75 jaar nieuwe historie
ZITTENDE DIENSTBODE
Mr. A. G. A. ridder van Rappard
vijfentwintig jaar burgemeester
Zestig jaar „Gen. Cronjé" in Noord
100 jaar in landelijke sfeer
Vogelenzang en Spaarne
HAARLEMS DEKENAAT
TWEE JUBILERENDE KERKEN
k/ógt Jiêt vöGxlicnx®
latere
Neo-gothiek ontdaan van zijn
schilderachtigheid
IN
Spaarne-kerk:
SOLEX
Twee zilveren
armbestuurders
Vogelenzang:
„Leef je leven"
HARDEBELT
Cosmetique sans Soucis
HennlSende
ZIEKENHUISNOTA
NU VERSCHENEN
N. PH. ORKEST NU
70 MAN STERK
Orgelbespeling in de
Grote Kerk
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1961
PAGINA 3
Celeerde bouwpastoor
Volwaardige kerk
O T O
f 395.—
NAAIMACHINES
ZIG-ZAG
350.-
HAARLEM, 9 september Twee kerken in het Haarlemse deke
naat zullen binnenkort jubileren. De kerk van Onze Lieve Vrouw
Hemelvaart te Vogelenzang is aan haar eeuwfeest toe, de aan Onze
Lieve Vrouw Rozenkrans en St. Dominicus toegewijde kerk aan hef
Spaarne bestaat vijfenzeventig jaar. Twee neogotische kerken, mei
ieder een heel eigen sfeer. Ze zijn vergroeid met hun omgeving,
waaruit ze niet meer weg te denken zijn. Ieder ook met een verschil
lend getinte gemeenschap daaromheen, waarbinnen de kerk reeds
enkele geslachten lang het middelpunt vormt van het geestelijk
leven. Vogelenzang gaat zondag 24 september feestvieren, de Spaar-
nekerk komt een week later, op zondag 1 oktober, Rozenkranszondag.
In beide parochies is een feestelijk program samengesteld ter viering
van het jubileum.
„Zittende dienstbode", een tekening in zwart krijt van Isaac Israëls
(18651934), te zien op de expositie „Jac. van Looy en zijn tijd
genoten" in Huis Van Looy te Haarlem. Isaac Israëls hoorde met
George H. Breitner, Willem Witsen en Floris Verster tot de bekendste
tijdgenoten van de Haarlemmer Van Looy. De tentoonstelling, die
een boeiende keuze bevat uit het werk (voornamelijk tekeningen en
aquarellen) van een groep min of meer verwante figuren, van wie
nog te noemen zijn Willem de Zwart, Suze Robertson, Dijsselhof en
Van der Valk, duurt nog tot 16 september.
In Vogelenzang zijn wij op bezoek ge
weest bij pastoor H. J. C. v.d. Burg,
een rijzige figuur, die nu sedert
1950 herdert over een parochie van
ruim 1500 zielen. Zijn pastorie en kerk
liggen wat terzijde van de grote weg.
Een landelijke laan voert naar de kerk,
die honderd jaar geleden gebouwd op
een terpzich voorzichtig verheft bo
ven het geboomte. De toren markeert
fit: wijde omgeving en laat als eenling
zijn gezag gelden in de dorpse
stilte, die buiten de met even gevaar
lijke als verrassende bochten opgesier
de verkeersweg, weldadig aandoet.
Hier ligt het motorisch geraas verstomd
en leeft het dorp bij de gratie van de
vogelenzang. Een idylisch beeld. Vo
gelenzang is onder de rook van Haar
lem nog een idylle. De mensen moeten
hard werken en hebben weinig preten
ties. Zij vormen een vriendelijke ge
meenschap, welke de buitenstaander
als bij verrassing ervaart.
Het leven schijnt daar sinds eeuwen
rustig van de ene op de andere dag te
zijn overgegaan. Schokkende gebeur
tenissen. Er zijn er niet zoveel genoteerd.
Wat er in het verleden gebeurde, ging
mondeling van geslacht op geslacht.
