Voormalig president-directeur
schrijft herinneringen en polemiek
GOUDRIAAN en het SPOOR
Briljant buitenstaander
hield het niet lang vol
tussen de „spoorjongens"
Ontslag door
de Duitsers
na de oorlog
bestendigd
LIQUIDATIE
UITVERKOOP
DAMESMODEMACAZIJN
H. KOSTER
SCHEEPVAARTBERICHTEN
MARKTBERICHTEN
,v y
VRIJDAG 15 DECEMBER 1961
FAGINA 6
88 lig
ü«li# r pp»
mmmmê
jBsS
Er bestaat in Nederland meer
mémoire-literatuur dan wat
de oppervlakkige blik treft.
Toch is zij niet zo overvloedig
aanwezig, dat men een aanvulling
mismoedig zou moeten bejegenen.
Voor mismoedigheid is nog min
der reden, wanneer die bijdrage
geleverd wordt door een briljant
en veelzijdig tijdgenoot. Prof. dr.
ir. J. Goudriaan is zo'n tijdgenoot.
Zijn boek, „Vriend en Vijand, Her
inneringen aan de Nederlandsche
Spoorwegen 1938-48", dat als
Kwadraatpocket is verschenen bij
de Bezige Bij (280 bladz., f 4.50),
verdient om deze en nog een paar
andere redenen, die in het boek
zelf schuilen, een warm onthaal.
Het is alleen jammer, dat het in
zo'n polemische atmosfeer is ont-
staan. „Vriend en Vijand" is be
doeld als een „onmiddellijk ant-,
woord" op het monumentale boek,
dat prof. dr. A. J. C. Rüter vorig
jaar onder de titel „Rijden en Sta
ken 1940-1945" heeft gewijd aan
de spoorwegstaking. Op deze wijze
is nodeloos afbreuk gedaan aan
twee boeken, aan dat van prof.
Rüter en aan het boek van prof.
Goudriaan zelf.
Sabels slijpen
Het litteken
„Too Bright'
AEIes voor de KOOPVAARDIJ
De extra-trein
Waterhoogten
In verband met de opheffing van ons
bedrijf gaan wij tot de totale uitverkoop
van onze collecties over.
Dit betekent drastische prijsverlagin
gen over de gehele linie.
Grote Houtstraat 19
Haarlem
ftfcOfE
Maak de feestdagen
dubbel gezellig: doe
mee met de Philips
?iratis TV-proef! Een
eiefoontje is vol-
doende.Eris maareen
beperkt aantal TV-
toestellen beschik
baar. Haast ui
le Kersïdag
Zie 't (met de feest
dagen) op x'n bes»
met Philips TV.
TOON HERMANS
mem
Wv& 'MM
HWüüt y ■■■■msm&'T
In oktober 1939 wordt het Amstelstation in Amsterdam geopend. Prof Coudriaan voert het woord in de nieuwe hal. Op de
eerste rij bevinden zich o.a. mr. dr. A. A. van Rhijn (als vertegenwoordiger van de minister van Economische Zaken), bur
gemeester dr. W. de Vlugt, Gottfr. A. Crone (voorzitter van de Kamer van Koophandel), een niet-geïdentificeerde, ir. W.
F. H. van Rijckevorsel, ir. Ch. H. J. Driessen (hoofdingenieur, chef van weg en werken) en wederom een
niet-geïdentificeerde gast.
iiiiiMiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiii
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllillllllllllllllllMllllllllllllilllUlllllllt
Ter voorkoming van misverstand:
het is bepaald niet de bedoeling, dal
dergelijke, ego-documenten moeten lij
ken op wat Sir Harold Nicolson onlangs
noemde een „Victoriaanse cotillon, voor
iedereen een klein geschenkje". Maar
dat zou „Vriend en Vijand" toch niet
gedaan hebben, ook al had prof. Gou
driaan vermeden zijn bezwaren tegen
„Rijden en Staken" als uitgangspunt
te nemen. Men kan er alle begrip voor
hebben, dat iemand van zijn allure de
behoefte voelt af te rekenen met een
onbevredigend verlopen episode uit zijn
carrière. Maar door zich in de eerste
plaats e keren tegen prof. Rüter en
tegen de door deze gebezigde manier
van geschiedschrijving vervoegt Gou
driaan zich dat is althans de sterke
indruk aan het verkeerde adres.
