Eenheid in zeer sterke verscheidenheid
MOEIZAME POGINGEN OM NIEUWE
GEMEENSCHAP IN VORM TE KNEDEN
Gebrek aart visie
en gericht beleid
IJMUIDEN houdt de deur
open voor AMSTERDAM
Meer touwtrekken
dan samenwerken
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1961
PAGINA O
Voor sociologen is er in ons land nauwelijks een interessanter
gebied denkbaar dan de streek, die zich sinds een jaar of wat
onder de naam IJmond aandient. Diep graven is niet eens
nodig om te ontdekken, dat dit lichtelijk chaotische deel van ons
Vaderland een schat van maatschappelijke vraagstukken herbergt,
fn zij die door de ware goudkoorts zijn aangetast de omstandig
heden werken daartoe mee zullen het aantal problemen zonder
nioeite ad infinitum kunnen uitbreiden. Trouwens, niet alleen socio
logen vinden hier een kolfje naar hun hand. De magnetische werking
van de Hoogovens en van enkele wat minder kolossale bedrijven
heeft dermate diepe sporen getrokken in het voorheen zo arcadische,
maar ook vrij povere midden-Kennemerland, dat allerlei specialisten
nodig zijn om de nieuwe gemeenschap-in wording degelijk in elkaar
te timmeren. De kardinale vraag is nu echter, wat onder degelijk
dient te worden verstaan. Er zijn tot dusver legio rapporten, statis
tieken, studies en artikelen verschenen over de IJmond, er is een,
althans op het eerste gezicht, tamelijk hecht organisatieverband uit
gebouwd, met name aan katholieke zijde, er begint zich een samen-
Werking af te tekenen tussen katholiek en niet-katholiek, overheid
an particulier initiatief, welke samenwerking belooft vorm te krijgen
jn het onlangs aangekondigde orgaan voor maatschappelijke opbouw.
Ondanks dat alles rijst de vraag: zijn er niet te veel organisaties en
ts weinig mensen? Iemand zei me: „Het zijn altijd dezelfde mensen,
öle je in verschillende functies ontmoet". Dan doemt al spoedig het
PeVfiar op van organiseren over de hoofden der belanghebbenden
^n. Als men de rapporten van de deskundigen ziet, die zich uit-
°ven om de groeiende IJmondmaatschappij in vorm te kneden,
resulteert daaruit het beeld van een ijverige kadergroep, die verbeten
staat te duwen tegen een logge steenklomp op zijn dooie punt. Is die
steen daar eenmaal overheen, dan rolt hij wel uit zichzelf voort.
•Alleen valt momenteel over de richting nog niets te voorspellen.
Onevenwichtig
Op 1 november 1876, nu dus
85 jaar geleden, werd het
Noordzeekanaal officieel
door Koning Willem III geopend.
IJmuiden was op die dag het
prille borelingske aan het eind
punt van een waterweg, die Am
sterdam een nieuwe, snelle en
voldoende grote verbindingsweg
schonk met de zee. Amsterdam,
handelsstad en havenstad, bleef
bereikbaar voor de steeds groter
wordende schepen. Het is nadien
steeds een van de taken van
IJmuiden geweest om voor Am
sterdam de deur open te houden.
Tot twee keer toe moesten er
nieuwe, weer grotere sluizen
komen. Het kanaal moest ver
breed worden. Het snelverkeer
duikt nu, dank zij de Velsertun-
nel, onder het Noordzeekanaal
door, zodat de ponten minder
frequent heen en weer varen en
dus minder belemmering beteke
nen voor de scheepvaart. In 1951,
bij het 75-jarig bestaan, kreeg
IJmuiden havenradar om ook bij
slecht.zicht de scheepvaart voort
gang te doen vinden. En thans is
het gigantische project aan de
gang ter vergroting van de haven
mond, waartoe de pieren van
IJmuiden belangrijk worden ver
lengd en de opening tussen beide
havenhoofden aanmerkelijk zal
worden verbreed. Als de schepen
groter worden, zet IJmuiden een
voudig de deur wat wijder open:
Amsterdam moet bereikbaar blij
ven.