Veel drukte werd er niet gemaakt.
Neem bijvoorbeeld de geschiedenis
van de parochie. Daarvan is weinig be
kend. Een paar namen, een paar jaar
tallen. De historicus moet maar zien,
ze aan elkaar te knopen. De boeken noe
men 1648. Dat is het eerste jaartal. Toen
moet een zekere Petrus van der Wielen
verlof hebben gekregen, een kerkje te
bouwen aan de Koekoek in Boekènroo-
de. Er zijn nog verschillende andere
namen bekend van priesters, die in Vo
gelenzang gewerkt hebben. Maar veel
weet de historie over hen net te vertel
len. Aymericus v. d. Capelle was in
1787 in Vogelenzang. Hij was aarts
priester van de noordelijke provincies
en Zeeland. Bij Adrianus Jacobus Hen-
ricus Coppens komt men op bekend ter
rein. Van hem ,,een verlicht man"
Wordt geschreven, dat hij geregeld bij
Jacob van Lennep op „Woestduin" kwam
schaken. Hij gebruikte daar ook wel de
maaltijd, soms mede in gezelschap van
Nicolaas Beets.
Pastoor Coppens werd in januari
1854 opgevolgd door de hooggeleerde
Borret, die aan het Warmondse se
minarie theologie had gedoceerd. Zijn
vader was minister van justitie. Bor
ret zou de man zijn, die de huidige
kerk van Vogelenzang zou bouwen.
In 1858 werd met de bouw begonnen,
nadat Haarlems eerste bisschop, mgr.
F. van Vree, de eerste steen had ge
legd. Pas drie jaar later werd de kerk,
op 24 september 1861, geconsacreerd
door mgr. P. Wilmer, de opvolger
van mgr. Van Vree. Borret heeft zich
financieel niet onbetuigd gelaten. Hij
schonk 10.000 voor de bouw, de
Haarlemse klopjes, die naar Voge
lenzang waren getrokken, schonken
20.000. De geleerde bouwpastoor
mocht zjjn naam dus wel voor altijd
aan de kerk verbinden. Hij heeft dat
ook gedaan. De fraaie koorbank in
het priesterkoor draagt zijn wapen en
is opgetooid met de afbeeldingen van
z\jn drie patroon-heiligen, Hubertus,
Josephus, Theodorus.
Trouwens, aan Borret heeft de kerk
van Vogelenzang een koninklijk bezoek
te danken. Een gedenksteen in het por
taal van de kerk houdt de herinnering
vast aan het bezoek van „Hare Maje
steit Sophia Frederica Mathilde, konin-
ginne der Nederlanden. Sophia was de
eerste echtgenote van Koning Willem
III en bezocht de kerk van Vogelenzang
op 11 november 1870.
Onder de opvolgers van Borret is de
Vogelenzangse kerk verfraaid, dank zij
de vrijgevigheid van de parochianen.
Verfraaiing en... verval. De laatste ja
ren vooral was de kerk een stoffig en
vervuild gebouw geworden. Na ingrij
pende restauraties kon het interieur
opgeknapt worden. Als ftestgave van de
parochianen is de kerk opnieuw ge
schilderd, en wie nu binnentreedt, treft
er een propere, in licht gewaad gestoken
kerk aan, waar de neogothiek ontdaan
is van alle krullen en tierelantijnen, die
een later geslacht er op geplakt heeft.
Onder de opvolgers van Borret, de
pastoors Scheiberling. Zondag, Schalke,
Bürwinkel, Bührs. Terra en Van der
Eem, en nu onder pastoor Van der
Burg is Vogelenzang de oase gebleven
van dorpse stilte. Misschien, dat de
juke-box van Rusthoek een schreeuw
in de stilte geeft, maar de vogelenzang
is sterker. Het zij zo.
