CHATHAMHERDENKING
bij het afscheid van
Command of the Nore
Het spoorwegonderhoud
nog meer gemechaniseerd
Tentoonstelling te Eist
(Bijna drie eeuwen na beroemde tocht)
oorlogsschip de Medway op
SerS°Vaar dulTiV!r Weer vaart een Nederlands
Is de ketting
WEL of NIET
stukgesedd
Goed en kwaad in
het kinderleven
ZATERDAG 25 MAART 1961 PAGINA 9
v4ffff 1 m
jpjMgjg
Heftige tonelen
Kettingepisode
(Van onze verslaggever)
Het vertrouwde beeld van de
wegwerker langs de spoor
lijn, een robuuste man, wiens
vereelte handen spa, houweel of
stamper omknellen, wordt steeds
meer verdrongen door mechani
sche werktuigen. Vaak zijn deze
apparaten kostbare machines, die
bediend worden door een man in
overall, van wie vaardigheid ver
eist wordt om op het juiste mo
ment een bepaalde handeling te
verrichten, die echter nauwelijks
lichamelijke inspanning vraagt.
Tijdens een internationale ten
toonstelling voor spoorwegtech
nici van mechanische gereed
schappen ten dienste van het
spoorwegonderhoud, die in de af
gelopen week op het stationsem
placement van Eist te zien was,
zijn daarmee demonstraties gege
ven. Ook de leek moest wel onder
de indruk komen van de enorme
ontwikkeling, die eigenlijk pas na
de oorlog op dit terrein is bereikt,
waardoor met minder werkkrach
ten in kortere tijd veel meer werk
wordt verzet.
W'-«
'"ssag**«
Aan beide zijden van de Noord
zee vindt men vandaag de
dag nog de levensatmosfeer
van onze legendarische zeeheld
Michiel Adriaanszoon de Ruyter. Op
het Vlissingse roeiershoofd, waar
zijn standbeeld door de aanschieten
de zee rusteloos wordt bewierookt,
met telkens flarden van fonkelwit
schuim omhoog langs de machtige
gestalte in brons. In het graaf
schap Kent, waar deze dagen te
Chatham op de bekende Engelse
wijze hartontroerend afscheid wordt
genomen van „The Command of the
Nore", het Britse Marinecommando
dat sinds eeuwen de Noordzee be
strijkt. De modderige kronkelstroom
Van de Medway is te smal geworden
voor de moderne oorlogsschepen en
zelfs The Royal Navy, als geen
ander verknocht aan het verleden
en de oude tradities, heeft willen
inzien dat de strategische omstan
digheden een minder kwetsbare lig
ging vereisen. Stemmige orgelklan
ken zullen het Sint George-kerkje
vullen als daar de plechtige herden
kingsdienst wordt gehouden en men
met een terugblik op de historie
ongetwijfeld zal spreken over de
rampzalige junidagen van 1667,
toen De Ruyter met zijn slagvloot
in de Medway ankei de, zeventien
lichte oorlogsschepen de stroom op
voeren en, terwijl aan het Engelse
Hof Koning Karei II en Lady Castle-
main onder uitbundig gelach op de
mottenjacht waren, de Britse vloot
een vernietigende slag toebrachten.
Een grotere schande heeft de Royal
Navy nooit gekend. Vandaar wel-
Een t van de tocht naar Chatham volgens een gravure van M. Comans
in 1667. Geheel links m het midden het fort „Sheerness", dat door een Hollandse
landmgsploeg stormenderhand werd genomen
jveaerland als enige buitenlandse
natie heeft uitgenodigd de afscheids-
plechtigheid van „the Nore" bij te
wonen en er in een parade zelfs
daadwerkelijk aan deel te nemen.
Schout bü Nacht mr. A. N. Baron
22 £a2 Steenwijk, commandant
zeemacht INederland, is het gegeven
om nog eenmaal de historische vaart
te leiden, met als ooit het legendari
sche vlaggeschip „De Zeven Provin
ciën de monding van de Medway bin
nen te varen en dan verder langzaam
stroomopwaarts, de tocht naar Chatham
vw hekelachtige land van
•Aent, zoals dat overtrokken is door een
waas van groen. Vanaf de brug van
ae slanke onderzeebootjager Hr. Ms.
