Katholieke bisschoppen in Zuid-
Afrika veroordelen de Apartheid
Alleen een wonder van Christelijke
naastenliefde kan dit land redden
De aartsbisschop van Durban
pleit voor rechtvaardigheid
Ontwikkeling
STEMRECHT GEBASEERD OP HUIDSKLEUR
Premier V erwoerd
behoudt absolute
meerderheid
Afrikaanse landen
willen Z.-Afrika
uit de V.N. stoten
AMSTLEVEN
Topbedrag voor een goed idee
Caspar di Roblesmuur
Udenhoutse attracties
Oud brood
VERANTWOORDELIJK BOUWEN
ZUID-AFRIKA
VRIJDAG 20 OKTOBER 1961
levensverzekering
Alleen een wonder van christe
lijke naastenliefde kan dit
land nog redden," zei de
aartsbisschop van Durban mgr.
Denis E. Hurley, „Ik ben werke
lijk diep bezorgd over de toekomst
van Zuid-Afrika. Vijf jaar geleden
zei ik, dat we nog tien jaar had
den, maar het gaat zo snel in
Afrika. Toen ik in 1956 in de
Congo was, voorspelde ik, dat de
blanken er nog vijfentwintig jaar
hadden, waarop iedereen protes
teerde, dat dit wel bijzonder pes
simistisch was... Het gaat uiterst
snel en alleen een wonder van
christelijke naastenliefde kan dit
land nog redden..."
Door een merkwaardige speling
van het lot vindt de in Nederland
geboren apostel der apartheid, dr.
Verwoerd, als voornaamste keike-
lijke opponent inzake de rassenpo
litiek een andere „Nederlandse"
Zuid-Afrikaan tegenover zich, de
Anglikaanse aartsbisschop van
Kaapstad, dr. Joost de Blank.
Diens felle protesten, welke uiter
aard alle aandacht krijgen in de
Engelse oppositiepers van Zuid-
Afrika, worden via de internatio
nale persbureaus gewoonlijk ook
wel wereldnieuws.
Dat het standpunt van de ka
tholieke bisschoppen in Zuid-Afri
ka in deze rassenaangelegenheden
meestal slechts met een enkel
summier citaat wordt belicht, is
zeker niet omdat zij minder moe
dig of minder duidelijk voor hun
mening zouden uitkomen; vooral
mgr. Hurley, een uitstekend publi
cist, neemt bepaald geen blad
voor de mond.
Kaarslicht maakt uw tafel frk
tot feestdis!
GOUDA KAAKSEN
Scheepsbouw. Vak voor mannen met verantwoordelijkheid voor
het leven van ongetelde duizenden, die de zeven zeeën bevaren.
U bent de verantwoordelijke bouwer van het schip dat de leden
van Uw gezin naar hun toekomst vaart. Bouw dan veilig. Bouw
met zekerheid. Bouw met een polis van AMSTLEVEN!
AMSTLEVEN samen met de ARNHEMSCHE voor al Uw verzekeringen
J. w. hofwijk:
Advertentie
Mgr. Denis E. Hurley o.m.i., aartsbisschop van Durban.
JOHANNESBURG, 20 okt. (AFP)
ïn de woensdag gehouden parlements
verkiezingen in Zuid-Afrika heeft de na
tionale Partij van premier Verwoerd
weer de absolute meerderheid gekregen.
De partij van Verwoerd bezet thans 105
ïetels tegen 102 in het oude parlement,
de Verenigde Partij, de voornaamste
oppositiegroep, steeg van 42 op 49 zetels.
De Progressieve Partij viel terug van 11
op 1 zetel. De Nationale Unie behield
de ene zetel die zij in het oude parle
ment bezette.
De Progressieve Partij, die wordt ge
steund door de multimiljonair Harry
Oppenheimer, heeft in de verkiezings
campagne betoogd dat Zuid-Afrika zijn
Politiek voortaan moet baseren op het
beginsel van bekwaamheid en niet op
het verschil in huidskleur. Maar de voor
stelling, die de Nationale Party heeft
gegeven van premier Verwoerd als de
enige man die de „blanke beschaving"
van Zuid-Afrika kan redden, heeft ken
nelijk meer indruk gemaakt.
