DE *4
Zeer gunstig judicium voor
geslaagde prinses Beatrix
Getuigenis .met
te vergelijken
veel genoegen'
met een acht
De moderne confessionele
vakbeweging
ZIN VOOR DE
WERKELIJKHEID
BELGEN PESSIMISTISCHER
DAN NEDERLANDERS
I
D
SHAKESPEARE TUSSEN SKY-SCRAPERS
Toerisme spreiden en
hoofdwegen ontlasten
Ir. Nap minimumsnelheid op
grote wegen gewenst
Bekroond improvisator
Dag
commentaar
KUNT
NIET
MISSEN
GEEN
Arbeider uit Genk
bekent moord
op echtgenote
Verbondsraad K.A.B.
Vergelijking met Echtenmchse
springprocessie
Benelux-congres in Breda
Naar grotere
eenheid
Auto rijdt huis
binnen
Kamervragen over
Duitse arrestant
TREIN
Zich zelf gemeld in
T ongeren
Bij Apeldoorn
Talrijke gevallen
van paratyfus
BENELUX-PARLEMENT BIJEEN
BOTERSMOKKEL
STEKELIGE ZAAK
Prof. dr. Van Niftrik
Regenjas voor de BB
Een ton schade
Brand in Enschedese
drukkerij
Bernard Bartelink
ZATERDAG 8 JULI 1961
FAGiS'a 5
(Van onze correspondent)
LEIDEN, 8 juli Toen de
voorzitter van de faculteit der
Rechtsgeleerdheid te Leiden,
prof. mr. C. H. F. Polak, aan
prinses Beatrix gisteren de uit
slag van haar examen bekend
maakte, verklaarde hij daarbij,
dat de senaat het gunstig ge
tuigenis „met veel genoegen" ver
leende. Naar de rector-magnificus,
prof. mr. J. V. Rijperda Wiers-
ma, gistermiddag in een korte
persconferentie over dit examen
verklaarde is dit judicium te ver
gelijken met een „acht".
OP WELk
PERRON
DE7REW VAN
8 UUR 30.
De prinses heeft de vier vakken van
haar examen vlot afgelegd en prof. Po
lak heeft er aan toegevoegd, dat hjj de
geslaagde zou melden aan de minister
van justitie als „uitblinkster". Hoewel
deze aanbeveling die gebruikelijk is bij
succesvolle examinandi, de prinses ui
teraard geen ondersteuning bp een even
tuele sollicitatie of benoeming zal be
tekenen, is zij toch representatief voor
het succes dat zjj in haar studie heeft
geoogst. Het judicium „veel genoegen"
heeft zjj ook gekregen bij haar kandi
daats-examen.
De rector-magnificus zei, dat de prin
ses, zich een Ijverig en schrander stu
dente heeft getoond. De studie-resulta
ten, die dikwijls onder moeilijke om
standigheden werden behaald zijn hier
getuige van. „We mochten willen", al
dus prof. Rtjpperda Wierdsma, „dat al
(Van onze Limburgse redactie)
HEERLEN, 8 juli De 24-jarige ar
beider uit Genk, die door de politie in
Belgisch Limburg, verdacht van moord
op zijn echtgenote, werd gezocht, heeft
zich donderdagnacht vrijwillig op het
politiebureau te Tongeren gemeld. Hij
heeft bekend zijn vrouw, de 18-jarige
Maria Kerremans woensdagavond in
het bos van de Sint Jansberg bij Genk
te hebben vermoord.
Hij meende dat zijn vrouw connecties
met een ander had onderhouden in de
tijd dat hij in het ziekenhuis verbleef.
Volgens de politie is hier evenwel geen
sprake van. De man kocht dinsdag, na
dat hij uit het ziekenhuis was ontslagen,
een mes, met de vooropgezette bedoe
ling zijn vrouw van het leven te beroven
De man zocht haar woensdagmiddag in
een wasserij te Genk, waar zij werkte,
op en vertelde dat hij in het bos op de
Sint Jansberg 80.000 Belgische francs
had verstopt, die hij in Duitsland zou
hebben gestolen. Hij stelde haar voor
's avonds dat geld te halen. Onder dat
voorwendsel lokte hjj haar naar het bos,
waar hij haar in koelen bloede wurgde.
