Voor Belgische kwekerijen Staatsbosbeheer waarschuwt de bosbezitters Jaarlijks wordt 400 hectare Nederlandse grond ontmost ^rticulieren verkopen grif E Verhuizen de lepelaars Kemphanen bij Baarn T' STILTE-BURCHT IN DRIEBERGEN II Bouwvallig klooster De slotzusters van „Broekbergen" 2 ZATERDAG S MEI 1961 riii^Sbhijnlijk vrjj onbelang- bantPr°dukt: mos uit Bra- bossen, isSe en Limburgse dennen- export-artik1iCiskort; een zeer Sewild ters beuren6 gew°rden. Bosbezit- grif f 25oV°°r hectare mos gische arbeiders fn00-—; dure Bel' strekte bos?ehiedQ mossen uitge" beladen met ?n zware trucks, COR BERTRAND MOS, gewild exportartikel U.W/V5 'irteii uuiLiLunyuJuyKiLö yuoctsiciv uuyen/fvo ixt; ycw» v** <<u wii> mos naar de bloemenkwekerijen van Gent. bosgrond per seizoen. Dit tempo, dat bovendien met het jaar groter wordt naarmate de nog aanwezige voor raad mos in België verder slinkt, legt de contactpersonen van de Gentse bloemkwekerijen in Nederland de verplichting op om tijdig uitgestrekte mosbossen aan te kopen. Rekening houdend met het feit, dat alleen bos sen van 25 jaar of ouder ontmost kunnen worden en dat een naald- houtbos doorgaans elke zes a zeven jaar nieuwe mos kan produceren, hebben zij becijferd, dat in Neder land voldoende mos aanwezig is om in de Belgische vraag te voorzien. De moeilijkheid daarbij is alleen, dat het vervoer van bepaalde voorraden mos (uit Groningen en Drente) hoge transportkosten zal vergen. Overigens maken de Nederlandse mos-exporteurs zich daar op dit mo ment nog niet al te veel zorgen over. Voorlopig kunnen zij nog wel in Bra bant en speciaal in Limburg vooruit. Ruim tachtig procent van het totale bosbezit in deze laatste provincie, dat rond 25.000 hectare bedraagt, bestaat uit dennenbossen met vrij veel mos" bedekking. Bovendien is ongeveer zes tig procent van de bemoste bossen m handen van particuliere eigenaren, die, zo weten de exporteurs uit ervaring, gauwer bereid zijn om mos te verko pen dan andere bosbezitters, als ge- passeren t0nnen m0S' waar d^ze w ^f de ®rens- Van" die hier en van een ware rage heeft aangTno- men? Voor zover wij hebben kunnen na gaan, zijn de Belgische bloemenkwe- kers uit het land van Gent hiervoor vrijwel uitsluitend aansprakelijk. Ten behoeve van de teelt van knolbegonia^s cn speciaal van azalea's, moeten zij, elk jaar, vooral in de lente-maanden, Wanneer deze bloemen de kassen ver- Jaten, over grote hoeveelheden mos kunnen beschikken om daarmee de grote bloemenvelden af te dekken. Het mos houdt de grond vochtig en boven dien bevorderen bepaalde mos-zuren S,® P'amengroei in niet geringe mate. en ir kunnen de Gentse kwekerjj- wikkeia ZiiclAin de loop der jaren ont- ciers van6 tot de wereldleveran- mogeltjk mn,alea s' dit bosproduct on- deze ber]rnvAsen' Met de groei van vraag naar m<?*lng een stÜging van de gegeven moment gePaard, die op een de voorraad m 1 groot werd, dat meer toereikend eieen land niet Nieuwe voorraden aangesproken en wat ia^ean worden voor de hand dan da? daarbij meer buren het mos zo dicht °JÏZe zuider huis: t.w. in de Nederlana°se^k bij streek, gmgen halen? andse grens- In ons land had daar ni^ zwaar tegen. Althans aanvank?nn-d be" Menig boseigenaar was gaarn» k niet. een kleine partij mos, dat merc.id ogen maar weinig waarde ha a ZIJn waarvoor hij ook nog een financim" tegemoetkoming ontving, aan de bJj0 gische bloemenkwekers af te staan Inmiddels is deze situatie gr on die gewijzigd. De kleine partijtjes zijn intussen grote hoeveelheden gewor den en op dit moment is