Nieuwe Haarlemsche Courant | 1961 | 30 november 1961 | pagina 13

Ml

Buitenbeentje
van Interpol

D

Veertigjarige geschiedenis
vermeldt roemruchte feiten

E

Jacht op valse munters

NIEUWE BIJSTANDSWET
IS IN WORDING

Voor maatschappelijk werk is
wetgeving niet het belangrijkst

Suster mei akte-Frysk"

D

I

BENDER

m

Minister Klompé tot Kamer:

Wantrouwen van
Ambonezen is
ongemotiveerd

KVP-kamerfractie
biedt prof.Romme
afscheidsdiner aan

Weinig perspectief
voor graanteelt?

Zuster Chrysogona

DONDERDAG 30 NOVEMBER 1961

PAGINA 13

vergelijking van het valse tientje

loc

~~X,1 - v>

ll^lf®IXf8' fXl iüél

rechts en het echte dat geperforeerd is om het waarde
los te maken, toont aan, dat valsemunters vaak onbegrijpelijke fouten maken. In dit geval laat de
tyrvalser Koning Willem I van 1772 tot 1843 leven, terwijl het echte tientje als geboortejaar 1788
0VgeeftHet verschil in de ondertekening van het valse en het echte tientje is niet ontstaan door
een fout van de valsemunter. De biljetten zijn namelijk van verschillende series.

De gemiddelde" Nederlander
zal als hij „groot geld"
ontvangt of uitgeeft er
ttiet aan denken dit aan een nauw
keurige inspectie te onderwerpen.
Hij neemt zonder meer aan, dat
de bankbiljetten gedrukt zijn bij
Johan Enschedé en Zonen en ge
dekt worden door de Nederland-
sche Bank. Het is een stille lof
voor het werk van de Neder
landse valsgeldcentrale, die deze
week zijn eenenveertigste jaar is
"begaan. Op 22 november 1921
C*«k, toen men buiten ons
n°§ niet dacht aan een geor-
'Secrde bestrijding van het
vS ^.eH werd de Amsterdamse
1 01 He-inspecteur, K.H. Broekhoff,
]J besluit van de Minister van
ustitie gedetacheerd bij de
ederlandsche Bank. In feite is
oen de valsgeldcentrale opge
dicht.

tféuri *mk

X

Dit pakket vond de Amsterdamse politie in 1925 op de hotelkamer
van een zogenaamde Hongaarse diplomatieke koerier. Het pakket,
dat bestemd zou zijn voor de Hongaarse legatie in Stockholm,
was voorzien van een vals lakstempel en bevatte duizenden perfect
nagemaakte biljetten van 1000 Franse francs. Het is een van de
trofeeën van de Nederlandse valsgeldcentrale.

?oae$te.

te,

:?dr,

Centraal punt

fee hoeve^eid °°k 6611

Hened?0^n1911

Historische zaak

Miljoenenzwendel

deskundig in klank

Het spreekt vanzelf dat in de
annalen van de Nederlandse vals
geldcentrale aan deze en andere
„wapenfeiten" ruime aandacht is
besteed. En terecht, want zij heb
ben bewezen, dat Nederland niet
te hoog heeft gemikt door het
spits af te bijten in de strijd tegen
de valsemunterij.

J. DE WAARD

Havenarbeider bij
lossing gewond

Subsidieregeling

Examens

heeft een feestelijke

verrassing voor U.

r>r>

Nederland had als eerste een

nationale vals

tmrnmium

P

ENT;

j£s®S2»$3!

WA-4oM<-

-centrale

N^-Ny^VVtH

nu-

miKiaimts s

yar

kaa'vi K«skX--^e'

SS. v:«M- «!#'-

Uropa werd in de chaotische jaren
na de eerste wereldoorlog over
stelpt met valse bankbiljetten,
troff Verschillende landen waren ge-
jjeV[en door inflatie; de vraag naar waar-
Cp st bankpapier was dus groot. Aan-
hieien Nederland en ook Zwitserland
hiuntVer ''es('hikten legden de valse-
fle» 1 8 z'(b er °P toe het geld van
ken janden na te maken. Vooral de
'ief i r dse bankbiljetten waren ge-
a„ .omdat sommige ervan slechts
t,l» eén kant waren bedrukt, wat de
siticatie aanmerkelijk eenvoudiger

