MINISTER SPAAK
in 1938 de jongste
premier van Europa
KONING LEOPOLD
antagonisten
in een tragedie
Elisabethsitadl en Stanleystad
weer deel van eenheidsstaat?
Vierde minister-presiden t
sinds de onafhankelijkheid
Op het
Historische confrontatie op Wijnendaele
D
Biografie door J. H. Huizinga
scherpzinnige karakterschets
(/een polyglot
juiste
moment
Deus ex machina
in levende lijve
dook hij
op om een
vacuum
te vullen
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1961
PAGINA 9
(Van een redacteur)
Sinds enkele weken heeft de
Congolese republiek, die nu
al meer dan een jaar pogin
gen doet te wennen aan haar
eigen zelfstandigheid, een nieuwe
Minister-president. Hij is, na
Patrice Loemoemba, Joseph Mo
boetoe (studentenregering) en
Joseph Ileo, de vierde in de rij,
Maar als de tekenen niet bedrie-
Sen zal hij in de geschiedenis van
*Ün jonge land een waardiger
Maats gaan innemen dan zijn drie
geinig succesvolle voorgangers.
De naam van de veertigjarige
Man, die eindelijk een definitieve
0rde hoopt te scheppen in de chaos
yan de Congolese politiek, is
^-Vrille Adoela. Verder is er nog
Maar weinig van hem bekend.
elen hadden, voordat hij premier
^ard, nog nooit van hem gehoord.
wil echter niet zeggen dat
troela in het eerste jaar van
Mango's onafhankelijkheid geen
Langrijke rol heeft gespeeld in
binnenlandse politieke leven.
Mi heeft altijd dicht bij het vuur
gestaan, maar op de een of andere
manier slaagde hij er in te voor
komen dat zijn naam blijvend
ei d gecompromitteerd. Dit alleen
ewijst al dat hij een bekwaam
Politicus is, die zijn tijd weet af
te wachten.
hPet
Verscheurd iand
Grote vraag
teerd. I SHNHV
Naar Rusland IH
Gematigd man
V.N. waarschuwen
pold, die zich op de eerste plaats op
perbevelhebber van de Belgische
strijdkrachten wist, had besloten tot
het bittere einde bij zijn soldaten te
blijven.
CYRILLE ADOELA wil de)
eenheid van
de CONGO
herstellen
Juist toen zo lang-
prnerhand iedereen
A de Congo begon
begrijpen dat er
rjtoand moest ko.
r*eu met een onbe
dekt politiek bla-
v'"n, dook de naam
Adoela op, als
hJ1 soort deus ex
j*china, maar dan
ju' levende lijve.
jl^Unen als Gizenga,
jj£°. Moboetoe, Bo-
C^Ogo, Tsjombe,
ïi('h11t°e hadden
uf~> door hun on
gebroken deelna-
e aan het politie-
dei-t- Sekonkel van
rtien maanden, de
4 fS naar de top
»„t' afgesneden. Zo
hter niet Cyrille
j>- ®e'a. Deze rusti-
g»eger, van wie de
"ni? persbureaus
Zij'. t moment van
achitUitverkiezin& niet eens 6611 foto be-
Cj., "aar hadden, had tijdens de grote
Uvp renties in Leopoldstad, Tanana-
Sezu, Coquilhatstad, enzovoorts, meer
hatj f'gen dan gepraat. Van zeer nabjj
ui.ï alle politieke ontwikkelingen,
•«en"tastiseh dat geen Hollywoodse
Vri°sehrijer ze beter had kunnen
'dnen, meegemaakt.
<jJ^atuurljjk moest dit alles uitmon-
en m één groot vacuum. Toen ieder-
ive ,genoeg had van iedereen en de
Seh alleen nog maar lachte of de
(jpknders ophaalde als weer een van
Ad ,eker>de namen opdook, drong
Cu.? z'ch naar voren om dat va-
Ver?1 °P te vullen. De heren volks-
Ve'| ?enwo°rdigers, na ontzettend
Vei. inspanningen en moeite van de
b0l,en'£de Naties verzameld in de ge-
uwen van de Lovanium-Universi-
m Leopoldstad, kozen hem met
te- ulgemene stemmen tot minis-
Öe "Rr®sldent. De functionarissen van
z- V-N. haalden opgelucht adem. Het
kon er naar uk dat er nu eindelijk iets
n gaan gebeuren.