er, in Noord- Limburg bijvoorbeeld, reeds sprake van „ontmossing" op grote schaal en daartegen bestaan uit een oog punt van bosbouw, wel degelijk be zwaren. Tenminste naar het oordeel van het Staatsbosbeheer, dat zich genoodzaakt heeft gezien de bos- eigenaren tegen de sterk toegenomen activiteiten van de Belgische mos opkopers te waarschuwen. ,,Onze bossen," zo lezen wij In een brochure van het Staatsbosbeheer, i,worden door de grote vraag naar strooisel en mos bedreigd met ont trekking van mineralen en humus en dus met vermindering van de vrucht- Op vele plaatsen in de Brabantse en Limburgse dennenbossen hoc.* injmgheid: de moscampagne voor de Belgische azaleakwekeï? 9Jote be' s 's ln volle gang. baarheid. Vele boseigenaren beseffen dit niet, omdat zij menen, dat strooisel en mos slechts afval zijn en derhalve zijn zij blij als iemand er geld voor wil geven! Maar," zo vervolgt de bro chure, „wat verkopen zij?" Blijkens een door het Bosbouw-proef- station te Wageningen ingesteld onder zoek is dit heel wat. Elke hectare den nenbos met een normaal mosdek be vat gemiddeld 40.000 kilogram strooisel en mos, waarin zich waardevolle stof fen bevinden, als zuivere stikstof, fos faat, magnesium, kali en kalk, als mede niet minder dan 38.000 kg organi sche stoffen, waaruit zich 24.000 kg humus kan vormen, die de meeste bos gronden hard nodig hebben. Op basis van dit onderzoek trekt het Staatsbosbeheer deze conclusie: „Strooisel en mos zijn allerminst waardeloos. Zij vertegenwoordigen een kapitaal aan voedingsstoffen en humus. Verwijdering ervan doet de vruchtbaarheid van de bosgrond en utproduktie dalen en leidt tot de pOUW" Mos en strooisel houden zodat °d1e<ze'1' ee,n £ezonde toestand; voor het VnrT*"6 tot in lengte van dagen bare ?nze samenleving onmis- VeJg t kan voortbrengen!" schuwingenein?njren sJaan deze waar ds van mo? d?. wi«d. Met de opko- gedaan, dat hetUn ZÜ de mening toe- dennenbossen hatp. ontmossen van de nan de bomengr<vuS o£ geen schade ts dit zodanig „Lh zal toebrengen, de bovenste deklL^ Urt' dat slechts verwijderd wordt en ga Van 2 a 2,5 cm wezige humus in he^hlaar°nder aan- Oe zuiver economisch i„s achterblijft. der hen schrikken zelf* ln.gestelden on- scha rentU,ele schadeposntletn '«"g voor schade, volgens hen OIpdat deze goed wordt door de hoL?Schoots ver- De eindopbrengst van len'T^Üzen. bos zo redeneren zij, bedraaét !hout- a 40 jaar, hooguit en in het 5 na 33 geval 3500,- per hectareterwntigste zelfde hectar, één keer in zes\Ijl die- zijn zeventigjarige leeftijd is .er uit Stekene nog altijd oereia om. m het Nederlandse grensge bied mos te gaan halen. die- jaren rond vierhonderd "gTTidnn zeve« mos kan opleveren. aan Deze instelling verklaart, waarna het ontmossingsproces op steeds En- tere schaal voortgang vindt, alle waar schuwingen en brochures van het Staatsbosbeheer ten spijt. Dit proces of beter nog de mos campagne speelt zich vooral in het voorjaar af, wanneer de azalea's de kweekkassen verlaten. Aan de grote bedrijvigheid in de Brabantse en Lim burgse bossen is dit momenteel duide lijk te merken. Tientallen Belgische arbeiders, over gekomen uit azalea-centra als Lochris- ti, Moerbeke en speciaal uit Stekene, dat bekend staat om zijn goede werk krachten, werken onder hoogspanning. Meer dan dertig bloemisterijen zitten dringend om Nederlands mos verle gen. Er zijn er bij, die per dag maar liefst zestig ton kunnen gebruiken. Een voorraad, die overeenkomt met 2 a 3 hectare of anders uitgedrukt, met drie twintigtons trucks met