Pr ofDe Gaay F ortman tot
INFORMATEUR benoemd
Belgische regering
krachtproef
Staking een boemerang
tegen de socialisten
zal de
winnen
HELICOPTER EIGEN FABRIKAAT
""kskmss lliriSUfC lil ADIFUOPUF PflIIDillT
POGING TOT OPLOSSING KABINETSCRISIS
Nieuw kabinet van dezelfde
politieke samenstelling
VERWACHTING IN DE WETSTRAAT:
De straat op
Stakers tarten
de politie
weer
Spoedig atoom
bom van Rood-
China
Jongen ernstig
gewond
SLTSS
AR-fractie eenstemmig
na bespreking
A.C.Y. schaart zich
achter de regering
ln BRUSSEL
Onverkwikkelijkheden
bij demonstraties
Het
Minder koude nacht
Amerikanen menen:
V uurwerk
woensdag 28 december i960
84ste JAARGANG No. 30709
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 28 december Prof. mr. W. F. de Gaay Fortman,
die ook in 1956 (vergeefse) pogingen heeft ondernomen om tot de
oplossing van een ingewikkelde kabinetscrisis te komen, heeft de
opdracht van de koningin aanvaard om als bemiddelaar op te treden
in de uiterst moeilijke situatie welke rond het kabinet De Quay is
ontstaan. Officieel luidt het verzoek: „De mogelijkheden te onder
zoeken om tot een spoedige oplossing van de kabinetscrisis te gera
ken, met handhaving van dezelfde politieke samenstelling als die
van het huidige kabinet". Dat betekent dat prof. De Gaay Fortman
als informateur zal optreden. Hij is reeds gisteravond, na anderhalf
uur wet de Jconingin op het paleis Soestdijk te hebben overlegd,
begonnen met gesprekken met vooraanstaande A.R.-figuren. Prof.
De Gaay Fortman heeft zowel met de voorzitter van de A.R., dr.
berghuis, als met de fractievoorzitter, dr. Bruins Slot, gesproken.
Voorts heeft hij nog een onderhoud gehad met de heer Smallenbroek,
lid van de Tweede Kamer voor dezelfde partij.
Moeilijke zaak
krengen Dzeer^^ziMemfigu^reegin^vele
Prestige
Grote bekwaamheden
BRUSSEL, 28 december In
de Belgische hoofdstad waren
velen gisteravond geneigd een
dramatische betekenis toe te ken
nen aan het bericht van het pers
bureau Belga, dat een militair
vliegtuig naar Valencia is ver
trokken waar het ter beschikking
van koning Boudewijn wordt ge
houden. De toestand op het sta
kersfront, zo verklaarde men, zou
een dermate ongunstige wending
hebben genomen, dat koning
Boudewijn, die thans in Spanje
zijn wittebroodsweken doorbrengt,
in de eerstvolgende uren naar
België zal moeten terugkeren. De
regering-Eyskens treedt dan af.
Een dergelijke interpretatie is
echter van iedere grond ontbloot.
Cornelis had een gias gebroken
voor aan de straat
De toestand is ernstig en de rege
ring stelt koning Boudewijn steeds
van de jongste gebeurtenissen op
Benarde positie
Lange suède-nappa mantels
O
JAM
.SCHOUTEN
PROF. DE GAAY FORTMAN
L<rrs* U0K ae minsters Beerman
en "-*e f°us (Economische
bp,en) hebben ongetwijfeld ernstige
'Waren tegen de houding van hun
Tweede Kamer,
het woningbele.d
Vanmorgen is de informateur met de
^>nisters van het kabinet gaan praten.
i*>®t eerst om tien uur met de minister-
|""esident, prof. De Quay, drie kwartier
'ater met minister Van Aartsen, die in
Kamer het woningbouwbeleid heeft
Verdedigd en de consequenties heeft ge-
yokken toen zün eigen geestverwanten
?'®h daartegen verzetten. Daarna is de
informateur raar Utrecht gereden, waar
?■- 'n de namiddag een onderhoud zou
nebben met dr. Tilanus, fractievoor-
m ,er..van de C.H.U., en mogelijk ook
P1®' zijn eigen partijgenoten, de bestuurs
leden van de A.R.