De Nederlandsche Bank ver-

Pr0e, n einde raad de Amsterdamse
te 'lreur-generaal een politieman vrij
,;tlsir n voor de opsporing van de
teu eaten. De keuze viel op inspec-
fech ttroekhoff van de Amsterdamse
8ate„ clle- Hjj kreeg al gauw in de
ï)(i;A dat het meeste valse geld uit
daar,, en Oostenrjjk kwam en zocht
lahde eontact met de politie van deze
Hist Aan de hand van aangiften
hinnthet werkterrein van de -r'st-

dat

?'j"ri!VS' Waarvan hij vermoedde
I'lde uitmaakten van een en dezelfde

Igrui'f"' te localiseren tot Zuid-Duits-

to6ne doortastende politieman deed
s°lWa>ts' wat hem* door zijn Duitse
fXniJ sterk werd afgeraden: hij
Hij ide de pers in. Voorzover bekend
de eerste politieman geweest die
l'Ps gedurfd heeft. Een stroom van
v s het gevolg. Enige daarvan
ah m). haar een villa in een voorstadje
Ti dirpChen. De politiemensen gingen
5&Ö, op af. Toen zij het huis nader-
j dren de bewoners al druk bezig
n tdlio verhuizing. De eigenaar van
a dielilil ?en Duitse ingenieur, had
Sfhdaeh. j'n de kranten gelezen dat de
jhao r,„ ,°P bem gevallen was. De
'lipg Fleerde nog langs een berg-
k?h ontsnappen, maar werd na

ue&k pï,e feUe jacht gegrepen. Het
ziJn h .S°ede vangst te zijn, want

,vd]

2*Óo vond de politie biljetten
aK \6n 300 gnlden voor een totaal
W«eeg 4i/ acllt ton- De ingenieur
aPPen i.aar gevangenisstraf op te
af ^°onAzlJn medeplichtige, een Turk
ic Toer, a11' kwam er minder genadig
de ui deze na twee jaar in Wenen
lt? «Ps HiÜg werd gegrepen ook al
K volgden op berichten in de

ko j heiT veroordeelde het Landesge-
kerstraf> ne§en jaar ..verscherpte

uuVatteelX van de villa vr,n de Turk
eXvuste dniwJ d.h een zeer goed

e®h 1oÖo6gU^erl"ahdse bankbiljltten

.r'^ioit inspecteur

Wg Was om Jfr ef-9, centraal punt
dXen oplosTen ïf-e U e misdrijven te
ïla? Nederland' Hle^van was een an-
enl^Chahsseeni?r> de kapitein der

o?iPsen ovèr !®n bj'i?f aan de politie-
tieSi? tlhg van „g e wereid voor de
le°hganilatie ®en internationale poli-
tle naast de Volkenbond.

Eerst na vier jaar reageerde de pre
fect van Wenen, de latere bondskanse
lier dr. H. Schober, op deze brief door
een politieeongres bijeen te roepen. Van
Houten en Broekhoff, die tot dan toe
los van elkaar voor hetzelfde hadden
geijverd, werden samen naar Wenen
gestuurd om daar ons land te vertegen
woordigen. Op het internationale con
gres werd het plan voor de valsgeld
centrale goed ontvangen, men was
zelfs bereid in Wenen de hoofdzetel
onder te brengen. Uit de congresleden
werd een internationale criminele
politiecommissie benoemd, de voorlo
per van Interpol. Toch zou het nog
ruim zes jaar duren voor alle landen
beschikten over een nationale vals
geldcentrale. Bij de internationale con
ventie van Genève in 1929 verplichtten
de deelnemende landen zich tot het
oprichten van zo'n instantie.