Triomfantelijk deponeert hjj scheppen
zout op enkele kleine slakken. Maar de
hoofdzaken van het conflict, zoals p_rof.
Rüter dat beschreven heeft, blijven
overeind staan.
Wat was dat conflict en wat was de
onbevredigende episode uit Goudriaans
carrière? Het begon allemaal met een
door de toenmalige minister van Wa
terstaat, mr. dr. ir. J. A. M van Buu
ren, eigenhandig geschreven brief, die
Goudriaan dinsdag 8 februari 1938 bij
zijn ochtendpost vond. Er was een va
cature in de spoorwegdirectie en daar
wilde de minister eens met hem over
praten.
De Nederlandsche Spoorwegen maak
ten op dat ogenblik economisch een
slechte tijd door. De jaarlijkse tekorten
bedroegen ruim 30 miljoen gulden, of,
zoals men wel zei, een ton per dag. Na
de onverbin.dendverklaring van het
RAP (Reglement Autovervoer Perso
nen) berokkenden vooral Sommeling en
zijn wilde bussen de NS verliezen van
6 A 10 miljoen gulden per jaar. Het
spoorwegbedrijf was niet bijster popu
lair in de publieke opinie; moderne be
drijfseconomen hadden er nogal wat op
aan te merken. Zo groot was blijkbaar
de verlegenheid van de regering-Colijn,
dat zij er niet tegen op zag iemand
als Goudriaan te vragen daar verbe
tering in te brengen. Waarom was hij
voor een regering-Colijn geen evidente
keuze?
Jan Goudriaan is 5 december 1893
te Amsterdam geboren. Hij ging
studeren aan de Technische Hoge
school in Delft en schreef artikelen
in het Studenten Weekblad om op te
roepen tot steun aan de stakende si
garenmakers. Hij werd lid van de So
ciaal Technische Vereeniging van de
mocratische ingenieurs en architecten,
waar hij o.a. Ir. J. W. Albarda ont
moette. Zodra zijn leeftijd het toeliet,
d.w.z. per 1 januari 1912, trad hij toe
tot dé SDAP.
Bij de voorbereiding van de mobi
lisatie in 1914 was hij reserve-ser
geant bij de Vestingartillerie. De
ernst van de internationale toestand
leidde hij af uit zijn eerste opdracht:
een handkar met sabels naar de Hem-
brug begeleiden om de wapens te la
ten slijpen.
Tegen het eind van het jaar slaagde
hij voor zijn vaandrigsexamen. Maar hij
dankte voor zijn benoeming als zodanigj
omdat hij meende als lid van de SDAP
de eed van trouw aan H. M. de Konin
gin niet te kunnen afleggen. Zijn mili
taire chef» aanvaardden leze beslissing
zonder rancune en stelden hem in 1915
in staat te Delft het diploma van werk
tuigkundig ingenieur te behalen. Zij ont
vingen hem met open armen, toen hij
weer terugkeerde en meedeelde, dat hij,
na rijp beraad, op zijn vroegere besluit
wilde terugkomen. In april 1916 slaag
de Goudriaan opnieuw voor het vaan
drigsexamen.
Maar nu kwam er iets anders tussen.
De directeur-generaal van de Arbeid,
ir. H. A. van IJsselsteijn, bood hem
een benoeming bij de arbeidsinspectie
aan. Hij zag wel kans hem daarvoor
uit het leger te krijgen, maar niet
wanneer hij vaandrig of officier was.
De keuze was voor Goudriaan, schrijft
hij, niet moeilijk. Hij bedankte voor de
tweede keer voor zijn benoeming tot
vaandrig en verliet de militaire dienst.