„Limburg" zal het hem niet de min
ste moeite kosten om de oude situatie
te reconstrueren, de kleine fabrieken
met hun opslagplaatsen weg te den-
Hiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
terloops in de contemporaine docu
menten vermeld en Van Rijn kreeg
slechts een matige premie uitbetaald.
Een veel grotere prestatie vond
men het opzeilen van de Medway
met haar talloze ondieptes en ver
raderlijke stromen en het buit ma
ken van de „Jonathan" en het
prachtige vlaggeschip „The Royal
Charles Verder het verbranden
van de „Carolus Quintes", de „Mat
thias het „Slot van Honingen".
„The Royal James", „The Royal
Londen" en „The Royal lak", al
lemaal statige driedekkers met drie
dubbele rijen geschut. Aangezien de
Engelsen uit haastig noodverweer
zelf nog een groot aantal schepen tot
zinken brachten was het allemaal best
begrijpelijk dat de .Hollandhater"
Samuel Pepys in zijn dagboek ge-
waagde van een eeuwige schande
voor Engeland en even later
schreef: „Bij God ik geloof dat de
duivel Hollanders sch...t!"
Het succes was volledig en De Ruy
ter de alom gevierde held, ofschoon het
Cornells de Witt was die de tocht naar
Chatham maakte en de grote admiraal
zijn fenomenale talenten als tacticus
en strateeg eerst later heeft ontplooid
in de beroemde afweerslagen bij
Schooreveld en Kijkduin in 1673, waar
bij hü de verenigde Frans-Engelse
vloot verdreef en een invasie voor
kwam. De tocht naar Chatham is ge
slaagd dankzij het doorzettingsvermo
gen van De Witt en de hulp van lood
sen. die vertrouwd waren met het
moeilijke vaarwater van de Medway.
Twee van hen zijn met name bekend,
de Engelsen Robert Hollandt en een
zekere Sideracq, beiden verraders dus,
maar door de Staten beloond met
tweehonderd zilveren dukaten.
Meerdere keren zjjn pogingen onder-
nomen om herinnerings- en bewijsstuk
ken van de tocht naar Chatham te ver-
Krijgsraad bij De Ruyter; de hoofdofficieren naderen het prachtige vlaggeschip „De heven Provinciënin hun sloepen
niiiiiiiMiiii)»ii'i|i|il"i|l|i|i|iii>iii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
de
de
land
ken en „de tuin van Engeland" te zien
V? Z1JP, h°"„j oorspronkelijke vorm
hw, daarbij opvallen dat
ïrh al benedenloop met
vnrmf hrlf. baaien in het 1
bti uitstek inhammen, die vroeger
vloot ti r, geschikt waren om een
Ktrnmd beveiligen tegen stromingen,
eeh,-djen en vijandelijke aanvallen. Dit
"led nu is honderden jaren het do-
wf 2 d'a2--J'the Nore" geweest. Hier
JwS ™sJSds /en dael van de Engelse
eerold 2fantg A 2nttakeld en met op-
verschillende stei-kïenbeS2hehmihgt V
Sheerness, dan het ka'-tooi ,T £ort
met het vooruitstekende bolwerkten
vervolgens andere verdedigde nlaat
sen. Men nam daarbij het zekere voor
*wt onzekere en spande over de rivier
S» brede ketting waarvan ons dlnk
pir. beroemde dagboek van Sami.pl
1*?/* de afmetingen bekend
orenmen hoSe Bnts\Tmarineautoriteit
i! ftor van de en verder
uit ifarljr°ddelaa- uit die dagen, toog
tnohf Van z'j" fU2CVre direct na dl
r-2aar het kasteel Upnor om per
soonlijk te constateren dat de ketting
"Pg stevig op kruisstaken over de ri-
:'?r lag en dat er niemand was die
zeker wist waar zich de breuk bevond.
Cfpyens mat een kettingscha'm van 6.y*
2L?mtrek> wat neerkomt op bqna 16
centimeter.