btie- Was duidelijk dat de nieuwe pre-
vanaf het moment dat hij in func-
ket herstel van de nationale
(ijk,1 d diende te zien als zijn belang-
^M..e,..!aak- Dertien maanden onaf-
eHjkheid hadden het land aan de
^fg- van de politieke en economische
ÏVtaaia Sebracht. In het noodoosten
Seboiju Antoine Gizenga. zichzelf be-
biiej. end als de enige wettige pre
velum 5 de Cong° en als zodanig ge-
dr? or het communistische blok
W0»' enkele fei-nationalistische Afri-
vihcipt anden, de scepter over de pro-
La-,,; kustprovincie en Kivoe.
tnacht?n??r' 'n het zuidoosten, ligt het
K-u. ed van Pres'dent Tsjombe
die fa„ an§a' die een paar weken na
feeds ?leuze 30 juni 1960 Leopoldstad
Sen haa 'rg had toegekeerd en zijn ei-
S.6h lani1 ï?,t honing kraaien in zjjn ei-
?eh 7,-u Aueen in Noord-Katanga trok
eh wiM v,au Tsjombe weinig aan.
a°ldstaa aar trouw blijven aan Leo-
de Natmaai steeds als de Verenig-
"eerde ~?pe.ven hun hielen lichtten, pro-
wa^iS'|on*^e deze .opstandigen"
?ensiottn n8eweld tot rede te brengen.
i°hdji rtr yas er dan nog Albert Ka-
zflfs 'eni„ heerser over Zuid-Kasai, die
fi,konina bid het trotse predicaat
S°ed bes Au' keizer" had gedragen.
vUicies t ?houwd vielen alleen de pro-
Poldstad en Evenaarprovin-
wenst te bemoeien, is er een goede lllllllllllllllllllllillllllllillilliltiililillililllliliililiillllllltlil
kans dat Tsjombe uiteindelijk bij-
draait. Voor Adoela is dat trouwens S TOOMT
een conditio sine qua non, want zon- 5 s F® M
der het welvarende Katanga is de f llf II
economie van heel de Congo ten dode i
opgeschreven. '«■ÉSBHHHto» li W
Ook de kwestie Stanleystad pakte
Adoela voortvarend aan. H(j stuurde
er eerst een onderhandelingsdelegatie
naar toe en kwam een paar dagen Tater
zelf. Na aankomst in Stanleystad leg-
de hij een krans bij het monument van
Patrice Loemoemba en omhelsde daar-
na de weduwe van Congo's eerste pre-
mier. Binnen twee dagen had hij Gizen-
ga zover, dat deze het premierschap S
van Adoela in het openbaar erkende en
de ambassadeurs in Stanleystad van
Rusland, rood China, Joegoslavië, Po-
len, Tsjechoslowakije, Oost-Duitsland
de V.A.R., Mali, Ghana en Guinee erop
wees dat de enige wettige regering van 5
de Congo zetelt in Leopoldstad en dat
ze in Stanleystad dus niet meer ge-
wenst waren.
De grote vraag, die nu overblijft, is
wanneer Gizenga. die vice-premier is j£m
in Adoela's regering, zélf naar Leopold-
stad zal komen om zijn functies op zich g
te nemen. Pas dan zal het probleem 5
Stanleystad zijn opgelost. Gizenga
heeft beloofd dat hij spoedig komt,
maar het zal de eerste keer niet zijn dat E
hü iets belooft en het vervolgens niet
doet. Volgens de geruchten is Gizenga
bang dat hij na aankomst in de hoofd-
stad door Moboetoe zal worden gearres- E
Verleden jaar was het bijna zover ge- E
komen. Toen Moboetoe zijn aarts- ijttir Wh,
vijand I oemoemb? gevangen zette, s
wilde hij ook diens vice-premier
Gizenga grijpen, maar die wist nog net g Een vooroorlogse foto van Paul-Henri
te ontkomen naar Stanleystad, waar hij Spaak met zijn bekende breedgerande
Spaak (tweede van links op de voorste rij) marcheerde met andere socialistische leiders voorop tijdens een anli-Leo-
poldistische demonstratie in Brussel begin juli 1950. Enkele weken later zou Spaak ook tot de aanvoerders behoren van
'e opmars naar Laken. Zijn optreden leidde tenslotte tot de abdicatie van koning Leopold ten gunste van koning Bou-
dewijn.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiimiiiiMmiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiniiiiiiiiiiiiHiHiiiiiniiiiiii
zijn gezag blijvend vestigde. Teen Moboe-
toe dwars c'.oor de Evenaarsprovincie
optrok om Stanleystad te veroveren,
ging Gizenga er wederom vandoor, ge-
halpen door de Verenigde Naties, die
daar nu misschien wel een beetje spijt
van hebben. Moboetoe keerde, onder
druk van de V.N., terug naar Leopold-
stad en Gizenga herstelde zijn regiem
in Stanleystad
hoed.