Het mes gebruikte hij niet.
Hfl nam nog duizend Belgische francs
mee, die de vrouw als voorschot op het
loon bij haar werkgever had opgenomen
en betaalde daarvan later op de avond
een maaltijd in het naburige dorp La
maken. De hele nacht en de dag daar
op zwierf hij in de omgeving rond. Don
derdagavond laat pakte hij de bus naar
Tongeren en meldde hp zich bij de rijks
wacht in deze plaats, waar hij een vol
ledige bekentenis aflegde.
NADRUK VERBODEN
APELDOORN, 7 juli De directeur
van de gemeentelijke geneeskundige en
gezondheidsdienst, de heer J. S. Stra-
Jhtgh, arts, heeft meegedeeld, dat er de
patste tijd in de omgeving van Apel-
?5?<>rn talrijke gevallen geregistreerd
gvh van een goedaardige doch zeer be-
Jhettelijke vorm van paratyfus. De
jjachtoffers hebben enige dagen tempe-
atuurverhoging er zijn genoopt tot
J®11 frequent bezoek aan het toilet. Als
veze verschijnselen van hardnekkige
jMd zijn, aldus dokter Strating. ver-
U®nt het aanbeveling dat men de huis-
waarschuwt.
WILLEMSTAD, 7 juli (ANP) De
Venezolaanse kapitein Taylhardat, de
leider van de bewaking aan boord van
het vliegtuig dat onlangs op Curasao
tot landen werd gedwongen, is geheel
genezen naar zijn land teruggekeerd.
Hij uitte bij zijn vertrek zijn tevreden
heid over de ondervonden behandeling.
onze studenten met een dergelijk hel
der verstand gezegend waren".
Maar ook haar leven als studente,
aldus de rector, was een succes. De
prinses heeft in het studentenleven
een werkzaam aandeel gehad en dit
is ook een van de aardige kanten
van haar studie in Leiden. De rich
ting, die de prinses koos, was die van
de vrije studierichting in de juridi
sche faculteit. Het voordeel van deze
studie is, dat zij in overleg met de
professoren kan worden samenge
steld. Het lag voor de hand, dat de
hoogleraren een serie vakken bij el
kaar kozen, die de prinses bij haar
toekomstige taak te stade zouden ko
men. Men koos na het kandidaats, de
geschiedenis van de nieuwste tijd,
staatsrecht, volkenrecht en sociologie.
De prinses volgde meestal de alge
mene colleges, maar vulde de lacu
nes, die door verplichtingen elders
ontstaan waren, op, met privaat-col
leges, welke voor het overgrote deel
door prof. Rijpperda Wierdsma wer
den gegeven.
Naar de secretaresse van de prinses
sen, mej. Wijnen, desgevraagd mee
deelde, heeft de prinses te kennen ge
geven in de komende tijd veel buiten
landse reizen te willen maken. Het
landgoed „Drakenstein", dat door de
prinses zal worden betrokken, zo gauw
de restauratie gereed is, zal zij waar
schijnlijk eerst in de loop van het vol
gend jaar kunnen bewonen. Haar Leidse
domicilie wordt thans opgeheven en
voorlopig zal zij wonen in het paleis
Soestdpk.
Het ligt niet in de bedoeling van de
prinses na haar doctoraal ook nog te
promoveren.
