Ng afloop van d
NIEUWJAARSWENSEN IN
VIER SCHOUWBURGEN
o
De Gijsbreght
■t'jn®
Communistische
LAOS
V.S.
invasie
vrijwel zeker
vragen spoedzitting
in
van Z.O.A.V.O.-raad
Wapen tegen
Washington
in bekende vorm
BURGEROORLOG SPITST ZICH TOE
'M
J
ilpgfl
I
U draait O-20"
Eenacter in E.
„Metropoel 1961"
Belastingwetten in
staatsblad
ZUID-AFRIKA EN
HET GEMENEBEST
Nieuwjaarstoespraak
premier Verwoerd
MAANDAG 2 JANUARI 1961
PAGINA 7
BUITENLANDSE
KRONIEK
Audiëntie
Restauratie Markiezenhof Bergen op Zoom Toneel-periodieken
Nieuwjaarsprins
„Maatige maaltijd'
„Ons Thuis" nu hotel
Jeugd tracteert
Op Oudejaarsdag: Brood voor weduwen
sÉ»
AMSTERDAM, 1 januari Na
afloop van de verschillende feestelijke
premières in de schouwburgen van
Amsterdam, Arnhem, Rotterdam en
Eindhoven is het toneelgordijn op
nieuw gehaald en traden actrices en
acteurs in wat luchtiger omgeving
aan voor hat uitspreken van de nieuw
jaarswensen.
In december 1959 beeft Kennedy,
die toen nog senator was, een scher
pe opmerking gemaakt over Je Franse
atoompolitiek. „De Franse bom", zo
zei bij, „is meer tegen Washington
dan tegen Moskou gericht. Dat is een
rare manier van bondgenoot zijn".
Men kan er dus op rekenen, dat Ken
nedy, als bij over drie weken offi
cieel president is geworden, niet erg
welwillend zal staan tegenover bet
Franse verlangen om door \merika
beschouwd te worden als lid van de
atoomclub. Die atoomclub v»orcJt 0p
bet ogenblik gevormd door de V.S.,
Engeland en Rusland, drie hogend-
beden die zowel over de attomlóom
als over de waterstofbom beschikken.
Frankrijk is voorlopig nog niet aan een
H-bom toe, maar bet beeft in <ie J00p
Van dit jaar drie atoomproevin ge_
daan. Op grond van deze gedaagde
experimenten zou de Gaulle nu {]eeI.
genoot gemaakt willen wordej, van
Amerikaanse atoomgeheimen. |n Je
Amerikaanse ]V[C
Mahon-wet was
aanvankelijk be
paald, dat er
geen ontb^Jjin-
gen gedaan
mochten wojden
over de vervaardiging van kernwaj)ens
Maar in 1958 werd, in een ame^Je.
ment op deze wet, vastgesteld, dat de
president atoomgeheimen zou mogen
geven aan die bondgenoten die „aan
zienlijke vorderingen" zouden hebben
gemaakt op bet gebied van de ontwik
keling van kernwapens. Op grond Van
deze bepaling beeft Engeland tien
enige-waardevolle inlichtingen gekre
gen. In Washington bestaat echter Qp
het ogenblik bitter weinig anii^o
om nu ook de Fransen gegevens
verstrekken. Een woordvoerder V;(n
het State Department heeft dezer ch-
gen nog eens verklaard, dat Amerika
er niet toe wil bijdragen bet aantal
atoommogendheden te vergroten- m
Amerika zou men liever zien. ®t
Frankrijk steun verleende aan gene
raal Norstads voorstel voor een
NAVO-atoommacht. De Gau_ e_5
plan voor een „force de frappe IS
in de Verenigde Staten niet pop11
Iair.
In november 1958 hebben Amerika
en Engeland met Rusland afgespro
ken voorlopig geen kernproeven te
nemen. Frankrijk heeft zich echter
niet gebonden geacht door de af
spraak van zijn twee bondgenoten
met de Sovjet-Unie, en op D febru-
arie werd in de Sahara o® eerste
Franse atoombom tot ontplol'ing ge
bracht. Een tweede explosie had
plaats op 1 april en de derde atoom-
proef heeft, evenals de twee vorige,
aanleiding gegeven tot felle protesten
van Afrikaanse landen. In M'irokko,
Tunesië, Ghana en Nigeri® heerst
grote verontwaardiging over oe ranse
experimenten.
