SECTORGRENS WORDT
ECHTE FRONTLIJN
Crisis in Berlijn bereikt
snel een nieuwe climax
MEUWE
Sovjet-nota
over
Conferentie
Berlijn gewenst
Het moment is gunstig om
Rusland voorstel te doen
LICHTKRANT VOOR OOST-BERLIJN
Proef van VS
met RANGER
niet gelukt
Beroep op de Sovjet-Unie
AMERIKA DREIGT MET
NIEUWE KERNPROEVEN
State Department publiceert
document voor de gehele wereld
Gis staan oog in oog met de Vopo's
In Anëola woedt een oor Ia,
't binnenhuis
permanente
meubelexpositie
Waakzaamheid
van het Rode
V.S. beschuldigd
van provocaties
DIPLOMATEN MENEN:
Ruimteschip in
baan om aarde
Dreigbrieven aan
prinselijk paar
voor 'n gezelligthuis'
Het weer
Zwak regenfront
DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1961
85ste JAARGANG No. 30909
Berlijn, 24 augustus (Rtr.,
U.P.I.) De crisissfeer in de
Voormalige hoofdstad van Duits
land heeft gisteren snel een nieu
we climax bereikt door de maat
regelen, die zowel de Oostduitse
autoriteiten als de Westerse ge
allieerden hebben genomen. Zoals
Vüj reeds meldden in een deel van
°nze vorige oplaag, stuurden de
Amerikanen, Britten en Fransen
Sistermorgen troepen, tanks en
Pantserwagens naar de gebarrica
deerde sectorgrens, die steeds
meer het karakter krijgt van een
echte frontlijn. Amerikaanse G.L's
en hun Engelse en Franse strijd
makkers staan nu oog in oog met
Oostduitse Vopo's en militairen
van het Oostduitse leger. Russi-
Sche soldaten zijn aan de sector
grens nog niet gezien, maar er
*un wel berichten over een ver
hoogde waakzaamheid van de
Russische troepen elders in de
Buitse Democratische Republiek.
u>e Westers-geallieerde stadscom-
^Andanten van Berlijn hebben
°#icieel meegedeeld, dat zij hun
troepen naar de sectorgrens heb
ben gezonden om de onschend
baarheid van deze grens te ver
zekeren.
Washington, 24 augustus
<Rtr., U.P.I., A.F.P.) Het State
ePartment heeft gisteravond
ekendgemaakt, dat de Sovjet-
nie een nieuwe nota over de
j^estie-Berlijn heeft gezonden.
oewel het ministerie van Bui-
inlandse Zaken en het Witte
.bis nog geen commentaar wens-
n te geven op de inhoud, wisten
0°rgaans welingelichte zegslie-
Spu rne^e te delen dat de Russi-
V n°ta de Verenigde Staten er-
a^n beschuldigt zich in Berlijn
sch Provocerende handelingen
toe» g te maken, terwijl zij de
doorgswegen over bet land en
het vde kicht misbruiken voor
"sabnr r'VOeren naar Berlijn van
elerneni:Ure" "revolutionaire
Controleposten
Traangasincident
BONN, 24 augustus (U.P.I.)
Diplomatieke adviseurs in de
Westelijke landen dringen er bij
hun regeringen op aan Rusland
voor te stellen rond de conferen-
tietafel plaats te nemen teneinde
een oplossing te zoeken voor de
crisis in Berlijn. De adviseurs
menen, dat als men nog langer
wacht, Rusland nóg meer gelegen
heid krijgt de Westelijke mogend
heden voor faits accomplis te
stellen, die de onderhandelings
positie van het Westen nadelig
kunnen beïnvloeden. Voorts
menen zij, dat het thans het beste
ogenblik is om de Russen naar de
conferentietafel te dwingen, om
dat de dreiging van een oorlog
thans in de gehele wereld gevoeld
wordt. De Russen zullen dus moei
lijk kunnen weigeren.