(Van een medewerker)
Wij moeten niet alleen geschiede
nis schrijven, wij moeten haar
ook maken. Zowel binnen als
buiten de K.A.B. heeft het
woord van de heer Middelhuis een toe
nemend gezag. Men weet van hem dat
hij een zeer nuchter, zakelijk man is
met grote zin voor de realiteit van het
leven. Deze wat koel klinkende kwali
ficaties sluiten een idealistische
denheid niet uit. Integendeel, wie hem
in de afgelopen week kon beluisteren
tijdens het uitspreken van zijn jaarre
de voor de wetgevende verbondsraads-
vergadering van de landelijke K.A.B.,
heeft hem duidelijker dan oojt „in zijn
geheel" ontmoet. Deze formulering
doet misschien wat vreemd aan, maar
is dat bij nadere beschouwing aller
minst. Wie, als Middelhuis, de eerste
verantwoordelijkheid draagt oor een
naar aard en omvang zo betekenisvolle
beweging als de K.A.B., loopt het ge
vaar bepaalde kanten van zo'n bewe
ging eenzijdig te belichten en er ook
een verkeerde leiding aan te geven.
In de loop der jaren hebben we meer
dan eens moeten constateren, dat een
jaarrede geheel of vrijwel geheel was
gewijd aan de sociaal-economische
taak van de vakbeweging. Niet zelden
voerde dit tot opmerkingen over het
gevaar van een eenzijdige groei en
zelfs tot een uitgesproken vrees voor
een steeds naderbij komende samen
vloeiing van het stands- en vakorgani-
satorische werk.
Nog in 1954, in het bekende Mande
ment, namen de bisschoppen een zeer
duidelijke waarschuwing op tegen een
vakorganisatorische eenzijdigheid, wel
ke tot vermaterialisering zou dreigen
te leiden. Nu kan geen enkele oprecht
katholiek-sociale beweging in Nederland,
wil zij inderdaad iets meer zijn dan
een tijdelijk of lokaal verschijnsel,
zich materiële of vormende eenzijdig
heid veroorloven. Geldt dit in het al
gemeen, hoeveel te meer voor een be
weging die, het worde als feit gecon
stateerd, niet alleen verreweg de groot-
Advertentie)
DEN HAAG, 8 juli Vooral van Bel
gische zijde zijn in de parlementaire
Beneluxraad naar aanleiding van de
ongelijkheid in de landbouw nogal pes
simistische geluiden gehoord over de
Benelux. De socialist Chalmet vergeleek
Benelux met de Echternachse spring
processie: steeds weer een sprong ach
teruit na een voorwaartse beweging.
De heer De Boodt (C.V.P.) verkon
digde de opvatting, dat de botersmokkel
wel degelijk door het Nederlandse pro-
duktschap zuivel zou kunnen worden be
dwongen en tot minder dan een kwart
teruggebracht. België moet dezelfde hoe
veelheden boter, die clandestien wor
den binnengesmokkeld dat was 13.500
ton of de productie van 100.000 melk
koeien in 1960 tegen verliesgevende
prijzen uitvoeren. Het Belgisch boter-
overschot wordt er door vergroot en
dat ontreddert de landbouw, aldus deze
Belgische afgevaardigde.
Minister Marijnen heeft hiertegen
over gesteld, dat alleen wanneer weer
een distributiestelsel zou worden in
gevoerd, zoals tijdens en na de oor
log het geval was, de botersmokkel
onmogelijk zou worden. Niemand kan
dat van Nederland eisen.
Mr. Van Dijk (V.V.D.) merkte op, dat
men Nederland geen gebrek aan dirigis
me moet verwijten, wanneer men steeds
heeft verkondigd dat het te veel diri
geerde. De oplossing zou volgens hem
moeten zijn, dat er eind komt aan de
verschillende agrarische belangen van
beide landen, Nederland heeft een expor
terende landbouw, in België wordt de
nadruk gelegd op de verzorging. Het
moet zo worden, dat de gehele Bene
lux een exportbelang krijgt. Dit zou ook
met het oog op de rol die de drie lan
den in de E.E.G. moeten gaan spelen
van groot belang zijn.
Minister Marijnen ziet reeds enkele
lichtpunten in het streven om op land
bouwgebied tot elkaar te komen. Aan
vankelijke verschillen, zoals tv.ssen lo
nen en pachten, zijn reeds verminderd,
zo zei hij.