De Londense „Times" heeft dez.er
dagen, in een hoofdartikel, rmtooga,
dat de Fransen hun jongst? kernex
periment op de verkeerde pRnts heb
ben gehouden en dat zij <r Vooral
het verkeerde ogenblik voor gekozen
hebben. Volgens het Britse ^'ad had
de Gaulle een voorbeeld m'eten ne
men aan de leden van de a'00rncIub
die hun proeven hebben Sestaakt,
terwijl hij voorts de Afrika»1150 fan-
den niet had moeten uitda(en door
in hun eigen werelddeel keriPr°even
te nemen. De „Times" heel1 begrip
voor de Gaulle's streven he' Franse
prestige te verhogen, maar l1^ blad
vraagt zich af of hij niet een''0 hoge
prijs betaalt voor de versterkenS van
Frankrijks militaire macht, nt> hij het
misgenoegen wekt van een gr»°k aan
tal jonge Afrikaanse staten. D6 Gaul
le loopt inderdaad het risico hij
zelfs in moeilijkheden komt "If*
Afrikaanse landen van de franse
Gemeenschap, die hem tot <,og" toe
over bet algemeen welgezind
Tien maanden geleden, op
van de eerste Franse
atoo^r0ef.
stuurde de Franse president e'n erit"
bousiast telegram aan de Fra»se mi"
nister voor atoomenergie, GuilKumat-
„Hoera voor Frankrijk]", seir® A
Gaulle: „Sinds hedenmorgen 's r
land sterker en trotser dan ooi1 uit
de grond van mijn hart bef1'"
mijn dank aan u en allen è.V V?°r
Frankrijk dit schitterend succ^s
haald hebben
De Gaulle's geestdrift wordt .r
de Amerikaanse president-eled niet
gedeeld.
nder de titel „Onderlangs en Bo
venover" (twee Arnhemse stra
ten aan de Rijn) schreven de
journalisten Adri Laan en Martin
Bruijns ditmaal de Nieuwjaarswens
voor de Toneelgroep Theater. In plaats
van de gebruikelijke vorm, het optre
den van Thomasvaer en Pieternel had
den zij de „wens" ingekled in de vorm
van een soort berijmde eenacter, waar
aan 27 acteurs en actrices dus vrij
wel de gehele Toneelgroep mede
werkten onder regie van Elly van Ste-
kelenbur» en met muzikale begeleiding
van Cor Lemaire. Deze had ook de ze
ven liedjes getoonzet, waarvan Martin
Bruyns de tekst schreef. Van de dé
cors was veel werk gemaakt. Dank zij
het demontabele draaitoneeltje, dat bij
het vooraf gespeelde toneelstuk Lijmen
dienst deed, kon de „wens" openen met
een door twee beren bewqgen draaimo
len, waarbij de jonge actrices van Thea
ter fungeerden als rose caroussel-en-
geltjgs.
Nadat het huidige materialisme, de
sexcultus en de vreemdewoordenplaag
over de hekel werden gehaald, zegden
de achter de draaimolen trapsgewijs op
gestelde spelers om beurten een zjji
van een spottende „opklimmende" tekst
gemaakt:
Over de totoprijs werd de opmerking
gemaakt:
een klein gokje is goed, maar een
grote een zonde
en niemand, die dat hypocriet heeft
gevonden
want ieder kan rijk zijn en eerlijk als
goud.
En over de jaarlijkse Invasies van
Duitse toeristen:
In Zandvoort an dem lAeere
da sind noch Zimmer frei
mit Butter und mit Kdse
und Eier auch dabei.
Wie herrlich kann man liegen
am Zandvoorts „stille Strand"
an deinem Busen schmiegen
und traumen Hand in hand.
De wijsgeer Socrates beklaagde zich als
volgt:
Wee, wie zijn obolen in mij besteedde
wee deze smet op het klassiek
verleden
wee hem, die dit noemde een Heilige
Daad
wee, wee, des te groter nog is de smart.
Ging men eerst met de beker tot
Socrates
Tegenwoordig gaat men mit mij op
de fles.
99
Staande op een draaischijf van een
grote ouderwetse grammofoon (an
no plm. 1910) met ëen enorme toe
ter, waarop in felle kleuren: ,,U draait
0-20", zijn Thomasvaer en Pietemei na
de zwarigheden van vader Vondel op
gewekt het toneel van de Amsterdam
se stadsschouwburg opgedraaid. Om te
vertellen dat de hoofdstad de grote trom
heeft geroerd op 45 toeren. En daar
mee was al onmiddellijk in deze door
Evert Werkmpn geschreven nieuwjaars
wens een pijnlijke plek voor de Am
sterdammers geraakt. Een tunnel voor
de stad, maar welke? De vroede vade
ren hebben er in het afgelopen jaar een
vijf-en-ygertig toerenplaatje tege^i aan-
;esmeten, om Den Haag tot luisteren te
wingen. Op deze Galavoorstelling kreeg
de gehele eerste rij er eentje van Tho
masvaer en Pieternel cadeau onder de
woorden: „Vooruit, u draait nul-twintig
voor de eerste rij! 't Is niet His Mans
Voicedat dénkt u er maar bij."