Op de Potsdamer Platz, aan de grens tussen West- en Oost-Berlijn,
hebben de Westberlijners een enorme lichtkrant in bedrijj gestéld,
die tot ver in Oost-Berlijn te lezen is. Op deze manier kunnen de
Oostberlijners toch nog kennis nemen van de berichten uit de vrije
wereld.
CAPE CANAVERAL,'24 aug.
(Rtr.) Amerikaanse geleerden
en technici bestuderen nog steeds
de signalen van het Amerikaanse
ruimteschip „Ranger I", dat gis
teren werd gelanceerd. Zij probe
ren er achter te komen, waarom
het ruimteschip op korte afstand
rond de aarde draait in plaats van
800.000 kilometer in de ruimte
door te dringen, zoals de bedoe
ling was.
Sinds het begin van de ge
organiseerde opstand in
Noord-Angola hébben wei
nig foto's uit dit geteisterde ge
bied West-Europa bereikt. Dat
daar inderdaad een complete
oorlog wordt gevoerd bewijzen
deze beide foto's, die wij hier
publiceren, meer dan voldoende.
Op de ene ziet men de overblijf
selen van wat eens het negerdorp
Ucua was. De wraakoefeningen
van het Portugese leger zijn ken
nelijk afdoendeDe tweede
foto toont een colonne bemande
vrachtauto's van het Portugese
leger. De voorste auto zwenkt
juist een stuk naar links om een
door de vrijheidsstrijders nogal
primitief opgestelde val te ont
wijken.
IN MONACO
naar
julianapark 58-l>0-62
tel. 54530, Haarlem
1e en 2e etage
vrij te bezichtigen
vforeijou Snij!
REGEN- EN TWEEDJASSEN
Iets zachter
Aan zee
Het weer in Europa
c
BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
*e'«'oon: Redactie 21544, Advertenties 21543
RiiU°.f>,]6rnenten 20800 Postgiro 143480
fciiuf". Beverwijk, Zeestraat 50: telef. 4790
8n>oor en Red. Umuiden: Leeuwerlklaan 30
Telefoon 5790
3- 3. W Boerrigter en
Mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Drs. H. v. RUN en W. Severtn.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het rechi voor
advertentiën eventueel zonder opgave va*
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 61 cents per week,
2.65 per maand, 7.90 per kwartaal.
Voor klachten over de bezorging na 530 uur
avonds tel. 21544.
d J?e maatreKelen van het westen wer-
«en genomen als reactie op een nieuwe
actie van de Oostduitse autoriteiten, die
ooa net personenverkeer van West-
lo ar *?st-Berl^jn aan steeds meer be-
mmeringen beginnen te onderwerpen,
westberlijners kunnen de grens nu nog
"jaar op vier piaatsen passeren, West-
uitsers or twee plaatsen en niet-Di it-
Afs op één plaats. Bovendien gaven de
l«a uitsers een waarschuwing uit, dat
Cuereen zowel aan de westelijke als de
Astelfjke zijde op een afstand van hon-
j^fd meter van de grens moet blijven.
was vooral déze onbeschaamdheid,
J®'6 de westerse stadscommandanten
deed reageren. Met grote nadruk
^rklaarden zij dat hun troepen zich
,a® deze honderd meter-zone niets zou-
aantrekken, omdat alleen het wes-
verantwoordelijk is voor het gebied
Westen van de sectorgrens. Een
Sjerikaanse officier zei gisteravond:
j' I willen wel eens zien of de Oost-
?iitsers de moed hebben tegen ons op
te treden."
g Vooraanstaan(je diplomaten in West-
°erlijn en Bonn gaven gisteren als hun
2;,®TlirLg te kennen, dat de nieuwe Oost-
Jr^Use maatregelen aantonen dat het
guiten van een vredesverdrag tussen de
•°-R. en de andere landen van het
"""iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiniiiiiiiMHiimni
?Ussfschlegs,lied?n verklaarden dat de
teert Or,« slagzin ,,Het Westen sabo-
e voohUJT Un" in het verleden vaak
Cor,ittiunieKe ,was geweest van nieuwe
'unistisehe acties.