Voor Verwoerd staat nu de weg open
zijn Bantoestan-politiek uit te voeren, die
voorziet in de vorming van zeven neger
staten in Zuid-Afrika. Critici van de op
positie zijn ervan overtuigd, dat de uit
voering van dit plan de belastingen voor
de blanken zal verdubbelen en dat het
er zeker door te gronde zsl gaan.
NEW YORK, 20 okt. (AFP) De af-
doa£ Jrlng van Senegal bij de Verenig-
lf«.e pleegt overleg met andere de-
gaues over een resolutie, waarin de
euigheidsraad wordt gevraagd aan te
nevelen Zuid-Afrika uit de Verenigde
«anes te stoten.
!Lez-e res°iutie wordt gezegd dat de
apartheidspolitiek een bedreiging voor
ka wereldvrede vormt en dat Zuid-Afri-
ao' uf te weigeren gehoor te géven
an besluiten van de Algemene Verga-
uenng, het gezag van de Volkerenor
ganisatie ondermijnt. Krachtens artikel
"A Handvest kan een land „op
rtXjjyeveimg van de Veiligheidsraad"
uit i -Algemene Vergadering worden
hr-Jvï8 °i-en> wanneer het voortdurend in-
p-Jkj maakt op de beginselen die in het
«andvest zyn. vervat",
hu er*®?31 £.oekt voor zijn resolutie steun
'anclen van de Brazzaville-groep.
Vf"ana tracht onder de Afro-Aziatische
naen in het algemeen steun te ver-
e9 v(K!r een resolutie, die niet al-
mujtstoting uit de Verenigde Naties,
tiiui-.r e.t verbreken van de handels- en
rikat>atieke betrekkingen met Zuid-A-
De katholieke kerk in Zuid-Afrika
vormt echter slechts een kleine
minderheid. Zij maakt niet meer dan
5.7 pet. van de bevolking uit, waaf-
bij het aantal katholieke blanken
slechts 125.000 is. Historisch wel be
grijpelijk, maar daarom niet minder
tragisch is het feit, dat de kerk in
de eerste negentig jaar van haar ves
tiging in dit land haar aandacht bijna
geheel gericht heeft op de Europese
christenen die ze daar vond, en met
name op de Engels-sprekende groep.
Al zijn er dan momenteel in de re
publiek van Zuid-Afrika 584.000 negers
en bijna 90.000 kleurlingen katholiek,
(Advertentie)
Mijn zoon bezoekt sinds
enige tijd het kleuter
schooltje en ik vind wel
dat zulks een veredelende
invloed op hem heeft. Hij
heeft thuis bereids een
nieuwe methode van voor
en na het eten bidden in
gevoerd en ook enkele
krachttermen, die ik tot op heden
slechts buiten de deur durfde te ge
bruiken.
Die heeft hij geleerd van ene 1 reu-
die, naar ik heb vernomen een vry-
postig jongetje, dat voorgaat in het
niet luisteren naar de zuster. Myn
zoon heeft warme vriendschap rner
hem gesloten. En zijn onafhankelyk-
heidsgevoel neemt dan ook met de
dag toe. Na de eerste schooldag
kwam hij ietwat witjes thuis, maar
nu wil hij nog wel eens met loshan
gende jas en het petje frivool achter
op het hoofd binnenstormen. „Ben je
braaf geweest?" vraag ik en hij ant
woordt triomfantelijk: „Ja, maar
Ersddie zei, donder-op".
Enfin, ik juich het toe, dat hy onder
de mensen komt, want hij moet toch
maatschappelyk geschoold worden.
Daar kun je niet vroeg genoeg mee
beginnen, vind ik. Ik hoop alleen dat
ik hem kan bijhouden.
Laatst heb ik hem, myn zoon, maar
weer eens meegenomen naar „Artis",
want behalve het menselijke ras moet
hij toch ook de fauna, die op deze
wereld zo welig tiert, in de gaten
houden. Ik moet zeggen, dat het een
doorslaand succes is geworden.
In de trein terug riep hij enthou
siast in het rond:
„Ik ben naar Artis geweest."
Treinpassagiers zyn over het alge
meen vriendelijke lieden en zy hoor
den zyn mededeling dus glimlachend
aan.
„Ik heb een neushoorn gezien."
Ook deze informatieve opmerking
viel in goede aarde.