En hierna kon het lieve spul beginnen.
tiLve%en uit de pan. Voor het afge-
°n kabinet waren ze door de wens
?f„en, gestrooid. De Nederlandse Come-
reeris kenhelijk geen moeite met
want ml«eed gekomen teksten gehad,
I politiek gezien, er als
-P* &rof. De Quay, diens be-
sen dl toto !Upartö' de PolKiesa,aris-
wu' de z§n. belastingverlaging
wernl elde vlootbezoek aan Ja-
1?k od de hn'tachtfes doch zeer duide"
»iui*~ak, genomen. Maar het was
met alleemaal kritiek wat de klok
sloeg.
Ik prijs minister Cals, die met zijn
l.j-u mammoetwet
bewijst, dat hij, hoe zeer de Kamer ook
bezwaard is,
Zyn mei en zijn stoel én zijn salaris
waard is."
Dat is aan Thomasvaer, die dat zegt.
Maar even later schiet Pieternel weer
uit met:
,,In Rome, om nog ever. bij 't gelach
te "blijv671 f
was 't meer een hard gelag, (dat moei
je anders schrijven).
Want Dick van Rijn ten spijt bestond
de winst voor ons
uit slechts een zilveren plak, en dan
nog tweemaal brons.
Na de dodenherdenking en de beste
wensen voor de koninklijke familie, zo
waar ook voor het gehele kabinet en
vanzelfsprekend voor het gemeentebe-
stuur, dat volgens Thomasvaer kans
heeft gezien de legende te verbannen,
dat Amsterdam een stad,is met belegen
plannen, werd deze tweespraak op
rijm besloten. Maar niet eerder alvo
rens men toch nog even. gewag had
gemaakt van het tien-jajrig bestaan van
de Nederlandse Comedie:
„Wij, die hier samen zachtjes met de
deuren smeten,
en aan aparte tafels via Lissabon
de grote liefde vonden voor
Amphitryon."
De nieuwjaarswens van Ensemble
in de Schouwburg te Eipdhoven
bleek, wat de vorm betreft, ge
heel in de sfeer van de eenacteravond
te passen, die er aan vooraf was ge
gaan. Het was een origineel gelegen-
heidsgeval, geschreven door een zekere
Aaltje Zuiderzwier; geen aangelegen
heid met de traditionele rijmelarij en
een buiginkje links en een knikje
rechts. Een complete eenacter voor
drie personen. Plaats van handeling:
een moderne flat in de stad E., industrie
centrum in het zuiden van Noord-Bra
bant.
De hoofdpersonen zijn een man en een
vrouw, die op Nieuwjaarsavond hun kin
deren willen overlaten aan de goéde
zorgen van een babysit, zodat zij eens
gezellig met z'n tweetjes naar de schouw
burg kunnen gaan. Maar de oppas ver
schijnt nie,t. Vrouwtje in tranen, man
netje troosten, samen dan spelletjes spe
len, liedjes zingen, moppen vertellen,
berinneringen ophalen en wensen uit
spreken. Het wordt toch nog een gezel
lige avond in het flatje, in de dialo
gen delen zij de nodige steken uit, zo
in de trant van:
John: Kijk hier nou: alweer zo'n barst.
„Opschieten jorjgens, woningnood".
Bij het raam heb i.k maar een em
mertje neergezet. Het lekte daar.
Cherie: Nou, hij ons is gelukkig het
dak niet weggewaaid bij de laatste
storm.
John: Puur toeval. Eens geachte toe
hoorders, is ons land toonaangevend
geweest op het gebied van de woning
bouw.
Cherie: Meent u dat, professor?
John: Lang, lang geleden. Maar stelt
u gerust: thans dommelen wij geheel
onderaan met de beroerdste, lekste,
fehorigste petieterigste hokjes van
eze wereld.
En zo gaat het door over allerlei fei
ten en gebeurtenissen, nu eens vrolijk
dan weer sarcastisch, maar niet on
gezellig.
Als eindelijk de babysit komt opda
gen, en dat is dan het einde van het
spel, kunnen de twee nog net op een
holletje de nieuwjaarswens in de schouw
burg van E. halen!
De Metro-aanleg in Rotterdam heeft
inspirere!jd gewerkt op het nieuw-
jaarscahgret-schrijvende duo Ma-
rinus van Henegouwen en Steye van
Brandenberg. Vandaar ook dat de titel
van dit vrolijke, hier en daar cynische
cabaret „Metropoel-1961" luidde.
Na wat prikken over de polifie-sala-
rlssen, de Planta-pukkels, sport en
bloemen
„We hebben geschutterd op d'Olym-
piade,
we hebben geschitterd met de Flo-
riade..,
volgde een Metro-poellied dat er niet om
loog:
„we baden pootje in de Coolsingel
je kunt er met een punter van de
beurs naar het stadhuis,
een rondje met een pontje naar de
Leuvehavensluis"
en tenslotte:
„En als-ie klaar is en straks onder 't
Prinseneiland duikt
vraag ik me af of iemand die Metro
ooit wel gebruikt".