bi en ^ip'ornatieke kringen alhier maakt
sleep 'v zorKen over de mogelijke na-
die a-s ,an de n'euwe Russische nota,
*0 na-S eren te ^teskou is overhandigd
t« overgeseind"61'1'8^86 residentlestad
Pact van Warschau nu niet lang meer
op zich zal laten wachten. Na het slui
ten van dit vredesverdrag begint de
Berlijnse crisis pas goed, omdat dan de
kwestie van de vrije verbindingen tus
sen West-Berlijn en West-Duitsland in
het geding komt. De Oostduitsers heb
ben reeds vele malen gezegd en ge
schreven, dat de westerse mogendhe
den, na het sluiten van een vredes
verdrag, met de Oostduitse autoriteiten
over het verkeer naar West-Berlijn zul
len moeten onderhandelen. Met andere
woorden: de westerse mogenheden
zullen dan het bestaan van de D.D.R.,
zo niet juridisch dan toch in ieder ge
val feitelijk, moeten erkennen.
Het westen komt dan ongetwijfeld
voor zeer moeilijke beslissingen te
staan, vooral indien de Oostduitsers
het zouden wagen het verkeer naar
West-Berlijn aan beperkingen te on
derwerpen. Zjj zouden dit bijvoorbeeld
kunnen doen, indien het westen wei-
Eert zich met de regering van de
'.P.R. te verstaan. De „New York
Herald Tribune" heeft enige tijd ge
leden reeds onthuld, dat het Ameri
kaanse leger, indien de Oostduitsers
de toegang tot West-Berlijn inderdaad
zouden afsluiten, zich volgens een be
staand plan zonder meer een weg
naar de stad van burgemeester
Brandt zal banen. Een plaatselijk mi
litair conflict, dat gemakkelijk kan
uitmonden in een complete oorlog tus
sen west en oost, al dan niet met
nucleaire wapens, lijkt dan onvermij
delijk.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft gisteren een ver
klaring uitgegeven, waarin wordt ge
zegd dat de westerse geallieerden de
mogelijke gevolgen bestuderen van de
jongste communistische maatregelen in
Berlijn. „Het besluit om de toegang tot
Oost-Berlijn nog verder te beperken is
een onderdeel van de communistische
actie om zeventien miljoen mensen ach
ter prikkeldraad en beton gevangen te
houden", aldus de verklaring.
De Westberlijnse autoriteiten over
wegen momenteel, zo werd gisteravond
in Berlijn bekend gemaakt, controle
posten op te stellen bij de zeven door
gangen, die de Oostduitsers nog hebben
overgelaten, zulks „om ongewenste per
sonen uit West-Berlijn te weren". Een
woordvoerder van het Westberlijnse
stadsbestuur benadrukte nog eens dat
men geen acht zal slaan op de Oost
duitse waarschuwing, dat aan beide zij
den van de sectorgrens een niemands
land van honderd meter moet worden
gehandhaafd. „Geen enkel Oostduits be
sluit kan, in welke mate ook, toepasse
lijk worden verklaard voor Westberljjns
grondgebied", aldus de woordvoerder.
Gisteravond kwam het aan de sector
grens tot een incident tussen enkele
Vopo's en een groep Westberlijners.
Kennelijk omdat de Westberlijners zich
niet hielden aan de honderd meter-zone.
gooiden de Vopo's enkele traangasgra
naten, over de barricaderingen heen,
naar hen toe. Een van de Westberlijners
greep een van de granaten en gooide
die naar Oost-Berlijn terug. Het aardige
was dat, als gevolg van de westenwind,
de gehele traangaswolk naar Oost-
Berlijn afdreef, zodat de Vopo's zich al
gauw met betraande ogen uit de voeten
moesten maken.
