerking ondervonden van de mi- worden over de ware aard van Stalins regime, en dat voor de pers hier een belangrijke taak was weggelegd. De Amerikaanse regering was in die tijd tegenover journalisten nog niet zo zwijg zaam als in later jaren. Forrestal waar deerde het streven van de Alsops de Amerikanen te waarschuwen voor de groeiende militaire macht van de Sov jet-Unie. e Alsops zijn in hun journalistieice 'ide Een verslaggever kan beter te arro gant zijn, dan te onderdanig zo luidt een van de stelregels die de Alsops hun vakbroeders voorhouden Uit hun avonturen blijkt dat de twee'zich nooit hebben laten intimideren door hoogge plaatste functionarissen, en dat zii zich niet gauw in verlegenheid laten bren gen. Toch is Joseph Alsop eens in een bijzonder vervelend parket gebracht door Georges Bidault, toen deze Fran se politicus nog minister van Buiten landse Zaken was. Eind december 1953 had Bidault de Amerikaanse journalist uitgenodigd, om hem ver volgens met grote nadruk te vertel len, dat Frankrijk de strijd in Indo china zou moeten opgeven, als de Verenigde Staten niet met troepen te hulp kwamen. Toen dit interview ge publiceerd werd, ontstond er grote consternatie in Washington. De Ame rikaanse regering had tot dan toe gemeend, dat de Fransen het alleen wel af konden. Bidault had de ver slaggever gebruikt om Eisenhower iets te vertellen, wat de Franse re gering niet officieel wilde verklaren. Toen de boodschap, via de pers, tot de Amerikaanse president was door gedrongen en het tumult een hoog tepunt had bereikt, verklaarde Bi dault botweg, dat het allemaal een misverstand was, omdat Alsop de Franse taai zo slecht beheerste. Bi dault wilde zich aldus dekken tegen kritiek van zijn landgenoten, die het niet onverdeeld eens waren met dit indirecte verzoek aan Washington om steun. Maar Alsop had de minister wel degelijk goed begrepen. Bidault had de gewraakte opmerking niet minder dan vier keer in varferende bewoordingen gemaakt. Maar de mi nister offerde de verslaggever op aan zijn politieke list. Alsop moest heel wat ironischu opmerkingen incasseren over zijn talenkennis. Toen een paar maanden later bleek, dat Bidault wel degelijk Amerika tussen beide had willen laten komen, waren er maar weinig mensen die zich Alsops arti kel nog herinnerden. De gebroeders Alsop hebben, behal ve aan Strauss en Bidault, ook onaangename herinneringen aan Louis Johnson, die onder Truman eni- gi tijd minster van Defensie, was als mede aan Eisenhowers eerste minis- kracht van de Sovjet-Unie onderschatte, mster van Buitenlandse Zaken, James ter van Financiën, George M. Hum- En Humphrey was volgens de Alsops F. Byrnes en van de minister van De- phrey. Met Johnson kwamen zij in bot- de oorzaak, dat het eerste kabinet-Ei- fensie, Jim Forrestal. Byrnes bezreep, sing door hun kritiek op het Amerikaan- senhower zo bitter weinig begrip had ln de eerste na-oorlogse jaren, dat het se militaire beleid, dat huns inziens de voor de taak van de pers. De repor- Amerikaanse volk moest voorgelicht S - De Amerikaanse journalisten Stewart en Joseph Alsop. D carrière iriet minder dan zes keer in aanraking gekomen met net F.B.I., de federale recherche, we gens onthullingen die Washington niet welkom waren. Maar men heeft hen nooit op onwettige daden kunnen be trappen. Zij beweren in hun boek, dat 99 pet. van de geheimzinnigheid van de Amerikaanse regering te herleiden is tot gema..zucht. Washington vindt het maar rustiger, als er niet te veel be kend gemaakt wordt. Maar de Alsops stellen zich op het standpunt, dat het Amerikaanse volk en de volkeren van de vrije wereld het recht hebben te we ten wat er gaande is. En het is de taak van de pers de mensen voor te lichten. Joseph en Stewart Alsop hebben de naam, dat zij pessimisten zijn, en in Amerika heeft men hen uitgemaakt voor „doom merchants", lieden die de ondergang preken. Maar zij ant woorden hierop, dat zij in hun som bere voorspellingen vaak niet som ber genoeg zijn geweest, zoals uit latere „ebeurtenissen bleek. Toen zij in 1954 schreven, dat de Sovjet-Unie in 1960 intercontinentale raketten zou hebben, vonden vele Amerikanen dat een boude bewering. Maar in feite heeft het iet tot 1960 geduurd voor de eerste Russische I.C.B.M.'s gereed waren. Reeds in 1957 werd met zo'n projectiel een spoetnik het luchtruim ingestuurd. Van 1946 tot 1958 hebben de gebroe ders samen een rubriek gehad in de New York Herald Tribune. Meestal was een van hen in Washington of elders in Amerika, terwijl de ander reporta ges stuurde van uit een oord in het buitenland uat op dat ogenblik „in het wereldnieuws" was. Twee jaar geleden is Stewart Alsop redacteur-verslagge ver geworden van de „Saturday Eve ning Post" en sindsdien heeft zijn ou dere broer de „column" alleen voort gezet. Deze „column" wordt behalve door de „Tribune" ook gepubliceerd door een aantal andere Amerikaanse bladen, alsmede door vele kranten el ders ter wereld, waaronder onze krant. De Alsops beroemen zich er op, dat zij eens zijn aangevallen door de Russische gedelegeerde in de Ver enigde Naties, terwijl zij door de pers en radio i de Sovjet-Unie herhaal delijk zijn uitgescholden voor „fascis tische beesten." In Moskou herinnert men zich met ergernis, hoe de twee reporters al in „946 een pleidooi hie„- den voor de vervaardiging van een Amerikaanse H-bom en hoe zij al heel vroeg waarschuwden voor de misile lag", de Amerikaanse ach terstand op het gebied van de raket ten. Met rechtmatige trots maken de schrijvers in hun boek melding van ver scheidene primeurs. Zo waren zij in januari 1954 de eersten die een ver slag gaven van de slag bij Dien Bien Phoe. Zij erkennen echter ook dat xij in juli 1948 een grote blunder maak ten, toen zij beweerden, dat Truman geen kans maakte ln de verkiezings strijd tegen Dewey. Op het ogenblik is vooral Joseph Al sop, die :.l sinds 1932 aan de New York Herald Tribune verbonden is, een van de meest invloedrijke Amerikaanse po litieke commentators. Over de kwali teit van zijn artikelen hebben de le zers van onze krant zich in de loop der jaren zeil een oordeel kunnen vor men. HANS BRONKHORST.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1960 | | pagina 11