Rond de kranten- en tijdschriften
kiosk, die het middelpunt van dit vlotte,
cabaretje is, wordt gezongen en gespro
ken over de teenagers en over de ontoe
rekenbaar verklaarden, een wrang on
derwerp, al even wrang bezongen. De
sport en een Milord-parodie en een ro
mantisch Rotterdamliedje over
„de straatjes rond het Haagseveer,
architectonisch zonder waarde,
maar met een specifieke sfeer"
passeerden de revue om te eindigen
in een ode aan de vrijheid, een doden
herdenking en de wensen voor koningin
Juliana, koping Boudewijn en gemalin,
voor burgemeester en gemeentebestuur
en voor par. K. P. van der Mandele en
.oud-hoofdcommissaris Staal.
ROTTERDAM, 2 januari Mgr. M.
A. Jansen, zal woensdag geen audiën
tie verlenen.
AMSTERDAM, 1 jan. Precies
een jaar geleden werd in ons blad
de verwachting uitgesproken, dat aan
de traditionele opvoering van de
Gijsbreght in de eerste week van
iedere januari een nieuwe vorm ge
geven zou worden. Al eerder heeft
men kpnnen lezen, dat hier toch weer
mee gewacht is. Waarschijnlijk heeft
de Nederlandse Comedie door haar
overbezet programma geen tijd kun
nen vinden, haar plannen in deze te
verwerkelijken. De enige vernieuwin
gen van dit jaar zijn, dat Ank van
der Moer Badeloch speelt en dat Tom
van Beek- de rol van Arend van Aem-
stel vervult.
Overigens is naast de traditie van
de opvoering een nieuwe ontstaan:
steeds meer hoort men in deze dagen,
dat de Gijsbreght een onspeelbaar stuk,
toneel technisch gezien niet dramatisch
is. Inderdaad zijn hiervoor vele argu
menten aan te voeren; de Nederlandse
Comedie heeft in ieder geval ook dit
jaar bewezen, dat het stuk boeiend kan
Zijn. Misschien laat men zich boeien
door de traditie, zeker zal ook ieder,
die min of meer verliefd is op
de stede Amsterdam met enige ver
voering een drama uit haar vroegste
geschledenjs volgen en zien hoe „d'oude
stad ten onder ging", maar het stuk
bezit vooral zijn waarde om de vaak
prachtige zinvolle woorden, waarin het
gj|vat is en die men toch niet na ze
een of twee maal gehoord te hebben
kan verwerken. De voordracht van de
verzen is ook nu zo, dat men zich om
de actie niet zozeer bekommert, terwijl
bovendien de weinige dramatische
kracht die het stuk bezit, in deze re
gie van Johan de Meester zo sterk
mogelijk naar voren wordt gehaald.
Hetgeen niet wegneemt, dat men toch
graag, eens een geheel nieuwe opvat
ting zou zien. Ondanks de moderne dé
cors wordt het stuk in klassieke stijl
gespeeld en dit heeft nogal eens tót
gevolg, dat het spel theatraal aandoet.
De manier, die men ook bij hét klas
sieke drama al zo lang aantreft, wordt
de analogie is uiteraard niet ten
onrechte ook bij Vondel nog steeds
volgehouden. En in beide gevallen zou
een verandering naar het meer gewone
deugd doen.
Deze overwegingen hebben echter
beslist niet tot gevolg, dat men de
schouwburg onbevredigd verlaat. Het
prachtige spel van Johan Schmitz als
Gijsbreght, de tragedische kracht
van Ank van der Moer, de fascine
rende figuur van de Spie, door Eli
Blom, en de verhevenheid van de
reien, die vooral als ze door Elisa
beth Hoytink worden gezegd boven
het louter declamatorische uitstijgen,
zorgen dat men blij is met deze tra
ditie. De zeer eenvoudige décors ver
vullen hun functie goed, hoewel men
soms aan een grote kerststal denkt,
maar dat komt dan meer door de
opstelling en de aankleding der spe
lers.
De Bruiloft van Kloris en Roosje, het
blijspel na de inspannende tragedie
(ook al een zeer oude traditie), was
weer een verkwikkend feest van bonte
vrolijkheid. De nieuwjaarswens met
enig kritisch zout door Mimi Boesnach
en Paul Huf uitgesproken, was als ge
woonlijk niet verbluffend, maar wie
deert dat op 1 januari. Men voelt zich
op zo'n ogenblik toch een beetje ip een
grote familie en dan is veel leuk om
dat het gezegd wordt.
De galavoorstelling werd bijgewoond
door vele notabelen, onder wie o.a.
de ministers Klompé en Marijnen.