Als lid van het moderamen der anti
revolutionaire partij zou prof De Gaay
Fortman vervolgens in Utrecht de ver
gadering bijwonen van het centraal co
mité van A.R.-kiesverenigingen. Hij zou
daarbij niet deelnemen aan de discussies,
maar achtte het nuttig, deze aan te
horen.
De opdracht van ten informateur
houdt hét voorbereiden van een eigen-
formatie in. De informateur onder-
ÏV *1 alle mogelijkheden. Prof. De Gaay
h .'man is dus eigenlijk reeds bezig met
I Opbouwen van een kabinet. De eigen-
iv«e formateur heeft dan niet méér te
a°en dan het uit handen van de koningin
jylvaarden var. het premierschap en
J?°g wat details te regelen, waarna hij
^®t zijn kabinet voor de dag kan komen.
,blt de eerste contacten die prof.
j e Gaay Fortman vandaag heeft ge-
'eSd, is gebleken, dat hij zal trachten
®®n praktische oplossing te vinden. Hij
heeft zich in ziin gesprek met minister
Van Aartsen reeds verdiept in de grote
H,nen van het woningbouwvraagstuk
dat hu nu verder zal gaan bestuderen.
Lukt het hem langs deze eenvoudige weg
de zaak te regelen, dan zal wellicht het
gehele kabinet spoedig weer ongewijzigd
terug kunnen keren.
Lukt het niet, dan ka.i prof. De Gaay
kortman nog vele kanten op, als hij
maar binnen het raam blijft van een op-
tpow van een kabinet waarin wederom
V.V.D.-, A.R-..en C.H.-minis-
kabinet "ak 13 ..^jjjndingan
middel zou zun. Wannt kabinet be-
ede
Vrienden in alle richtingen Van ijnks tot
rechts, gereformeerd en hervormd Dit
katste zou hem kHnn|" e,n slagen j;1
zijn poein^en om de gemoederen in Ho
Protestants-christelijke kring tot bedaren
te brengen.
Wellicht zal ook de regering nog op
een of andere manier de beide pro_
testants-christelijke
moeten treden. De opdracht houdt
echter niet in, dat de informateur om
welke reden dan ook een **2 f vier
Partijen die thans in het ^piet ver
tegenwoordigd zijn, er buiten
houden.
Zo bezien is de informateur dus in zijn
bewegingen toch nog beperkt. Het k
zuidelijk, dat de koningin in overleg m t
haar adviseurs heeft besloten allereerst
trachten zonder veel ingrijpende ver
anderingen de zaak op de eenvoudigs.®
manier te repareren. De informateur
Zal er echter vermoedelijk niet aan kun-
hen ontkomen zich te verdiepen in de
achtergronci van het conflict en dan
^eker stuiten op de tegengestelde op
vattingen tussen een figuur als minister
f1 Lustra en zijn veel strengere partijge
noten in de Kamer.
Van groot belang is, hoe de A.R.-fractie
•®genover de A.R.-partij zal komen te
"taan na de rede van de voorzitter,
nr. Berghuis. Het ziet er naar uit, dat
n® fractie nauwelijks meer aan prestige-
yerlieo kan ontkomen. Vandaag worden
•herover op de vergadering van het
Partijbestuur in Utrecht wellicht be-
oogrijke beslissingen genomen. Wan-
eer de fractie het partij kader weet te
Getuigen dat men goed gehandeld
h®6*t door niet met 2500 woningen ge
degen te nemen maar er 5000 blijven
v s®h, zou er tussen beide weer eenheid
h\Vf ePvottiog kunnen groeien. Dan nog
Zon? ^et echter de vraag, hoe men er
opdej. prestigeverlies voor de partij
jtspringt, wanneer de regering van
tn ar kant niet hereir' zou zijn nog wat
t te geven.
de hhoiddels zijn de spanningen tussen
ste '^--ministers en hun partij veel
d®rker naar voren gekomen dan tussen
»-■ yhristelijk-Historische partij en haar
T^histers. Ook de
geestverwanten in de
die de motie tegen
hebben gesteund.
