A TTTf K A I ON Vele tientallen
1 miljoenen guldens
Zeer
staat
felle concurrentiestrijd
in Europa voor de deur
ZEER RUIME KEUZE IN
DE GOEDKOPE WAGENS
mi
OPTIMISME
van DEAN RUSK
WERELDOMROEP krijgt een
nieuw „SPEELS" huis
FRAAI MAAR
NIET LUXUEUS
Studio's zijn half in de grona
verzonken: het visuele contact
met buitenwereld is hersteld
Zo'n heerlijke reep cadeau
IWATTA
voor 10 Kwatta-soldaatjes
Nog geen sprake van werkelijke
technische sensaties
BERLIJN,
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1961
FRANKFURT AM MAIN, 21
september Als een rijke kermis
met vele nog nooit getoonde
attracties is hier vandaag de veer
tigste internationale autotentoon
stelling begonnen. De tientallen
tenten en paviljoens op het enor
me expositieterrein zijn met zorg
en fantasie gebouwd. Er is wat dit
betreft geen geld gespaard door
de internationale auto-industrie,
die op deze show het publiek
bovendien verrast met modellen,
die aan ontwikkeling en „om
schakeling" van het produktie-
schema per stuk vaak vele
tientallen miljoenen guldens heb
ben gekost.
Nieuwe Volkswagen
Mercedes
Streven naar de
ideale compositie
Driemaal B.M.W.
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM, 21 september
Door driedubbele spiegelruiten
kijkt men van achter de micro
foons in de half ondergrondse
studio's vrij uit op het groen,
waarmee Nederlands radiostad
Hilversum zo rijk is gezegend. Dit
is wel het meest merkwaardige
van het nieuwe, door de architec
ten Van den Broek en Bakema
ontworpen gebouw, dat Radio Ne
derland Wereldomroep in gebruik
heeft genomen en dat 11 oktober
in tegenwoordigheid van koningir
Juliana officieel zal worden ge
opend. De radio die, blijkens de
traditionele inrichting van de uit-
zendstudio's der overige omroe
pen, mèt elk storend geluid ook
het daglicht leek te schuwen,
heeft hier het visuele contact met
de buitenwereld hervonden, dank
zij deze geniale inval van de beide
iiiiiiimiiiiiiiiiiiiniiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMir
Rotterdamse architecten, wier
vroegere werk, zoals het avant
garde-theater 't Venster en de
Lijnbaan in Rotterdam bewijst,
dat ze reeds eerder met succeif er
naar hebben gestreefd om het
zakelijke en noodzakelijke te ge
bruiken als elementen voor bouw
kundige composities, waarin wordt
tegemoetgekomen aan het mense
lijke verlangen naar contact met
de buitenwereld.
68 kolommen
Kolos van befon
Vindingen
UVRFAA
Van nood een deugd
FRANKFURT: rJr „Lm
rijke kermis met attracties
men) getoond, maar bovendien werd
het nieuwe Frischöl-Automatiksysteem
geïntroduceerd, dat automatisch voor
een juiste regeling van de mengsmering
zal zorgen.
Porsche toont op de salon de nieuwe
Carrera 2 liter met een ,,top" van 220
kilometer per uur. Goggomobil toont
de sportcoupé met 4 cilinder 4-takt.mo-
tor (42 pk) en bij de Fordstand kan
men kennismaken met de verbeterde
Taunus 17 m en een Consul Capri, een
hardtop met schijfremmen op de voor
wielen, een 56 pk motor en een sierlijke,
sportieve carrosserie. Renault stuurde de
nieuwe Quatre naar Frankfurt, DAF
prijkt er met de onlangs geïntroduceer
de sterkere broer van het bekende
model en Citroen pronkt met de reeds
bekende Ami.
Interessant is de stand van Opel.
Daar vindt men een aantal modellen
bijeen, dat de ontwikkeling van dit merk
van 1902 tot heden in beeld brengt,
met als jongste creatie de Record Cou
pé met 1,7 liter motor en lage, sportieve
carrosserie. De tweemiljoenste Opel (uit
1956), glinstert er met gouden bumpers
en telkens wanneer er in de fabriek een
nieuwe auto van de band loopt, gaat
op de stand in Frankfurt een belletje....
(Van onze verkeersredacteur)
Twee dingen worden de kijker op dit
„kermisterrein" snel duidelijk: Frank
furt biedt dit jaar bijzonder veel nieuws
en voorts: er staat in Europa spe
ciaal wat betreft de wagens in de klei-
he en middenklasse een bijzonder
lelie concurrentiestrijd voor de deur.