Bpt.
uiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiii
DEN HAAG, 2 januari In het
staatsblad van 31 december is thans
afgekondigd de wet, houdende verla
ging van de inkomsten- en loonbelas
ting en de wet, houdende voorzieningen
met betrekking tot de investeringsaf
trek en met betrekking tot de tijdelijke
verhoging van de vennootschapsbelas
ting. Ook zijn opgenomen de wet hou
dende voorzieningen met betrekking tot
de tijdelijke maatregelen op het gebied
van de mdir.ecte belastingen en de wet
tot wijziging van de inkomstenbelas
ting en de loonbelasting aifemede de
wet, houdende vrijstelling van omzet
belasting voor boter.
KAAPSTAD, 2 januari (Rtr.) Pre
mier Verwoerd van Zuid-Afrika hepft
zaterdagavond een nieuwjaarstoe
spraak gehouden. Hij zei onder meer
dat de regering graag wil dat de Unie
lid van het Britse Gemenebest blijft.
Maar wij zullen nooit bereid zijn om
in ruil hiervoor inmenging in onze bin
nenlandse aangelegenheden toe te
staan, aldus Verwoerd.
In het Markiezen
hof, dat verwant
schap vertoont
met het voormalige
paleis van Margare-
tha van Oostenrijk
te Mechelen, (nu
het paleis van Jus
titie) bezit Bergen
op Zoom een ge
bouwencomplex van
uitzonderlijke waar
de. Niet alleen ar
chitectonisch en
kunsthistorisch,
maar ook om zijn
nauwe verweven
heid met de bewo
gen geschiedenis van
stad en land". Deze
uitspraak is van
hoofdarchitect J.
Bom van Monumen
tenzorg, een deskun-
dige van wie bekend
is dat hij zijn woor
den zeer zorgvuldig
overweegt voor hij
ze aan de open
baarheid prijs geeft.
De architecten, die
belast zijn met de
restauratie van de
gebouwen zijn in het
vooronderzoek geko
men met de zuidoos
telijke vleugel van
het monumentale
complex. Alle ver
trekken, zalen, mu
ren en ramen zijn
met alle details op
tekening gebracht
waardoor een vol
ledig en duidelijk Noorder hoektoren
beeld is ontstaan
hoe het na de restauratie worden moet.
Bij dit werk zijn een aantal verras
sende vondsten gedaan, die bij Mo
numentenzorg vergrijsde deskundi
gen naar Bergen op Zoom hebben ge
trokken om te zien „wat hun ogen
nog nooit hebben aanschouwd"
Dit rechthoekige gebouwenblok is het
oudste deel van het huis van de vroe
gere heren van het Markiezaat. Het
in hoofdzaak laat-gotische complex da
teert uit het einde van de vijftiende en
het begin van de zestiende eeuw en is
door de beroemde bouwmeesters An-
tonis Keldermans II en zijn zoon Rom-
bout II gebouwd. Het valt direct op
door het gesloten karakter van de bouw
naar buiten en de verrassende open
heid naar binnen. De bouwelementen
zijn weloverwogen rond de brede bin
nenplaatsen gegroepeerd, een samen
stelling die ook nu nog levensvatbaar
heid bezit zonder dat de architectuur
behoeft t.e worden aangetast
De gebouwen hebben bijzonder veel
geleden, niet alleen door de eeuwen
maar ook door de bestemming die er
aan werd gegeven. Tot voor kort heb
ben ze vele tientallen jaren als kazer
ne dienst gedaan, waardoor ze volko
men zijn uitgewoond. Aan de andere
]iiiiiimiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiin
In een van de voornaamste carna-
valsprinsdommen van Limburg,
Kerkrade, start op Nieuwjaars
dag traditiegetrouw het carnavalssei
zoen. Ook dit jaar was dit weer het
geval. Een enorme menigte feest
vierenden was in het Hubertushuis sa
mengestroomd om getuige te zijn van
het grootse en tegelijk ook plechtige
moment, waarop de Kirchroasjer"
Karnevalsverein haar nieuwe prins
1961 installeerde. Dit gebeurde door
de welbespraakte president Jo Ge-
rards, geassisteerd door prins Friets
I (vorst uit 1960), die plaats maakte
voor een waardige opvolger: prins Jo
III (de 27-jarige Jo Senden).
De wijze, waarop de kennismaking
tussen prins Jo III en zijn malle on
derdanen verliep, garandeert Kerkra
de opnieuw een grandioze Vasten
avondviering.
van de binnenplaats van het Markiezen
hof af.
kant heeft deze bestemming het voort
bestaan van de gebouwen als geheel ver
zekerd, hetgeen weer een winstpunt
genoemd mag worden. Het is de bedoe
ling om van het complex een represen
tatief geboujv en cultureel centrum te
maken waarvoor door de architecten
een bestemmingsplan is gemaakt dat de
goedkeuring van de raad reeds heeft
verworven. Voorts is een aanvullend
krediet gevraagd tot 40.000 gulden, dat
nodig is voor de voorbereiding van de
restauratie.