Een Oostberljjnse metselaar, die aan
het werken was aan de muur die door
de Oostduitsers tussen West- en Oost-
Berlijn wordt opgetrokken, koos giste
ren de weg naar de vrijheid. Hij wacht
te totdat een vrachtauto van de „Volks-
polizei" tussen hem en de communis
tische grensbewakers stond en sprong
toen plotseling over de halfvoltooide
muur. Aan de westerse zijde van de
grens werd hij door een juist passeren
de groep Westberlijners letterlijk met
open armen ontvangen.
Er is gisteren in Washington onthuld
dat vice-president Lyndon Johnson tij
dens zijn gesprek met de Amerikaanse
president over zijn bezoek aan West-
Berlijn o.a. heeft gezegtd, dat de Verenig
de Staten meer materieel, waaronder
zware tanks, naar de bedreigde stad
moeten sturen indien de communisti
sche maatregelen de situatie verder doen
verscherpen.
Als andere mogelijke stappen, neinde
verdere communistische agressie het
hoofd te kunnen bieden, heeft Johnson
Kennedy geadviseerd de Engelse rege
ring te verzoeken haar strijdmacht in
West-Duitsland te versterken en Frank,
rijk te verzoeken bepaalde eenheden uit
Algerije terug te trekken en in te zetten
in Duitsland.
Het is niet bekend hoe de diverse
regeringen tegenover deze adviezen
staan, maar in het algemeen klasse
ren de diplomatieke waarnemers de
diverse opvattingen als volgt:
WASHINGTON is gereed om op
zeer korte termijn te praten.
LONDEN meent dat men eerst de
Russen moet polsen om niet de kans
te lopen dat Rusland ontwijkende reac
ties geeft.
PARIJS vindt dat men niet met de
Russen moet praten nu men onder
druk staat, temeer omdat die druk
kunstmatig door de Russen is ge
creëerd.
BONN is geneigd het Amerikaan
se standpunt te delen.
De diplomatieke adviseurs menen
echter, dat de verschillen van inzicht
tussen de diverse landen niet onover-
brugbaar zijn. Zij geloven, dat men
Parijs voor het Amerikaanse stand
punt zal kunnen winnen.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Dean Rusk, en bonds
kanselier Adenauer hebben zoals ge
meld, voorspeld dat op korte termijn
een conferentie tussen Oost en West
zal worden gehouden. Londen en Parijs
hebben hierover nog niets losgelaten.
Volgens de westelijke diplomatieke
waarnemers zal Rusland op die confe
rentie onder meer eisen:
1. De facto erkenning van de status
quo in Duitsland.
2. Erkenning van de Oder-Neisse grens
tussen Duitsland en Polen.
3. Verbreking van de politieke banden
tussen West-Duitsland en West-Ber
lijn.
4. „Technische" onderhandelingen om
toegang tot West-Berlijn tussen de
westelijke mogendheden en de Oost
duitse regering.
5. Stopzetting van de ontwikkeling van
„het wraakzuchtige en fascistische"
Westduitse leger alsmede opheffing
van Westduitse afdelingen die kern
wapens in de strijd kunnen brengen.
In westlijke diplomatieke kringen is
men vanmening, dat deze eisen veel
te hoog gesteld zijn. Men gelooft echter
ook, dat de westelijke mogendheden in
staat zullen blijken de Russen zover te
krijgen, dat zij een aantal van hun eisen
loslaten zodat het westen een eervolle
oplossing kan bereiken.
Met een Atlas-Agena-raket werd het
307 kilo wegende voertuig de ruimte
ingeschoten. Het hele gevaarte moest
in een bepaalde positie komen, waarna
de tweede trap van de raket na ont
branding ver in de ruimte zou moeten
doordringen. Hoewel de tweede trap
wel ontbrandde, bracht hjj het ruimte
schip niet veel verder. Rake* en ruimte
schip, die kenneljjk nog aan elkaar vast
zitten begonnen rond de aarde te draai
en. Het hele geval beschrijft een haan
rond de wereldbol in 91 minuten. De
kortste afstand tot de aarde is 160 kilo
meter, de grootste 480 kilometer.