De IJMOND is ons binnenlands emigratiegebied
Men zou de IJmond een eenheid in
verscheidenheid kunnen noemen, ware
net niet, dat de verscheidenheid zich
Een vertrouwde situatie voor oud-Heemskerkers, dit pittoreske straathoekje in
de dorpskern. Binnenkort zal het geheel verdwijnen, zoals veel ouds plaats moet
maken voor het krachtig om zich heen grijpende moderne leven.
in
aanzienlijk sterker mate opdringt
dan de eenheid. In feite is de bindende
laetor, dat de grote meerderheid der
"evolking zich in economisch opzicht
Kebonden heeft aan de industrieën op
dit strategisch punt van het land.
foor het overige bestaat de IJmond
hit een nogal ono wzichteUjke,
Verbrokkelde, zich herhaaldelijk wijzi
gende samenklontering van fabrieks
terreinen, daartussen-in geperste woon-
tvijkjes met alle onfraaie kenmerken
yandien, oude dorpskernen naast zo
juist uit dé grond gestampte huizen-
ein'ikpn' stukken weiland met aan de
mono™ opnieuw de contouren van
oppervlakb-nniTko"W en ook ™°K grn,e
de oude b? tuuibouwgrond, waarop
maar v0igp5?1^kerkers' een wat stug.
Van m» de roeP zeer Kastvr« ras
goeden katholieken huize, sehijn-
Kwetsbaar zal de IJmond evenwel
zeker blijven, en dit temeer naar
mate midden-Kennemerland zijn po
pulariteit als immigratiegebied weet
te handhaven.
Want behalve naar
lië en Nieuw-Zeeland
Canada,
kunnen
Austra-
Neder-
lsnders ook naar de IJmond emigre
ren. Voor veel Noorderlingen zijn Heems
kerk en Beverwijk exponenten van
een onbekende wereld. Va:i een boerde
rij belandt zo'n gezin plotseling op de
vierde étage van een flat. Het gemoe
delijke landleven bloedt dood in een
zakelijke omgeving, een paar armetie
rige potplanten inplaats van de tuin,
een vormelijke groet van en tot de
vreemde buren en geen gezellig praat
je meer met vrienden en bekenden over
de kinderen of over de stand der ge
wassen. De vrouw moet op kleine bal
konnetjes worstelen om de was te dro
gen te hangen, zij moet, wanneer haai
man ploegendienst heeft en zich op
ongebruikelijke uren te slapen legt, stil
en behoedzaam het huishouden regelen,
kinderen het zwijgen opleggen en de
bel afzetten. In dat laatste geval zal
zij haar vrouwelijke intuïtie moeten in
schakelen om te weten, of er soms
iemand voor de deur staat te wach
ten. De ploegendienst heeft ook conse
quenties voor het contact tussen man en
vrouw zoals de enquèe, die vorig
jaar is uitgemond in het omvang
rijke rapport „Van streep tot stad"
heeft aangetoond. Voordelen zijn
aan de wisselende diensten op de
bedrijven overigens ook verbonden. De
werknemer beschikt over veel vrije
hiatoéfe0nebnk0rnmerd
Zonder meer is hier al sprake van
een vrijwel onontwarbare geografische
Puzzle, maar bovendien slingeren zich
door dit gebied nog de grenslijnen van
oeverwijk, Heemskerh en Velsen. Uit
heel de ontwikkeling valt af te lezen,
dat men jarenlang het IJmondgebied
dadeloos heeft volgebouwd, zonder
£an> zonder begrip voor hygiënische
?n maatschappelijke eisen. De indus-
F|e heeft rustig kunnen oprukken tot
dor de vensters der woonhuizen. Er-
gph !n Velsen staat aldus een nog in
fgl?r.uik zijnde school gewoon op een
w'ieitsterre'n' waar de hele dag een
^j8al rumoerige bedrijvigheid heerst,
hru IJ1611 dergelijke situaties voor ogen
is het een geruststellende ge-
ha Ir6' dat het hoogovenbedrijf aas
öe^e oorlog met ernst is gaan uitbrei-
hog ?h dat de grootste veranderingen
lipfjh de toekomst zullen geschieden,
heidp rs> al ontbreekt het nog aan een
''hg visie op de verdere ontwikke-
Uiter van de IJmond overigens een
Sfopj hinderlijk manco het verdere
Vv0rvPh°ees kan in elk geval gebed
er P in een bepaald beleid, hoe dat
°k tenslotte moge uitzien.