De parochianen zetten de herdenking
van het eeuwgetij in met een plechtige
requiemmis, dinsdag 19 september 's a-
vonds om kwart over negen. Donderdag
21 september is er 's avonds om acht
uur een herdenkingsbijeenkomst in de
kerk. Het vernieuwde orgel zal inge
speeld worden door Jan Schouten, or
ganist van de kathedrale basiliek. Vrij
dag, zaterdag en zondag wordt een tri
duüm gehouden met verschillende plech
tigheden. Op de laatste dag, zondag 24
spetember, is de plechtige hoogmis om
tien uur. 's Avonds om acht uur wordt
in de kerk „Elckerlyc" opgevoerd.
IIIIMllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIKI
Het stemmige priesterkoor in de
kerk van Onze Lieve Vrouw He
melvaart te Vogelzang, welke hon
derd jaar geleden gebouwd werd
naar ontwerp van de Leidse archi
tect Th. Molkenboer. Ter rechter
zijde van het altaar de koorbank,
welke de herinnering aan bouw
pastoor Borret levendig houdt.
mini in ii minimum ii ui mini iiiiimiiiiiiimi!
Langs het Spaarne wordt het
stadsbeeld aan de zuid-oost
zijde beheerst door de forse
toren van de kerk, nabjj de
Lieve Vrouwe Gracht. Men kan zich
nu moeilijk voorstellen, dat het ooit
anders is geweest. In ieder seizoen,
nu reeds vijfenzeventig jaren
lang, bepaalt de kerk mede de sfeer
van deze Spaame-hoek. Maar wil
de wandelaar er het meest van ge
nieten, dan moet hij komen, wan
neer de meeuwen boven de bedrij
vigheid op het water en langs de
walkant in vorstelijke glijvluchten
hun eigen spel spelen. Ooit is dat
anders geweest, toen de huisjes
daar zich laag en rustig aaneen
rijden. Dat was nog in de dagen,
dat de parochianen van het Spaar
ne kerkten in het huiselijke kerkje
van St. Dominicus of liever hun
heil zochten bij St. Thomas van
Aquino.
In de Haarlemse kerkgeschiedenis
neemt het „Spaarne" een belangrijke
plaats in. Na de reformatie, toen de
rooms-katholieken van hun kerken be
roofd waren en in schuilkerken moesten
samenkomen, kwamen na de Jezuïeten
en Franciscanen ook de Dominicanen
naar Haarlem. Omstreeks 1620 stichtte
de Dominicaanse Boudanus op de mout.
zolder van de bierbrouwerij „De Drie
Klaveren" zjjn statie, een kerkje, waar
zijn gelovigen bijeenkwamen. De gevel
steen boven de deur van de pastorie
herinnert daar nog aan. Dat was het
begin van de huidige Spaarne-parochie.
De statie was officieel gelegen aan de
toenmalige Aghtestraat, thans Antho-
niestraat. In de nabijheid lagen nog ver
schillende andere staties, onder meer die
van Sint Bavo aan de overzijde van de
Dominicus en die van St. Thomas, ook
bediend door de Dominicanen, aan de
Osenhoofdsteeg, tussen Spaarnwouder-
straat en Gravenstenenbrug.
De Dominicanen bleven tot in het be
gin van de achttiende eeuw in Haar
lem. De stedelijke overheid was niet bij
zonder gesteld op monniken en toen in
1731 pater Van Lier overleed, ging de
Dominicus over naar de wereldheren.
De eerste seculiere pastoor werd Ge-
rardus Immerman. die opgevolgd werd
door pastoor Donker. Onder diens op
volger, pastoor Somveen, kregen de pa
rochianen een nieuwe kerk, een echte
kerk, waarvan de „indrukwekkende"
gevel aan de Achterstraat stond. Daar
hebben zij nog gekerkt onder de pastoors
Munnikreede, Gallenkamp en Franke-
mölle. Deze laatste, die in 1843 naar
Haarlem kwam, zou de stichter wor
den van de huidige kerk aan het Spaar
ne, gebouwd naar ontwerp van architect
J. Margry, een leerling van de grote
Cuypers. De eerste plannen werden in
1873 gemaakt, een bouwfonds werd ge
vormd en in 1883 werd met de bouw be
gonnen. Op 28 mei 1885 consacreerde
de bisschop van Haarlem, mgr. C. Bot-
temanne, de nieuwe kerk, welke dus
vorig jaar vijfenzeventig jaar bestond,
maar welker jubileum nu een jaar la
ter wegens bijzondere omstandigheden
gevierd wordt. De kerk werd toegewijd
aan Onze Lieve Vrouw Rozenkrans en
de H. Dominicus. Tegelijk werd de oude
Thomas, welke als bijkerk van de Do
minicus had gefungeerd, opgeheven.