In het voorjaar zal hiermede een
aanvang worden gemaakt. De tekenin
gen en bestekken zijn gereed en de
financiering zal mogelijk zijn via een
zgn. voor-financiering, want de restau
ratie van het Markiezenhof zal niet eer
der dan in 1964 op de Rijksbegroting
voorkomen. Met de herstelling van dit
eerste deel zullen enige jaren gemoeid
zijn. Voor de restauratie van het ge
hele complex rekenen de architecten op
tien tot twaalf jaar. De kosten van het
eerste deel worden op ruim anderhalf
miljoen geraamd.
De Heerlense hotelaccommodatie,
die vooral tijdens de zomer
maanden veel te klein blijkt te
zijn, is sinds kort aanzienlijk uitge
breid. Het uit 1915 daterende gezellen-
huis „Ons Thuis" aan de Parallelweg
is ingrijpend verbouwd en zal voortaan
uitsluitend als hotel-café restaurant
„Terminus" worden geëxploiteerd.
Het uit vijf verdiepingen bestaande
gebouw omvat een groot café-restau
rant, zes vergaderzalen, tien bijzonder
luxe tweepersoonslogeerkamers met
afzonderlijke badkamers en nog 68 lo
geerkamers. Het aantal bedden be
draagt honderd en twintig, waarmee
hotel „Terminus" het grootste hotel-
bedrijf van de mijnstreek is.
De verbouwing van het voormalige,
„Ons Thuis" tot hotel is mogelijk ge
worden, dank zij het feit, dat de Ne
derlands Katholieke Mjjnwerkersbond,
die sinds 1950 in een groot gedeelte
van het gezellenhuis zijn kantoren had
gevestigd, onlangs een nieuw gebouw
aan de Schinkelstraat heeft betrokken.
Het is, dachten wij, een betrekke
lijk nieuw verschijnsel dat een
schouwburg, een toneelgezel
schap, een eigen tijdschrift uitgeeft.
We kennen al lang het maandblad
„Preludium", een uitgave van de
vrienden van het Concertgebouw
orkest. Sinds enige tijd bestaat ook
liet tijdschrift „Opera", gewijd aan
de Nederlandse Opera, Van de
toneelgezelschappen zijn sinds enige
tijd zowel Ensemble als Rotterdams
Toneel er toe overgegaan periodieke
uitgaafjes te doen verschijnen en in
Tilburg kent men voorlopig ter
voorbereiding op de nieuwe schouw
burgeen „Theaterkompas". Het
laatste, nu aan zijn derde aflevering
toe, biedt allerlei nieuws over de
schouwburgbouw, die zo behoorlijk
vordert, dat men binnenkort al de
stoelen in de grote zaal gaat plaat-
set.. Het seizoen kan daar pas op
1 maart beginnen. Er volgen dan
nog enkele series. Het tijdschrift is
in zijn betrekkelijk kleine formaat
aantrekkelijk van uiterlijk. De ge
varieerde inhoud is voor de theater
liefhebber boeiend. Daar staat de
redactie borg voor: J. W. Hofstra,
Jan Naeykens en Wim Bary.
Een soortgelijk tijdschrift is
„Repertoire" van het Rotterdams
Toneel onder redactie van Ton
Lutz, Abraham van der Vies en Hans
Croiset. Men is er niet helemaal op
het eigen gezelschap alleen gesplitst,
want de tweede aflevering geeft een
interview met Manuel van Loggem
over diens bewerking van Elsschots
Lijmen en Het Been, die bij Theater
in Arnhem haar première beleefd
heeft. W. F. Hermans schryft er in
over de achtergronden van zijn eenac
ter „De psychologische test", gespeeld
door de Werkgroep Rotterdams
Toneel. Over deze werkgroep schrijft
Jacques Commandeur om de bedoe
lingen ervan nog eens duidelijk te
formuleren: zij wil, kan men samen
vatten, een soort laboratorium voor
eigentijds toneel zijn ook ten dien
ste van Nederlandse toneelschrijvers.
/|e kinderen van Elspeet, Nun-
t speet, Elburg en Vierhouten
hebben de militairen van de
legerplaats Nunspeet, die oud en nieuw
in het kamp moesten doorbrengen, op
taarten onthaald. Daartoe had de jeugd
geld ingezameld. Op Oudejaarsavond
gingen honderd kinieren naar het
kamp in Nunspeet, waar hun woord
voerster, de twaalfjarige Jannie Nij-
huis met enkele woorden de tractatie
aanbood. „Wij wensen u allen een ge
lukkig nieuwjaar," aldus Jannie. Elk
kind had een grote taart bij zich. Ko-
VIENTIANE, 2 jan. (Rtr, UPI)
Communistisch gezinde troepen "°eK
de laatste dagen vershceidene succes
sen in Laos. Zeer waarschijnlijk is nei,
dat ze hierbij gesteund worden door
strijdkrachten van het communistiscn
Noord-Vietnam, die het land binnenge
vallen jouden zijn. De Noordvietname-
se regering ontkent evenwel categoriscn
enige invasie of interventie harerzijds.