De directe aanleiding hiertoe was
een historische zaak, die weinig onder
doet voor de miljoenenzwendel van de
Duitsers tijdens de Tweede Wereld
oorlog. In 1925 verzamelde een Hon
gaarse prins een aantal rechts-radicale
officieren, waarmee hij wilde proberen
de ten gevolge van de vrede van Ver
sailles verloren gegane gebieden terug
te winnen. Om het plan uit te kunnen
voeren hadden zjj geld nodig en omdat
Frankrijk had meegeholpen aan de tot
standkoming van het vredesverdrag
besloten zij bankbiljetten van 1000
francs na te maken. Men kan de prins
bepaald niet verwijten, dat hij het
klungelig heeft aangepakt. De falsifica
ties werden namelijk door bemiddeling
van de prefect van Boedapest, die ook
in het complot zat, gedrukt bij de
rijkscartografische inrichting. Vier of
ficieren werden vooruit gestuurd naar
Amsterdam en Stockholm om daar
vast te verkennen bij wie zij met het
perfect nagemaakte geld diamanten
zouden kunnen kopen. Met de opbrengst
van deze diamanten zouden wapens
aangekocht worden. Medio december
van dat jaar vertrok een kolonel uit
Hongarije met twee gezegelde pakket
ten, een voor de Hongaarse legatie in
Den Haag en een voor de legatie in
Stockholm. De lakstempels op deze
pakketten waren vals evenals het pas
poort en het koerierscertificaat van de
kolonel. De „diplomatieke koerier"
werd niets is de weg gelegd, alleen de
Nederlandse grens leverde voor hem
enige moeilijkheden op, omdat men in
Hongarije vergeten was een visum voor
hem na te maken. De Nederlandse dou

ane liet de kolonel echter door op voor
waarde, dat hij binnen 48 uur in Den
Haag het benodigde visum zou aanvra
gen.

Achter de Beurs in Amsterdam
overhandigde de kolonel nog dezelfde
dag een van de pakketten met de valse
1000 franc biljetten aan de twee „ver
kenners". Omdat hij nog naar Stock
holm moest en dus weer de Neder
landse grens moest passeren durfde de
officier het bevel van de douane niet
te negeren en trok hij de volgende dag
met lood in de schoenen naar Den
Haag om zijn visum te halen. Op het
paspoortenkantoor ontdekte men ech
ter niet zoals de kolonel had ge
vreesd dat zijn paspoort vals was
en gaf men hem zonder meer een
visum. Opgelucht besloot de kolonel
ergens een broodje te gaan eten. Aan
gezien hij geen Hollands geld bij zich
had, ging hij op zoek naar een wissel
kantoor. Na lang door de hem totaal
onbekende stad gedoold te hebben vond
hij een kantoor in de Passage, waar
hij een vals biljet van 100 franc aan
bood.

De kassier wreef het biljet be
dachtzaam in de handen en zei toen:
„Dit is vals". De kolonel speelde zijn
rol van eerlijk officier zo goed en zo
luidruchtig, dat de vrouw van de
kassier naar beneden kwam om te
zien wat er aan de hand was. Nog
op de trap zag zij hoe de kolonel
iets in zijn sok stopte. Zij fluisterde
dit haar man in het oor, die toen
direct de politie opbelde. Voor de
koerier het wist zat hij op het hoofd
bureau. Nog even probeerde hij de
verdrukte onschuld te spelen, maar
toen men uit zijn sok een tweede vals
bankbiljet haalde, viel hjj door de
mand. De politie vond in zijn binnen
zak nog een notitieboekje waarin de
namen en het hotel stonden van de
verkenners in Amsterdam. De inval
in het hotel kwam als een volledige
verrassing voor de beide heren. Zij
waren nog druk doende met het
tellen van de valse biljetten, die zij
de vorige dag hadden ontvangen. Om
de tel niet kwjjt te raken hadden zij
het geld door de hele kamer ver
spreid. Ook het tweede koerierspak
ket werd in beslag genomen. In
Frankrijk verwekte deze zaak enor
me beroering. De toenmalige minis
ter van Buitenlandse zaken reageerde
met een brief aan de Volkenbond,
waarin hjj de suggestie deed om in
ieder land een valsgeld-centrale op
te richten, een suggestie die, zoals
gezegd, in 1929 werd opgevolgd.

Tussen de beide wereldoorlogen
bleef de Nederlandse valsgeldcentrale
gehuisvest in het gebouw van de Ne
derlandsche Bank in de Nieuwe Doelen
straat in Amsterdam, waar inspecteur

(Advertentie)

Uw piano-aankoop vereist grote zorg. Die zorg
wordt gewaarborgd door ons ervaren advies bij
Uw keuze uit talrijke voortreffelijke merken zo
als Ibach, Steinway en vele anderen.