De Spaarne-parochie had nu een
volwaardige kerk gekregen, opgebloeid
in de neo-gothiek. Er is daar altijd
een aparte stemming blijven hangen,
waarin de ban met het verleden op
een of andere manier sterk is blijven
leven. Aan de pilaren tronen de twaalf
apostelen, destijds vervaardigd door
Stracke. De milde giften der parochia
nen hebben de pastoors in staat gesteld,
de kerk in de loop der jaren te ver
fraaien. Die verfraaiing dient men dan
te zien naar de mode van de tijd, en
vooral naar de smaak, die niet altijd
de gelukkigste was. Sommige ramen
in de kerk getuigen daar nog van.
Soms echter wordt de bezoeker verrast
door geslaagde versieringen. Als hij
ter linkerzijde de Lourdesgrot geac
cepteerd, blijft hij ter rechterzijde ver
tering, blijft hij ter rechterzijde ver
rast staan bij het Gerardus-al-
taar met een Gerardus-beeld van
Jan Verdonk waarboven Levinus
Tollenaar een kleurige levensgeschie
denis van de heilige redemptorist
heeft geschilderd.
Na de pastoor Frankemölle, hebben
nog de pastoors Thunissen, Vlaming,
Schrandt, De Vlieger en Beenakker aan
het Spaarne geherderd. Zij hebben ieder
hun eigen stempel op de parochiege
meenschap gezet, welke nu geleid wordt
door pastoor W. C. van Gastele. Laatst
genoemde heeft verschillende verande
ringen aangebracht, die ook verbeterin
gen zijn geworden. De verplaatsing en
vervanging van de preekstoel is er een
van. Bovendien is nu ook deze kerk ont
daan van zijn schilder-achtige „luister".
De neo-gothiek heeft weer zijn oude
rechten gekregen door het lichtgrijs,
waarop het prachtige metselwerk zijn
strakke bogen maakt.
In die stemming gaan de parochianen
hun kerk-jubileum vieren. Zondag 1 ok
tober wordt het feest gevierd met een
pontificale hoogmis, op te dragen door
mgr. dr. J. E. van Dodewaard. De
daaraan voorafgaande week staat in
het teken van de bezinning. Voor de
verschillende groepen in de parochie
worden conferenties belegd, te houden
door pater Paternus de Booy, francis
caan. De bezinningsweek sluit vrijdag
29 september met een avondmis.
Advertentie)
„Nu wegrijden zonder trappen"
SOLEX-SERVICE-STATION
RIJKSSTRAATWEG 249
HAARLEM-N. - TELEF. 57455
(Advertentie)
Make up -
Gezichtsmassage
ZIJLSTRAAT 73 TtL 10S42
I» ARFUMERIÊÉN SCHOONHEIDSSALONS
Mr. A. G. A. ridder van Rappard
is volgende week vrijdag vijfentwin
tig jaar burgemeester. Van die pe
riode bekleedt hij elf jaar dit ambt
in Heemstede. De ingezetenen daar
hebben hem leren kennen als een
man, die een hoge opvatting heeft
van het ambt en die dat met grote
waardigheid vervult. In zijn ambts
uitoefening spreidt hij ten toon een
aantal goede vaderlandse eigen
schappen, zoals liefde voor Koningin
en Vaderland, eerbied voor ander
mans overtuiging, godsvrucht en
verantwoordelijkheidsgevoel voor
wat hem is opgedragen. Daarenbo
ven houdt de heer Van Rappard van
decorum. Aan veel is dat te merken,
het meest aan de taal, welke hij
vooral bij officiële gelegenheden be
zigt: zij is van een indrukwekkende
ouderwetsheid.