Achtereenvolgens werd hij inspecteur
van de Arbeid in Amsterdam en Den
Haag, directeur van het Centraal Nor
malisatie bureau, hoofdingenieur van
de Maatschappij Fjjenoord te Rotter
dam en lid van het toenmalige College
van onderdirecteuren en secretarissen
van Philips te Eindhoven.
Daarnevens bouwde hij een weten
schappelijke carrière op. Hij promo
veerde in 1922 tot doctor in de techni
sche wetenschappen op een proefschrift
over „De doelmatigheid van de Amster-
damsche Broodvoorziening". Vier jaar
later werd ht) buitengewoon hoogleraar
in de bedrijfseconomie aan de Econo
mische Hogeschool te Rotterdam; in
1936 aanvaardde hij een zelfde benoe
ming aan de T. H. te Delft.
Politiek had Goudriaan 1 tussen ook
het een en andet beleefn Wegens een
diepgaand meningsversrno over de
houding van de SDAP in het conflict
over de muiterij op de „De Zeven Provin
ciën" had hij in maart 1933 de partij
verlaten. Zijn artikel in „De Groene
Amsterdammer", waarin hij de muite
rij op nogal krasse wijze had afgekeurd,
had hier en daar kwaad bloed gezet.
Zijn boek „Socialisme zonder Dogma's"
dat kort na zijn uittreden was versche
nen, was door Albarda in een bespre
king in „De Socialistische-Gids" maar
matig gewaardeerd.
Toch had zijn afscheid van de SDAP
bij Goudriaan een litteken achtergela
ten, „dat was blijven schrijnen". De
ontwikkeling in de periode 1933-'37,
toen de SDAP langzamerhand een zui
ver democratische hervormingspartij
werd, die alle quasi-revolutionaire avon
turen had afgezworen en die opnieuw
zocht naar het „naastbij liggende
plichtje", was hij met gespannen aan
dacht blijven volgen. En zo stond hij
eigenlijk op het punt weer toe te tre
den, toen hem de brief van minister
Van Buuren berei" In overleg met
Albarda heeft hij het lidmaatschap van
de party toen voor onbepaalde tijd uit
gesteld.
Er was nog een andere reden, waarom
Goudriaan bp juist deze regering
geen voor de hand liggende keuze
was. Hp had Colpn tevoren één
keer ontmoet en wel bij een formele
bespreking over de noodzaak van deva
luatie van de Nederlandse gulden, eni
ge tyd na de val van de Amerikaanse
dollar in april 1933. Aan de ene kant
van de tafel zaten toen Colpn, mr. P.
J. Oud, minister van Financiën, en mr.
L. J. A. Trip, president van De Ne
derlandsche Bank; aan de andere kant
A. F. Bronsing, mr. H. F. van Leeu
wen, prof. mr. F. de Vries en Goudri
aan.
De regering bleek niet te denken
over devaluatie. Zp zou de gave gul
den, wat ook de consequenties moch
ten zpn, tot het uiterste verdedigen.
Goudriaan behoorde, samen met o.a.
prof. dr. N. J. Polak en prof. Ver-
rpn Stuart, tot degenen, die deze
geldpolitiek van Colpn hardnekkig
wensten te bestrijden en daartoe werd
in september 1934 de Nederlandsche
Vereeniging voor Waardevast Geld op
gericht.
Maar begin 1938 was de regering be
reid over al deze bezwaren heen te
stappen. De NS hadden naar haar op
vatting behoefte aan een dynamische
hervormer. Colpn zei tegen Goudriaan:
„jy was niet myn eerste kandidaat.
Dat was Ringers. Maar hp wou niet.
Wp rekenen nou op je, dat je het er
goed afbrengt". De minister van Fi
nanciën, mr. J. A. de Wilde, zei: ,,wy
verwachten niet van u, dat u de spoor
wegtekorten opheft. Daar schieten we
toch niet mee op; dan krijgen wij maar
weer nieuwe looneisen van het perso
neel en aandrang om de tarieven te
verlagen. Als u de tekorten maar be
hoorlijk klein maakt. Maar als NS di
recteur moet u zich buiten de politiek
houden. Zo'n speech als u onlangs in
Maastricht hebt gehouden: „Nederland
heeft de werkloosheid, die het zelf ver
kiest" dat gaat niet meer. Dat moet
u goed begrijpen".