Er is voor de heer De Gaay Fortman
dus heel wat te repareren. Dat de keus
op hem is gevallen, is niet zo verwon
derlijk. Hij heeft reeds vele jaren in
zijn functie van kamerheer in buiten
gewone dienst van de koningin het ver
trouwen vu-i het staatshoofd. Hij is
voorts een man van grote bekwaamhe
den. Na zfln promotie in 1936 was hij
tien jaar ambtenaar bij Economische en
Sociale Zaken, daarna hoogleraar aan
de V.U. in het privaat- en arbeidsrecht,
lit- van vele staatscommissies en o.a. ook
kroonlid van de S.E.R. Van belang is
ook zijn binding met het C.N.V., als
vroegere rector van de kaderschool van
het protestaiits-christrliik vakverbond.
In 1956 hebben velen in ons land zich
vrolijk gemaakt over de wijze waarop
prof. De Gaay Fortman moest worden
opgespoord om op het paleis Soestdijk
te verschijnen voor het ontvangen van
een formatieopdracht. Na lang zoeken
vond men hem fietsend op de Veluwe.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
DEN HAAG, 28 dec. De Tweede
Kamerfractie van de Anti-Revolutionaire
Partij heeft gisteravond langdurig ver
gaderd. Aan het slot van deze vergade
ring deelde de woordvoerder van de
fractie, de heer Kieft, mee, dat men zich
beraden heeft over de politieke situatie.
„De fractieleden hebben verschillende
aspecten van de moeilijkheden bespro
ken, waarbij gebleken is van algehele
eenstemmigheid", aldus deze woordvoer
der.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiimmiiiii
China Communistisch China be
schikt momenteel over 29 televisie
zenders. In vele steden worden onder
wijsprogramma's ten behoeve van
scholen en universiteiten uitgezonden.
(DPA)
Grote aantallen stakers trokken gister
morgen door de straten van Brussel om
te protesteren tegen „la loi unique", de
Eenheidswetvan de regering-Eyskens.
In de Rue Neuve werden de demonstran
ten opgewacht door enkele honderden
Rijkswachters te paard, maar toen de
grote, onafzienbare schare stakers drei
gend optrok, gingen de Rijkswachters
langs het trottoir staan en lieten zij de
betogers ongehinderd passeren. Zij had
den strikte opdracht botsingen met de
stakers zoveel mogelijk te vermijden.
Tot incidenten kwam het dan ook niet.
De voorzitter van de Belgische So
cialistische Partij in het gewest Lim
burg, August Engelen, heeft een
hoogst opmerkelijke verklaring afge
legd naar aanleiding van de stakin
gen. Hij heeft gezegd, dat de huidige
strijd een krachtmeting is tussen twee
grote politieke partijen van België:
de Christelijke Volkspartij en de Bel
gische Socialistische Partij. Onze par
tij, zo vervolgde de heer Engelen,
probeert de huidige regering ten val
te brengen en stuurt aan op ver
vroegde verkiezingen.
Met deze uitspraak wordt dus toe
gegeven, dat de stakingen die op het
ogenblik in België plaats hebben
politieke stakingen zijn. In een demo
cratisch land is het parlement de
aangewezen plaats voor de politieke
strijd. De B.S.P. gaat echter liever
de straat op, zoals deze partij tien
jaar geleden het geschil om de positie
van koning Leopold ook naar de
straat verplaatst heeft.
Van Belgische socialistische zijde
heeft men aanvankelijk de schijn wil
len ophouden, dat de stakingen een
uiting waren van de algemene onte
vredenheid van de arbeiders over de
„eenheidswet" van de regering-Eys
kens. Maar, zoals onze "Brusselse cor
respondent opmerkt, de meeste sta
kers weten nauwelijks wat de voorge
stelde regeringsmaatregelen inhouden.
Dat het in feite bij deze stakingen
niet om de „eenheidswet" ghat. blijkt
uit de houding van het Algemeen
Christelijk Vakverbond, dat zich aan
de zijde van Eyskens heeft gesteld.
In een Nederlands socialistisch och
tendblad stond vanmorgen een be
schouwing over de situatie in ons
zuidelijk buurland onder de titel:
Waarom gaat het nu in België?" Het
blad beantwoordt deze vraag met de
bewering, dat de actie van de stakers
gericht is tegen bepaalde aspecten van
de „eenheidswet". De schrijver van
dit artikel moest beter weten. Voor
het juiste antwoord op de door hem
gestelde vraag verwijzen wij hem
naar de verklaring van zijn Belgische
politieke broeder de heer Engelen.