In de jaren, dat hij aan het hoofd
van de Heemsteedse gemeente staat,
heeft burgemeester Van Rappard
aandacht moeten schenken aan een
groot aantal zaken, waaraan de be
hartiging als gevolg van de omstan
digheden niet altijd even gemakke
lijk was. Men behoeft slechts te den
ken aan de moeilijke financiële ver
houding tussen Rijk en gemeenten,
welke jarenlang heeft geduurd, aan
de tergende woningnood en aan de
alsmaar kleiner wordende autono
mie van de gemeente. Het dient ge
zegd, dat burgemeester Van Rap
pard steeds gevaren heeft op een
kompasstand, die hem goed leek.
ook al is er wel eens „bijgestuurd"
door de gemeenteraad.
Zoals ieder bestuurder, bezit ook hij
enkele stokpaarden, welke hij op
geregelde tijden berijdt. Een ervan
is een hoog, opgevoerde mobiliteit
van het politie-apparaat, waaraan hij
om andere dan alleen ambtelijke re
denen zijn hart heeft verpand. Die
voorkeur is begrijpelijk en min of
meer vanzelfsprekend, als men be
denkt, dat de Heemsteedse politie
naast haar gewone taken een groot
deel van het seizoen intensief be
trokken is bij de regeling van het toe
ristenverkeer.
Voorts mag de sport zich verheu
gen in de warme belangstelling van
de heer Van Rappard, die in het ver-
iiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiM'
leden niet minder dan zes maal heeft
deelgenomen aan de Elfstedentocht.
De plaatselijke sportverenigingen
hebben in hem een pleitbezorger
voor hun belangen.
Burgemeester Van Rappard staat,
wat de waardering voor de kunst be
treft, aan de conservatieve kant; hij
heeft een voorkeur voor sigaretten,
die hij altijd in een lang pijpje rookt
en een grote genegenheid voor die
ren, in het bijzonder voor honden.
Advertentie f
electr in
l> koffer
Grote Houtstraat 181 Haarlem
De parochie van Sint-Jan aan de
Amsterdamstraat heeft zondag 10
september twee jubilarissen. Het
zijn de heren B. Reijnders, Zomer-
vaart 134, en H. van der Horst,
Duncklerstraat 41. Beiden zijn zon
dag vijfentwintig jaar lid van het
parochieel armbestuur. De heer
Reijnders is voorzitter, de heer Van
der Horst tweede voorzitter. Gedu
rende een kwart eeuw hebben zij
zich verdienstelijk gemaakt voor en
in hun parochie, waar zij als arm
bestuurders de nood in vele gezinnen
konden verlichten.
Beider jubilea wordt zondag tij
dens de hoogmis in de parochiekerk
gevierd. Daarna is er een feestelijk
ontbijt in het parochiehuis aan het
Teylerplein. Van half een tot één uur
bestaat, eveneens in het parochie
huis, gelegenheid de beide jubilaris
sen te feliciteren.
'IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIflIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllilllllllllllll
Dit jaar is het zestig jaar geleden,
dat de Gen. Cronjéstraat in Haar
lem-Noord bij beslissing van de ge
meenteraad van Schoten haar naam
kreeg. De „Haarlemse" woningen
van de Transvaalbuurt werden ge
bouwd op Schotens grondgebied, dat
wegens de annexatie van Schoten
door Haarlem in de twintiger jaren
bij de gemeente Haarlem kwam. De
huizen werden gebouwd op het ter
rein van het oude klooster van de re
guliere Kanunniken van Sint Augus-
tinus.
Van de doodse stilte, die zestig
jaar geleden in deze buurt heerste,
is nu niets meer te bespeuren.
Vooral de Gen. Cronjéstraat heeft
een indrukwekkende verandering on
dergaan. Wij drukken hierbij een be
kend plaatje af, dat een beeld geeft
van de bijna troosteloze sfeer, die de
ze straat toen kenmerkte. Thans is
de Cronjé een uitbundige winkel
straat geworden, die duizenden men
sen trekt. De winkeliers van de Gen.