Bet of schrijf om onze foto-brochure nr. 60 A
Amsterdam, Spui 12, - tel. 30853 Arnhem - Breda - Leiden - Rotterdam

e lieer Kallenborn, chef van
Interpol-vastgeldsectie heeft
zich voor het eerst in 1927 als
assistent van Broekhoff in de
strijd tegen het valse geld geworpen.
Hij 'eed in dat iaar al direct een
goede vangst. Op de Nieuwe Zijds
Voorburgwal te Amsterdam arres
teerde hij de Pool Smolianow, een
begaafd graveur en gewiekste valse
munter. Wegens bet vervalsen van
pondbiljetten werd hij veroordeeld tot
twee jaar gevangenisstraf. Daarna
werd hij uitgeleverd aan Zweden, waar
hij eveneens voor geruime tijd de cel
in ging. De -restatie in Amsterdam
wordt vermeld in een van de spiona
geverhalen van Kurt Singer. Hij be
steedt daarom de nodige aandacht aan
de Pool, omdat deze jaren later door
de Duitsers, die zijn ve valsingskwali-
teiten kenden, werd aangesteld tot
eerste graveur voor Himmiers valse
munters-project. De heer Kallenborn
heeft zich kort na ie bevrijding hij
was inmiddels chef van de Neder
landse valsgeldcentrale geworden
er van kunnen overtuigen, dat Smo
lianow het vak .iog niet was verleerd.
Een ex-gevangene deponeerde toen op
het bureau van de chef een vals pond
biljet, dat onder leiding van de Pool
in een geïsoleerde afdeling van het
concentratiekamp Sachsenhausen was
gemaakt.

De heei Kallenborn kreeg in
1954 de leiding van de „Service
de documentation sur les contre-
faeons et falsifications" van In
terpol. Men zou hem het buiten
beentje van Interpol kunnen noemen
omdat hij de enige sectie-chef is, die
niet in Parijs zit. Zijn „office délégué"
is ondergebracht in het zelfde gebouw
als de nationale valsgeldcentrale,
waarvan nu de heer Rehorst de lei
ding heeft. Uit het feit, dat Interpol
deze sectie valsgeld aan een Neder
lander in Nederland heeft gedele
geerd, blijkt wel, dat onze prestaties
op het gebied van de bestrijding van
de valsemunterij in het buitenland
hoog worden gewaardeerd.

iiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiimmimiiiimiiiimiiiiiMiiiui

Broekhoff was begonnen. Na de oorlog
verhuisde de centrale naar het gebouw
van de Directie Politie van het minis
terie van Justitie aan de Raamweg in
Den Haag. Kort voor deze verhuizing
werd de toenmalige chef van de cen
trale, de heer J. W. Kallenborn, gecon
fronteerd met de beruchte affaire van
de Engelse ponden, die de Duitsers
tijdens de laatste oorlogsjaren in enor
me hoeveelheden hebben nagemaakt
onder meer met het doel de Engelse
economie te ontwrichten. Ook hebben
zij de valse pondbiljetten gebruikt om
hun spionnen, onder wie Cicero, te be
talen. De laatste heeft onlangs bij de
Westduitse regering een eis tot schade
vergoeding ingediend.

Kort na de bevrijding liep er op het
Centraal Station te Amsterdam
trein met ex-concentratiekamp-gevan-
genen binnen. Een van hen klampte op
het stationsplein en agent aan met de
mededeling, dat hij veel wist te vertel
len over een grootscheepse vervalsing
van Engelse bankbiljetten. Niet lang
daarna zat hij bij de heer Kallenborn,
De gevangene peuterde uit de voering
van zijn jas een bankbiljet en overhan
digde dit de verbaasde chef. Hij ver
telde er bij dat het was nagemaakt in
een geïsoleerd gedeelte van het con
centratiekamp Sachsenhausen, waar hij
met ongeveer 140 man, voornamelijk
grafici was ondergebracht.

„De Duitsers dwongen ons op de
meest moderne snelpersen en cliché
machines voor miljoenen aan valse
Engelse Ponden te drukken. Toen de
Russen ons kamp naderden gaf Himm-
ler, die het hele vervalsingsproject had
uitgedacht, de opdracht de machines
op vrachtauto's te laden en naar het
gebied van Redl Zipf in Oostenrijk te
vervoeren. In een bergtunnel moesten
wij de fabriek herbouwen. Dit is
Slechts gedeeltelijk gelukt doordat de
Amerikanen zo snel oprukten. Ons
werd opgedragen de voorraad vals geld
te verbranden. Wij traineerden de hele
zaak en toen bovendien bleek dat het
vuur de gebundelde biljetten niet hele
maal verteerde besloten de Duitsers
het valse geld op een andere manier
te laten verdwijnen. Wij moesten kis
ten met geroofd goud, die al op een
vrachtauto waren geladen om in een
nabijgelegen bergmeer te worden ge
gooid, openbreken en bijvullen met de
resterende voorraad bankbiljetten. De
kisten sloegen echter stuk op de rotsen;
het goud zonk wel maar de pondbil
jetten bleven drijven. Voorbijtrekkende
Amerikaanse soldaten en bewoners van
omliggende bergdorpen hebben daar
dankbaar gebruik van gemaakt." Tot
zover het verhaal van de ex-gevangene.