„Ja", zei mijn zoon, aangestoken
door zijn kennelijk succes, „en hij"
met een hoofdknik in mijn rich
ting „hij dacht dat het een olifant
was."
té lang misschien is het een „Engelse
blanke kerk" geweest. Dit wreekt
zich nu op twee fronten: er zijn on
voldoende katholieke negerleiders, en
het aantal Afrikaans-sprekende blan
ken dat katholiek is, bedraagt slechts
2000.
Om hun eigen identiteit te behouden
hebben de Zuid-Afrikaanse boeren on
getwijfeld een epische strijd geleverd,
zowel tegen de Britse cultuur als te
gen het numerieke overwicht van de
Bantoes. Een prominente rol in de ge
schiedenis van dit volk speelde daar
bij de religie.
„Het Afrikaans Calvinisme is het
godsdienstig ingrediënt van de nationa
le geest", schreef mgr. Hurley in een
brochure tegen het hedendaagse Boe-
rennationalisme in het onderwijs. „De
Zuid-Afrikaner is een godsdienstig mens,
en zijn religie spiritualiseert, canoni
seert bij wijze van spreken zijn natio
nalisme... Hij ziet dat nationalisme als
een manifestatie van Gods wil. Hij
wordt daarin gestaafd door zijn karak
teristieke oud-testamentisohe vroomheid
en haar tendens om een uitverkoren-
volksmentaliteit te creëren. Het is daar
om voor Zuidafrikaanse politici niet
moeilijk in alle oprechtheid te geloven,
dat zij het uitgekozen instrument van
Gods duidelijke wil zijn". Het is onder
meer deze mentaliteit, die de apart
heidspolitiek van dr. Ver-woerd en zijn
aanhangers zoveel „dogmatischer"
maakt dan zij onder de Engelsen was.
Eft volk meent de roeping te bezitten
om in dit gedeelte van donker Afrika
de blanke christelijke cultuur te hand
haven, en het gelooft in die roeping, de
enkele progressieve dominees, en de
bezorgdheid onder enkele nationalisti
sche intellectuelen ten spijt. De zucht tot
zelfbehoud en de angst voor de zwarte
meerderheid versterken dit geloof
slechts. „Verwoerd?" zei de aartsbis
schop, „een man met een briljante
geest. En hjj gelooft even vast in zyn
eigen politiek als ik in de Heilige Drie
eenheid.
Driemaal wijdden de katholieke bis
schoppen in de afgelopen tien jaar
een herderlijk schrijven aan het
rassenvraagstuk. Het zijn bijzonder
heldere uiteenzettingen van de katho
lieke visie op een probleem, dat toch wel
veel gecompliceerder ligt dan het van
uit menige Nederlandse, letterlijk en
figuurlijk makkelijke stoel of vanachter
een „zou-uw-dochter-met-een-neger-
mogen-trouwen" televisieforum-tafel
even in een handomdraai wordt opge
lost met de alle-mensen-zrjn-gelijk-logi-
ca.
„Er is geen gemakkelijke oplossing
voor het rassenvraagstuk", betoogden
de bisschoppen reeds in 1952, „en daar
om is het te betreuren, dat liet zo vaak
de speelbal wordt gemaakt van partij
politiek..."
Elke eerlijke poging tot een oplos
sing dient echter uit te gaan van de
fundamenteel christelijke visie op de
mens, die ongeacht zijn huidskleur, en
ongeacht zijn sociale status of cultureel
ontwikkelingspeil geschapen is naar
Gods beeld en gelijkenis en daaraan,
en aan zyn verlost zyn door Christus
zyn unieke waardigheid ontleent.
„Als resultaat van historische om
standigheden", schreven de bisschop
pen, „bezitten de Europeanen, die on
geveer één vijfde van de totale bevol
king uitmaken het meeste land, de groot
ste rijkdom, en de gehele politieke
macht. De niet-Europeanen (negers,
Aziaten en kleurlingen hebben praktisch
geen aandeel in het landsbestuur en zijn
bij wet en gewoonte uitgesloten van ge
lijke kansen met Europeanen waar het
om bet^kkingen gaat... Deze politieke,
economische en legale „colour bar"
heeft ook een psychologisch effect: het
leidt veie Europeanen ertoe de niet-
Europeanen te beschouwen als behorend
tot een inferieur ras, dat nooit recht
zal hebben op volledig staatsburger
schap en volledige gelijkheid. Het na
tuurlijk gevolg daarvan is, dat onder
niet-Europeanen het ressentiment, de
animositeit en het wantrouwen groeien.."