Voor deze ketting hebben zich in de
»f0eigfifi7m0hgfet" van de zeventiende ju-
LJ*heftige/ tonelen afgespeeld,
vin dl n 7 e kri.igsraad aan boord
▼an de „De Zeven Provinciën" werd het
5a"™r de gedurfde tocht bekend
gemaakt en ontvouwd. Cornells de
kinir ™eegegaa"om de stipte uitwer-
dereni Broer Jans creatie te garan-
Wo,' 'as met harde, scherpe stem de
forten vorrr'"Y00r de riviePr opzien,
branden. Hijzei'fH'id611 ,schePen ver"
tocht bijwonerT "deze aangena-
11 met eigen persoon
E'i fk t 1>1 uV'öf yVliiSc; O.!U
V\>N "«w., 'N.<•,>-■< C> 2 v* N J j I. N
N>x
Een reportage in beeld van de tocht naar Chatham, op het moment dat de Royal Charles" wordt veroverd door kanitein
Jan van Brakel. De Ruyter, met getrokken sabel en Cornelis de Witt in de sloep in het midden, k^kengoeTeureZtoe.
De raadpensionaris had hem dit met
klem op het hart gedrukt, waarschijn
lijk vrezende, dat het kader op het
laatste moment nog zou terugdeinzen.
En niet zonder reden. De krijgsraad
reageerde verre van gunstig op het
plan. De hoofdofficieren streken pein
zend door hun snorren en knevels en
bukten vragend op naar de man met
net bolle, blozende gezicht en de don-
2222- Patere ogen: De Ruyter. De
stak het niet onder stoelen
ovpr 2 was niet enthousiast
waara ..verrassing", die Den Ru-
schronrnaan putten hun bracht. Hij
die S Lwel, zich achter degenen
onmogeliik 22 ?PenlÜk belachelijk en
voelde er tÏÏm^en te scharen, maar
vloot aan m.et veel v00r om zÜn
gen. Zijn fnstinH experiment te wa
tegen het verzette zich hevig
raderlijke Xier^Ziin" de nauwe' ver
op zee. Kon de viiand °g waa gericht
terugtocht afsnijden sohePen de
Cornelis de Witt ha a a
genstand gerekend Ziin deze te-
voorspelde het hem Hij nraatto 2
en uitgebreid, nu eens zacht
met harde bulderende stem zoda"
de glas-m-lood-raampjes van de kl-
juit trilden. Hij wrong het plan er
door. Zeventien lichte oorlogsschepen
zouden de rivier opzeilen en de sterk
te Sheerness aantasten. Het com
mando kreeg luitenant admiraal Jo
seph, baron van Ghent, de opvolger
van Cornelis Tromp. Cornelis de Witt
vergezelde Van Ghent. De Ruyter
nam een rol op het tweede plan, de
wacht op de Middelgronden en vice-
admiraal Schramm voer de zee op,
om door middel van kanonschoten te
waarschuwen als er onraad dreigde.
Op de negentiende juni voer het lieh
te eskader van Ghents „Agatha"
als het vlaggeschip met de voor
vloed en een zuidwester wind de ri
vier op, voor een verkenningstocht
De volgende dag kwamen er tien
schepen en twee branders bij. Deze
branders, de „Suzanna" en de „Pro
Patria", waren zoals gebruikelijk klei
ne, oude Fluiten, die vlak voordat zij
het doel bereikt hadden, in brand wer
den gestoken, waarna de opvarenden
haastig een sloepje streken om zich uit de
voeten te maken. De eerste aanval
was gericht op het fort Sheerness, dat
weinig tegenstand bood. Een landings-
ploeg veroverde het, vernietigde grote
hoeveelheden oorlogsmateriaal en
maakte vijftien grote kanons buit.
Hierna werd De Ruyter gevraagd aan
de strjjd mee te doen en voegde de
r'uVu afbniraal, die de tocht naar
Lnatham zelf niet helemaal correct acht-
d tbij vertoont enige gelijkenis met
Hearl Harbour in de tweede wereld-
"l61, ,dit verschil dat toen werd
onderhandeld over het behoud van de
vrede en op het moment van Chatham
over het herstel van de vrede) zich
"U de spits van de aanval. Hij nader
de in een sloep en was er getuige van
noe kapitein Jan van Brakel, wegens
ongehoorzaamheid in arrest, werd vrij
gelaten en met zijn „Vrede" op het
Engelse schip „Unity" afstormde, het
de volle laag gaf, enterde en verover
de; de tweede triomf!