PRESIDENT KASAVOEBOE
cie en een stuk van Kasai onder het ge
zag van de centrale regering.
Het is de verdienste van de Verenig
de Naties geweest, dat Gizenga, de ge
heimzinnige man in Stanleystad, er
uiteindelijk in toestemde de parlemen
tariërs uit zijn gebied naar Leopold
stad te sturen. En wat méér is: toen
het op stemmen aankwam steunden de
Loemoembisten de benoeming van
Adoela, die men toch geen geestver
want van wijlen Patrice Loemoemba
mag noemen. Indien men hem wil be
plakken met een etiket uit de Europe
se politiek zou men hem een gematigd
socialist moeten noemen, maar Euro
pese etiketten hebben in Afrika dikwijls
zo weinig waarde. Adoela is in ieder
geval ook gematigd nationalist, wat
dat dan ook betekenen mag, en staat
de Congolese eenheidsstaat voor.
Overigens is het nog steeds niet ge
heel duidelijk waarom Gizenga en de
zijnen plotseling tot medewerking be
reid bleken. Begonnen ook zij in te zien
dat heel de Congo op deze manier red
deloos verloren was? Wisten zij zich
langzaam maar zeker los te maken van
de invloed van Bussen, Tsjechen en
MIIIIIIIIIII1IIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
iiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiimiiii
Chinezen, die sinds Gizenga naar Stan
leystad vluchtte daar met tientallen te
gelijk zijn neergestreken?
De toekomst zal het misschien leren.
Feit is in ieder geval dat Adoela de
zaken meteen groots aanpakte. Hij kon
digde onmiddellijk na zijn verkiezing
aan, dat hij Katanga terug zou brengen
onder het gezag van Leopoldstad, „des
noods met het geweld van wapenen".
Tsjombe beantwoordde deze vriendelij
ke opmerking met het zenden van
een gelukstelegram daarmee wederom
op doeltreffende wijze aantonend dat
z{jn gangen onberekenbaar zijn. De Ver
enigde Naties, die zich altijd op het
standpunt hebben gesteld: „Eén Congo
of géén Congo", haastten zich daarna
te verklaren dat zij niet tussenbeide zou
den komen, als Leopoldstad met troe
pen Elisabethstad zou gaan veroveren.