De heer Van Djjk acht het gevaarlijk
om, zoals dr. Droesen (V.V.D.) had op
gemerkt, te doen zoals de regeringen
thans kennelijk liever willen, namelijk
de ontwikkeling in de E.E.G. maar af
te wachten. Minister Marijnen zei, dat
de oplossing voor het harmonisatievraag-
stuk kan worden gezocht zodra het land
bouwbeleid in de E.E.G. is uitgestippeld.
Ook met het gelijktrekken van de om
zetbelasting in de drie landen moeten
wij voorzichtig zijn, zo meende staats
secretaris dr. Van den Berge. Wij moe
ten n.l. voorkomen dat wij niet weer
opnieuw deze gecompliceerde zaak zou
den moeten wijzigen, wanneer de E.E.G.
een eigen omzetbelastingstelsel gaat
vaststellen.
Mr. Van Dijk constateerde, dat het nu
gaat om de laatste drie procent van het
onderlinge handelsverkeer. 97 pet. is
reeds geliberaliseerd. Dat laatste echter
is juist het moeilijkste.
ste is in omvang maar thans ook na
drukkelijk ervan blijk geeft de centra
le te willen worden van alles wat door
middel van vakorganisatorische arbeid
wil meewerken aan een verdere chris
telijke reconstructie van onze Neder
landse samenleving. (Tussen haakjes
zij hierbij nogmaals opgemerkt, dat-
als dit streven slaagt, we minstens
voor wat het organisatorische gedeel
te betreft niet meer zullen kunnen of
mogen spreken van een arbeidersvak
centrale zonder meer, maar van dè
katholieke vakcentrale).
n het bovenstaande liggen de cri
teria besloten, aan de hand waar
van de rede van Middelhuis moet
worden beoordeeld. Welnu, hij heeft
naar onze mening zijn visie gegeven
°P een moderne, confessionele vakbe
weging met een nabije en een verwij
derde doelstelling. Daarbij is de ver
weerde doelstelling een hervormde
maatschappij verreweg de belang
rijkste en dient derhalve van dag tot
dag in de centrale belangstelling te
staan.
Deze belangstelling dient op twee wij
zen heel duidelijk te spreken: vooreerst
door een dichter tot elkander brengen
van de samenstellende delen van onze
werknemende bevolking onderling en
tot de wereld van de werkgevers, an
derzijds door een voortdurend inwer-
ken op verstand en karakter van alle
deelnemers aan de ontwikkeling van
het sociale proces, opdat deze deelna
me inderdaad een bewuste zij, met be
grip voor de stijgende, ook persoonlij
ke, verantwoordelijkheid.
In deze zin moet, naar wij menen,
de kritiek van Middelhuis worden ver
staan op mensen, die al te gemakkelijk
uitdrukkingen in de mond nemen als:
„bedreiging met nivellering'' en „vrees
om overspoeld te worden door de mas
sa", wanneer het gaat om nieuwe or
ganisatorische vormgevingen. Het heeft
met kleineren van medialen of hoger
leidinggevenden niets te maken. Het
kan wel eens zo worden aangevoeld,
maar dan vergist men zich beslist. Dan
sluit men zijn ogen voor het historische
feit, dat in onze westerse samenleving,
bijzonder ook in Nederland, de afstand
tussen leiders en geleiden, tussen hoog
en laag, steeds kleiner wordt. Als dit
een kwaad mocht zijn moet men het
bestrijden, is het een goed, dan is het
duidelijk, dat ook organisatorische be
vordering wenselijk, zo niet noodzake
lijk, is.