Hierna zou de brander „Suzanna"
een vergeefse aanval op de kettine
gedaan hebben, maar de „Pro Patria"
van commandeur Jan van Ryn zou er
wel in geslaagd zijn, het zware
ding stuk te zeilen. Het is nooit met
zekerheid vastgesteld of commandeur
van Run daadwerkelijk de ketting
heeft stukgezeild. Volgens een andere
lezing liet Schout-bij-Nacht Vlugh op
de oever een schalm losmaken. De
afsluitbout die daarbij losgedraaid zou
zijn, is lange tijd in Enkhuizen be
waard. Hoe dan ook, het al of niet
Ito spiegelstuk van de Roual Charleszoals dat in h*>t om stukzeilen van de ketting gold in die
tentoongesteld; het enige bewijsstuk van de beroemde Ch^h^^MW°r D|ghell'kettinglp)s^dl ^ord™lledfts'
zamelen. Maar meer dan wat oude ge
schriften en een deel van de spiegel,
waarmee eens het achterschip van
„The Royal Charles" werd opgeluis
terd, heeft men nooit gevonden. Dit
spiegeldeel is overigens en uniek be
zit van het Rijksmuseum te Amster
dam, het enige echte achterstuk van
een zeventiende-eeuws schip in de ge
hele wereld. In de historische afdeling
van het museum prijkt het in volle
glorie. Het is vrjj goed bewaard geble
ven. De houtwormen hebben het moe
ten afleggen tegen de goede zorgen
van de museumdirectie en de ongetwij
feld zilte bjjsmaak van het stuk, die
hun wel wat zwaar op de maag zal
liggen „The Royal Charles" bleek
destijds hét schip van de Navy. Het
was een oorlogsbodem van 1229 ton,
die honderd stukken geschut telde.
Aanvankelijk luidde de naam „Nase-
by zo wilde het de bouwer Oliver
Cromwell als herinnering aan een van
zqn grote krijgstriomfen. Voor op het
galjoen liet Cromwell zich op een
paard afbeelden, met een Schot, een
Ier, een Hollander, een Fransman, een
Spanjaard en een Engelsman vertrapt
onder de hoeven. Na de omwenteling
haalde de ,,Naseby" koning Karei II
uit Schevemngen af. Nog voor de Hol
landse kust werd de naam „Naseby"
omgedoopt in Royal Charles", de
beeltenis van Cromwell door de ma
trozen weggekapt en aan een van de
ra's opgehangen. In Nederland be
landde het schip in Hellevoetsiuis. De
marine zag niets in dit zware, logge
driedekschip en nadat de belangstel
ling van het volk ervoor verdwenen
was, ging zjj tot sloop over.
Verschillende delen werden tegen
een totaalbedrag van 5.000 aan een
zekere Kerkhoff verkocht, andere stuk-
Ken leden een stoffig bestaan in
s i s ma§azijnen, totdat het spie-
gelstuk als enig bewijsstuk in het
Rijksmuseum belandde, waar kleine
jongetjes met enorme De Ruyter-com-
plexen het met open mond "bekijken,
zich misschien zoals wij destijds
een beetje bekocht -oelen door
de ietwat teleurstellende afmetingen
en verder tal van Engelsen ko
men die het nog altijd niet kunnen ge
loven: de Staatse schepen met donde
rend geschut op de smalle Medway;
de zeilen bol en gespannen, de lange
wimpels klapperend in de noordwes
ter en het rood, wit en bla„w domine
rend onder de hekvlaggen. De enige
nederlaag die het „Command of the
Nore" ooit op eigen bodem kreeg te
slikken, de laatste inval in Engeland,
dat sindsdien een onneembare vesting
is gebleken.
HAYE THOMAS
Een krabber, die de ballast onder de dwarsliggers wegwerkt, om door een hor
machine te doen zeven.