Dit is een waarschuwing waa:
Tsjombe zeer gevoelig voor is, want
hij weet dat hij tegen het leger van
Moboetoe geen kans heeft. Net als de
meeste andere Congolese politici laat
de Katangaanse president geen gele
genheid voorbijgaan om af te geven
op de Verenigde Naties, maar als de
nood aan de man komt roepen allen
van diezelfde V.N. de bescherming
in. Nu Hammarskjöld duidelijk heeft
gemaakt dat een oorlog tussen Leo
poldstad en Elisabethstad voor de
V.N. alleen maar een „interne Con
golese aangelegenheid" zal zijn, waar
de volkerenorganisatie zich niet mee
et kasteel Wijnendaele (een ki
lometer of dertig ten zuiden
van Brugge) was op 26 mei
Gizenga en Adoela kennen elkaar nog 1940 het toneel van een hoogst dra
van de rondetafelconferentie in Brus- nntmnptine De koning der
sel (februari 1960), waar over het lot matiscne ontmoeting, ue Komng oei
van de Congo werd beslist. Adoela Belgen ontving Zijn - ministers. De
woonde alle zittingen bij, Gizenga niet 5 Belgische premier, Pierlot, de minis-
dTgd a"\ïrTch^rBernU^erV^ngirp0aOrr: 1 van Buitenlandse Zaken, Spaak,
ti Solidaire Africain, accepteerde een en de andere leden van de regering
uitnodiging van de Bussen om naar waren 's morgens om vijf Uur per
Moskou te komen en zwierf enkele we- t oor de ingang Van Leopolds
ken door de Sovjet-Unie. Gizenga is een 6
extreem-links politicus, maar men gaat E tijdelijke residentie gearriveerd. De
waarschijnlijk te ver als men hem een koning, die juist teruggekeerd was
communist noemt. Loemoemba maak- nachtelijke inspectietocht
te hem vice-premier van znn coalitie-
kabinet, in welke functie hij ervoor zorg- langs het front, had zich nauwelijks
de dat radio Leopoldstad de Bussische te ruste begeven, toen hij gewekt
nieuwsdienst ging gebruiken en géén wer(j met de mededeling, dat zijn
andere. ministers hem dringend wilden spre-
Gizenga is nu opnieuw vice-premier Spoedig verscheen hij, in gene-
ditmaal van Adoela, en met spanning F., b
wacht iedereen in de Congo af of Leo- 5 raalsuniform, om do bezoekers te be-
poldstad en Stanleystad nu werkelijk groeten. „Hij zag er haveloos uit",
met elkaar zijn verzoend. Aan Abdoela, wist Spaak zich later te herinne-
de man die destnds het grote Congole-
se vakverbond, de Fédération Généra- ren> „er stonden tranen in zijn ogen
le des Travailleurs oprichtte en als se- i en hij klemde zijn kaken op elkaar."
cretaris-g'eneraal hiervan eveneens ge- De koning sprak de ministers toe
'delegeerde was op de RTC in Brus- uit
sel, zal het in ieder geval ni-" 1 en. terwijl hij stram in de houding bleef
Deze „middle-of-the-road"-socialist, die I staan. Hij nodigde zijn gasten aan
geboren werd in Kwiloe in Eve- vankelijk niet uit te gaan zitten. Die
naarsprovincie, was ~nn:ster van b:n- E tvnerend vnnr dp sfppr
nenlandse zaken en defensie in de rege- S1tuatie was typerena vooi ae
ring-Ileo, maar heeft niettemin nog van de ontmoeting. Pierlot drong er
steeds de reputatie dat hij boven alle bij de vorst op aan met zijn ministers
partqen staat. Als het hém niet lukt Fran knik te trpkkpn om daar
Elisabethstad en Stanleystad b1" md "aar ranKnJK te treKKen om aaar
aan zich te verplichten, kan de repu- de strijd voort te zetten. Maar Leo-
bliek de Congo waarschijnlijk definitief
word: afgeschreven. iimilllllllllllllllllllimillllllllillllilliiilllllllliillllllllllllliilllll
Antoine Gizenga, vice-premier in de regering van Adoela. Gizenga heeft zich na
de dood van Loemoemba aanvankelijk als de wettige premier van de Congo
beschouwd. Onlangs heeft hij Adoela als regeringsleider erkend.
Zesentwintig jaar tevoren had Leo
polds vader, koning Albert, ook on
der sterke druk van de regering ge
staan om het Belgische slagveld te
verlaten. Maar zoals Albert onder de
eerste wereldoorlog weigerde heen te
gaan, zo wenste diens zoon, bij het
begin van de tweede wereldoorlog,
evenmin te vertrekken. Leopold las
zijn ministers een brief voor die hij
zojuist aan de koning van Engeland
had gestuurd. In deze brief betoogde
hjj, dat h(j alles in het werk wilde
stellen om de natie te beschermen
tegen de beproevingen van een bezet
ting. Hij schreef ook, dat hij „wilde
voorkomen, dat zijn landgenoten ge
dwongen zouden worden deel te ne
men aan activiteiten gericht tegen
de landen die België in zijn strijd
hadden geholpen". Deze zinsnede zou
later een grote rol spelen bij de ver
dediging van 's konings beleid.