kan geen vraag zijn of het hoog-
'bedrijf, dat thans werk verschaft
SüiKf- ^tienduizend personen, zijn
°f Jv"Se positie aan zee moet uitbuiten
hond Wet terrein ligt gereed vijf-
lViiuerd hectare in de richting van
hariH aan zee het kapitaal is voor-
KiaaW1 en over de personeelsbezetting
Sroei men zich evenmin zorgen. De
een V.Van onze hoogovens is bovendien
hele D>na natuurlijk proces. Over en-
Wriir en komt de vijfde hoogoven -n
'abriiï en de uitbreiding van de staal-
üfg. ck zal begin volgend jaar worden
tiSnd ilcl- Medio 1962 wordt bij Breed-
'ihiscb a£houw van de tweede elektro
de fie vertinnerij tegemoet gezien. De-
de ,,'e zaken betekenen het einde van
hoogp,ste fase in de groei van het
de f QVenbedrijf. De produktie zal dan
baarLmifS°en ton staal hebben bereikt,
die va v°lgt meteen de tweede fase,
IvomB„n h°K groter betekenis belooft te
te „gh- Want in 1964 hoopt men over
8ona,®n, op de fabricage van de zo-
term m niet"Piatte produkten, welke
tijd en dat soms op de wonderlijkste
uren. Tussen zondagen en werkdagen
vervaagt het verschil vrijwel geheel,
een verschijnsel waarmee het kerkelijk
leven rekening zal hebben te houden
Het betekent namelijk, dat in hele
woonwijken de zondag naar het uiter
lijk zijn christelijke signatuur verliest.
Ziedaar een gaaf probleem voor de
socioloog, vooral in een gemeente als
Heemskerk, waar de (overwegend
agrarische) bevolking in 1956 nog voor
tachtig procent katholiek was. Vorig
jaar was dat al gedaald tot 65 procent
ofwel 8500 personen door de grote toe
vloed van migranten uit andere stre
ken.
Relatief heeft Heemskerk ook de
grootste aanwas opgevangen vergele
ken met overig IJmond. Begin 1956
woonden er 6450 mensen en nu al
ongeveer 14.000, ruim een verdubbeling
dus. De verwachte, onvermijdelijke, on
evenwichtigheid in de hele opbouw van
deze plaats is dan ook ruimschoots aan
te treffen: lage, maar in hun ver
kommering hoogst schilderachtige,
huisjes in de oude dorpskern en aan
de rand flatbouw en moderne eenge
zinswoningen. Jammer, dat direct in
het prille begin al weer alle kenmer
ken van saaiheid voorhanden zijn,
waardoor de meeste stadsuitbreidingen
zich plegen te onderscheiden. De flats I
zien er nagenoeg gelijk uit, van enige
speelsheid er fantasie bij de ontwerper
is blijkbaar geen sprake geweest,
Strakke, strenge, lijnen domineren, en
ook de voorkeur voor vier woonlagen
heeft zich weer eens uitgesproken
Voor Heemskerk is de bouw van vier
étages natuurlijk heel wat, maar als
hiervan een flink aantal blokken in een
uitbreidingsplan tezamen zijn gevoegd
zal de gemeente bemerken, dat zij
zich met die grauwe portie eentonig
heid toch niet veel rijker behoeft te
voelen. Daaraan doet de afwisseling
met de eengezinshuizen niet veel af.
Hopeljjk breekt nu een nieuwe tijd
aan, met stoutmoediger stedebouw-
kundige gedachten. Het is immers
stedebouw, die Heemskerk en Bever
wijk moeten plegen. Met een totaal
van 120.000 inwoners. Velsen (67.000)
meegerekend, is IJmondstad nog niet
op de helft van de in 1980 verwachte
capaciteit, die waarschijnlijk rond de
250.000 zal liggen. Het overgrote deel
van deze immigranten moet woonge
legenheid vinden in Beverwijk en
Heemskerk. En niet alleen moeten zij
er wonen, zij moeten er ook kunnen
leven en zich er gelukkig voelen. Het
is niet eenvoudig de ideale omstan
digheden te ontwerpen, waaronder
een nieuwe, heterogene gemeenschap
het best wortel kan schieten en zich
thuis gaat voelen in een aanvanke
lijk volkomen vreemde, gereserveer
de omgeving, maar dat daaraan nu
nog veel ontbreekt, is buiten kijf.