Hjj staat echter ook versteld als hij
hoort van de enorme kapitalen die
hiervoor geïnvesteerd zijn en vraagt
zich af of dit geld, waar het toch ei
genlijk slechts onderhoud betreft, wel
rendabel is. De zaak wordt hem duide
lijker bjj het vernemen, dat de Ned.
Spoorwegen per jaar bijna 6'U miljoen
voor het spooronderhoud moet uitgeven.
Bovendien moet nog een fiks bedrag
aan aannemers uitbetaald worden, zo
dat in totaal een som van rond 25 mil
joen gulden met het onderhoud gemoeid
is.
Daarbij is niet eens het vernieuwen
van spoor inbegrepen, waarvoor zeker
nog een derde deel bijgeteld moet wor
den.
Gezien de korte tijd, dat men een be
paalde machine nodig heeft, zou het
zelf aanschaffen inderdaad niet econo
misch zjjn. Er zijn industrieën, die
zich speciaal op de constructie van ma
chines ten behoeve van het spoor heb
ben toegelegd, waar men ze kan huren.
Zo is er een Amerikaans bedrijf, dat
in januari aan de Franse spoorwegen
de meetwagen voor spoorstaafgebreken
heeft verhuurd, welke in Eist te zien
was. Door de spoorstaven wordt een
elektrische trilling gebracht, die het
beeld op de oscillograaf vertekent, zo
dra er afwijkingen, waartoe ook gaten
in het laswerk kunnen behoren, in de
rails aanwezig zijn.
De N.S. huurt op haar beurt twee
keer in het jaar van een industrie in
Frankrijk een meetwagen, waarmee
in 2J4 week het gehele spoorwegnet
gecontroleerd kan worden. Dit ge
schiedt evenwel niet .elektrisch, maar
langs mechanische weg, waarbij de
situatie grafisch in beeld wordt ge
bracht.
In Duitsland wordt op zeer ruime
schaal van allerlei machines bij het
spooronderhoud gebruik gemaakt, waar
men het voordeel heeft in tegenstel
ling met ons land dat door de aan
wezigheid van nevensporen gewoonlijk
tijdens de treinendienst gewerkt kan
worden. Zo kent men een ballasthor-
machine voor het reinigen van de bal
last, wat bijna bij elke spoorvernieu-
wing geschiedt. Tot diep onder de
dwarsliggers wordt ballast met een ket
ting zonder eind meegenomen en met
behulp van zeven gehord. De capaci
teit van deze machine bedraagt on
geveer 240 m3 per uur. Om meerdere
wagons vóór de kop te kunnen beladen
met ballast of afkomend horsel, zodat
men met zeven ongestoord verder kan
gaan, kunnen transportbanden uitge
schoven worden, waardoor wagens op
een afstand van hoogstens 90 m van de
hormachire uitgeladen worden.
We zagen verder een ballastverdich-
ter, die met een snelheid van ongeveer
too m per uur de bedding, waarop het
spoor later gebouwd wordt, al trillend
verdicht. Een andere machine voert
over de koppen van de klembouten een
trilling in het bailastbed, om dit op
nieuw te verdichten, als het spoor een
maal gelegd is.
Er was ook een machine, waarbij een
zijarm de afgeschoven ballast regelma
tig verdeelt, waarna een roterende bor
stel de ballast van de dwarsliggers ver
wijdert.
Een dubbele functie vervult een ma
chine door tevens het spoor te lichten
en daarna de ballast te stoppen Om
de 5 a 7 dwarsliggers wordt het spoor
met stopmachme en al gelicht, door hy
draulische vijzels in de ballast naast
het spoor te plaatsen.
De Deense .Staatsspoorwegen kennen
een stopmachine, die in een geluidiso-
lerende cabine is geplaatst om de om
wonenden van een spoorlijn bij nachte
lijke arbeid met in hun rust te storen.
Om de ballast tussen de dwarsliggers
uit te graven, zodat de hormachine de
materialen kan opnemen, is vorig iaar
door de N.S., in samenwerking met een
Duitse industrie, de ballastkrabber ont
wikkeld.