Spaak heeft later van deze scène ge
zegd, dat het net een tragedie var
Shakespeare was. Het bewogen ge
sprek van 26 mei 1940 leidde tot een
breuk tussen Leopold en zijn ministers
Pierlot, Spaak en de andere ministers
reisden via Engeland naar Frankrijk.
Eerst vele maanden later zouden zij,
via Spanje en Portugal, in Londen arri
veren, om daar voor de rest van de
oorlog hun regeringszetel te vestigen.
e Belgi zhe koningskwestie, zoals
de nasleep van de ochtend van
Wijnendaele later genoemd zou
worden, is het voornaamste on
derwerp van de biografie van Spaak,
die zojuist bij Weidenfeld and Nicolson
in Londen is verschenen. De schrijver
van dit boeiende boek is de Nederland
se journalist J. H. Huizinga. Het is merk
waardig, dat dit werk de titel draagt
„Mr. Europe", want van de 243 blad
zijden gaan er maar 15 over Spaak als
„Europeaan".
Terecht stelt de schrijver vast, dat
Spaak grote betekenis heeft gehad
voor de eenwording van Europa. Als
voorzitter van de Raad van Europa,
als voorzitter van de Organisatie voor
Europese Economische Samenwerking
en als een der geestelijke vaders van
de Verdragen van Rome heeft hij op
dit terrein een belangrijke rol ge
speeld. Maar Huizinga's boek gaat in
wezen niet over de man naar wie
men het Europa van de Zes wei
„Spaakistan" heeft genoemd. Huizin
ga schrijft zelfs helemaal niet over
Spaak als secretaris-generaal van
de Noord-Atlantische Verdragsorga
nisatie. (De biografie gaat tot 1955).
Een meer passende titel voor deze
levensbeschrijving zou zijn: de minis
ter en de koning
treurspel in
het Westvlaamse kasteel trok Spaak.
Ruim tien jaai na het
aan het hoofd van een groep anti-Leo-
poldistische demonstranten, naar het
paleis van Laken om het aftreden van
de koning te eisen. Hoewel de vorst
op volkomen wettige wijze zijn taak her
vat had (een meerderheid van het par
lement had voor zjjn terugkeer ge
stemd) wisten Spaak en zijn socialis
tische aanhangers de abdicatie af te
dwingen. Het was niet de eerste keer.
dat Spaak had gegrepen naar het on
democratische wapen van de ..directe
•actie". Had hjj niet al in het midden
van de jaren dertig meegedaan aan so
cialistische relletjes, die hem toen voor
een kort ogenblik in de cel van een
Brussels politiebureau deden belanden."
Toch loopt er geen rechte l(jn van de
jonge rode Spaak-met flambard an
een dertig jaar geleden naar de Spaak-
van 1950.
BU Faul-Henri Spaak heeft het or
thodoxe Marxisme nooit erg diep
gezeten. Hij heeft geen grondige
kermis van de werken van Karl
Marx. Zijn linkse sympathieën hebben
een sterk emotionele inslag. De felle
extreem-socialistische artikelen die hij
omstreeks zijn zevenentwintigste jaar
placht te schrijven, maakten een jaar
of tien later plaats voor de zeer ge
matigde stelling, dat men het alge-
Recent portret van Spaak. Hij houdt hier, als secretaris-generaal van de N.A.V.O.,
een persconferentie in Parijs.
meen belang moet stellen boven het
particulier belang. Hij had toen ook al
lang de klasse-strijd verworpen. De so
cialist Spaak trad in 1935 t -e tot het
„Kabinet van Bankiersdat onder lei
ding stond van Van Zeeland, hetgeen
hem door velen van zijn partijgenoten
ernstig kwa,::' werd genomen. Nog geen
drie jaar later zou hij zelfs aan het hoofd
van een Belgische regering komen te
staan. Met zijn acht en dertig jaren
was hjj toen Europa's jongste premier.
De jonge minister en de jonge ko
ning konden aanvankelijk zeer goed
met elkaar opschieten. Spaak en Leo
pold zijn jarenlang vrienden geweest.