aanhangwagens. De Belgische mos-arbeiders, die van 's maandags tot 's vrijdags in pen sions verblijven, zijn verdeeld in drie ploegen. Een ploeg, gewapend met grote rieken, ontdoet het bos van de moslaag; ploeg nummer twee vervoert het mos per kruiwagen naar een cen trale plaats in het bos, waar de grote trucks geladen kunnen worden. Dit laatste karwei knappen de leden van de derde ploeg op. Naar schatting ontmossen de Bel gen a raison van 2,25 en meer per uur, in ons land ongeveer 400 hectare meentebesturen en verenigingen tot nut van het algemeen. Maar ook zij blijven soms niet ongevoelig voor de aanlokke lijke mosprijzen, hetgeen reeds heeft geleid tot de verkoop van mos door gemeentebesturen. Interessant is in dit verband wat de houding van het gemeentebestuur van Venray zal zijn ten aanzien van het verzoek van een Belgische firma om aan haar het gemeentelijk mosbezit te verkopen voor maar liefst honderd duizend gulden. Vol spanning wacht Staatsbosbeheer, maar ook de tegenpartij, af welke mo tieven in het Venrayse geval zullen prevaleren: de zuiver bosbouwkundige of de strikt zakelijke. Het paradijselijke Naardermeer. HOOGSEIZOEN IN NAARDERMEER ijdens een korte vaartocht over het Naardermeer noteerden we deze week 24 vogelsoorten. Op zichzelf geen indrukwekkend ge tal: in de meeste stadsparken kan men eind-april een hoger cijfer halen. - Maar dan zijn het allemaal „gewone" soorten; vogels die we dagelijks met plezier zien gedijen, maar die nu niet direct de sensatie bieden van een brokje oer-natuur. Het Naardermeer 77 ha water, riet en moerasbos biedt deze sensatie wel degelijk. Hier huizen vogels die in stadsparken en cultuurland niet gedijen. In ons land zpn het dan al meteen „bijzondere" vogels, want natuurlijke ruigten zijn uitzondering en misschien zouden ze zelfs al allemaal verdwenen zijn, als ruim een halve eeuw geleden niet een vereniging was gesticht, die dergelij ke terreinen is gaan aankopen: de Vereniging tot Behoud van Natuur monumenten. Het Naardermeer is de bakermat geweest van deze instelling: de vereniging is opgericht, nadat een actie van de natuurbeschermingspio niers Thijsse en Van Tienhoven op het nippertje had voorkomen, dat het meer met Amsterdams stadsvuil werd gedempt. De eerste bezitting van de vereniging is nog altijd een van de allerbelangrijkste, vooral door de rjjke vogelbevolking. De vogels van het meer zijn niet al leen bijzonder omdat ze schaars zijn, maar vooral omdat ze buzondere allure hebben. Als er in Nederland tien paar huismussen zouden broeden, zouden de ornithologen elkaar verdringen om deze rarae aves te bespieden en te filmen en in dat geval zouden we over deze vogelsoort zeker heel wat meer weten dan nu! maar de niet-vakman zou er evenmin warm voor lopen als hij het nu doet voor ortolanen en duinpie pers. Een vlucht sneeuwwitte lepelaars daarentegen boeit iedereen. Een bijzon dere verschijning is ook de aalscholver, die nu eens niet tot de zeldzaamheden behoort. Weliswaar is deze soort in en kele kolonies geconcentreerd, maar daar is ze zo talrijk, dat men ieder jaar nesten moet uitstoten om al te grote uitbreiding tegen te gaan. Dit sei zoen heeft men in het Naardermeer on geveer 700 aalscholvernesten. De be drijvig af en aan vliegende vogels be heersen er het landschap. De rond vaartboot voert de bezoekers tot vlak bij de nesten, zodat men zelfs het voeren van de jongen kan volgen. De aalschol vers van het Naardermeer stofferen niet alleen het landschap van het na tuurreservaat, maar ook de