Er leeft bij vele mensen een niet on
verklaarbare angst voor verandering
van het oude vertrouwde maatschap
pijbeeld. Zij voelen zich gestoord in
nun geconsolideerde, maatschappelijke
plaats en worden meegedreven tot een
niet gewenste activiteit, willen zij niet
overspoeld worden. Het is alsof ztj wel
geschiedenis willen schrijven, maar
geen geschiedenis willen maken, en dat
laatste is toch de plicht van elke be
wust levende mens. Het sociale chris
tendom is de eeuwige bewogenheid om
het menselijk heil, dat naar de vorm
gezien zich wijzigt en aanpast naar ge
lang de situatie dit vordert. Zo gezien
werd de rede van Middelhuis toch wel
degelijk een bijdrage tot een nieuw
hoofdstuk in de sociale geschiedenis.
at hjj inmiddels ook het heden
niet vergat, daarvan getuigde
vooral het eerste gedeelte van
zijn betoog. Het nabije doel van
een werknemersvakbeweging blijft im
mers er zorg voor te dragen dat ieder
naar de plaats die hij inneemt waar
borgen vindt voor een behoorlijke wel-
zjjnssituatie. Tot welzijn is welvaart een
niet te missen voorwaarde. Welnu, hoe
gunstig de ontwikkeling in dat opzicht
(natuurlijk mede dank zjj de super
hoogconjunctuur van de laatste jaren)
is geweest, bleek uit Middelhuis' con
statering „dat de verdiende weeklonen
in de periode 1960 en 1961 met meer
dan zeventien procent zullen stijgen en
zulks zonder dat het prijspeil naar bo
ven gaat en nog zonder rekening te
houden met een haast revolutionaire
arbeidstijdverkorting Maar de nuchter-
ling Middelhuis waarschuwde tevens:
„De ervaring heeft ons geleerd, dat
verdere wensen en verlangens slechts
vervuld kunnen worden wanneer de
economie haar gunstige koers blijft
behouden. Daar hebben ook de werk
nemers alle belang bij.
Op de andere essentiële punten uit
dit betoog, o.a. wijziging in de bezits
verhoudingen, de wereldwijde taken,
de huurkwestie, zullen we op dit mo
ment niet nader ingaan. Daar komt
nog wei een gelegenheid toe. Slechts
één punt willen we nog even noemen,
om daar in het bijzonder nader op te
kunnen terugkomen, namelijk de kwes
tie van het juridische werk binnen de
vakbeweging. Het heeft ons bijzonder
goed gedaan, dat deze zaak eens aan
de orde is gesteld, want de ingewik
keldheid van de vraagstukken op dit
gebied vraagt een volledig gemoderni
seerde aanpak. Alles bijeen vinden wij,
dat de rede van Middelhuis van groot
formaat was.
Op de schaatsbaan van het WoUman-gedenkte/cen in het Central Park in New
York is het New Yorkse Shakespeare-festival geopend met een opvoering van
„Much ado about nothing" van William Shakespeare. Het was merkwaardig de
acteurs en de klassieke decors te zien te midden van de wolkenkrabbers van de
wereldstad. Tijdens het festival zullen drie stukken van Shakespeare worden
opgevoerd, die vrij toegankelijk zijn voor het publiek, dat grote belangstelling
toonde voor deze eerste voorstelling.
BREDA, 8 juli De drukte op de
hoofdwegen op zondag en de spreiding
van het toerisme ook naar plaats,
vormde het thema voor de inleiding,
welke ir. A. E. Nap hoofdingenieur-di
recteur van Rijkswaterstaat gisteren
heeft gehouden op het verkeers- en toe
ristisch Benelux congres, dat hier
wordt gehouden. Het bermtoerisme
houdt een groot gevaar in, volgens
ir. Nap en rijkswaterstaat overweegt
over te gaan tot de aanleg van pienic-
plaatsen langs de autosnelwegen op
daarvoor geschikte punten.
Vooral door het grote aantal zon
dagsrijders is het aantal verkeersonge
lukken toegenomen. Spreiding van het
verkeer, door voorlichting, over de bin
nenwegen gericht op andere recreatie
mogelijkheden, voorlichting over de
wijze van rijden op overbelaste wegen,
het weren van bermrecreatie en beweg
wijzering van speciale recreatie-routes
zijn middelen om het probleem op te
lossen. De grote weg is het middel om
snel bij het verlangde recreatiedoel te
komen en het publiek moet daarvan
meer doordrongen worden.