De Amerikaanse regering heeft S'sjer-
avond om een zo spoedig mogelijke
bijeenkomst gevraagd van de Raad van
de Z.O.A.V.O., de Zuidoost-Aziatische
Verdragsorganisatie, waarvan de leden
rijn ae v.S., Engeland, Frankrijk, Aus
tralië, Nieuw-Zeeland, de Philippijnen,
Thailand en Pakistan.
De Z.O A.V.O. heeft zich bij het Ver
drag van Genève in 1954 verbondeni om
OP te treden injüen agressie gepleegd
wordt ieeens een land in Zuid-Oost-
Azië. Laos is hierbij niet aangesloten^
De Amerikaanse regering is
liet ze meedelen van overtuigd, dat
communistische troepen van buiten
Laos dat and zijn binnengevallen. De
V.S. hebben evenwel niet gezegd, welk
land die invasie gepleegd zou hebben.
Volgens de Noordvietnamese regering
zou de „beweerde invasie" slechts een
voorwendsel zijn van de pro-westerse
regering van prins Boen Oem in Laos
om de Z.O.A.V.O. er toe te bewegen
troepen naar Laos te zenden, nu de Com
munisten aan de winnende hand zyn
in de burgeroorlog, Noord-Vietnam wil,
dat de internationale controlecommissie
voor Laos haar taak onverwijld weer
ter hand neemt.
De gedelegeerde van Laos bij de Ver
enigde Naties, Sisoek Na Tsjampassak,
heeft inmiddels bij de volkerenorgani
satie een protest ingediend tegen de
bevoorrading en uitrusting van de com-
munistisch-gezinde Pathet-Lao door de
Sovjet-Unie, onder meer met Ki°e"
sjin-bommenwerpers. Deze vliegtuigen
zouden een werkzaam aandeel gehad
hebben in een bombardement van acht
uur achtereen op de strategisch gesi
tueerde stad Xieng Choean in Laos, die
zaterdag door de communisten ver
overd is. Beide partijen hebben de ver
overing van Xieng Choean gempld. Vol
gens de regering-Boen Oem zou de Pa-
thet Lao hierbij ook gesteund zijn door
zes bataljons Noordvietnamese troepen
ter sterkte van drieduizend man. De
koninklijke residentie Loeang Prabang
wordt thans bedreigd.
Volgens welingelichte waarnemers
zou het op het ogenblik niet waarschijn
lijk wezen, dat de communisten in
Laos willen aansturen op een conflict
in de trant van de Koreaanse oorlog,
maar de gang van zaken veeleer als
een „proefballonnetje" beschouwen om
eens te zien, hoe ver de Amerikanen
gaan. De waarnemers menen voorts,
dat de V.S. op het ogenblik nog geen
militaire stappen zullen ondernemen,
maar ook, dat Washington zich op de
mogelijkheid van troepenzendingen op
grote schaal wel degelijk heeft geprepa
reerd.
BANGKOK, 2 jan. (Reuter) Een
woordvoerder van de ZOAVO heeft in
Bangkok meegedeeld, dat de ZOAVO-
raad dinsdagmiddag al bijeen zal komen
om de toestand in La^>s te bespreken.
Omdat Jacob Frederik van Beij-
eren van Schagen (de Here van
Heenvliet) dat in 1771 zo gewild
heeft zal de burgemeester van Den
Haag dezer dagen weer zijn schreden
moeten richten naar het oude mannen
huis aan de Oude Molstraat. Hij, of
zijn plaatsvervanger, de wethouder
van Financiën, zal daar gevolg ge
vend aan de roep uit het verleden
de boeken controleren en zich vervol
gens in de door kaarsen stemmig vel
lichte, bontbeschilderde regentenk
mer aan „een maaltijd van maatige
kosten zetten. Dit alles in overeenstem
ming met de bepalingen die de Here
van Heenvliet aan zijn nalatensriiap
ten gunste van het oude-mannenhuis
heeft verbonden. Want deze heer was
dan wel zo goed al zijn bezittingen
aan het oude-mannenhuis na te laten,
waardoor dit in 1773 weer zijn deuren
kon openen na twee jaar eerder wegens
gebrek aan geld gesloten te zijn, maar
hii wilde deze nalatenschap toch ook
wel tot in lengte van jaren veilig stel
len door een reeks bepalingen, waar
mee men nu nog zit opgescheept.