(Van onze Brusselse
correspondent)
de hoogte. Indien Boudewijn naar
België terugkeert, dan mag men
naar geïnformeerde zegslieden
verklaren daaraan echter geen
andere betekenis hechten dan dat
de vorst deze moeilijke uren te
midden van zijn volk en aan de
zijde van de regering wil door
brengen.
De alarmerende interpretaties in ver
band met koning Boudewijns eventuele
terugkeer stemmen bovendien in geen
enkel opzicht overeen met het vertrou
wen, ja zelfs met het optimisme waarvan
men gisteravond in de Wetstraat blijk
gaf. Regeringskringen waren inderdaad
van oordeel dat de crisis in gunstige zin
verloopt. Dit optimisme werd door vier
factoren gefundeerd: de eensgezindheid
van de regeringscoalitie om zich in geen
geval te laten intimideren door het
straatgeweld, de doeltreffendheid van de
genomen maatregelen om de orde te
handhaven, de ontevredenheid van een
groot deel van de door de staking ge
troffen arbeiders en middenstandsgezin
nen in Wallonië, en tenslotte de onvoor
waardelijke steun die het Algemeen
Christelijk Vakverbond de regering heeft
toegezegd.
Vooral dat laatste is van belang, want
welke uitbreiding het socialistische
A.B.V.V. in de komende dagen
ook aan het conflict zou geven,
een algemene staking zal het
toch nooit meer worden en in de helft
van het land zal de machine, zij het dan
ook haperend en in trager tempo, verder
draaien.
Gistermiddag heeft het A.C.V. een
communiqué uitgevaardigd, waarin het
verklaart dat het alle geschillen met de
regering voor de duur van de crisis on
der het ijs zal zetten., Het A.C.V. ver
klaart geen verder overleg tussen
vakboijden en patroons wenselijk te
achten zolang de staking voortduurt.
Verleden week vrijdag had het Verbond
van de Belgische Nijverheid, een bond
van werkgevers, aangeboden tussen re
gering en vakbonden bemiddelend op te
treden, maar na de incidenten vrijdag
avond in de Kamer van Volksvertegen
woordigers had men in het V.B.N. al
goeddeels de illusie laten varen om in de
gegeven omstandigheden met de socia
listen een gesprek tot stand te kunnen
brengen.
Dat ook het A.C.V. nu de opportu
niteit van een bemiddelingspoging in
twijfel trekt, is niet zonder betekenis.
Het A.C.V. wil kennelijk van deze
unieke gelegenheid profiteren om het
socialisme in België een dodelijke klap
toe te brengen. Het weigert dan ook
elke poging te steunen om het
A.B.V.V. uit het drijfzand te redden,
waarin het zich op lichtzinnige wijze
heeft gewaagd.
Twee broers in Finland, Sep po en Kalevi Kokkola, hebben si nds 1956 in hun vrije tijd aan hun eigen helicopter gebouwd.
Hun wentelwiek is nu gereed gekomen en heeft de eerste vlu cht al met succes gemaakt. Het is maar een simpel ding met
een onnozel motortje, maar het vliegt en daar gaat het om.
Dat de socialistische vakbonden zich
in een uiterst benarde situatie hebben
gemaneuvreerd, waaruit hij zichzelf ver
moedelijk niet zonder ernstige schade
kunnen redden, valt niet te betwijfelen.
Psychologisch was het al een vergissing
deze politieke staking te lanceren op de
vooravond van de decemberfeesten.
Duizenden Waalse middenstanders, voor
wie met Kerstmis en nieuwjaar de zaken
doorgaans flink draaien, hebben thans
enorme schade geleden. Bij hen heerst
een groeiende ontevredenheid. Maar ook
bij de zeer vele socialistische stakers is
een staking op dit tijdstip van het jaar
niet populair. De Waalse arbeiders be
horen tot de best betaalden in dit land.
Zeer velen hebben weeklonen van 155
gulden en meer. Ook voor hen betekent
de staking een ernstig verlies, omdat zij
van het stakersfonds slechts een vergoe
ding van zes gulden per dag ontvangen.
(Vervolg op pagina 9)
BRUSSEL, 28 dec. (A.N.P., U.P.I.)