Men merkte voor het eerst dat er iets
misgegaan was, toen het radiocontact
na het ontbranden van de tweede raket
motor verbroken werd. Later kreeg een
opsporingsstation in Califomië weer
contact met het ruimteschip. Het schip
heeft 19.520 elektronische onderdelen
aan boord en een uitrusting om acht
wetenschappelijke experimenten uit te
voeren, voornamelijk onderzoekingen
op het gebied van de kosmische stra
lingen, magnetische velden en de stof
deeltjes in de ruimte.
WASHINGTON, 24 aug. (Rtr., AFP)
Geen enkel land dat vastbesloten is
de vrijheid van zijn volk te beschermen,
kan voor onbepaalde tijd het risico op
zich nemen zich te onthouden van proe
ven met kernwapens, zonder de zeker
heid te hebben dat ook de Sovjet-Unie
haar proeven heeft gestaakt. Dit staat
in een document, dat gisteren door het
Amerikaanse ministerie van buitenland
se zaken 's gepubliceerd.
Washington doet in de verklaring
een beroep op de Sovjet-Unie om
„terwille van de mensheid" akkoord
te gaan met een verdrag over het sta
ken van de kernproeven. Zoals bekend
hebben Engeland en Amerika een vol
ledig ontwerpverdrag uitgewerkt en
aan de Russen voorgelegd. Die heb
ben het tot nu toe echter steeds ver
worpen.
„Als de Sovjet-Unie dit verdrag ver
werpt, laadt zij een verschrikkelijke ver
antwoordelijkheid voor de toekomst van
de mensheid op zich", aldus de verkla
ring, die onder de leden van de V.N.
zal circuleren en die in 35.000 exempla
ren door de Amerikaanse diplomatieke
missies over de hele wereld verspreid
zal worden. Arth Dean, de voor
naamste Amerikaanse onderhandelaar
over een kernstopverdrag, is weer naar
Genève vertrokken. Hij zal nogmaals
trachten de Russen te overtuigen van de
noodzaak tot een akkoord te komen.
Joseph Reap, een woordvoerder van
het State Department, zei dat Washing
ton met het document iedereen duidelijk
wil maken hoe de zaken er bij de onder
handelingen in Genève voorstaan, waar
om de conferentie in een impasse is ge
raakt en wiens schuld dit i.s De Rus
sische „onverzoenlijkheid" is volgens
hem het enige obstakel voor een ak
koord. Het 34 bladzijden tellende docu
ment, getiteld „He' verdrag over het
verbod om kernproeven te doen: de
poort tot de vrede", noemde Reap een
officiële verklaring over de Amerikaan
se politiek.
In het document wordt ook gezegd,
dat de Sovjet-Unie met haar gesloten
gemeenschap en haar door geheimhou
ding omgeven daden, kernproeven kan
doen zonder dat zij veel kans loopt dat
dit ontdekt woidt.
Als de Russen het Amerikaans-
Britse ontwerpverdrag ter beëindi
ging van de kernwapenproeven ver
werpen, zullen ze „de hervatting van
deze proeven" uitlokken. Volgens di
plomatieke waarnemers heeft Was
hington nog nooit zo duidelijk gezegd,
dat het afbreken van de onderhande
lingen in Genève zal kunnen leiden
tot hervatting van de kernproeven in
de V.S.
In de verklaring wordt er ook op ge
wezen, dat hervatting van de kem
proeven in de dampkring de gevaren
van radio-actieve besmetting zal vergro
ten. „Het verdrag over het staken van
de kernproeven is het symbool gewor
den van de hoop op het voortbestaan
van een vreedzame wereld. De V.S. en
Engeland zijn volkomen bereid binnen
hun grenzen alle internationale controle
operaties te laten uitvoeren om de na
leving van het verbod te waarborgen.