wijde om geving. Dat is het voordeel van kolonie- n het 's zomers drukbezochte Driebergen met zijn vele hotels en pensions zou men geen burcht van stilte verwach ten als een slot klooster van zus ters die zich voor goed van de wereld hebben afgezonderd om heel haar leven aan God te wijden. Het zijn Benedicti nessen van de Al tijddurende Aan bidding, een congre gatie, die in 1653 te Parijs door Moeder Mechtildis werd ge sticht in een tijd, toen door de invloed van het Jansenisme de devotie tot de H. Eucharistie sterk was verminderd. Reeds van 1875 af verblijven deze zusters in huize „Broekbergen", waar door de Kul- turkampf uit Duits land verdreven zus ters dank zij de ge nerositeit van de familie Damen te Cothen een onder dak konden vinden. Een dochter van deze familie zou la ter als moeder Al- ronsa de eerste van d,s? Priorin worden klooster de want tegen verwachting in Het slotklooster van de Benedictinessen van de Altijd durende Aanbidding in Driebergen. werd het PP„ Men bereikt X?s»e nederzetting, naam „Arca Para*.. klooster, dat de komend uit de ri„A- draagt, als men hart van het dorn 't? .Utrecht, in het men, rechts de Encwe^16 gen geko- kele blokken huizenSTg lngaat- Na en- rijdt men over een verraki^mi te z«n' weg in een idyllische om land" veel oud hout en een wetering'irg i"et op krijgt men verschillend» ó,,Xerier" zen en zelfs kastelen met uit» '!U1" landerijen en enkele bossen te herinneren aan een vroeger tL 'a 1 tijdperk van de Utrechtse adel Dan&fi men in een bocht van de weg al èo lange hoge muur voorbij, die het 4 ha grote gebied van de zusters omringt en misschien heeft het vrjj onaanzienlijke huis, dat men juist even tussen de poort kan zien, niet eens de aandacht getrokken. Het kan zijn, dat en het klokje heeft geluid, ten teken van de H. Mis, die begint, de Vespers of een ander Officie. Of aangekondigd werd het einde van een uur Aanbidding, waarop een zus ter in stilte de plaats midden in het koor, vlak vóór een grote kandelaber, waarmee een dik koord haar verbond - symbool van zich aan de Christus Eucharisticus te willen geven - verlaat,om plaats te maken voor een andere zus ter. Dit gaat zo dag en nacht door. De communiteit bestaat uit 36 zus ters, van wie de oudste 78 jaar is en reeds 56 jaar in het klooster verblijft. De laatst ingetredene is een bekeer linge, die nu 34 jaar is en vroeger flui tiste bi) de Haarlemse Orkest Vereni ging was. Zij werd op Tweede Paasdag plechtig ingekleed. Haar instrument heeft zij mogen meenemen en toen on langs prof. J. H. A. Vermeulen van het Groot-Seminarie 12'/i jaar rector van het klooster was, heeft zij jubila ris en communiteit doen genieten van een fluitsolo uit de Matthaeus Passion. Toen kardinaal de Jong professor aan het Groot-Seminarie was, heeft ook hij de functie van rector vervuld. Hij had wel heel bijzondere banden met dit klooster, omdat zijn zuster daar is ingetreden. Zuster Catherina is echter reeds op 26-jarige leeftijd ge storven. Wanneer de zusters niet in de kapel verblijven voor aanbidding of gemeen schappelijke oefeningen, verrichten zij werkzaamheden, die gericht zijn op de Eredienst, als hosties bakken, het ver vaardigen van paramenten en het wassen van kerklinnen. Gemiddeld treden ieder jaar twee of drie novicen in. Geen gering getal, als men bedenkt, dat de zusters van „Ar ca Pacis" nimmer van zich doen ho ren. Door de nood gedwongen, hebben de zusters nu het stilzwijgen verbroken en zich met een circulaire tot de buiten wereld gericht om geldelijke steun voor de