zet onderzoek kan toch wel gezegd
worden, dat een grote groep der nieuw
komers afkomstig is uit de drie noor
delijke provincies. In de reeds genoem
de enquête is vastgesteld, dat het
merendeel van deze mensen welbewust
alle schepen achter zich verbrand
heeft toen ze de IJmond tot nieuwe
vestigingsplaats verkozen. Ze staan
positief ten opzichte van het grote
avontuur, dat zij begonnen en zijn be
reid zich te schikken. Dit verheugende
feit houdt direct verband met de even
welbewust toegepaste selectietactiek
van de Hoogovens bij het werven van
werknemers. Het bedrijf houdt de kan
didaten precies voor welk leven hen te
wachten staat en vooral de houding
van de vrouwen der toekomstige perso
neelsleden legt veel gewicht in de
schaal. Zij immers zijn minder vaak
dan hun mannen in de gelegenheid tot
contact met anderen, familie, vrienden
en bekenden ontbreken meestal en
zelfs een gezellig buurpraatje moeten
zij vaak missen. Het leven in een
kleine flatruimte stelt voorts zijn eisen
Het grootste gemis is misschien nog
wel, dat de bewoners niet meer even
naar buiten kunnen lopen, zoals zij
vroeger gewend waren. Een hoogte van
ettelijke meters scheidt hen van de
vrijheid.
Een kaartje, daterend van oktober,
toont duidelijk de ontstellende zuig
kracht van het hoogovenbedrijf op een
grote halve cirkel over het binnenland
aan. Haarlem, IJmuiden, Beverwijk en
Heemskerk tellen uiteraard de meeste
werknemers, in de Zaanstreek is het
opvallend rustig in dit opzicht, maar
meer naar de kop van Noord-Holland
groeien de cijfers weer aan: Heiloo 110,
Alkmaar 350, Langedijk 75, Heerhugo-
waard 52, Schagen 39, Den Helder met
maar liefst 91, een afstand van vijftig
kilometer. In Heemstede wonen nog
altijd 78 werknemers van het bedrijf, in
Een triest beeld in oud-IJmuiden, waarvan grote delen zijn en nog worden ge
sloopt. Het leven verplaatst zich gaandeweg naar Nieuw-IJ muiden, hoewel de
oorspronkelijke bewoners nog steeds aan het oude gedeelte gehecht blijken.
Hillegom 20, in Lisse 12. Dan wordt
het snel minder, maar toch zijn ook
in Den Haag, Rotterdam en Utrecht
nog personeelsleden van de Hoogovens
woonachtig. Voor het pendelverkeer be
staat een indrukwekkende dienstrege
ling. Buitenstaanders plegen het pende
len als een probleem te zien, in elk
geval als een onprettig neven verschijn-
se' van de grootindustrie er vormen
zich inderdaad dode dorpen in de kop
van de provincie maar de pende
laars zelf ondervinden weinig hinder
Bier. Jhen letterlijk dient te verstaan.
5ende .behoren bijvoorbeeld het be-
SFaad J?tonstaal, dus kabels, en wals
pas J,;,.6 totale produktie wordt dan
®r°ces i?n ton en in het arbeids-
?etson„_ .n naar verwachting 19.000
vol-
ton
i omspannen, dus bereikt
®env„ j-1967' en wat daarna gebeurt
?®n eina g n'et te voorspellen, maar
'°h i«- aProduktie van zeven miljoen
Ü?n er.p"eoretisch mogelijk. Afgezien
^"ioen ?mische teruggang zal de drie
k'ortjp- n, zeker eens werkelijkheid
tw®edpv. °9k. indien
tans a^'sindustrie
ding10^^'® dient men er dus reke-
^erkno^,6 te honden, dat het aantal
KroeipnTe,rs hij de Hoogovens zal uit-
betekem ,ongeveer 23-°°0 man' Dit
htensen - nuim honderdduizend
zjjn Va 'n hun bestaan afhankelijk
hedrüf t we' en wee yan één
Jhassaip massale werkeloosheid en
hnge f verpaupering bij een plotse-
•^hsoluto ressie- een hersenschim?
tvekkenri garanties om deze vrees
den ziin verschijnselen te voorko-
°rKen maar zekere waar-
het hoop-m?' u de veelzijdigheid van
de staalnr^nl?tdryf toch wel. Naast
fabricai£ ktl? ls er immers de
Eent en'an kunstmest, blik, ge
hechte niifprc I kleinere, maar
leven in IfJ rTVan economisch
fabriek Van r- 71° zÜn de papier-
«ructieJp^ pelder, Bejjnes' con-
en de p a j ,de Plaatwellerü
«e P.E.N.-centrale te noemen.