De N.S. heeft ook een licht- en stop-
machine in gebruik die speciaal vóórhaar
door een Oostenrijks bedrijf op grotere
wielen dan gewoonlijk gebouwd is en
uitgerust met buffers en trefhaken zo
Bi nenkort zal deze zonderlinge wagen hier en daar op spoorlijnen in ons land
Zflfi ynen" ^L,een speciaal voor de N.S. gebouwde licht- en stopmachine
welk gevaarte m Eist reeds was te zien en die dient voor het dichten van het
bailastbed.
dat de machine als achterloper in goe
derentreinen met een snelheid van 68
km per uur van de ene plaats naar
de andere vervoerd kan worden. Om
het hinderlijke lawaai te verminderen
is de motor in een geïsoleerde cabin»
gezet. Met drie man kan ruim 300 m
spoor gelicht en gestopt worden.
In het midden kan de machine hy
draulisch gelicht worden om ter plaat
se een slag van 180 graden te maken,
ken918 m an re richting te gaan wer-
De N.S. heeft met trots een gedeelte
spoor getoond, dat niet op öwarslig-
gers is gebouwd, maar op betonblokken
dle z'g"zag door buizen
met elkaar verbonden zijn. Deze bui
zen zijn in het beton hoe vreemd
net ook moge klinken met een speciaal
preparaat „gelijmd". Dit systeem van
rails leggen is door de afdeling Boven
bouw onder leiding van ir. J. F. Deenik
ontwikkeld en hier en daar in ons land
reeds toegepast.
Om de wissels vorst- en sneeuwvrij
te houden, kan de N.S. sinds enkele
jaren bij ongeveer 1300 wissels een pro-
paangasverwarming zo nodig laten
branden. Op de tentoonstelling demon
streerde de onderneming, die de in-
stailatie heeft uitgevoerd, hoe het mo
gelijk is van een centraal punt uit de
branders elektrisch op grote afstand
te ontsteken. De afgelopen winter was
dit voor het eerst het geval op het baan
vak Nijmegen-Venlo met een bedie
ning uit het seinhuis in Nijmegen.
Steeds meer raakt men overtuigd
van de belangrijkheid van de op
voeding van het kleine kind. Niet
zelden wordt derailleren op latere leef
tijd toegeschreven aan een foutieve op
voeding in de eerste kinderjaren. Nu is
opvoeding allerminst een zaak, waarbn
men met een bepaalde boekenwijsheid
volstaan kan. Dat betekent niet dat
een goed boek in deze materie geen
welkom hulpmiddel zou kunnen zjjn.
Als zodanig heeft het boekje „Voor
hen is het Koninkrijk" van J. van Haa-
ren pr. grote waardering gevonden. Bij
Uitg. Pax, Den Haag, is nu een twee
de publicatie van dezelfde schrijver
verschenen, waarbij de auteur ten over
vloede bewjjst de psyche van het kind
uitstekend te verstaan. In „En toch Uvr
kind" wordt het goed en kwaad in het
kinderleven nauwkeurig geanaliseerd.
Zeer terécht wordt door de schrijver
benadrukt dat de liefde van de ouders
bjj de gewetensvorming van het kind
de belangrijkste rol speelt. In een mi
lieu, waarin echt gewoon menselijk en
hartelijk met het kind wordt omgegaan,
is het goede zo aantrekkelijk, dat ook
een kind er niet langs kan ei naar te
verlangen. Het kind moet geboden en
verboden en wanneer het zich niet
aanpast de daaruit voortvloeiende
straf leren verstaan als een uitdrukking
van de zorg van zijn ouders om zijn
welzijn. Het geweten moet gevormd
worden in een samenspel met de
ouders. Een goed geweten wordt dan
het weten, dat het leven het mooist ge
leefd wordt wanneer het gebonden is
aan anderen, uiteindelijk wanneer het
gebonden is aan God.
De auteur slaagt er wonderwel in het
een en ander aan de hand van voor
beelden te verduidelijken. Al zulien
ouders hier meer dan ooit ervaren dat
dr praktijk nog al eens verschilt van
de theorie, kunnen wij dit mooie en be
vrijdende boekje van harte aanbevelen.
H. Mo.