Op dit congres heeft mr. D. van Set
ten, directeur van de B.B.A., gepleit
voor betere verbindingen per bus, dus
over de weg, tussen de centra van de
provincies aan beide zijden van de
grens. Vroeger waren er veel meer
van dergelijke verbindingen. Terecht is
nu het spoorwegverkeer geconcen
treerd op twee grensovergangen. Het
klimaat voor de aanpassing van de
streekvervoersnetten aan weerszijden
van de grens is echter niet gunstig. Het
verschil in tarieven en de verschillende
keuringsvoorschriften voor de autobus
sen vormen hinderpalen. Bovendien is
goed onderhoud en verbetering van het
wegennet in ons land en België een
eerste eis voor een ontwikkeling van
goed geregeld personenvervoer tussen
de grensprovincies.
De problemen van de hoteilerie in het
licht van de huidige ontwikkeling op
toeristisch gebied hebben ir. Jean Pier
re Koltz directeur van de V.V.V. in
Luxemburg en de heer J. Meyer voor
zitter van de Horeca behandeld. De
heer G. Moorkens vertegenwoordiger
van de Koninklijke Touringclub van
België sprak over het toerisme in de
Benelux, erop wijzend, dat de Belgen
aan eendagstoerisme doen in ons land
en dat de Nederlanders veelal België
doortrekken op weg naar het zuiden.
In de discussies noemde ir. Nap
een minimumsnelheid op de grote
wegen gewenst. Als dit wordt inge
voerd hoeft minder te worden inge
haald. De capaciteit van de weg zal
er door worden vergroot, zoals bij
onderzoek is gebleken.
Bij deze discussies werd ook aange
drongen op snelle aanleg van verbin
dingswegen met België ter vervanging
ZEIST, 8 juli Op de tweede dag
van de C.H.U.-zomerconferentie heeft
prof. dr. W. C. van Niftrik, hoogleraar
in de theologie aan de universiteit in
Amsterdam gesproken over de samen
werking van de C.H.U. met de A.R.P.
en de Rooms-Katholieken, zowel in na
tionaal als internationaal verband. Prof.
van Niftrik gaf een aantal zeer persoon
lijke overwegingen. „Ik denk er, aldus
prof. van Niftrik, niet aan het pleit te
voeren voor de Nederlandse C.D.U.
maar wij moeten de ogen niet sluiten
voor hetgeen in het bijzonder in de R.K.
kringen leeft. In de R.K. kringen van
de .Nouvelle Theologique" bestaat een
grote mate van openheid ten aanzien
van wat het protestantisme wil" aldus
prof. Van Niftrik, die ervan overtuigd
is dat ook het gereformeerde kerkvolk
grote eenheid wil. Spreker merkte op
dat een gecombineerde partij waar
schijnlijk minder stemmen zou verwer
ven dan het totaal van stemmen die de
partijen thans krijgen.
Prof. Van Niftrik besloot me4 te zeg
gen dat A.R., C.H en R.K. dezelfde ge-
loofsinstantie de drieënige God belijden
Een feit, dat men nooit uit het oog zal
moeten verliezen.
van de huidige, die bij de tijd ten ach
ter zijn geraakt.
Tijdens de middagbijeenkomst vroeg
de ambassadeur van België het woord
en hij deed de mededeling dat mr. J.
Milius die vijftien jaar nee-voorzitter
is geweest van het Nationaal Benelux
comité is benoemd tot commandeur in
de Orde van Leopold de Tweede.
APELDOORN, 8 juli De bewoners
van een houten woning aan de Grote
Velderslaan hebben gisteravond de
schrik van hun leven gehad. Op zeker
moment kwam namelijk een personen
auto pardoes het huis binnenrijden, die
in de huiskamer tot stilstand kwam. De
auto werd bestuurd door de twintig-ja
rige G. A. T.
De bestuurder, die zag aankomen, dat
er brokken zouden worden gemaakt,
sprong hals over kop uit de wagen,
waardoor de auto zonder bestuurder
dwars door de tuin koerste en de wo
ning binnendrong. Er bevond zich op
dat moment gelukkig niemand in de
huiskamer, zodat de gevolgen beperkt
bleven tot een flinke materiële schade.