Zelfs na het conflict van 1940 had de
verstandhouding weer goed kunnen
worden, als Spaak de moed had kun
nen opbrengen ruiterlijk te erkennen
dat h;j de koning valselijk van ver
raad had beschuldigd. Op een bijeen-
miiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiimiiimi
iiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiii
komst van gevluchte Belgische parle
mentsleden te Limoges op 31 mei 1940
was Spaak bepaald te ver gegaan
in zijn oordeel over de houding van
de koning. Hjj gebruikte bjj deze gele
genheid woorden als „eerloos", „de
sertie" en „misdadigheid". Zes weken
later probeerde hij té ontkennen, dat
hij zich ooit zó scherp over Leopold
had uitgelaten, maar de bewijzen van
het tegendeel zijn bewaard gebleven.
Spaak is in zijn carrière van Leo-
poldist anti-Leopoldist geworden, als so
cialist verbleekte hjj van rood tot rose,
en als staatsman werd hjj van over
tuigd „neutralist" tot civiel bestuurder
van een militair bondgenootschap. Tot
België, op 10 mei 1940, in de oorlog
betrokken werd, had Spaak, als minis
ter van Buitenlandse Zaken (en daar
voor „ls premier), het standpunt inge
nomen dat zijn land in het grote inter
nationale conflict geen partij kon kie
zen. België had niet alleen versterkin
gen aan de Duitse maar ook aan de
Franse grens. Huizinga constateert, dat
Spaak op het eind van de jaren dertig
ongeveer net als Chamberlain praatte.
Een geliefkoosd motto van Spaak is:
,11 faut vouloir les conséquences de ce
que l'on veut"; men moet de gevolgen
willen aanvaarden van wat men pe"-
maal gewild heeft. Zijn biograaf is van
mening, dat Spaak zich aan deze le
vensregel heeft gehouden, hetgeen men
tot op zekere hoogte kan onderschrij
ven. Maar Spaak heeft zo vaak iet*
anders gewild dan wat hjj tevoren wil
de. Enig opportunisme kan men hem
niet ontzeggen. Hjj heeft verscheidene
reuzenzwaaien gemaakt in zijn hoogst
gevarieerde loopbean
/->( paak is een man met vele talenten,
W maar hii is bepaald geen polyglot
Hoewel hjj gedurende een groot
aantal jaren zitting heeft gehad
in de regering van een tweetalig land,
heeft hjj nooit Nederlands leren spre
ken. Onder de eerste wereldoorlog zat
hjj twee jaar in een Duits krijgsgevan
genkamp. en onder de tweede wereld
oorlog verbleef hjj vier jaar in Enge
land. maar noch met de Duitse noch
met de Engelse taal kan hjj goed over
weg. En dat voor iemand die nu al
voor de vierde keer minister van Bui
tenlandse Zaken is! Men moet Spaak
echter nageven, dat hjj dit tekort zelf
volmondig erkent. Van zijn vergeefse
pogingen om de taal van Shakespeare
machtig te worden heeft hjj zelf eens
met sympathieke zelfspot gezegd: „Ik
hoor vaak. dat ik het uiterlijk heb van
Winston Churchill en dat ik Engels
spreek als Charles Boyer. maar ik wou
dat het andersom was."
Huizinga's boek ts m voortreffelijk
Engels geschreven. Zijn literair ver
mogen doet niet onder voor dat van
zijn beroemde vader, de grote histori
cus. De verdienste van deze biografie
is echter vooral, dat de schrijver een
zeer genuanceerd beeld geeft van de
figuur die hij behandelt. Hoewel Hui
zinga kennelijk gefascineerd is door de
levensloop van Spaak (anders had hjj
er niet zo onderhoudend en diepgaand
over kunnen vertellen) zet hjj ons geen
heldenverhaal voor. In zijn intelligente
beschouwingen is hjj soms zeer kritisch,
maar hjj dringt ons zjjn visie niet op.
De lezer krijgt de feiten, en hjj kan
zelf oordelen. Het boek is een belang
rijke bijdrage tot de studie van de mo
derne staatkundige geschiedenis van
België. In het Belgische politieke le
ven van de laatste vijfentwintig jaar
heeft Spaak immers een dominerende
rol gespee1 J
BRONKHORST
nthousiaste ontmoeting van de nieuwe
en w er van de Congo, Cyrille Adoela,
de vertegenwoordiger van de V.N. in
dit land, dr. Sture Dinner.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiimiii
