Westen onderhandelt van nit „positie van kracht V.S. beschuldigen Russen van atoom-pocherij LEIDS HOOGLERAAR ONGERUST Prof. Oort betreurt de naald] es-lancering Nog geen directe schade voor de astronomie DE 50-MEGATQN-B Stroom protesten tegen Sovjet-plan HEEFT KHROESJTSJEV CONSOLIDATIE NODIG? Dean Rusk thans o0imislisch Harlingen bewaart oud stadsschoon met zorg NOVIB organiseert anti-hongeractie Fraai succes van Utrechtse gashond SILVERMATCH GAS BONN wil geen demilitarisering Italiaans schip door felle brand verloren gegaan Onderzoek naar Croesus-schat SILVERMATCH Spanning Moskou-Peking acuut Verklaring voor de nieuwe anti- St rJinistische campagne GAGARWIS WEER ZIEK •VRIJMOED SPINWIEL Winkelcentrum in Turkije blootgelegd PAGINA ONBEPERKTE GARANTIE WASHINGTON, 23 okt., (Rtr., IJPI) De Amerikaanse minis ter van buitenlandse zaken, Dean Rusk, heeft in een televisie-uit zending verklaard, dat de soepe ler houding van Khroesjtsjev aan gaande de tijdslimiet voor het sluiten van een vredesverdrag met Duitsland wellicht een gunstig voorteken is dat het mogelijk zal zijn het Berlijnse vraagstuk door vreedzame onderhandelingen op te lossen. Rusk voegde hieraan echter toe dat hij momenteel geen kans ziet onderhandelingen met de Sovjet-Unie te voeren. De Amerikaanse minister van buiten landse zaken wees erop dat de geallieerden thans „verkennen de" gesprekken met de Russen voeren en tegelijkertijd een ge zamenlijk standpunt aangaande Berlijn proberen te bereiken. Koperen gordel om aarde de gasaansteker voor Uw leven Rusk stelde zich volkomen achter de uiteenzetting over de Amerikaanse defensie, die zaterdag werd gegeven door de plaatsvervangend minister van defensie, Roswell L. Gillpatric, Rusk zei dat de redevoering erop gericht was de wereld te laten weten dat de Verenigde Staten en hun Westerse bondgenoten onderhandelen vanuit een positie van kracht. „Khroesjtsjev moet weten dat wij sterk staan", aldus Rusk. Met betrekking tot het congres van de communistische partijen in Moskou zei Rusk, dat er gebleken is „dat niet alles in het communistische imperium zo rooskleurig is als somifligen wel wen sen. De onderlinge eenheid laat ook te wensen over". Terugkomend op het vraagstuk Ber- }?n' verklaarde Rusk dat opnieuw het Westen geen concessies wil doen over de vrijheid van West-Berlijn en de ver bindingen van dit stadsdeel met het wes ten en dat dit geen punten van onder handelingen kunnen zijn. Rusk verklaar de voorts dat het onjuist zou zijn te stel len dat de Westerse vastbeslotenheid aangaande Berlijn onlangs is toegeno men. Het Westen is altijd al vastbeslo ten geweest, zoals reeds is gebleken uit president Kennedy's redevoering van 25 juli jongstleden, aldus Rusk. Hij zei dat de besprekingen die hij en president Kennedy met de Russische minister van buitenlandse zaken, Andrei Gromyko, hadden gevoerd geen ..schrede naar achteren betekenden, zoals onlangs werd verklaard door de Westduitse am bassadeur, Wi'helm Grewe. In verband met de bezetting van het secretariaat-generaal der Verenig de Naties, zei Rusk te verwachten dat het probleem zich van de week zou toespitsen. „Naar mijn mening kan het zo niet verder gaan", verklaarde hij. Hij zei dat een grote meerderheid der leden van de Verenigde Naties meent dat indien Rusland een stemming In de Veiligheidsraad zou tegenwerken, de Algemene Vergadering het vraag stuk kon behandelen en een voorlopige secretaris-generaal benoemen. De Amerikaanse onderminister van Verdediging Roswel! Gilpatric had in zijn toespraak tot zakenlieden gezegd dat de Verenigde Staten tienduizenden kernbommen in voorraad hebben die ingeval van een