De heer Kallenborn, die zijn oren nau
welijks had durven geloven, stelde
zich onmiddellijk in verbinding met
Scotland Yard. Men was daar bijzon
der gelukkig met zijn relaas, want men
had nog te weinig van de affaire ge
hoord om zich een juist beeld te kunnen
vormen van de omvang. Het heeft nog
jaren geduurd voor de door de Duit
sers vervaardigde Engelse Ponden uit
de roulatie waren.

IJMU1DEN, 30 nov. In het ruim
van het Rijnschip Hubert Marie, lig
gend in de Bijleggershaven, is de 53-
jarige havenarbeider B. uit Rotterdam
gewond geraakt tijdens de lossing van
het schip. Met een drijvende overslag
kraan werd uit de Hubert Marie grind
gelost in een langszij van de kraan
liggende onderlosser voor de perwer-
ken. Tijdens het te laag terugzwaaien
raakte een punt van de grijper een an
derhalve meter hoge stapel luiken en
merkels op de voorrief van het Rijn
schip. Drie luiken en enige merkels vie
len in het ruim en troffen de havenar
beider. Met een voetfractuur is hij
odoor de ambulancedienst van Hoog
ovens naar het Roode Kruis-ziekenhuis
te Beverwijk overgebracht en daar
opgenomen.

(Van onze parlementaire redacteur!

DEN HAAG, 29 nov. Minister dr.
M. Klompé heeft de experts op het
gebied van Maatschappelijk Wern in Je
Tweede Kamer zeer tevreden gesteld
met een uitvoerig betoog over de za
ken die haar departement behartigt. De
minister tselde voorop, dat dit departe
ment een boeiend terrein beheert,
omdat het medewerkt aan de vormge
ving van een geheel nieuw tijdperk.

Na een lange periode, waarin de ma
teriële zekerheid moest worden ver
overd, gaat de mens nu inzien dat hjj
door samenwerking moet komen tot de
vorming van een maatschappij, waar
in hij niet het slachtoffer gaat worden
van de materiële krachten die hij heeft
opgeroepen. Duidelijk blijkt thans, dat
de mens niet in cijfers is te vangen,
aldus dr. Klompé. Het gaat thans om
het goed functioneren van de samen
leving.

De heer Laan (K.V.P.) constateerde
bij de replieken, dat de taak van het
departement van Maatschappelijk Werk
veel breder is dan velen menen. Het
heeft de bijzondere opdracnt te werken
aan de overgang van een welvaartsstaat
naar een welzijnsstaat.

Minister Klompé zei, dat men zich
niet moet ergeren aan het feit, dat haar
departement nog weinig wetgevende
arbeid heeft verricht. Regeren is meer
dan alles in wetten vastleggen. Door
te vroeg te gaan codificeren kan het re
geren zelfs juist in gevaar komen.

Er is thans een nieuwe bijstandswet
in wording. Het voorantwerp is ter ad
vies gezondeD aan tal van instanties.
Een bejaardenwet is de Raad van Sta
te gepasseerd en zal dit parlementaire
jaar nog worden ingediend. Een woon-
wagenwet is nog in een vroeger sta
dium van voorbereiding, maar over
de problemen is reeds lang gestudeerd
Voorts wees dr. Klompé op de reeds
tot stand gekomen verhaalswet.

Wat de subsidieregeling betreft, die
moet men meer zien als een stuk be
leid. De minister zei dat haar streven
is om een gedecentraliseerd subsidie
stelsel vorm te geven. Dat betekent
dat meer vertrouwen wordt gegeven aan
de lagere overheid, die het toekennen
en ook het verbruik van de subsidies
dient te controleren. Minister Klompé
had nog wel enige zorg over de wijze
waarop de subsidie-ontvangenden zich
bewust zpn dat zjj gemeenschapsgeld
uitgeven. Reeds worden onderhandelin
gen gevoerd met de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten om ot genoem
de decentralisatie te geraken. Ten op
zichte van bepaalde kernzaken wil de
minister echter de mogelijkheid aan
zich houden tot het ontwikkelen van een
nationale visie.