Sen'tjgHen zijn ingeschakeld. De
zai py., aP naar drie miljoen
^orde,1, - 'laar
eens
indien eventueel
in ons land
een
een
Een rustiek punt in het oude Velsen, de eerste christelijke nederzetting in Ken-
nemerland. Door de verbreding van het kanaal zal dit kerkje vlak aan het water
komen te staan. In afwachting van een degelijk opge-
nun
IJmuiden is echter niet alleen maar
voorportaal voor Amsterdam geble
ven. IJmuiden leidt ook zijn eigen le
ven en de industriële ontwikkeling, lo
gisch uitvloeisel van de gunstige lig
ging aan zee met goede verbindingen
naar het achterland, is er nog in volle
gang. Na de visserij kwam de zware
industrie en het is deze laatste, die
thans haar stempel drukt op de snelle
ontwikkeling van het IJmondgebied.
Niet alleen IJmuiden en daarmee de
gehele gemeente Velsen, maar ook Be
verwijk en Heemskerk zijn uit hun
slaap gewekt. Waar eens de aardbeien
bedden met zorgvolle hand werden ge
schoffeld, rijen zich nu de woningblok
ken aaneen, woningen voor industrie
arbeiders en beambten.
In oktober 1958 presenteerde de di
recteur der Havens en Handelsinrich
tingen van Amsterdam, ir. N. Snijders,
zijn nota over de plaats van Amster
dam in het toekomstige West-Europa.
Daarin voorspelt hij, dat voor de ha
ven van Amsterdam in 1975 een totaal
vervoer van kolen en ertsen wordt ver
wacht van rond 19 miljoen ton. In 1958
was dit 4,9 miljoen ton. Er van uitgaan
de, dat in Amsterdam de geboden kan
sen zullen worden benut, zegt hij voor
1975 een totaal olievervoer te verwach
ten van 16,5 miljoen ton. In 1958 was
dit 1,7 miljoen ton. Wat de overige goe
deren betreft wordt op grond van de
ontwikkelingen in de laatste zeven ja
ren aangenomen, dat in 1975 de totale
aan- en afvoer van .overige goederen"
8,8 miljoen ton zal bedragen tegen 4,7
miljoen ton in 1958. In deze cijfers zijn
de aanvoeren voor IJmuiden-Velsen en
Zaandam buiten beschouwing gelaten.
Maar alleen voor Hoogovens raamt
men al, dat in 1957 de totale erts- en
kolenaanvoer rond zes miljoen ton zal
bedragen.
Ir. Snijders voorziet, dat, wil Am
sterdam zijn havenfunctie volledig be
nutten en uitbuiten, belangrijke uit
breidingen van de havens in westelijke
richting nodig zullen zijn, zelfs ver over
de grenzen van de gemeente Amster
dam heen. Zijn visie op de toekomst
gaat, wat de havenoutillage langs het
Noordzeekanaal betreft, van Amster
dam uit gezien tot aan de Velsertunnel.
In de gedachten van de heer Snijders
zullen de polders tussen Amsterdam en
Velsen, tussen het Noordzeekanaal en
de spoorlijn Amsterdam-Haarlem de
benodigde haven-outillage in voldoende
mate kunnen bevatten voor het in 1975
te verwachten vervoer. En met het oog
op verdere uitbreidingsmogelijkheden
na 1975 acht hij het noodzakelijk de in
het Noordzeekanaalbekken gelegen ter
reinen zo rationeel mogelijk te gebrui
ken.
Hierbij zal het echter niet blijven.