grote oorlog de over winning zouden verzekeren. Hij beschul digde de Sovjet-Unie van „atoompoche- rij" in dit opzicht. Volgens hem is de vernielingskracht die de Verenigde Sta ten zelfs na een verrassingsaanval door de Sovjet-Unie zouden kunnen opbrengen even groot als en misschien nog gro ter dan de nog onbeschadigde kracht waarmede de vijand voor een eerste slag tegen de Verenigde Staten zou kunnen dreigen. Amerika had ook wapens van de grootte van de vijftig-megatonbom kunnen maken en zelfs grotere, maar had hier jaren geleden reeds van af- fezien. Gilpatric vogede hieraan toe at men evenwel zou blijven streven naar een vreedzame oplossing van de wereldproblemen. Als de Berlijnse crisis verscherpt werd zouden de V.S. nog zes of meer divisies naar Europa kunnen zenden. Amerika' was ook bereid Amerikaanse strijdkrachten elders in een door de communisten bedreigd gebied van de wereld in te zetten. Naar in Bonn verluidt zal bondskan selier Adenauer 2 en 3 november in Was hington besprekingen voeren met pre sident Kennedy. Het Amerikaanse staatshoofd zou ,,de nieuwe bondskanse lier" van West-Duitsland hebben uitge nodigd voor een zo spoedig mogelijke ontmoeting. De Westduitse ambassadeur in Wash ington, Grewe, is dit- weekeinde naar zijn standplaats teruggekeerd. Het standpunt van de bondsregering is vast gelegd in een memorandum, dat drie punten omvat: De vrijheid van West-Berlijn berust op de aanwezigheid van de geallieerde troepen, op de vrijheid van de verbin dingswegen en de banden met het Westen.Wellicht zal men de Sovjet-Unie voorstellen een extra-territoriale corri dor naar West Berlijn te creëren. West-Duitsland weigert erkenning de facto van Oost-Duitsland maar is be reid in opdracht van de westerse mo gendheden met de Oostduitse autoritei ten contact te onderhouden over kwes ties van bewegingsvrijheid, interduitse handelsbetrekkingen en het tot stand komen van een kieswet voor geheel Duitsland. Demilitarisering van West-Duitsland en beperking van de bewapening van de Bundeswehr worden van de hand ge wezen, zelfs als hier concessies van Russische zijde inzake Berlijn tegenover staan. Wel kunnen, in het kader van ontwapeningsbesprekingen, bepaalde zo nes worden ingesteld met het doel on verwachte aanvallen te voorkomen. Voorts overweegt men een verklaring van de N.A.V.O.-landen, dat zjj geen aanval zullen doen op de landen van het Verdrag van Warschau. LONDEN, 23 okt. (AFP Ur.) Het 18.554 ton metende Italiaanse passa giersschip „Bianca C" wordt ais verlo ren beschouwd, nadat gisteren in de ma chinekamer brand is uitgebroken. Het vuur verspreidde zich razend snel over het schip, maar dank zij onm'ddellijkc hulp van toegeschoten vaartuigen en doordat onder de opvarenden geen pa niek uitbrak, werd een ramp voorko men. Het schip lag op de rede van Saint- Georg'es, de hoofdstad van het eiland Grenade in West-Indië. De „Bianca C" had 360 passagiers en een bemanning van 303 koppen aan boord. De passa giers waren voornamelijk Venezolanen en Antilianen, die als emigranten op weg waren naar Groot-Brittannië. De berichten over het aantal slachtoffers zijn tegenstrijdig. Reuter meldde dat één matroos aan brandwonden is bezwe ken en dat een ander lid van de be manning wordt vermist. Acht beman ningsleden zouden licht vwond zijn. Van de passagiers wordt gemeld dat zij allen ongedeerd zijn, AFP berichtte ech ter dat onder de passagiers drie doden zijn gevallen. Frankrijk. Drie van de vier grote Franse vakbonden voor spoorwegperso neel hebben een staking van 24 uur uit geroepen. Deze staking zal donderdag om 0400 uur ingaan.