De automobielfabrieken komen met
goede produkten op de markt. De
keuze is ruim, speciaal voor de auto
liefhebber, die tussen de vier- en acht
duizend gulden wil besteden, want
F
het is speciaal op deze (gedeeltelijk
nieuwe) markt, dat de fabrikanten,
zich steeds meer gaan concentreren.
Een stijgende welvaart maakte de
automobiel meer en meer tot een be
reikbaar ideaal. Hier wemelt het thans
van deze ..idealen", van DAF tot
nieuwe Volkswagen, van DKW tot
NSU, van de Renault-4 tot Goggo
mobil. Glanzend, verleidelijk en vaak
ook betaalbaar voor het miljoen be
zoekers, dat men voor 1 oktober
de sluitingsdag hoopt te ontvangen.
Een van de belangrijkste inzendingen
op deze salon is de nieuwe Volkswagen-
1500. Niet omdat de wagen zou uitblin
ken door revolutionaire vindingen: de
auto is in feite nogal conservatief. Maar
de gebeurtenis, dat Volkswagen met
een nieuw model op de markt kwam,
doet velen brandend nieuwsgierig uit
zien naar deze jongste creatie, welke
herr General-Direktor Nordhoff in het
diepste geheim heeft laten ontwerpen
en (jarenlang) beproeven. Dat men met
de 1500 een nieuwe markt gaat „aan
snijden" is een offensief, dat de con
currentie in de sector middelgrote wagen
van de Europese en Amerikaanse auto
mobielindustrie wellicht nog sterker zal
verhogen.
Volkswagen is bij dit nieuwe type
de oude, beproefde grondprincipes trouw
gebleven. De 45 p.k. motor van de
V.W.-1500 kan de wagen een snelheid
geven van 130 kilometer per uur. De
binnen-ruimte is redelijk, evenals de ba-
Mercedes vormt op de Frankfurter salon
met zijn „Rolls Roj/crs van Europa" een
briljante inzending en een waardevolle
graadmeter van de huidige stand van
zaken in de automobieltechniek. Vooral
aan de afwerking en aan het comfort
van de passagiers is veel aandacht be
steed. Voor het interieur van de nieuwe
300-SE hebben de ontwerpers gebruik
gemaakt van edelhout en kostbare stof
fen
iiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
gageruimte. Het Interieur is van meer
luxe voorzien dan dat van de oude
Volkswagen en in het uiterlijk heeft men
weinig modellljn verwerkt. De benzine
meter is voor automobilisten die aan de
oude V.W. zjjn gewend een vooruitgang.
Belangrijk is, dat de voorwielen zijn
voorzien van duplex-remmen met twee
remcilinders voor elk wiel, hetgeen de
remkracht sterk ten goede komt. De
luchtgekoelde, vier cilinder boxer mo
tor, waarvan de hangende kleppen via
klepstoters door een gemeenschappe
lijke nokkenas worden bediend, vormt
met de wisselbak en de achterasaan
drijving een uiterst compact geheel, dat
snel kan worden gedemonteerd. De
auto maakte op ons een stoere, dege
lijke indruk. Er is voldoende glas in
verwerkt om een goed uitzicht te waar
borgen.
Volgens de laatste gegevens zou de
V.W.-1500 in Nederland 7625 kosten.
Tegelijk met de nieuwe Volkswagen
1500 verschijnen ook enkele speciale
uitvoeringen van dit model op de markt:
de V.W.-1500 stationcar, een. sierlij
ke wagen met royale bagageruimte, de
V.W.-1500 Cabriolet (met linnen dak en
4 tot 5 zitplaatsen) en de V.W. 1500 met
de speciale en bijzonder sierlijke Kar-
man-Ghia-sportcarrosserie.
N.S.U. presenteert op de salon de
nieuwe telg, de N.S.U.-Prinz 4, een
sierlijk modelletje. De wagen rijdt
tien kilometer harder dan de Prinz-
3 (120 kilometer per uur).
De Volkswagen-1500, een vrij conservatief model, dat echter de concurrentiestrijd
in de sector middelgrote wagens ongetwijfeld nog sterker zal verhogen.
1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHI
Op de autotentoonstelling in
Frankfurt is dit jaar bijzonder
opvallend het royale aanbod
kleine wagens in de populaire
prijsklasse. Opvallend en belangrijk,
Want men mag aannemen, dat mede
door dit ruime en aantrekkelijke aan
bod het Nederlandse autopark snel in
omvang zal toenemen. De autofabri
kanten, zo blijkt op deze salon, hebben
het belang van de kleine auto begre
pen: de ene aanbieding is nog mooier
dan de andere. Concurrentiestrijd zal
dan ook zonder twijfel gaan toenemen,
zeker in Nederland, waar men reeds
enthousiast is gestart met de (voor
spelde) verdubbeling binnen tien jaar
van het nationale autopark.
Het is logisch, dat de fabrikanten,
die zoiets terstond aanvoelen, in al
lerijl op zoek gaan naar nieuwigheden,
die de aantrekkelijkheid van de auto
kunnen verhogen. Snel bereikt men
daarbij evenwel de financiële grens.
Er moeten dus troeven op tafel komen.
als grote zuinigheid, degelijkheid,
handigheid en duurzaamheid.
Van werkelijke technische- sensaties
is nog geen sprake. De automobiel
motor blijft een weinig economisch ka
baaimakend ding en zal dat voorlopig
nog wel blijven. Wat men wel kan
doen en zowel de Amerikanen als
de Europeanen zijn daar op het ogen
blik mee bezig is het vervaardi
gen van een meer ..uitgekiende"
auto: een wagen met beperkt onder
houd en een nagenoeg parallel lopen
de levensduur van carosserie, motor
en onderdelen. De nieuwe Renault
Quatre bijvoorbeeld behoeft al niet
meer te worden doorgesmeerd, de
nieuwe Vauxhall Victor (middenklas
se) heeft nog maar vier smeerpunten
en de Amerikaanse Fordmodellen vra
gen slechts twee maal per jaar een
onderhoudsbeurt.
Ook denkt men in de richting van
de auto, die na een bepaalde levens
duur inderdaad volkomen op is.
Het is immers weinig efficiënt een
auto, waarvan de motor „goed is" voor
70.000 kilometer en het interieur voor
80.000 kilometer, uit te rusten met een
versnellingsbak, die de eeuwen kan
trotseren. Het streven naar een tech
nisch f(jn afgestemde ideale compo
sitie vormt in de ontwikkeling van
de moderne, niet te dure, handige
auto voor de massa een zeer interes
sant aspect.
Een glanzende vloot automobielen
vormt de Inzending van Mercedes. In
technisch opzicht ls er aan de diverse
modellen heel veel veranderd. De auto,
die men voor de 220-er aanziet, is In
werkelijkheid de nieuwe 160. Had de
220-er een zes-cilinder motor, de 190
(iets kortere motorkap en ronde lam
pen) bezit een vier-clllnder motor voor
benzine en de 190-D een vler-cllinder
motor voor dieselolie. Splinternieuw
is de 300-SE, een representatieve praal
wagen met een lichtmetalen inspuitmo-
tor en schijfremmen op alle vier de
wielen. Inwendig en uitwendig is de
nieuwe vloot van Mercedes repectabel.
Bijzonder veel aandacht ls besteed aan
het comfort van de passagiers en aan
de afwerking.
Voor zeer belangrijk nieuws zorgt
de B.M.W.-fabriek, die maar liefst
drie modellen introduceert: de
B.M.W.-700 cabriolet (40 pk), de
de B.M.W. 1500, een elegante reiswa
gen, die opvalt door de bijzonder de
gelijke afwerking (75 pk) en de BMW-
3200 CS, een zeer exclusieve auto met
een 160 pk V-8 motor, die een snel
heid van 200 kilometer per uur garan
deert. Uiteraard is deze wagen uitge
rust met schijfremmen.
DKW zorgt eveneens voor belangrijk
nieuws. Niet alleen werd vandaag de
AU-1000 sport roadster (met schijfrem-
(Advertentie)
IN NEDERLAND GEBOTTELD MET LICENTIE VAN
PEPSI-COLA COMPANY, NEW YORK
WASHINGTON, 21 sept.-(UPI)- De
Amerikaanse minister van Buitenland
se zaken, Dean Rusk, heeft gisteren te
Washington aan de vooravond van zjjn
gesprek met zijn Russische collega
Gromyko verklaard, dat hij „reële mo
gelijkheden" ziet voor een beslechting
van de Berljjnse crisis door middel van
onderhandelingen, en dat hij optimis
tisch staat tegenover een succesvol af
wijzen van de Russische plannen voor
een Troïka systeem aan het hoofd van
de Verenigde Naties. De Amerikaanse
staatsman _ei dit tijdens een informa
tieve bespreking met de commissies
voor buitenlandse aangelegenbeden van
Senaat en Huis van Afgevaardigden, in
zake de huidige situatie in de Berljjnse
crisis en de problemen waarmee de
Verenigde Naties zich geconfronteerd
zagen na het onverwachte overlijden van
secretaris-generaal Hammarskjöld.