DEN HAAG, 8 juli Het Tweede-Ka
merlid Baeten (K.V.P.) heeft de minis
ter van Justitie gevraagd of het juist is
dat de Duitser Rudolf Arndt. die
thans reeds ongeveer drie maanden in
het huis van bewaring verblijft, door de
rechtbank van Maastricht onschuldig is
bevonden en of niet daarom uitlevering
aan Zwitserland op verdenking van
moord geweigerd iier.t te worden en
de betrokkene op vrije voeten dient te
worden gesteld.
Ook vraagt de heer Baeten naar het
standpunt van de minister over de ge
dwongen kunstmatige voeding van Arndt
in verband met de door deze begonnen
hongerstaking.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG 8 juli Een beperkt aan
tal noodwachter zal binnenkort bij wijze
van proef een regenjas worden ver
strekt, die ook als winterjas zal kunnen
worden gebruikt. De jas is gemaakt van
dubbele waterafstotenden katoen en is
qua model vrijwel gelijk aan de jassen
die bij het leger worden gebruikt. Ge
durende de wintermaanden kan er een
lossevoering in de jas worden geknoopt.
Of dit een voering van een wollen stof
dan wel van schuimplastic zal worden
zal afhangen van de bevindingen van de
noodwachters.
ENSCHEDE, 8 juli Een schade van
ongeveer een ton is gisteren veroor
zaakt door een korte doch zeer felle
brand in de drukkerij van de N.V. Jan-
nink en Zonen. Het vuur greep met gro
te snelheid om zich heen. De brandweer
die met groot materiaal was uitgerukt,
slaagde er binnen een uur in de brand
tot het gebouw te beperken. De oor
zaak is waarschijnlijk broei in de aniü-
neverf op de drukkerij. Een grote hoe
veelheid doek, alsmede vier drukma-
chines, werden vernield.
De drukkerij bestaat uit twee ver
diepingen. Het gebouw is circa honderd
jaar oud en ligt ingesloten tussen ande
re afdelingen van de fabriek.
/n het „oude Zuid" van Am
sterdam, de buurt waar de
namen van oud-Nederland
se polyfone componisten
opde straatbordjes prijken
woont in de schaduw van
Jbrechtkerk en Concertgebouw
de organist Bernard Bartelink
zojuist als overwinnaar te voor
schijn gekomen uit het Interna
tionale Orgelconcours in Haar
lem. In beide gebouwen staat een
groot orgel, en wanneer instru
menten behalve klinken en zin
gen ook spreken konden, zouden
zij met gepaste trots verhalen
hoe vaak zij door de handen
(en voeten!) van de thans be
kroonde jonge improvisator tot
muzikaal leven zijn gebracht:
vanaf de dienende liturgische
taak in de kerkelijke diensten
tot de volle poëtische orgelpracht
in de concerten, die Bartelink
maandelijks na het zondagse
avondlof geeft en waarvoor de
Obrechtparochianen een steeds
intensiever belangstelling blij
ken te koesteren.
„Improviseren is essentieel
voor een kerkorganistik doe
het graag, maar het is een moei
lijke opgave om het zó te doen
dat het gaaf van vorm en ver
antwoord is en tegelijkertijd
boeiend om aan te horen. Het opgegeven thema, volgens lettercode gebouwd
op de naam van Sybrand Zachariassen, de Deense orgelbouwer die het
Bavo-orgel (prima!) gerestaureerd heeft, was vrij moeilijk: ik had mij
wél op de fugatische vorm geprepareerd onder de voortreffelijke peda
gogische leiding van Cor Kee en na afloop wist ik dat het allemaal
geklopt had met de thematische verwerking, maar ik was toch echt ver
rast met deze uitwerking." Eenvoudig wordt het allemaal verteld, met wat
meer moeite wordt vervolgens een bonte „levensloop" geïmproviseerd,
onderbroken door felicitatietelefoontjes, bezorgers van gelukstelegrammen
en bloemen; deze laatste schikt mevrouw Bartelink (blokfluitiste) ondertus
sen tot een feestelijk décor in de ruime suite, waar het grote huisorgel
(met klavieren en pedalen) en de enorme concertvleugel de „harmonische"
sfeer mede bepalen.