Beide landen hebben de Sovjet-Unie
op dit punt niet meer gevraagd dat zij
zelf hebben aanvaard".
MONACO, 24 aug. (UPI) Prins
Rainier en prinses Gracia hebben ano
nieme brieven gekregen, waarin de le
vens van hun kinderen worden bedreigd,
aldus de politie van Monaco. Het wa
ren geen brieven waarin werd gezegd
dat de kinderen zouden worden ont
voerd. Er werd wel gezegd, dat de
3-jarige prins Albert en d< 4-jarige prin
ses Caroline zouden worden gedood.
Vandaag werden prins Rainier en
prinses Gracia onder extra grote poli
tiebewaking naar het jacht var Aristo-
teles Unassis begeleid, waar zjj aan
boord gingen voor een tocht. De kinde
ren gingen mee aan boord van de
„Christina", die een tocht gaat maken
naar Beiroet in Libanon. Ook Maria
Callas maakt de tocht mee.
(Advertentie)
(Advertentie)
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596
Verwachting tot vrijdagavond
(opgemaakt te 11.15 uur)
Veranderljjke bewolking en aanvan
kelijk op de meeste plaatsen enige
regen. Vannacht zwakke verander
lijke wind, morgen tot matig of
krachtig toenemende wind tussen
zuid en zuidwest. Iets hogere mid-
Jagtemperaturen dan vandaag.
Vrijdag:
Zon: 5.39-19.44. Maan: 19.30-4.28.
(Van onze weerkundige medewerker)
I>E BILT, 24 aug. Vandaag kwam
er opnieuw veel bewolking voor, zodat
augustus nog steeds een bijzonder som
ber karakter behoudt. Een zwak oceaan-
frontje zal vanavond voornamelijk in
het noorden en westen van ons land
nog wat lichte regen brengen.
O, morgen nog weinig opklaringen,
maar overwegend droog en een matige
zuidwesten wind. Temperatuur 17 4 18
gr., zeewater 17 gr.
De vooruitzichten voor het weekeinde
zijn nog weinig hoopvol, daar een
nieuwe depressie morgen Schotland be
reikt en later opnieuw wat regen gaat
brengen.
max aeersi
Station
Weer
temp. temp afgei
gisteren
24 uur
Den Heldei
geh. bew.
18
12
0
ïpenburg
geh. bew.
18
13
0
Vlissmgen
geh. bew
18
14
0
Eeme
zw. bew.
18
10
0.1
De BUt
geh. bew.
18
12
0
Twente
zw. bew.
19
11
0.1
Eindhoven
geh. bew.
18
12
1
Zd.-Lunbur
geh. bew.
18
11
0
Stockholm
onbew.
17
9
0
Oslo
onbew.
20
11
O*
Kopennager
zw. bew.
16
10
0
Londen
regen
21
15
0.1
Amsterdan
zw. bew.
18
12
0
Brussel
geh. bew
18
11
0
Luxemburr
geh. bew.
10
11
0
Parfls
zw. bew.
20
14
0
Bordeaux
zw. bew.
23
10
0
Nice
licht bew.
25
17
0
Berlijn
regen
18
11
0.5
Frankfort
zw. bew
20
11
0.1
München
zw. bew.
17
12
0.4
Zürlcb
zw. bew.
19
10
0
Genève
zw. bew.
22
7
0
Locarno
geh. bew.
27
Wenen
zw. bew.
20
14
1
Innsbruck
mist
20
6
1
Athene
onbew.
24
m*.
Rome
onbew.
29
16
0
Madrid
onbew.
34
18
0
Mallorca
licht bew.
29
19
Lissabon
onbew.
33
18
0
Israël Driehonderd
Israëlische
inspec-
teurs van de belastingen zijn in staking
gegaan. Zij willen een loonsverhoging van
vijftig procent, omdat zij hun werk als
„bijzonder zenuwspannend" beschouwen.
(AT?.).