Zp waarschuwde tegen het al te veel
geforceerd van bovenaf opleggen van
geldelijke hulp. In de bestaande subsi
dieregeling zijn echter wel degelijk mo-

Den Haag, 30 nov. Prof. mr.
C. P. M. Romme en mevrouw Romme
alsmede de voorzitter van de Tweede
Kamer, dr. L. G. Kortenhorst, waren
gisteravond gasten van de fractie van
de Katholieke Volkspartij in de Tweede
Kamer.

Men bood prof. Romme als afgetre
den leider van de fractie een ere-diner
aan in een der met bloemen versierde
salons van het hotel „Wittebrug". Daar
bij zijn vele goede en hartelijke woor
den van vriendschap, hulde en dank
gesproken.

Ter bezegeling van deze grote waar
dering bood de fractie tegen het slot
van het diner een keramisch werkstuk
van de hand van de kunstenaar Henk
Potters uit Goirle aan. Dit werkstuk van
120 x 40 cm verbeeld in drie panelen
de begrippen „liefde tot de volken",
de „kracht en de „gerechtig
heid". De liefde is voorgesteld door
een figuur, omgeven door vliegende
vogels, de kracht tot een paulinische
figuur en de gerechtigheid wordt voor
gesteld door een figuur rechts geflan
keerd door het kruis en links door het
schip van staat.

(Van onze Haagse redactie)

DEN HAAG, 30 nov. Als de direc
teur-generaal van de landbouw, ir. Wel
len, „niet veel perspectief ziet in de ver
bouw van granen in het Nederlandse
klimaat", betekent dat nog niet dat de
graanteelt in Nederland overbodig
wordt. De directeur-generaal heeft dat
ook niet gezegd, aldus het antwoord
van minister Marjjnen op vragen uit de
Tweede Kamer. De vragen waren ge
steld naar aanleiding van een uitlating
van de directeur-generaal op een ver
gadering van het Kon. Ned. Landbouw
Comité.

Volgens de minister heeft Ir. Wellen
slechts gezinspeeld op de z.i. bestaande
noodzaak om te zoeken naar een ander
bedrijfsplan voor akkerbouwbedrijven,
waarbij hij o.a. dacht aan vetmesten.
De minister spreekt hierover zelf nog
geen oordeel uit. Hij wil de resultaten
van dergelijke onderzoekingen en initia
tieven van de akkerbouwbedrijven af
wachten, alvorens een uitspraak te doen
over het perspectief van de graanteelt
in Nederland.

gelijkheden om beginnende zaken op
gang te brengen.

Zij deelde de heer Kikkert (C.H.)
tot diens geruststelling mede, dat haar
departement thans 135 dorps- en
wijkcentra heeft gesubsidieerd, waar
van er dertig in Brabant en Limburg
en 39 in de noordelijke provincies zijn
gevestigd.

Over de Ambonezenzorg ontwikkelde
zich bij de replieken weer een lang d^
bat, waarin de heer Scheps (PvdA) 'iet
departement van Maatschappelijk Werk
verweet, dat het niet genoeg tact, in
zicht en geduld ten aanzien van de Am
bonezen aan de dag legde. Minister
Klompé gaf hem te verstaan, dat alles
wordt gedaan om de Ambonezen tege
moet te komen.

Dit eist wel eens het uiterste aan ge
duld, bijvoorbeeld wanneer nieuwe wo
ningen langt tijd leeg blijven staan,
omdat de Ambonezen er niet in willen
trekken, terwijl dagelijks vijftig tot ze
ventig brieven het departement bereiken
van Nederlanders, die de meest mise
rabele woningnood ondergaan.

Er heerst volkomen ongemotiveerd
wantrouwen bij de Ambon zen. Zij zijn
echter volkomen vrij om hier te blij
ven of wel te vertrek'-en. Voor dege
nen die hier blijven worden alle kansen
gegeven om geleidelijk in onze maat
schappij over te gaan.

De begroting is zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.