-(RTR), (Vervolg van pag. 1) DEN HAAG, 23 okt. De voorzitter van de Internationale Astronomische Unie, de Leidse hoogleraar in de ster renkunde prof. dr. J. H. Oort, betreurt dat de Amerikanen hun „naalden-sa telliet" hebben gelanceerd zonder over leg te plegen me- vertegenwoordigers van de wetenschappen, die bij dit expe riment belang hebben. Desgevraagd verklaarde prof. Oort zaterdagavond te genover het A.N.P., dat hij voor de as tronomie van deze lancering op zich zelf nog geen directe schade vreest, maar wel bang is dat er, zo de proefne ming slaagt, pressie zal worden uitge voerd om haar op veel grotere schaal te herhalen, iets wat niet zonder scha de voor de astronomie zou kunnen ge schieden. Prof. Oort bracht in herinnering, dat het plan van de Amerikaanse lucht macht vorig jaar augustus voor het eerst in de publiciteit is gekomen, toen er melding van werd gemaakt op een congres van de internationale unie van radiowetenschappen. Sindsdien is er van vele zijden tegen geprotesteerd. De onzekerheid omtrent de uitslag van de lancering, aldus prof. Oort, is wel et belangrijkste strijdpunt in deze kwestie. Oe naalden moeten lang genoeg in hun baan blijven om de verlangde waarne mingen en proeven mogelijk te maken laten we zeggen: een half jaar maar aan de andere kant mogen zij be slist niet permanent zijn. „Het is heel moeilijk, precies tussen deze twee klip pen door te zeilen. Onze voornaamste zorg, is dan ook, dat het schot niet vol doende nauwkeurig zal zijn". Prof. Oort verklaarde, lievt 1 gezien te hebben dat de Amerikanen een an dere werkwijze hadden gevolgd. De Midas-satelliet is na de lancering auto matisch begonnen met het verstrooien van de naalden. Beter was geweest, als er een speciaal voor dit experiment ontworpen satelliet was gebruikt, die pas, op een sein vanaf de aarde, met de „uitzaai" zou zijn begonnen nadat was komen vast te staan, dat hij pre cies in de berekende baan was gekomen. De thans gebruikte hoeveelheid naalden achtte prof. Oort niet van die aard, dat er, als alle? goed gaat, di recte schade voor de astronomie uit voortkomen zal. Zou het naalden- scherm echter permanent worden, dan zou er wel schade worden aangericht, gezien vooral ook de steeds verfijnder wordende methoden van de astrono men. Zou er na een geslaagde proef een definitief scherm komen, dan acht PROF. OORT prof. Oort nadeel onvermijdelijk, zo wel voor de radio-astronomie alsook voor de „gewone" optische. Voor wat deze laatste betreft: de naalden zou den het zonlicht nog meer verstrooien dan de dampkring nu reeds doet, zodat de nachthemel helderder zou worden, waardoor telescopische waarnemin gen zouden worden gehinderd. Overigens vertrouwt prof. Oort er op, dat de Amerikanen zullen doen wat president Kennedy öe afgelopen zomer heeft beloofd: dat zij geen volgend ex periment zullen ondernemen voordat vaststaat, dat aan de wetenschap geen schade wordt berokkend. Nu het voor lopige scherm wordt aangelegd zullen de astronomen zich terdege beijveren, onderzoekingen te doen inzake de vraag in hoeverre het van invloed is op hun werk, tot zover prof. Oort. De naaldjes worden „dipoles" ge noemd en zij waren verpakt in een cy linder van 50 bij 15 centimeter, die zich van de midas-satelliet afscheidde, zodra de laatste in een baan om de aarde was gebracht. De naaldjes werden door een chemische substantie bijeengehoö- den, die door de afwezigheid van atmo sferische druk en ten gevolge van de hitte zou „verdampen", waardoor de naaldjes zich gelijkmatig zouden ver spreiden. Om die gelijkmatigheid te be vorderen, had men er bovendien voor gezorgd, dat de cylinder twee tot vier ortiwentelingen per minuut zou maken, zodra