Cronjéstraat en het Julianapark heb
ben het straat-jubileum dankbaar
aangegrepen voor een zakelijke ac
tie, welke thans haar beslag krijgt.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiii
-**» t r l f t - i i
.y.v//.v.,.v.v.v.\v/AV.v.v.v.v.v;* - v.'.v w.w.v.v.v.v.v
•y.v.w.w.v.v.v.v.v.v.\v.v.v.\v«« \v.v.'.y.y w/,*Av.v..y M w m %v.\v
HAARLEM, 9 september Thans
is de nota van B. en W. verschenen
waarin wordt voorgesteld een nieuw
ziekenhuis in Schalkwijk te bouwen ter
vervanging van het Sint Elisabeth's of
Groote Gasthuis aan de Gasthuisvest.
De bouwkosten van dit ziekenhuis, dat
een capaciteit van zeshonderd bedden
krijgt met een uitbreidingsmogelijkheid
tot zeven- a zevenhonderdvijftig bedden,
worden geraamd op negenendertig mil
joen gulden. In onze courant van zater
dag 26 augustus hebben wij uitvoerig
over deze nota. die in extra-zitting van
de Haarlemse gemeenteraad op 27 sep
tember zal worden behandeld, bericht.
De Katholieke Jonge Midden
stands Vereniging (K.J.M.V.), afde
ling Haarlem, gaat woensdag 13 sep
tember haar nieuwe seizoen openen.
Als thema voor het seizoen 1961-1962
is gekozen „Leef je leven". Daarop
zullen de activiteiten der K.J.M.V..
welke bedoeld is voor de jongerer
uit de middengroepen, worden ge
inspireerd. De drie belangrijke a.^
pecten van dit thema zijn: „De zir
van de arbeid". „De zin van de vrije
tijd" en „De parochiegemeenschap
en de oecumene".
De openingsavond op 13 september
begint met een H. Mis om kwart
over zeven in de kapel aan de Ko
ningstraat. Om acht uur volgt het
souper, om half negen wordt een in
leiding gehouden over het jaar
thema. Uiteraard is er ruime gele
genheid tot discussie.
iiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiHiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihiiiiiiiiiiiiiiiiiim
HAARLEM. 9 sept. Het Noordhol
lands Philharmonisch Orkest is uitge
breid tot zeventig musici. Bij de eerste
violen is benoemd mevrouw Th. de
Loor van het Overijssels Philharmo
nisch Orkest, bfl de tweede violen me
vrouw M. Ileri van de Groninger Or
kest Vereniging. De heer E. P. Petit
is benoemd bij de celli en de heer A.
Ga.se bü de contrabassen. Als vijfde
hoornist is aangesteld de heer J. van
Maanen uit Den Haag.
Bij de trompetgroep zijn vertrokken
de heer G. Conrath en de heer W. Hars
hagen. die vervangen zijn door de heer
B. Zaal, tweede plaatsvervangend eer
ste trompet en de heer W. J. Veerman,
derde trompettist. Bij de trombones is
benoemd de heer J. Rosenhart uit Vo
gelenzang en bij het slagwerk de heer
N. ie Large uit Amsterdam.
Thans zijn er nog twee vakatures,
namelijk bij de alten en contrabassen,
welke niet vervuld konden worden.
N.Ph. Orkest speelt 14 sept. weer in...
HAARLEM. 9 september De orgel
concerten in de Grote Kerk worden ko
mende week verzorgd door Albert de
Klerk. Voor het eerste concert, dins
dagavond van acht tot negen uur, staan
werken op het programma van Vival
di. Bach, Mozart, Mendelssohn en Liszt.
Donderdagmiddag van drie tot vier
uur speelt Albert de Klerk werken van
Bruhns. Böhm, C. Ph. Em. Bach, Flor
Peeters en Hendrik Andriessen. De or
gelconcerten zjjn vrfl toegankelijk.