uitvoering van een bouwplan, waar aan niet te ontkomen is. Het oude huis is voor een gedeelte bouwvallig, zodat het gesloopt moet worden, terwijl de kapel veel te klein is geworden. Het ziekenverblijf, dat op het noorden is gelegen, voldoet niet aan hygiënische eisen, terwijl verder keuken, refter en sanitair voorzienin gen vragen. Ook het noviciaat dient vernieuwd te worden, want bij alle so berheid dienen de vertrekken toch aan redelijke behoeften te voldoen. In som mige vertrekken ontbreken verwarming en vaste wastafel. De hostiebakkerij is primitief in de kelder gehuisvest. We zouden met deze opsomming nog wel even kunnen doorgaan, maar er is genoeg vermeld om duidelijk te ma ken, dat de verbouwingsplannen niet door zucht naar modernisering zijn in gegeven. Architect J. Dresmé hooft een plan gemaakt voor gedeeltelijke nieuwbouw, waardoor het gehele complex rondom twee hoven wordt gegroepeerd. De zus ters krijgen naast een hof, waaraan cellen en werkruimten komen te lig gen een echte kloosterhof met gang. Ook' de geprojecteerde kapittelzaal en bibliotheek zijn beslist geen luxe, even min als een aantal cellen voor de be jaarde zusters op de begane grond. Ten behoeve van de gasten, die gaarne de plechtigheden bij de zusters op Hoogfeestdagen meevieren en ook wel 's zondags de H. Mis bijwonen, wordt de afzonderlijke kapel naast het pries terkoor uitgebreid. Het priesterkoor zelf dient vergroot te worden, waarmee men nog dit jaar hoopt te beginnen. Het gehele project, waarmee 450.000 gemoeid zal zijn, wordt in ver schillende fasen uitgevoerd, al naar de financiën toelaten. De zusters mochten op de circulaire reeds ruim 13.000 ontvangen. Zij ver trouwen erop, dat nog meer weldoe ners op hun giro-nummer 236572 t.n.v. Area Pacis te Driebergen een gift zul len storten. vogels: zolang ze over voedselgebie- den beschikken, kan men ze in een hele streek behouden door het be schermen van een enkele broed plaats. De lepelaars broeden vlak ach ter de aalscholvers. De nesten krijgt men tijdens de rondtocht niet te zien. Vroeger zat de kolonie gemakkelijk bereiKbaar en werden de bezoekers tot dicht bij de nesten gebracht. Blijk baar hebben de vogels toch voorkeur voor enige rust, ze zjjn althans enkele jaren geleden naar hun huidige, on toegankelijke broedplaats verhuisd. Natuurmonumenten is er erg zuinig op deze zeldzame vogels, die behalve in Nederland (drie, sinds kort vier broedkolonies) alleen voorkomen in Zuid-Spanje, tenminste voor wat West-Europa betreft. Toch is het aan tal nesten vooral dit seizoen achter uitgegaan: er zjjn er niet meer dan 70. Misschien is dit een gevolg van gebrek aan voedsel. De lepelaars van het Naardermeer foeragee.rden van oudsher aan het IJsselmeer. Ze maaien met hun platte lepelbekken door het ondiepe water om allerlei kleine visjes en waterdieren (ook graag garnalen) te vangen. De toe neming van de soort in de kolonie Callantsoog en de vestiging van een tweede kolonie op Texel zouden erop kunnen wijzen, dat de lepelaars zich verplaatsen. Natuurlijk ontbreekt in het Naarder meer de blauwe reiger niet, maar men kan hier bovendien de zeldzame purper reiger waarnemen. Ook hoort men in deze tijd van het jaar gegarandeerd de roerdomp, maar deze rietbewonende reigersoort laat zich bijna nooit bekij ken. De bruine kiekendief houdt zich minder verborgen. Tijdens de tocht ziet men deze echt-vaderlandse roofvogel bijna altijd wel ergens langs de riet zomen zweven. Meestal is zijn vlucht traag en sloom, maar dit keer hadden we het