Amsterdam heeft ook het oog reeds
laten vallen op terreinen bij de haven
mond van IJmuiden zelf, waar wel
licht een havenbekken tot stand kan
komen, speciaal voor passagierssche
pen en het zogenaamde snelgoederen-
vervoer van en naar Engeland. De
gemeenten Velsen en Amsterdam on
derzoeken thans de mogelijkheden om
een dergelijk havenbekken te creëren
nabij de zuidpier van IJmuiden. Deze
studie zal nog geruime tijd vergen.
Maar de terreinen ervoor zijn er, voor
al dank zij het feit, dat de rijkswater
staat, die de vergroting van de haven
mond laat uitvoeren, de gemeente Vel
sen noodzaakte het aanvankelijk ont
worpen strandplan voor IJmuiden zui
delijker te projecteren, op grond van
de overweging, dat de kostbare investe
ringen, die nodig zijn om de haven
mond te vergroten, in de toekomst zo
rendabel mogelijk zullen worden ge
maakt.
Vijfentachtig jaar geleden werd een
streep getrokken van Amsterdam naar
zee. Het is deze streep, die men de
schuld zou kunnen geven van de ontwik
keling, die hier thans in volle gang is.
Een economische ontwikkeling, maar
ook een met verstrekkende gevolgen
voor het gehele maatschappelijke le
ven in een streek, die een eeuw gele
den nog gezapig achter de duinenrij lag.
HARRY VAN KAAM
Aan de westkant van de vroegere Rijksweg naar Alkmaar strekken zich onder
Heemskerk de tuinderijen uit, meest kleine bedrijfjes, die nog niet aangeraakt
zijn door de beroeringen aan de overkant van de weg.
IllII1IIIIIIMIIIIII
In een gebied, dat onder invloed van
een snelle industrialisatie volop in
beweging is, waar op korte termijn
een volkomen omschakeling moet
plaats vinden van een goeddeels lande
lijk karakter naar een stedelijke agglo
meratie, wordt van alle betrokkenen het
uiterste gevraagd om door samenspel
en coördinatie te komen tot een harmo
nieuze ontwikkeling. Dit probleem doet
zich des te scherper voor als het be
treffende gebied, zoals aan de IJmond,
uit drie gemeenten bestaat, drie min of
meer autonome gebieden, namelijk Vel
sen, waar het hoogovenbedrijf gevestigd
is en Beverwijk en Heemskerk, die
thans geroepen zijn om de voortgaande
stroom van migrerende arbeidskrachten'
te huisvesten.
De eerste stoot is door de gemeente
Velsen opgevangen maar deze gemeen
te nadert de grenzen van haar uitbrei
dingsplannen, vastgelegd in de streek
plannen van de provinciale planologi
sche dienst. Bovendien moet er reke
ning mee gehouden worden, dat de ge
meente Velsen, speciaal in haar belang
rijkste gebiedsdeel IJmuiden, in de ko
mende jaren wellicht geroepen zal wor
den tot nieuwe taken in het raam van
de nationale economie, waarbij met na
me valt te denken aan havenvoorzie
ningen ten behoeve van en in samen
spel met Amsterdam. Beverwijk en
Heemskerk bieden nog vele mogelijkhe
den tot uitbouw van het woongebied.
Van regeringswege worden reeds ja
renlang plannen overwogen om een nau
wer samenspel van deze drie gebieden
te bevorderen. Aanvankelijk gingen de
gedachten uit naar een geheel nieuwe
vorm in ons staatsbestel, een bovenge-
meentelijk orgaan, dat IJmondraad zou
heten en dat een deel van de gemeente
lijke bevoegdheden zou overnemen on
der supervisie van Gedeputeerde Staten
van Noordholland. In de drie gemeen
teraden is hiertegen fel verzet gerezen
en deze besloten toen met de stok
van de IJmondraad achter de deur
tot een samenwerking op basis van vrij
willigheid in het Adviescollege voor het
IJmondgebied.