MOSKOU, Het officiële Russische
persbureau meldt dat te Moskou gister
avond ter gelegenheid van het einde
van het bezoek van de Cubaanse presi
dent Dorticos aan de Sovjet-Unie een
gemeenschappelijk Russisch-Cubaans
communiqué is uitgegeven, waarin de
instelling van een troïka systeem aan
het hoofd van de Verenigde Naties
wordt geëist.
Het communiqué vermeldde niet of
Cuba en Rusland tijdens de huidige zit
ting van de Algemene Vergadering te
New York zouden trachten de ten-
I uitvoerlegging van een Troïka-systeem
door te drukken.
(Zie ook Buitenlandse Kroniek pag. 5)
iiiiiliiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiyiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMimiiiii)
Radiostudio's moeten geluids- en tril-
lingvrjj zijn en dus werden de voor dit
doel bestemde ruimten half in de grond
verzonken. Maar het is ook van het
grootste belang, dat het vaste personeel
en vooral degenen, die periodiek of
slechts bfj uitzondering voor de micro
foon optreden, zich op hun gemak voe
len. Het isolement in een kleine beslo
ten ruimte en de confrontatie met de
fascinerende microfoon zonder enig
contact met de buitenwereld, zijn fnui
kend voor de gemoedsrust en het zelf
vertrouwen.
„Dit is ons", aldus vertelde de heer
Bakema ons tijdens een rondgang door
het nieuwe gebouw, „zo vaak en zo na
drukkelijk verzekerd Joor alle functio
narissen van de Wereldomroep, met wie
we onze plannen bespraken, dat we er
wel rekening mee moésten houden."
Vandaar de half in de grond verzon
ken studio's, waaruit men niettemin een
uitzicht heeft naar bulten. Vandaar ook,
dat deze studio's zijn gegroepeerd rond
om een eigen ruime hal, die niet alleen
het verkeer na de verschillende uitzen
dingen vergemakkelijkt, maar die te
vens als ontmoetingsgelegenheid dient
voor medewerkers en bezoekers.
Het eigenlijke gebouw, dat geheel los
van de studio's rust op 68 kolommen,
die op een plaat van een meter dik
beton zijn gefundeerd, bestaat uit twee
elkaar kruisende vleugels, elk van ne
gentig meter lengte. De hoofdvleugel,
die van noord naar zuid loopt, bevat
vier lagen, waarin alle diensten en af
delingen zijn ondergebracht, die recht
streeks zijn betrokken bij de hoofdtaak
van de Wereldomroep: het uitzenden.
De kantoorverdiepingen zijn „vrij uit-
gekraagd vanuit de kolommen", zoals
Het nieuwe gebouwencomplex van Radio Nederland Wereldomroep bij Crciloo
dat in het vakjargon van de architect
heet, dit wil zeggen, dat zij buiten de
kolommen uitsteken, hetgeen het geheel
een luchtig en joyeus karakter geeft.
Aan de achterzijde van deze vleugel
bevindt zich aan weerszijden een stu
diocomplex, waarin zeven kleine studio's
en drie opneemkamers zijn onderge
bracht. Aan de voorzijde komt de diep
in de grond ingegraven grote studio,
die bestemd is voor cabaretvoorstellin
gen, groetenprogramma's en andere uit
zendingen, die in aanwezigheid van pu
bliek worden opgenomen. Deze studio
is nog niet gereed.
De hoodfvleugel wordt aan het zuid
einde doorkruist daar een lagere dwars-
vleugel. Op de begane grond van deze
oost-west lopende vleugel, onmiddellijk
achter de entree, waarover de boven
verdieping is heengebouwd, bevindt zich
een grote ontvanghal. Het gedeelte aan
de andere zijde van de hoofdvleugel is
gereserveerd voor de technische dienst.
Op de enige verdieping van deze
vleugel bevinden zich aan de zijde van
het voorplein de even fraai als prak
tisch ingerichte directiekamers en aan
de andere zijde de administratiekan
toren, de fonotheek, de ruime en zon
nige cantine en enkele eenvoudige, maar
comfortabele slaapkamers voor het
overnachtend personeel. Want de We
reldomroep presenteert het radiografi
sche visitekaartje van Nederland zo
danig, dat de luisteraar het ontvangt
wanneer het voor hem avond is.
gepast aan de wensen van de technicus.
Bovendien wordt het onderhoud verge
makkelijkt en kan de apparatuur, als
een programma dat vereist, zonder
moeite worden verplaatst.