geluk, zijn baltsvlucht te zien, flitsend van hoog naar laag en weer op trekkend, snel en sierlijk als een boom valk. De kleine karekiet was nog niet gearriveerd, maar de grote kraakte al luid over het water. Ook het zoemertje van de snor was op diverse plaatsen te horen en in het moerasbos zongen fitis- sen, koolmezen en winterkoninkjes. In dit terrein zijn we bij ons vluchtige be zoek niet doorgedrongen, anders was onze lijst heel wat langer geworden en zouden we ieder stadspark met stukken geslagen hebben. Want merels, lijsters en al wat verder in onze parken tiert huist ook in de randgebieden van het Naardermeer. Wjj hebben alleen geob serveerd op het water, waar niet minder dan vijftien koninklijke futen zeilden en waar visdiefjes en juist gearriveerde zwarte sterns sierlijk overheen scheer den. Aan de rietranden, groen van jonge scheuten, bloeiden de dotters nog in volle glorie en de moerasbosjes prijkten met hun teerste groen. Het Naarder meer was juist begonnen aan zjjn hoog seizoen. Dat seizoen is maar van korte duur: half augustus is het vogelleven al verstild en tekent de herfst al gele en bruine vegen in het zomerse groen. Enkele maanden slechts duurt de pracht van het riet- en waterland, maar in die maanden is het dan ook van een unieke schoonheid. Het meer is geen gebied voor mas sarecreatie. Het is een van de terrei nen, die gereserveerd blijven voor de leden van de vereniging. Wie het wa ter op wil, moet dat bovendien tevo ren laten weten, zeker in mei en juni, want dan zjjn de roeibootjes waarmee wordt rondgevaren, elke dag bezet. Gelukkig komen niet alle 33.000 leden ieder jaar naar het Naardermeer. Men krijgt er echter wel veel gezel schappen, ook uit het buitenland. Vooral in Engeland is het Naarder meer befaamd. Voor verenigingen die het Naardermeer willen bezoeken, geldt de eis van lidmaatschap niet. Als zij tijdig een verzoek indienen bij de vereniging (Herengracht 540 te Amsterdam) kunnen ze met enkele grote sloepen een excursie maken. Vorig jaar hebben in totaal 1200 men sen een vaartocht meegemaakt. Het is een ervaring, die men zich niet moet laten ontgaan. Toch kunnen we aan het einde van dit Naardermeer- verhaal niet nalaten, te vermel den, dat we de grootste sensatie van onze excursie hebben beleefd buiten het reservaat, in de berm van een van onze drukste snelwegen: de rijks weg Amsterdam-Zwolle, even voorbij de afsplitsing naar Baam. Daar trof fen we aan een plasje vlak langs de weg een baltsplaats van kemphanen, meer dan vijftig stuks. Terwijl de auto's voortraasden, speelde zich daar enkele meters van ons vandaan het adembenemend schouwspel af, dat de prachtig uitgedoste vogels op de paar- plaats te zien geven. In geen enkel natuurreservaat hebben we ooit zo'n kemphanentoumooi gezien als daar langs de grote weg. Het was een va et vient van hanen en hennen en dus een onophoudelijk kragenspreiden en elkaar najagen. Op zo'n moment zou men het verkeer willen stopzetten om iedereen te laten meegenieten van het ongelofelijke, exotische tafereel, dat de meeste mensen nooit te zien krij gen eenvoudig omdat ze er geen weet van hebben. Als kemphanen zo vriendelijk zijn om vlak aan de weg te baltsen, zou men eigenlijk borden moeten plaatsen: „Kemphanen 500 meter". Jammer, dat zoiets uit ver- keersoogpunt niet toelaatbaar is. Als u toevallig in de buurt komt: tot half mei pleegt zo'n baltsplaats. in bedrijf te zijn. VIC LANGENHOFF Aalscholven op het nest....

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1961 | | pagina 13