Goudriaan nam de plaats in de
spoorwegdirectie in, die open was ge
komen door het overlijden van ir. Van
Dijk. De andere directeur, dr. H. van
Manen, was ernstig ziek en trad na
enkele maanden af. Het is toen ge
weest, dat de figuur van de president
directeur zpn intrede deed bij de NS.
Goudriaan ging deze post voor het eerst
bezetten en daarbij nam hij allereerst
de financiële aspecten onder zijn hoe
de. Er kwamen twee directeuren bp:
ir. W. F. H. van Rpckevorsel voor de
gecombineerde vervoersdiensten en ir.
W. Hupkes voor de beide technische
diensten (weg en werken en factie en
materieel)
Als een wervelwind is Goudriaan
door het wat styve, traditionalis
tische spoorwegbedrijf getrokken.
Hp slaagde erin „het gat in de
juridische dijk" te dichten, dat het ver
schijnsel van de wilde bussen mogelpk
had gemaakt. Djs geconcessioneerde
busondernemingen werden stelselma
tig aangekocht. De tarieven voor trein
reizen gingen omlaag door de invoering
van goedkope Pinksterretours, weekend-
retours, gezinsretours, zomerretours,
St. Nicolaas- en winterretours. Er kwa
men vastrechttarieven voor de zaken
reiziger en er kwam een gezinsvast
recht. Goudriaan stelde een onderzoek
in naar de opleiding en vakbekwaam
heid van het administratieve personeel.
Toen bleek, dat er niemand bp de
NS was met een accountantsdiplo
ma, één man met de akte MO boek
houden en één juffrouw met kennis
van stenografie (maar die kon weer
niet typen). Hp vond. dat de admi
nistratie dilettanterig en ouderwets
werd gevoerd. Op het gebied van de
kostprijsberekening waren de NS „de
meest orthodoxe geheelonthouder...
die ik in mpn bedrpfsloopbaan ooit
had gezien". Een externe accoun
tantscontrole was er onbekend.
In dat alles bracht Goudriaan veran
dering door liet aantrekken van experts,
die hp bp Philips had leren kennen, en
die na het uitbreken van de oorlog in
sommige NS-kringen „Philips-parachu-
tisten" werden gedoopt.
In de Engelse society geldt de regel:
„Don't be too bright". Goudriaan was
naar de maatstaven van de NS in die
dagen veel te „bright". Hp wist over
al goede raad op. Is er plaatsgebrek
in de treinen? Breng klapstoelen aan
in de rijtuigen, overa! waar 40 cm.
vrpe wandlengte beschikbaar is. Wil
men weten, wat er aan werkelijke, ex
acte, wetenschappelijke waarheid op
economisch gebied bestaat? Goudriaan
vat het samen in een boekje van 16
bladzijden (plus 240 bladzijden toelich
ting en polemiek). Is het Corps Diplo
matique in Duitsland niet precies op de
hoogte van alle ondergrondse politieke
stromingen? Schrijf alle leden een ver
plicht verblijf in bierkelders voor van
minstens drie avonduren per week. Is
er een economische crisis? Herstel de
koopkracht door collectieve revalorisa-
tie van de grondstoffen en koppel de
prijs van een representatief goederen
pakket aan de geldeenheid en aan de
goudprijs. Veel geduld met tragere
geesten had hp niet.
Dat waren dus al twee dingen, die
hem het leven in Utrecht moeilijk zou
den maken: hp prees alles, wat hp bij
Philips had leren kennen en hp was
„too bright".
Maar het ergste was, dat hij geen
„spoorjongen" was. Zelf vergoelijkt hij
dat met het grapje van Domela Nieu-
wenhuis, dat hp altijd een trouw reizi
ger per trein was geweest en er dus
met deskundigheid over kon meepra
ten. Zo dachten zijn medewerkers en
ondergeschikten, die bij de NS groot
waren geworden, er niet over. Ook als
er geen Wereldoorlog was uitgebroken,
had iedere pas, die Goudriaan zette,
naar alle kanten onberispelijk moeten
zijn.