Gecompliceerder achten zij het pro
bleem door het feit, dat de grote
meerderheid van niet-Europeanen en
vooral van negers nog niet het sta
dium heeft bereikt dat hun integratie
in een homogene gemeenschap met
de Europeanen zou rechtvaardigen.
Vele anderen echter zouden reeds wel
de kwaliteiten bezitten om volledig
aan liet sociale, politieke en econo
mische leven van hun land deel te
nemen.
Een oplossing zagen de bisschoppen
alleen d.m.v. een wijze en zorgvuldige
planning en het in praktijk brengen
van lietde en rechtvaardigheid, waar
bij ze de voorzichtigheid benadrukten
bij het in contact brengen van de
minder-ontwikkelden met de vruchten
van de hogere beschaving om geen
breuk te veroorzaken in het eigen so
ciale leven. Reeds toen achtten zij het
nodig de gelovigen te wijzen op het
bestaan van een aantal onschendbare,
fundamenteel menselijke rechten, waar
aan geen enkele wet of autoriteit af
breuk mag doen, terwijl de staat boven
dien ook een onrechtvaardigheid be
gaat, wanneer hy de secundaire rech
ten zou beknotten van diegene, die daar
een verantwoord gebruik van maken
kan. Discriminatie uitsluitend gebaseerd
op huidskleur kwetst de natuurlijke men
selijke waardigheid, waarop ieder mens
een fundamenteel recht heeft. Arbeids-
en beroepsbeperking ligt in hetzelfde
vlak, temeer waar er met het gezins
leven van de betrokkenen geen reke
ning wordt gehouden... Onder de secun
daire rechten noemden zy het stem
recht.
De verklaring over de apartheid,
die de bisschopsconferentie in
1957 publiceerde begon met ander
maal te stellen, dat de niet-Europe.
an en een strikt recht hebben zich te
ontwikkelen tot volledige deelgenoten
in het politieke, economische en cultu
rele leven. Aangezien het regeringsbe
leid echter integratie ondenkbaar acht
en apartheid als enige formule be
schouwt, geven zij vervolgens hun vi
sie op deze apartheid:
„De grondslag van de apartheid is
het bewaren van wat genoemd wordt
„blanke beschaving". Deze wordt ge
ïdentificeerd met blanke suprematie,
wat erop neerkomt, dat alleen de blan
ke zijn volledige politieke, sociale, eco
nomische en culturele rechten geniet.
Mensen van een ander ras moeten te
vreden zijn met hetgeen de blanke oor
deelt, dat hun kan worden toegestaan
zonder dat de eigen geprivilegieerde po
sitie in gevaar komt. De blanke su
prematie is een absoluut gegeven; ze
gaat boven de rechtvaardigheid, ze is
belangrijker dan de leer van Christus.
Ze is een doel dat alle middelen hei
ligt... Soms wordt ze beschreven als ge
scheiden ontwikkeling waardoor gesug
gereerd wordt, dat de verscheidene ras
sen de kans zouden krijgen hun respec
tieve sociale en culturele ontwikkeling
gescheiden na te streven. Alleen op die
manier, stelt men, zouden deze rassen
handelen volgens de Voorzienigheid
Gods. Door deze gescheiden ontwikke
ling onder blanke suprematie werpt de
blanke zich dus in feite op tot uitvoer
der van Gods wil en vertolker van Zyn
voorzienigheid. Hij bepaalt immers hoe
en binnen welke grenzen zich de niet-
blanke ontwikkeling dient te voltrekken.
Men heeft om de blasfemie, die daar
mee aan God de vergrijpen tegen de
naastenliefde en de rechtvaardigheid
toeschrijft, welke de noodzakelijke be
geleiding van die apartheidspolitiek vor
men..."
Ook in deze brief waarschuwen de
bisschoppen, dat volledige gelijkberech
tiging geen kwestie van een pennestreek
is. Voor een onmiddellijke totale inte
gratie zijn de verschillen te groot,
en opnieuw benadrukken ze de nood
zaak van een geleidelijk proces, waar
aan ze bovendien voor de gekleurde
bevolkingsgroepen de waarschuwing
vastknopen, dat een revolutie geen op
lossing brengen zal. Maar er dient een
begin gemaakt te worden, anders „gaat
óns land een rampzalige toekomst tege
moet... de tijd- is kort, de nood dringt,
maar de oplossing zal staatsmanschap
van groot formaat vragen..."