NIJMEGEN. 30 nov. R.k. universi
teit, doet. 2e ged.: de dames J. van
Hinsberg, Geleen: J. Janssen. Eindho
ven en de heren E. vd Bosch: W. van
Erp, Schayk; A. Haas, Heerlen: H. Ro-
zemeyer, IJzendijke: B. Steenaert Heer
len; H. Vingerhoets, Helmond en G.
Walhof, Goor.

Doet. psycho-.: mej. A. Dijkman en J.
Hammes, Roermond. Kand. Nederl.: Th.
Goossens, Gennep: J. Horstink, Olbur-
gen; H. Cocu, Gorenlo en J. Strous,
Nederweert. èoct. Nederl.: J. van Du
ren.

UTRECHT, 30 nov. Rijksuniversi
teit, kand. wisk. en natuurwetensch. a:
B. Hoekstra, Hengelo; J. van Huiten,
Roermond, d: J. Kerssen; M. Schmitz,
Arnhem: A. Wieman, Schalkwijk, e: B.
van Eyck, Hilversum (cum laude); F.
Carpay, Oudenbosch; G. Koel. Almelo,
f: L. van Golde, Heerlen, g: R. Demel,
Heerlerheide; L. Ketellapper. Bilthoven;
JVis, Zwolle, f en g: D. Kloet, Soester-
berg; E. Mulders, Zeist, j: G. Schuc-
kink Kool. k: mej. C. Hordijk: A. Voor
rips, Rotterdam; F. Wateler, Zeist,
doet. natuurk.: Th. Standaert. Ooster
hout N.Br.; P. Bolwijn. Zutphen; L. Ne-
lissen, Oss; J. Dieckman. Breda. doet.
seheik.: mej. A. Oestreicher, Amers
foort. doet. aardk.: P. van der Kleyn
Amsterdam, doet. biol.: V. Labordus'
Den Bosch; H. Obreen, Rossum Gld:
J. Peters, Nijmegen; H. Verhoeven
Breda. kand. ex. Frans: A. van Kra
nenburg, Groede. notar. staatsex. deel
2: L. Woebers, Breda. doet. ex. sociol.:
J. Schumacher, Maastricht.

AMSTERDAM, 30 nov. Gem. uni
versiteit, arts: J. Muller. R. Rene'man
J. de Vries en A. Rubens, arts Ie ged.
mej. Th. Wilking, mej. W. Schouten en
de heren A. Farber en P. Borst, kand
Duits: de dames Ch. Freyer en A. Lei
stra, Bussum en kand. ex. recht.mej
E. Witte en de heer H. Lamvrechtsen

TILBURG, 29 nov. Aan de Kath.
Leergangen te Tilburg slaagden voor
het examen Pedagogiek M.O.-A de da
mes: Zr. Donatiana Bronts, Veldhoven;
Mevr. A. W. Huilmand-Smits. Breda;
alsmede de heren: C. P. A. M. Buur
stede, Breda; A. C. J. Deckers, Goirle;
G. B. Korte, Bloemendaal; W. H. Spren-
ger, Amsterdam.

(Advertentie)

De prachtige INDUS kalender
met 12 schitterende kleurenfoto's
van Zwitserse landschappen ont- j
vangt U gratis na aankoop
van een INDUS"horloge in
de periode van 21 november tot
31 december 1961. Tegen inzen
ding van het daarvoor bestem
de, bij de juwelier aanwezige,
formulier aan INDUS-horloges
Rotterdam wordt U de
fraaie INDUS kalender
franco thuis gezonden.

Uw horloger -juwelier zal U gaarne een
der fraaie kleurenfoto's vrijblijvend tonen.

iep in de weilanden de
landen binnen de polder
dijken van Friesland
ligt Blauwhuis, de won
derlijke katholieke enclave op
de grens van drie gemeenten,
waar vroegeri:i harder tijden,
de priester gemakkelijk kon
uitwijken van de ene gemeente
naar de andere. In dat Blauw
huis staat een grote katholieke
kerk, en een al even groot Ge
sticht, dat naar de rijke stichte
res Teatskehüs zou moeten he
ten, maar dat in een rooms
purisme „Theresiahuis" heet.