Dit IJmond-adviescollege. gevormd
door leden van de gemeenteraden van
Velsen, Beverwijk en Heemskerk, waar
in de wethouders van de drie gemeen
ten tezamen het dagelijks bestuur vor
men en het voorzitterscollege bestaat
uit de drie burgemeesters, heeft uitslu:
tend een adviserende taak. Het kan we
tenschappelijke onderzoekingen late
verrichten en het kan daarop conclusi'
baseren ten aanzien van voorzieningc
die van groter belang zijn dan uitsl-
tend die gemeente, waarin zij geren
seerd zouden moeten worden. Maar h
zijn en blijven de gemeenteraden, d
volkomen autonoom kunnen beslissen
zij een dergelijk advies willen opvolgc
dan wel naast zich neerleggen. De pra1
tijk heeft wel bewezen, dat de theor
uiterst fraai, de praktijk echter uiter:
moeilijk, zo niet onmogelijk is. T<
vo kort heeft men de schone schis
nog wel kunnen ophouden, maar voor.
het laatste jaar is wel gebleken, d:
met name in het dagelijks bestuur me:
aan touwtrekken wordt gedaan dan ar
samenwerken en dat die samenwerk!
er alleen -komt, als alle partijen er c'
reet voordeel in zien.
Intussen heeft de regering de geda»
te aan een bovengemeentelijke IJmor
raad laten varen en is daarvoor in -
plaats gekomen met een voorontw»
van een wet ter herziening van de g
meenteljjke indeling. De huidige vers
hiervan voorziet in de samenvoeging va
de gemeenten Beverwijk en Heemskei
tot een geheel nieuwe gemeente. Ve
sen blijft een zelfstandige gemeente ei
krijgt een deel van het Beverwijks:
grondgebied om daarmee het gehele
hoogoven-complex met aanverwante be
drijven binnen Velsens grenzen te bren
gen.
Uiteraard wordt hierover in het
IJmondgebied zeer verschillend ge
dacht. Beverwijk is voorstander van
een samenvoeging, maar wil (voorlo
pig) minder grondgebied aan Velsen
afstaan dan in het voorontwerp van
wet wordt genoemd. Heemskerk ver
zet zich met hand en tand tegen aan
tasting van de zelfstandigheid. In Vel
sen is, tegen het meerderheidsstand
punt van B. en W. in dat één grote
IJmondgemeente beoogt, met 17-13
stemmen, voorkeur uitgesproken voor
samenvoeging van Beverwijk en
Heemskerk.
De gemeenteraden hebben hun stand
punt in deze materie destijds bepaald
op het streekplan IJmond-noord. De mi
nister van Verkeer en Waterstaat heeft
zeer recent de knuppel in het hoender
hok gegooid, door, in afwijking van het
vigerende streekplan, de aansluiting van
de Coentunnelweg op de rijksweg van
de Velsertunnel, naar Alkmaar noorde
lijker te leggen dan in het streekplan
was aangegeven. In zjjn jongste open
bare vergadering heeft de gemeenteraad
van Velsen hierop de aandacht geves
tigd. Omdat de Coentunnelweg verbin
ding moet geven met de nieuwe, nog
aan te leggen noordelijke verbindings
weg naar Hoogovens, kon het tracé van
laatstgenoemde weg wel eens zódanig
anders komen te liggen dat dit een
principiële wijziging van het strèekplan
tot gevolg zal hebben. En de gemeen
teraden zouden hierin wel eens aanlei
ding kunnen vinden om hun destijds,
juist op dit streekplan gebaseerde stand
punt ten aanzien van de bestuurlijke in
deling, opnieuw te willen bezien. Waar
mee de procedure van een eventuele
wjjziging van de bestuurlijke indeling
weer van voren af aan zou moeten be
ginnen.
Grenswijzigingen, samenvoeging van
gemeenten en andere bestuurlijke voor
zieningen plegen in ons land een lange
en moeizame weg te gaan, voordat zij
gerealiseerd worden. Dit heeft zjjn voor
delen, omdat daarmee alle partijen op
telkens weer een ander niveau de ge
legenheid krijgen om hun zienswijze hier
op te geven. Het heeft het grote na
deel, dat hangende de procedure vele
belangrijke zaken moeten blijven wach-
van hun trekkersbestaan. In Hoorn is
eens een avond gewijd aan het pendel-
vraagstuk. Aan de betrokkenen was ge
vraagd hun bezwaren te komen toe
lichten. Er verscheen één pendelaar in
de zaal...