Geboren in Enschede in 1929, zoon, van een enthousiast kerkzanger,
jongste van vier broers die allemaal pianoles kregen, quatre-mains speelden
en elkaar aan de meest gecompliceerde gehooroefeningen onderwierpen,
zat Bernard als tienjarige knaap al op de orgelbank onder lof en congre
gatie; twee jaar later kwam hij bij Carel Jacobs in de Jacobuskeric, en deze
leidde hem. parallel met zijn gymnasiale studies, binnen in de geheimen van
de orgelpijp en de theorie. Na zijn eindexamen verhuisde hij naar de Kerk-
muziekschool in Utrecht, waar Albert de Klerk en Herman Strategier zijn
leermeesters waren, en in 1950 werd hij op het Amsterdams Conservatorium
leerling van Anthon van der Horst voor orgel en Leen Orthel voor com
positie. De Prix d'Excellence voor orgel werd in '54 behaald, met een onder
scheiding van de Franse regering studeerde de jonge musicus drie maanden
bij de Parijse organist Gaston Litaize, in April '55 stapte hij in de huwe
lijksboot, die zwaar beladen met muziekpapier van wal stak: de witte
broodsweken werden door de bruid en bruidegom al nootjes schrijvende
doorgebrachtwant de nodige partituren moeiten ingeleverd worden voor
het compositie-eindexamen in Juni d.a.v.!
Van zijn activiteiten in de laatste jaren vermeldt Bartelink gaarne zijn
integrale uitvoering van Bachs Wohltemperierte Klavier op het orgel van
de Oude Kerk in '57 („een stad die zó'n orgel bezit moest toch eigenlijk, net
als Haarlem en Alkmaar, een stadsorganist bezitten"). „Men heeft deze
orgeluitvoering bestreden, maar het staat historisch niet vast voor wélk
instrument Bach zijn preludiën en fuga's schreef en ik zie er minstens
evenveel elementen in die pleiten voor het orgel dan voor de piano of
iet clavecimbel." Zijn serie Brabants orgelpracht" voor de A.V.R.Ó. bracht
hem in contact met vele oude, soms verrassend goede, soms treurig verval
len orgels. Zijn ontdekkingen op dit gebied inspireerden hem weer tot de
K.R.O.-reeks „De klankschoonheid in onze kerken", waarvoor hi, Neder
land kris-kras doorkruist en voor ieder orgel eeaan karakter en moge
lijkheden aangepast programma uitkiest. Zijn voorkeur gaat uit naar Bach
en de moderne Franse orgelmeesters Tournemire, Langlais, Duruflé, Lesur,
Vfessiaen. Als componist ontving hij opdrachten van de Johan Wagenaar-
'ichting (Danse élégiaque voor piano), het Ministerie var O., K. en W
Prelude-trio-fuga voor orgelen onlangs van de gemeente Amsterdam
I opdracht voor een groep religieuze solo nederer met orgelbegeleiding)
■lerder legde hij zich toe op kamermuziek, koorwerken en, door at praktijk
jedreven, een suite voor schoolorkest. Modern in schrijfwijze, afkerig van
waalftoonstechniek of experimenten, acht hij de muzikale verstaanbaar
heid steeds de eerste opzet voor een compositie.
Bartelink bekleedt momenteel het leraarschap aan het Instituut voor
Katholieke Kerkmuziek in Utrecht (algemene theorie), het Amsterdams
Vfuzieklyceum (liturgisch orge^pel voor praktijkdiploma), is organist aan
ie Obrechtkerk en dirigeert het Toonkunstkoor in Zaandam. Enige jaren
geleden richtte hij met pastoor Duyves en Piet Visser de Amsterdamse
Orgelkring op, om onder de hoofdstedelijke katholieken meer belangstel
ling te wekken voor het orgel de koningin der instrumenten!