hij van de Midas-satelliet was losgekomen. De technici verwachten, dat het 30 tot 40 dagen zal duren, voordat de naald jes zich tot een gordel om d« aarde zullen hebben samengevoegd. De Mi- das-satelliet zelf, die deel uitmaakt van een alarmsysteem tegen projektielen, suist elke twee uur en 52 minuten om de aardbol, maar de Amerikaanse luchtmacht, die voor het projekt ver antwoordelijk is, wil er verder niets over zeggen. Advertentie BOCHUM, 23 okt. Hier is vandaag een expositie geopend van de werken van de schilder en graficus Hendrik Nicolaas Werkman, die 10 april 1945 te Groningen werd gefusilleerd. HOLLYWOOD, 22 okt. Joseph M Schenk, een Russische immigrant die zich tot de hoogste filmtop wist te wer ken, is vandaag na een hartaanval over leden. Hij werd 83 jaar. Advertentie prijs per fles f. 6,YO VIEUX CAMBRIDGE, 23 okt. (UPI) Een archeologische expeditie van de Ameri kaanse Harvarduniversiteit heeft te Sardis in Turkije een winkelcentrum blootgesteld uit 200 n. Chr. Sardis was in de zesde eeuw v.Chr. de hoofdstad van het Lydische rijk van de fameuze ko ning Croesus. Oók uit dit "ijdperk heeft men te Sardis enige vondsten gedaan, nl. het graf van een Lydische vrouw, dat een gouden kraal bevatte, en voorts de overblijfselen van een bazar en bronzen voorwerpen zoals koppen, schotels en kannen. Het winkelcentrum uit 200 n. Chr. bevatte een vijftien meter brede boulevard, geplaveid met marmer, en trottoirs geflankeerd door van mozaïeken voorziene zuilengalerij en. Gedurende de vier zomers dat de archeologen in Sardis hebben gewerkt, heeft men verder een Romeins badhuis gevonden met kleurige mozaieken, en andere gebouwen die „de eerste aan wijzing zijn van de legendarische rijk dom aan goud van de hoofdstad van Croesus". In Londen gaven de demonstranten tegen de Russische kernproeven geen haar breed toe. De Bobbies hadden de grootste moeite met de onwillige mensen die zich vlak bij de Sovjetambassade ophielden. Deze jonge vrouw houdt zich zo Har als een etalagepop, maar toch belandt ze in de overvalwagen. STOCKHOLM, 23 okt. (Rtr., UPI) In de Scandinavische landen heerst, zo als vrijwel overal elders in de vrije we reld, grote bezorgdheid en verontwaar diging over Khroesjtsjevs plan nog voor het eind van deze maand een su- perbom van vijftig megaton tot ontplof fing te brengen, vermoedelijk op of bij Nova Zembla. In de anden, die daar het dichtst bij 'iggen, Zweden, Noorwegen, Finland, Japan, treft men reeds voorbereidingen voor noodmaat regelen tegen het radio-actieve afval, waaraan de bevolking zal zijn blootge steld, indien de ontploffing werkelijk doorgaat. Op diplomatieke protesten tegen de aangekondigde ontploffing pleegt de Sovjet-Unie te antwoorden, dat men zich niet tot haar, maar tot de Wes terse mogendheden dient te wenden met bezwaren, omdat het Westen al dus het Kremlin verantwoordelijk is voor de hervatting van de kernproeven. Dit antwoord kreeg bijvoorbeeld de Ja panse regering. Keizer Haile Selassie van Ethiopië heeft eveneens bij de Sov jet-ambassade in zijn hoofdstad een protest doen deponeren. Tot dusver steunen zeven landen, waaronder Iran en Denemarken, het voorstel in de V.N. een resolutie in te dienen, waarbij op de Sovjet-Unie een beroep wordt ge daan de superbomontploffing af te ge lasten. De Oostenrijkse vice-kanselier Bruno Pittermann, deed zaterdagavond in een radio-rede een dringend beroep op Khroesjtsjev van het plan af te zien, dat zjjns inziens van weinig respect voor ae kleine landen getuigt. Krisjna Menon, de Indische minister van defen sie, zei in Caïro dat de Sovjet-pers te kort schiet in haar voorlichting, omdat ze de