Daar wonen ook de twee zus
ters die sinds kort les geven op
de zesklassige gemengde katho
lieke lagere school van meester
Mulder. Want Blauwhuis moge
dan een geheel katholiek dorp
zijn, het is en blijft een afgele
gen dorp, en het gaat dus ook
gebukt onder de kwaal van alle
afgelegen dorpen: het onder
wijzerstekort. Blauwhuis is een
doorgangshuis voor jonge on
derwijzers, die hier hoogstens
enkele jaren willen blijven, en
dan weer wegtrekken, de ste
den tegemoet. Maar twee jaren
geleden waren er zelfs geen
jonge onderwijzers beschikbaar.

De Congregatie der arme
Zusters van het Goddelijk Kind, veelal genoemd „Zusters van de Voor
zienigheid" die het gesticht beheren, zond toen twee zusters, onderwijze
ressen uit de steden, waar nóg wel onderwijskrachten zijn, om in de nood
van het platteland te voorzien.

Maar de school van Blauwhuis is een zeer bijzondere school. Sinds de
invoering van de wet-Cals op het Fries onderwijs is namelijk deze school
een Friesbeginnende school geworden, een school waarbij dus de voertaal
in de eerste twee jaar Fries is, en pas in de derde klas de voertaal Neder
lands wordt. Dit systeem wordt nu op een zestigtal dorpsscholen toegepast,
en het werkt uitstekend. Ook in Blauwhuis gaat het goed. Maar wat te doen,
als er een zuster uit het verre Amsterdam de eerste klas moet nemen? Nu
heeft Amsterdam gelukkig ook Friese zusters, en Amsterdam hier dus
het Moederhuis van de Zusters aan de Lauriergracht vond het uitste
kend, dat de Friese zuster, die benoemd zou worden, ook zou gaan doen,
wat men van zo'n leerkracht op een Friese school redelijkerwijze ver
wachten mag: de Rijksacte Fries L.O. behalen.

Zo werd het voor Zuster Chrysogona voor de derde keer in haar leven
Friesland. Als Rinske Huitepia was zij daar geboren. Maar al spoedig, nog
tijdens haar lagere schooljaren, was het gezin naar Alkmaar verhuisd.
Daar maakte ze de lagere school af en volgde ze de Mulo. Toen werd het
weer Friesland: een oom in Bolsward had haar hulp nodig, en vervolgens
kwam Mantgum en Arum. Daar op „de Hiemert", sate van de Roorda's
de katholieke tak, waaruit ook de tegenwoordige secretaris van het bisdom
Groningen gesproten is ontstond de roeping tot het kloosterleven en
de grote stap werd gewaagd naar het bovengenoemde zusterhuis in Am
sterdam. Als kloosterlinge studeerde ze voor de onderwijzersacte en daarna
deed ze schoolpraktijk op in Loosduinen en elders. Tot, na vijftien klooster
jaren, opeens deze benoeming kwam, weer in het Heitelan, met als studie-
taak Fries L.O.

Het examen is goed verlopen, en daarmee is dan de eerste zuster op
genomen in de nog kleine groep van onderwijsmensen met de Friese acte.
Men kan het natuurlijk ook omdraaien: aan het uitgebreide actenarsenaal
van de Nederlandse Zustercongregaties is een nieuwe acte toegevoegd,
in een van de tot nog toe daar volkomen verwaarloosde moderne talen:
het Fries.

Zuster Chrysogona kende die taal natuurlijk al enigszins. Maar de
spelling het idioom, de preciese grammatica en vooral de didactiek van
ae tweetalige school moest ze toch met veel moeite leren. Haar docent
hierin was ae heer S. de Jong van Tsjerkwert, door een verlamming al
jaren aan zijn ziekbed gekluisterd, maar van daaruit nog altijd sterk mee
levend, uooraï waar het zijn twee grote hobby's betreft het Fries en het
Ksperanto. En m dit geval was er dan nog de zekerheid, dat het Friese
onderwijs m Blauwhuis voor jaren in goede handen was. Want hoe vreemd
het ook lijken mag: de Zusters vormen het meest constante element aan
de school van meester Mulder. Intussen zijn er weer twee onderwijzers en
een onderwijzeres vertrokken, maar de zusters blijven. Zij gaan ook naar
de vergaderingen van het Peadagogisch Werkverband van de Friese aca
demie, de stimulerende organisatie achter het werk van de Friese scholen.
In deze zo gemeleerde groep, waarin het openbaar, het protestant-christe
lijk en het katholiek onderwijs met elkaar samenwerken wordt nu ook de
stem van Zuster Chrysogona gehoord.