Tot slot richten zij ook een ernstig
vermaan tot de katholieken.
Ofschoon de praktijk van scheiding
nooit officieel in de kerk erkend is,
karakteriseert deze toch vele kerkelijke
verenigingen, scholen, seminaria, kloos
ters, hospitalen en het sociale leven
van onze mensen..."
De brief van vorig jaar is nog veel
dringender van toon: „Wij zijn
ernstig bezorgd over de toekomst
van ons land er al zijn bewoners..
Als er niet spoedig een oplossing komt
in het licht van de christelijke begin
selen „is er weinig hoop op vrede en
orde, aangezien de tegenstellingen zul
len groeien, de vooroordelen zullen ver
harden tot onverdraagzaamheid, en de
onderdrukking zal leiden tot wanorde
lijkheden en geweld..."
In dat verband wijzen zij ook op het
wassend getij van (zwart) nationalis
me op het Afrikaanse continent, gaan
vervolgens, concreter dan in vorige
brieven, in op de praktische problemen,
die samenhangen met het feit, dat
Zuid-Afrika's bevolking uit meerdere,
op verschillend niveau staande etnologi
sche groepen bestaat.
„Wy erkennen, dat de staat het recht
heeft voor het algemeen welzijn bepaal
de beperkingen op te leggen, maar
wij betreuren de tendens deze beperkin
gen zo talrijk te maken, dat zij een
ondraaglijke bittere last worden. Ze re
sulteren (voor de gekleurden) haast in
een volledige onderdrukking van het
recht om zich vrij te bewegen, waardoor
het reöht op arbeid en levensonderhoud
ernstig wordt benadeeld. Ook een te
werkstellingssysteem waarbij het gezin
de gekleurde kostwinner niet mag vol-
gen is in strijd met de rechtvaardige
sociale orde."
Ze wijzen erop, dat de verschillen-
de bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika eco- i
nomiseh afhankelyk zijn van elkaar en
dat deze economische solidariteit groter
dient te worden en niet kleiner. Veel
beperkende bepalingen zouden kunnen
worden opgeheven, veel vooroordelen
overwonnen, veel angst weggenomen.
Zij constateren dat er veel angst
is in het land: angst van sommigen
(de blanken) om politiek en econo
misch overspoeld te worden. Het zou 1
volgens de bisschoppen verkeerd zijn
om degenen die „cultureel verder
ontwikkeld zijn in deze fase te be-
roven van een effectief aandeel in
het landsbestuur of hun economische i
status te laten reduceren, maar deze
protectie hoeft niet en mag niet die
nen tot onderdrukking van andere be-
volkingsgroepen.
Zij vragen een stemrecht dat niet
gebaseerd is op huidskleur, maar op
rechtvaardigheid: wie verantwoord
van zijn stemrecht gebruik kan ma- I
ken dient die mogelijkheid te krijgen. 1
Ook in de industrieel-economische sfeer
hoeft de structuur niet abrupt te ver-
anderen, maar het algemeen welzijn
vraagt dat hun die de kwaliteiten be
zitten, de kans dient te worden gebo
den om vooruit te komen.
Ook op sociaal terrein moet de essen
tiële eenheid van het menselijk ras pre
valeren: iemand die een bepaalde ont
wikkeling bezit, mag in het officiële
verkeer of in de informele omgang niet
gemeden worden omdat hij een andere
huidskleur heeft. ,,De wetgeving is
daarbij al zover gegaan dat ze het
individu beroofd heeft van fundamen
tele menselijke rechten als de vrije
keuze van een huwelijkspartner, een
verbod dat noch van goddelijke noch
van natuurlijke morele orde is. Ook de
„Group Area Act" (die gekleurden en
kleurlingen verbant naar bepaalde woon
gebieden) is een schending van fun
damentele rechten, aangezien ze het
recht op bezit beknot..."
Verschenen: Nieuw zeevaartboek van AMSTLEVEN. Ditmaal fn handig pocketformaat 144 Pagina's
Ruim zestig foto's van zeefotograaf Cees van der Meuten. Tekst: brieven van zeevarenden.
Stuur briefkaart met f 1.- extra aan postzegels aan Amstleven - Postbus 1072 Amsterdam of
aan de Amhemsche Verz. Mij. - Postbus 105 - Arnhem, en U krijgt het franco thuisgestuurd.