Dat de opbouw van de maatschappij
in het IJmondgebied zulk een moei
zaam proces is, kan ten dele aan de
enerverende expansie van de industrie
worden toegeschreven, maar zeker ook
aan de hoedanigheden van de streek
zelf. Vlak achter de duinenrij lag een
strook geestgrond, die zich leende voor
tuinbouw, maar alleen door hard wer
ken slaagde de schaarse bevolking er
in om enige winst te maken. De men
sen hebben er altijd een harde strijd
om het bestaan moeten leveren. Het
werken op de tuin beheerste hun leven
en denken. Marktprijzen zijn ook nu
nog dagelijkse gespreksstof.
Voor tachtig procent zijn deze
tuinders katholiek, maar hun geloofs
opvattingen en devotionele praktijken
zijn anders dan die van de meeste
nieuwkomers. De laatste groep kent
een totaal ander levensritme door de
ploegendienst en vooral de stedelin
gen verschillen uiteraard hemels
breed in mentaliteit. Vroegere be
woners van het platteland vinden het
leven in Beverwijk en Heemskerk te
stads, stedelingen missen daaren
tegen datgene wat een stad tot stad
maakt: bioscopen, winkelpromena
des, café's en restaurants met terras
sen, gezelligheid. De grootste zaal
van Heemskerk is een patronaats
lokaliteit van de oude stempel.
Het moet overigens gezegd, dat de
gemeentebesturen zich inspannen om -
het hun verse ingezetenen wat naar de
zin te maken. Zjj beleggen begroetings
bijeenkomsten, waarop de bewoners
kunnen kennismaken met besturen van
clubs en verenigingen. De animo om
zich hierbjj aan te sluiten is niettemin
vrij gering. De overgrote meerderheid
der immigranten bestaat uit jonge ge
zinnen met kleine kinderen, zodat de
vrouw vaak aan huis gebonden is. Ook
de ploegendienst verhindert een regel
matige beleving van een lidmaatschap.
Het isolement en de vervreemding,
waarin grote groepen der nieuwko
mers dreigen te geraken, zijn bronnen
van zorg voor de stichting Opbouw
Katholiek Kennemerland, een orgaan
dat door toedoen van mgr. Huibers, de
vorige bisschop van Haarlem, in 1954
met haar werk van start ging. IJmond
was namelijk bevorderd tot geestelijk
ontwikkelingsgebied. In zijn richtlijnen
memoreert de bisschop, dat hij steeds
dieper is gaan beseffen, hoezeer het
zieleheil van de gelovigen ook afhanke
lijk is van sociale omstandigheden. Het
is de taak van het katholiek opbouw
werk om aan die omstandigheden mede
de beste gestalte te geven. Er is al
bijzonder veel gedaan, werk waarvoor
men niet anders dan respect kan heb
ben. In samenwerking met de bestaan
de katholieke activiteiten s een vlecht
werk van organisaties ineengevoegd,
dat geen enkele sector van net maat
schappelijk leven in de kou Iaat staan.
Maar, zoals al opgemerkt, men komt
te vaak dezelfde figuren tegen. En van
rechtstreeks contact tussen de organi
saties en de nieuwe bewoners is nog
bijzonder weinig sprake. Tastend en
aarzelend moet de juiste weg gevonden
worden. De zielzorg zal nog voor de
nodige veranderingen komen te staan.
Het bedrijfsapostolaat stemt overigens
ieder, die er mee te maken heeft, erg
optimistisch. Er zijn bij de Hoogovens
ongeveer duizend man, die aan dit
werk actief bijdragen, bijvoorbeeld in
gespreksgroepen, of er tenminste be
langstelling voor hebben. Zeer sterk
dringt zich evenwel de behoefte op aan
een visie, een gericht beleid, een vaste
hand, die een harmonische samen
leving bewerkstelligt in een gebied, dat
nog in vele richtingen kneedbaar is.
HANS STEVENS
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIllllii
ten tot meer klaarheid is gebracht in
de bestuurlijke voorzieningen. In het
IJmondgebied ondervindt men dit aan
den lijve. In plaats van samenwerking
komt er een sfeer van wantrouwen,
een argwanend bekijken van elke acti
viteit van de ander. Het is de mening
van zeer velen, dat een beslissing op
bestuurlijk gebied, hoe deze ook moge
uitvallen, een noodzakelijke voorwaarde
is om de weg te effenen voor een cor
diale samenwerking.
HARRY 7AN KAAM
Voorbeeld van planloze uitbreidingen, deze school grenst aan het terrein van een
papierfabriek.