Wij willen zo verordonneerde hij
„dat alle jaeren op zekeren dagh bij
de Heeren burgemeesteren eens te stel
len en te ordonneeren, door den rent
meester aan de regenten, ten ovei-
staan van de gemelde heeren burge
meesteren inder tijd, yder ja er ten
preacisen daghe zal worden gedaen
goede, specifique en pertinente reke-
ninghe van het gepasseerde jaar
Als het daar bij zou biijven was het
niet zo'n bezwaar. Maar ook heeft
hij bepaald dat er in de kamers van
de oüde mannen" met gestookt mag
worden. Dit vanwege het brandgevaar
dat door de stooktechniek m de acht
tiende eeuw niet denkbeeldig was. Ook
daar houdt men zich twee eeuwen la
ter nog aan. Wel heeft men een ach
terdeurtje gevonden in de vorm van
een gasverwarmmg op de gangen die
ook de kamers kan verwarmen als de
deuren open blijven staan. Alleen maar
omdat de heer Van Heenvliet geen
Jules Verne was heeft hij het gebruik
van televisie niet kunnen verbieden en
een t.v.-kamer is in dit oude huis daar
om wél aanwezig.
Een moeilijkheid Is ook weieens ge-
weest de bepaling ,,dat nooit capitae-
len mogen worden vermindert Van
gelddevaluatie had de heer Van Heen
vliet vermoedelijk nooit gehoord. Aan
dit papieren slot op de geldkist" kon
tegemoet gekomen worden door een
verbouwing van de zolder, die daarna
als opslagplaats werd verhuurd.
De huidige rentmeester, de heer
Schuller tot Peursum, is overigens bij
zonder zwijgzaam over zijn oude-man
nenhuis, als gold het een raketbasis.
Van het maken van foto s van „de
maatige maaltijd" wilde hij helemaal
niets weten. Het maandblad „Sociaal
Den Haag" waaraan wij enkele ge
gevens ontleenden, heeft hij in het ver
leden dan nog wel willen toestaan
een foto van de regentenkamer te ma
ken maar ook niet tijdens de maaltijd.
Misschien ls hij bevreesd dat zal blij
ken dat de maaltijd" niet zo „maatig"
is als wel verwacht mag worden.
lonel J. Th. Walta, de commandant
van de legerplaats, dankte de kinde
ren, die op hun beurt door de militai
ren werden getracteerd. Op de foto
een der gulle gevertjes terwijl zij een
van de prachtstukken toont.
W-
Toen de koopman Lammert IJs
brand Brouwers te Berlikum
(Friesland) in 1903 zijn einde
voelde naderen, liet hij door een nota
ris zijn laatste wilsbeschikking op pa
pier zetten. Dit testament had tot ge
volg dat men in zjjn woonplaats en
in het nabij gelegen dorp Minnertsga
elk jaar op 31 december op een merk
waardige doch sympathieke wijze aan
de overledene wordt herinnerd.
In de uiterste wil van de koopman
kwam namelijk o.a. het volgende te
staan: „Ik legateer aan elk der dia
conieën van de Hervormde gemeente
te Berlikum en te Minnertsga een som
van tweeduizend gulden Neder-
landsche munt, onder bepaling dat de
renten jaarlijks daarvan afkomende in
de eerste plaats zullen worden be
steed, om op den laatste dag van
ieder jaar een uitdeling te houden
van brood eh boter aan elke behoefti
ge weduwe te Berlikum en te Min
nertsga, zodanig als zulks thans door
mij wordt gedaan, terwijl de reste
rende rente mede hoofdzakelijk ten ba
te dier weduwen zullen moeten wor
den besteed". Zowel in Berlikum al«
in Minnertsga kochten de diaconieën
een stuk land voor het geld en van
de huuropbrengst werden jaarlijks de
broden en de pakjes boter uitgedeeld.
Werkelijk behoeftige mensen zijn er
momenteel ook in Berlikum en Min
nertsga niet meer, maar de Diaco
nieën houden de door koopman Brou
wers gewilde traditie in ere en reiken
op oudejaarsdag aan de weduwen in
hun dorpen brood en boter uit In Ber
likum kwam zaterdagmiddag een 35-
tal weduwen een krentenbrood met
een pakje beste boter in ontvangst ne
men en in Minnertsga was het een
dertigtal, dat een suikerbrood, met
eveneens een pakje beste boter, 'kreeg.
Een brood heet in het Fries „bólle" en
in Minnertsga wordt het stuk land
van de Diaconie dan ook, in verband
met de oudej aarsbestemming, de
bólle" genoemd. Er bestaan in 'de
beide dorpen ook nog enkele andere
fondsen, waaruit op bepaalde data
geld aan minvermogenden wordt uit
gekeerd.