Russische lezers niets heeft ge meld van de hervatting van de kern proeven in hun land. In verschillende steden werden demonstraties gehouden voor de Sovjet-ambassades: in Japan, Denemarken, Italië en uiteraard ook in Londen. de enige gasaansteker met onbeperkte garantie onten'baar automatisch 3 verwisselbare onderdelen maandenlang vuur uit één gastank sierlijke modellen vanaf f 16,50 nu ook verkrijgbaar met windscherm en met een SILVERMATCH heeft U nooit meer reparatiekosten, iecler eventueel door een fabrieksfout defect onderdeel is gratis overal ter wereld inwisselbaar terwijl U er op wacht. s Voor tal van oude steden is het zeer moeilijk de doorgangswegen te doen aanpassen bij de eisen van het moderne verkeer. Van deze problemen krijgt ook een stad als Harlingen rijkelijk haar portie. Tij dens de bloeitijd in de gouden eeuw werden er vele grachtjes gegraven ten dienste van het kleine scheepvaart verkeer, dat toen de rol vervulde, die thans door het wegverkeer is overge nomen. De voetpaden langs deze grachten bleven maar smal, nauwe lijks voldoende voor paard en wagens. Aan de ontwikkeling van het weg verkeer zijn reeds heel wat grachtjes ten offer gevallen in Harlingen, dat anderhalve eeuw terug bijna hele maal geen straten kende en tot een bepaalde hoogte een grote gelijkenis met een stad als Venetië moet heb ben vertoond. Wat er nu nog van rest is nog een mooie en duidelijke aandui ding van het vroegere Venetiaanse ka rakter. Nog meer dempen zou beteke nen, dat dan alles dicht moest omdat dan tot een complete omlegging van de waterafvoer vanuit het Friese bin nenland naar de Waddenzee zou moe ten worden besloten. Toch £an en mag ook Harlingen het wegverkeer niet de ontwikkelings mogelijkheden onthouden. Het snelver keer werd reeds door middel van een moderne snelverkeersweg geheel langs de stad geleid. Maar van die rondweg af moet men toch ook vlot in de stad kunnen komen en wel langs wegen, die vroeger helemaal geen verkeers wegen waren. De weg langs het Fra- nekereind neemt een belangrijke plaats in. Het Franekereind is een der schilderachtigste grachtjes die Harlin gen heeft. Ongeveer evenwijdig met de grillige slingering, die dit grachtje vertoont, wordt thans een nieuwe wal. beschoeiing opgetrokken, waardoor de gracht twee tot drie meter smaller wordt en de rijweg er langs met even- zovele meters wordt verbreed. De walbeschoeiing wordt van beton ge maakt, maar voorlangs wordt dan la ter nog een muur van gele steen op getrokken om de sfeer van vroeger te Handhaven. Het een met het ander is een kost baar werkstuk. Maar het Harlinger gemeentebestuur toont hiermee toch, dat met enige goede wil oud stads schoon behouden kan blijven ook zon der de moderne verkeersontwikkeling tekort te doen! miliumiimmimiwmmmmimmimimm Kees, de Utrechtse herdershond, matador in het opsporen van lekken in gasleidingen, heeft zijn reputatie als speurder we derom verstevigd. Zojuist is hij na- melijke met zijn baas, de heer N. Koek, teruggekeerd van een drie weekse excursie naar Denemarken, waar zijn prestaties de meest optimis tische verwachtingen hebben overtrof fen. De gasbedrijven van Helierup en Hörsholm, twee stdjes ten noor den van Kopenhagen, hadden hem uit genodigd voor een onderzoek naar de veie zwakke plekken in hun buizen net. Een kleine tweehonderd lekken heeft het schrandere dier in een leiding van ongeveer vijftig kilometer ontdekt. De Denen waren van het resultaat even zeer geschrokken als erover ver heugd. Overigens, de baas van Kees was niet minder tevreden. Hij is vol lof over de prettige ontvangst, die hem en zijn viervoetige helper te beurt zijn