Tijdens een bijeenkomst van de „Rijksideeënbus", donderdagmiddag in Den
Haag, heeft minister Marijnen een bedrag van f 10.000 overhandigd aan de
Heer J. A. Brakman voor diens idee met betrekking tot de verharding
van die wegen, die voor moderne landbouwmachines moeilijk of niet te
begaan zijn. Het uitgereikte bedrag is het hoogste dat tot dusver door de Rijks-
ideeënbusorganisatie is toegekend. Op de foto de minister met een indrukwek
kende rol bankjes van honderd samen met de gelukkige winnaar.
Opmerkelijk is, dat deze laatste j r I* I I
nent hoeft te zijn. „Er kunnen nationale
groeperingen in een volksgemeenschap
bestaan", schrijven ze, „maar de wet
tige aanspraken die ze hebben dienen
ze ondergeschikt te maken aan het al
gemeen welzijn. Ze komen voort uit de
geschiedenis of bepaalde tradities, maar
ze zijn niet onveranderlijk. In de loop
der jaren kunnen ze veranderen en zelfs
verdwijnen doordat de betrokken groe
pering opgaat in andere groepen, wat
overgelaten dient te worden aan de
Voorzienigheid Gods, die zonder enige
twijfel zowel de bestemming van naties
als die van de mensen regeert. Hoe
sterk de groepsloyaliteit ook moge sti
muleren om voor deze groep er} haar
vooruitgang te werken, prioriteit dient
toCh een hogere loyaliteit te hebben, de
loyaliteit tegenover Gods wil en de
alle verschillen te boven gaande een
heid van alle mensen..."
,Er is geen andere weg dan die
van de naastenliefde en de rechtvaar
digheid", zei aartsbisschop Hurley,
,,en wat die angst voor de „African"
(neger) betreft... wat wéét de (blan- 1
ke) Zuid-Afrikaan van hem af! Ze 1
denken dat hij is zoals zij hem zien..."
Wie zich verplaatst in de situatie van
de blanke minderheid, zal zich realise
ren, dat dé oplossing verre van eenvou
dig'is, misschien zware offers van hen
eisen 'zal en aparte risico's met zich
brengt. Om die moeilyke weg te ver
mijden hebben zij hun eigen „oplos
sing", waarbij alles bij de oude apart
heid blijft. Zelfs onder de katholieken,
die ik sprak, waren er die meenden,
dat de bisschoppelijke brieven over de
hoofden der gelovigen heen „meer voor
Verwoerd" bestemd waren.
Dat de risico's van de „apartheids
oplossing" veel groter zyn is nog niet
gebleken. Nog niet, maar het gaat snel
in Afrika...
De oude en te lage sluisdeuren in
de haven van Harlinigen zullen
bij zware stormen geen zwakke
plek in de Friese zeewering
meer vormen. Er is enkele tientallen
meters verder zeewaarts een grote
nieuwe sas gereedgekomen, die erop
berekend is aan stormgeweld en ab
normaal hoge waterstand het hoofd te
kunnen bieden. Ook de omgeving van
de sas wordt in het kader van dit
Deltawerk op hoogte en sterkte ge
bracht. Men zal nu beginnen met de
aanleg van een muur, waar Oost-
Berlijn jaloers op zou kunnen worden.
De muur, die een lengte van ongeveer
een halve kilometer krijgt, wordt op
getrokken uit gemetselde basaltste
nen; twee rijen met een ruimte er
tussen in. welke wordt opgevuld met
gewapend beton. Het bouwsel wordt
drie meter breed en komt over de
hele lengte op zes meter boven
N.A.P., wat betekent dat het op som
mige plaatsen 3,20 meter hoog wordt.
De muur zal van de nieuwe sas (aan
sluitend op een weg die bijna drie
meter boven het wegdek van thans
komt te liggen) langs de Havenweg
tot ongeveer bij de Caspar di Robles
straat lopen en daar een aansluiting
krijgen op de zeedijk. Voor het spoor
wegverkeer naar de haven moet eer
opening in deze waterkering worden
vrijgehouden, die bij noodweer mei
deuren zal kunnen worden gesloten.
Een sluis op het land dus. De enorme
muur zal officieel wel geen naam
krijgen, maar door sommigen word:
ze nu reeds de Caspar di Roblesmuui
genoemd.