Het contact tussen de sprekers voor
de microfoon en de technicus die het
betrokken programma of de opname
moet verzorgen, is tot het strikt nood
zakelijke teruggebracht. Staat een mi
crofoon ingeschakeld, dan blijkt dat uit
een lichtsignaal. Verder is er mondeling
contact via een intercom-installatie en
niet meer, zoals vroeger, door middel
van signaallampen.
Halverwege Bussum aan de noord
zijde van Hilversum ligt dit reusach
tige gebouw met zijn 7500 vierkante
meter, zijn inhoud van 3600 kubieke
meter en zijn 140 vertrekken in de
bosrijke omgeving van Crailoo. Een
kolos van beton, glas en staal. Maai
de architecten hebben aan dit koele
en stugge, schijnbaar onhandelbare
materiaal een „luchtige" vorm weten
te geven, die van bovenaf gezien al
velen heeft doen denken aan een sier
lijk tussen het groen neergestreken
vliegti BltriliV
prachtige natuur, waarop alle ver
vliegtuig en die volledig past in de
(Advertentie)
Kies b(j Uw winkelier uit: melk, puur, hazelnoot, pinda, mokka en Biskie (20 ct)
Een nieuw gebouw, waar de nieuw
ste technische vindingen zijn toege
past, niet alleen wat verwarming,
koeling en luchtverversing betreft,
maar vooral op het gebied, dat speci
fiek is voor een omroep. Er is niet,
zoals bij de andere binnenlandse om
roepen, een hoofdregelkamer, d.w.z.
een centrale, waarop de verbinding
met de zenders permanent staat inge
schakeld. Met het oog op de voort
durende variaties in zenders en zend-
richtingen het zenderpark van de
Wereldomroep ligt bij IJsselstein met
drie zenders van honderd, vijftig en
tien kilowatt en de relatief korte
duur van de programma's kan de
zenderverbinding naar elk van de zes
regelkamers worden toegehaald door
middel van afstandsbediening. Heeft
een regelkamer verbinding met de
zender, dan kan die verbinding niet
willekeurig worden verbroken. Wel
kan de technicus van een regelkamer.
die met een bepaalde in gebruik
zijnde zender verbinding wil hebben,
door middel van een schakelaar be
werken, dat de verbinding, zodra ze
vrij is, automatisch overspringt naar
de regelkamer die heeft „voorgeko
zen".
Een andere nieuwigheid vinding
van de eigen technische dienst is, dat
de opneem- en weergeefapparaten -liet
vast in regeltafels zijn ingebouwd. Ze
zijn ondergebracht in losse, rijdende
kasten. Door deze mobiele apparatuur
kan de opstelling ervan worden aan»
trekken een ruim uitzicht bieden.
„Sober, maar smaakvol" is de veel
misbruikte confectie-uitdrukking, die
hier nieuwe zin en betekenis krijgt,
dank zij een speels, maar weloverwo
gen gebruik van vorm, lijn en vlakver
deling naast een uiterste eenvoud van
materiaal. De enige luxe in dit gebouw.
dat zeven miljoen heeft gekost on
geveer de luisterbijdragen van een heel
jaar zijn feitelijk de blauwe, speciaal
uit Japan geïmporteerde mozaïek
steentjes drie miljoen, naar ons werd
verzekerd waarmee o.a. de kolom
men zijn geaccentueerd, de naturel
houten wandbekledingen. het kleurige
wandkleed in de directiekamer, uitge-
voerd door mevrouw Bakema, en een
minder geslaagde marmerconstructie in
de hoofdvleugel.
De tuin rond het gebouw, momenteel
nog in aanleg, wordt uitgevoerd naar
een ontwerp van tuinarchitect W. C. J.
Boer. Ook hier hebben de architecten
van de nood een deugd weten te ma
ken, want de vijver die er een van de
hoofdbestanddelen van zal uitmaken en
die met zijn inhoud van drieduizend
kubieke meter water de omvang heeft
van een zwembad van internationale af
metingen, was nodig voor de air-con
ditioning.
De fontein in deze vijver is een ge
schenk van de gezamenlijke Nederland
se rederijen, terwijl de K.L.M. uit alle
landen, waarheen de Wereldomroep
uitzendt, gratis de stenen aanvoerde
voor het mozaïek, dat bij de entree
wordt aangebracht.
Zakelijk maar niet overzakelijk, fraai
maar niet luxueus, doelmatig maar toch
speels, dat zijn wel de voornaamste
kenmerken van dit nieuwe Wereld
omroepgebouw ln Hilversum, waar het
blijkens de verklaringen van het per
soneel goed werken ls.
Het fraaie trappenhuis in het nieuwe gebouw van de Wereldomroep.