gevallen, zowel van de zijde van de autoriteiten als van het publiek. In tegenstelling met ons land, waar de hond nogal eens hinder ondervindt van opdringerige belangstelling, werd hij in Denemarken met stille bewonderim door rustige mensen gadegeslagen. Als er gefilmd en gefotografeerd moest worden, deed men het zo, dat de speurder niet in het minst in zijn ac tiviteiten werd gestoord. Men denkt er in Denemarken thans over tot aanschaffing van een eigen gashond over te gaan. In de week van 23 tot en met 28 oktober start in meer dan zeven honderd gemeenten de najaars-campag- ne in de anti-hon geractie, die geor ganiseerd wordt door de stichting „Nederlandse orga nisatie voor inter nationale bijstand" (N.O.V.I.B.). Deze actie beoogt geen vorm van liefdadigheid te zijn, maar dient om de aandacht van heel Nederland te richten op het feit, dat nog altijd drie tot vijf miljoen mensen in onze wereld honger lij den. Met de op brengst van de in zameling zal in West-Afrika (Nige ria of Ghana) een moestuin- of erfge- wassenproject ter hand worden geno men. Dit project, dat voornamelijk door Nederlandse voed sel- en huishoud- deskundigen zal worden uitgevoerd, beoogt tevens de bevolking te leren wat de waarde van deze voeding is en hoe zij haar moet gebruiken. Het is daarom dat de stichting verwacht dat velen de actie zullen helpen slagen. MOSKOU, 23 okt. (Rtr. UPI) Op het Kremlin wordt naarstig geconfe reerd over de mogelijkheid van een nieuwe internationale communistische topconferentie over de breuk tussen de Sovjet-Unie en Albanië en de herleving NIEUW DELHI, 23 okt. (UPI) - De Russische kosmonaut Joeri Gagarin heeft een voorgenomen bezoek aan Nieuw Delhi uitgesteld, omdat hij ziek is, zo is officieel meegedeeld. Zaterdag had de Indische regering nog aange kondigd, dat Gagarin op 26 oktober ver wacht kon worden. (Onlangs heeft Gagarin een bezoek aan Italië „wegens ziekte" uitgesteld, doch hij woonde verleden week de ope ningszitting van het communistische partijcongres te Moskou bij en scheen toen in goede gezondheid te verkeren.) van de anti-Stalinistische campagne. De breuk tussen Albanië en het Kremlin schijnt nauwelijks te helen. Waarnemers vergelijken haar met de toestand in 1948 toen Joegoslavië brak met de Kom intern. Ook thans ziet men het beeld van de felste beschuldigingen over en weer. Waarnemers hechten veel belang aan de Chinese steun aan Albanië, welke aanzienlijk zou kunnen bijdragen tot de politieke en ideo'< ji.sche spanningen tussen Peking en f,; skou. De vraag is, waarom Khroesjtsjev thans weer begint met zijn campagne tegen het Stalinisme en de „anti-partijgroep". Tot dusver hebben nog slechts twee sprekers op het congres dat naar ofriciëei meege deeld is vrijdag 3 november eindigt gepoogd hierop te antwoorden. Ekarerina Alexejevna Foertseva, de Sovjet-minister van cultuur, verklaarde, dal het uit de sloot halen van „oude koeien" nodig is om eens te meer den zulke te tonen, hoe verderfelijk Ifet Sta linisme wel is, terwijl Bovendien een soort verantwoording gewenst is van hetgeen in 1956 besloten werd, toen er nogal wat oppositie jegens Khroesjtsjev zou hebben bestaan. De eerste vice- premier van de Sovjet-Unie, Kosygin, uitte zich ongeveer in dezelfde geest. Mevr. FOERTSEVA vVaarnerners nemen aan, dat Khroesj tsjev ook thans nog niet geheel zeker is van z\jn zaken en daarom behoefte voelt het Stalinisme definitief op te rui men maar volgens Sovjet-woordvoer, ders niet via de Stalinistische „ijzeren vuist-methode", maar door eenvoudig weg hun royement uit de party te be werkstelligen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1961 | | pagina 6