Tot ernstige moeilijkheden tussen poli
tie en betogers is het tot dusver in de
Belgische hoofdstad nog niet gekomen,
dank zij uitermate tactvol optreden van
de politie. Het was vanmorgen weer een
en al onrust en rode agitatie in de Bel
gische hoofdstad. Een menigte stakers
was weer op de been, voorzien van span
doeken met leuzen tegen de regering-
Eyskens. De stakings-demonstraties doen
soms sterk denken aan hetgeen men el
ders „nozem-relletjes" pleegt te noemen.
Sommige stakers bekladden bijvoor
beeld auto's en winkelruiten of vergrij
pen zich op andere, niet minder onheb
belijke, manier aan andermans eigen
dom.
Voor het Volkshuis, van ae Belgische
socialisten, in Brussel verzamelden zich
vroeg in de ochtend al een stakers
menigte, die van daar met spandoeken
begon op te marcheren naar de winkel
straten, leuzen tegen de regering uit
roepend en dit afwisselend met naar
geestig gefluit.
Joegoslavië Het Joegoslavische
parlement heeft met algemene stem
men het nieuwe vijfjarenplan voor de
economische ontwikkeling van het
land goedgekeurd. Volgens dit plan zal
het nationale inkomen in de periode
1961-1966 met 56,5 procent moeten toe
nemen, de industriële produktie met
65 procent en de agrarische produktie
met 35 procent. (UPI).
(Advertentie)
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL 13439:
LÉIDSESTR'AAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596
Verwachting tot donderdagavond
(opgemaakt te 11.15 uur)
Veranderlijke bewolking met
vooral aanvankelijk enkele buien.
Iets hogere temperaturen, vooral
des nachts.
Aanvankelijk krachtige tot harde
zuidelijke wind, later matige tot
krachtige naar west ruimende wind.
Donderdag: zon 8.48-16.36; Maan:
14.i4-5.03.
max.
min.
neersJ
Station Weer
temp.
temp
afgei.
gisteren
24 uur
Den Helder
half bew.
7
1
1
Ypenburg
onbew.
5
1
0
Vlissingen
half bew.
5
2
0.1
Eelde
mist
5
-1
0.2
De Biit
onbew.
4
-1
0
Twente
onbew.
4
0
0
Eindhoven
onbew.
5
-1
0.1
Z -Limburg
onbew.
6
0
0
Stockholm
geh. bew.
5
-0
2
Oslo
regen
5
2
3
Kopenhagen
zw. bew.
5
3
0
Londen
licht bew.
6
-1
0
Amsterdam
onbew.
6
0
0.3
Brussel
onbew.
4
-0
0.5
Luxemburg
mist
3
-1
0
Parijs
onbew.
7
-1
0
Nice
half bew.
7
5
3
Berlijn
geh. bew.
4
-1
0.3
Genéve
zw. bew.
2
-0
12
Rome
regen
10
3
5
NEW YORK, 28 dec. (UPI' in New
York is e entweedaagse studieperiode
gewijd aan de stand van de weten
schap in communistisch China. De
belangrijke conclusie van dat China-
symposium" was, dat communistisch
China in staat moet worden geacht
binnenkort een atoomwapen te beproe
ven of een proefraket te lanceren.
BREDA, 28 dec. Door het spelen
met vuurwerk is het rechter dijbeen
van een elf-jarig jongetje zo ernstig
verbrand, dat in het ziekenhuis huid
transplantatie moest worden toegepast.
Een aantal jongens stak rotjes af op
straat. Een jongen stopte een brandend
rotje in de zak van Leo Vriens, wiens
spijkerbroek in brand geraakte. Een
oudere broer bracht de in brand staan
de Leo het huis binnen en doofde het
vuur onder de kraan. Toen- pas kon de
strak zittende kleding worden verwij
derd. De dokter constateerde verbran
ding in de derde graad.
BUREAU SMEDESTRAAT 5 HAARLEM M mm*m m m m JU m mn em m m mmm m MA. ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
Bijkantoor Beverwijk: Zeestraat 50. telef 4790 «UI fe ^g| gg b ll|| M WA Ig) UT 1 Eg» KB Sfe I I SM &ÉB ft advertentiën eventueel zonder opgave van
NIlUWl nAAnLunoint LUUnANI
Hoofdredactie- Drs H. v. RUN en W. SeverlR. Vper klachten over de bezorging na 5.50 uur
avonds tel. 21544.