Op de zeedyk, waarop de muur zal
aansluiten, staat, als een van de
merkwaardigste monumenten in ons
land, een gedenkteken voor Caspar di
Robles, de Spaanse kolonel, die als
bezettende machthebber na de ramp
van de Allerheiligenvloed in 1570
krachtig ingreep en de Friezen dwong
bij Harlingen hun dijken te verster
ken. Volgens oude bronnen werkten
er ruim drieduizend personen van
's morgens vijf tot 's avonds zes uur
aan deze dykvemieuwing, waarbij er
met onwilligen niet al te zachtzinnig
werd omgesprongen. In 1576 kwam
dit voor die tijd gigantische werk ge
reed en daarmede tevens een eind aan
de overstromingen, welke bij zware
stormen het gewest teisterden. In de
volksmond wordt het monument „De
stenen man" genoemd. Het bestaat
uit een hardstenen gedenkzuil, waarop
een bronzen Januskop. De gezichten
zien naar beide zijden over de dyk.
Wie wandelsport, toerisme, na
tuurgenot en culinaire genoe
gens eens wil combineren met
gezelligheid en van het geheel
nog een artistiek aandenken wil over
houden, moet op zaterdagmiddag 21
oktober in Udenhout zijn. Daar wordt
nl. voor het vierde achtereenvolgende
jaar een herfstwandeling gehouden,
waaraan diverse attracties vastzitten.
De deelnemers gaan, na zich in het
centrum van het dorp het beroem
de „Kruispunt" te hebben laten in
schrijven, per auto naar hotel Bos en
Duin aan de rand van het natuurreser
vaat de Loonse en Drunense Duinen
en beginnen daar aan een 15 kilome
ter lange wandeling. Het eerste deel
van de route loopt op de grens van
duinen en akkerland naar het café
„De Rustende Jager", tegenwoordig
ook wel „De Rustende Soldaat" ge
noemd, maar de organisatoren van de
plaatselijke VW zullen zeker gezorgd
hebben, dat de militaire belangstelling
op de dag van de wandeltocht verstek
zal laten gaan. In het genoemde café
worden de deelnemers onthaald op
koffie met „Udenhoutse Broeder", zijn
de geen vleesgerecht maar een
verrukkelijk streekgebak, dat over-
vloeit van honing en andere zoete sub-
stanties. Daarmee gesterkt gaan de
wandelaars de woeste duinen in Gid
sen zullen de wandelgroepen hier voor
verdwalen behoeden, zodat men mag
aannemen, dat allen tijdig arriveren
in Bos en Duin, waar de eerste hazen
van het nieuwe jachtseizoen intussen
verwerkt zullen zijn voor de reeds be
faamd geworden jachtmaaltijd
Den Haag krijgt de komende drie
maandagen te maken met een
landelyk nieuwtje, dat vermoe-
delyk maar matig gewaardeerd
zal worden. De Haagse Bakkerycam-
missie heeft na lang beraad besloten
dat de maandagen 23 oktober 30 ok-
tober en 6 november „bakloze" dagen
zullen zyn. Aan alle Haagse bakkers
is verzocht op deze dagen hun win
kels gesloten te houden en geen be
zorgers uit te sturen. Hier en daar in
den lande zyn en worden ook proeven
genomen met „bakloze" en-of ,,be-
zorgloze dagen, maar daarby ging
het steeds om een dag midden in de
week. In Den Haag is eerst aan de
donderdag gedacht, doch daar bleek
een van de werknemersbonden be
zwaar tegen te maken en zo gaat men
het dan nu maar eens met de maan
dag proberen.
De drie vrije dagen behoeven nau
welijks een verklaring: ook het bakke-
rypersoneel wil een kortere werkweek
en wanneer daar nu niet wat aan ge
daan wordt bestaat er een grote kans,
dat de zaken straks met de feestdagen
helemaal spaak lopen. Ergo eet Den
Haag de komende weken des maan
dags brood van zaterdag. Wie dins
dags nog boterhammen mee moet ne
men naar z'n werk, eet dan brood van
vier dagen oud... De consument, die
zelf gesteld is op z'n vrije zaterdag,
zal voor deze situatie wel begrip
moeten hebben, maar we hebben zo
het idee, dat men bij de diverse con
sequenties van de verkorte werkweek,
die zich nu beginnen af te tekenen,'
toch zo langzamerhand toe komt aan
de kater na het feest van de vijfdaag
se werkweek.