Er brak wél een oorlog uit. Gou
driaan had zich laten benoemen
tot reserve-majoor voor algeme
ne dienst. In de vroege morgen
van 10 mei 1940 reed hij per auto van
Hilversum naar Den Haag, waar hp
zich, volgens de lastgeving in zpn mi
litaire zakboekje, moest melden op het
Algemeen Hoofdkwartier. Veel nuttigs
kon hp daar niet uitvoeren. Toen de
capitulatie in zicht kwam, wilde
hij naar Engeland. Hij kreeg daar een
geschreven toestemming voor van een
hem bekend hoofdofficier. Maar zpn
vrouw en drie dochters zaten nog in
Hilversum.
(Advertentie)
Zijlstraat 71
Haarlem
„In de loop van de dag had ik reeds
vergeefs geprobeerd een vervoergele-
genheid voor mpn gezin te vinden;
mpn eigen auto had ik by de hand maar
ik was na de spanning van bijna vier
oorlogsdagen te moe om midden in de
nacht, met de toenmalige zeer strenge
verduisteringsvoorschriften, heen en
weer te rijden tussen Den Haag en Hil
versum. Op het station Den Haag SS
stond een dieseltrein startklaar en na
dat ik het hoofd van de sectie spoor
wegdienst in kennis had gesteld van
mijn pas verworven vrijheid, was deze
bereid de trein tot mpn beschikking te
stellen".
Dit is een van de weinige punten,
hem rechtstreeks betreffend, waarover
Goudriaan niet met Rüter polemiseert.
Hp verdedigt zich wel, maar niet tegen
de aantijging, dat hp voor het vervoer
van zpn eigen gezin een extra-trein
heeft gebruikt.
Rüter meldt ook, dat Goudriaan in
een later stadium van de tocht naar
Engeland was niets gekomen extra
verlof wenste te geven aan de leden
van het personeel, die de begrafenis
van het lid der W. A. Peter Ton bij
wilden wonen. Neen, zegt Goudriaan,
ik heb mij er alleen niet tegen willen
verzetten, dat leden van het personeel
voor dat doel een gewoon eendaags ver
lof namen. Dat werd namelijk nooit ge
weigerd. Het departement besliste ech
ter, dat het in dit geval aan het spoor
wegpersoneel buiten Den Haag wél
moest worden geweigerd.
Of dit nu allemaal wel de oorzaken
zyn van Goudriaans uiteindelijk ont
slag, is voor de buitenstaander de
vraag. Het NS-bedrpf, dat sterk de trek
ken van een „in-group" vertoont, heeft
zijn eerste president-directeur waar
schijnlijk altijd als een „vreemd li
chaam" ervaren. In vredestijd berust
te het in zpn briljante, wat kwikzilver
achtige leiding bp wyze van experi
ment. In de kritieke oorlogsjaren wil
de het zich de weelde van een experi
ment niet meer veroorloven.
De „spoorjongens" in de directie
hebben bepaald niet staan juichen,
toen Goudriaan door de Duitsers
werd ontslagen en, tot tweemaal toe,
geïnterneerd. Maar zij kregen op die
manier wel de situatie, waarin zp
zich zó behaaglijk voelden, dat zp er
later, toen de Duitsers eenmaal wa
ren verjaagd, geen afstand meer van
wilden doen. Men kar zich levendig
voorstellen, dat Goudriaan op zpn
beurt gegriefd is geweest door Wat
hp „een gebrek aan sportiviteit"
noemt.
Van 7 oktober 1940 tot 23 mei 1941
heeft hp met de Indische gijzelaars, in
Buchenwald gezeten. Van 13 juli 1942
tot 25 oktober 1943 verbleef hp als gij
zelaar eerst in het Groot-Seminarie te
Haaren en later in St. Michielsgestel.
Aan de beschrijving van deze laatste
periode danken we nog enkele opmer
kingen over de politieke verhoudingen
in die dagen.
In een vroegere faze had Goudriaan
een verzoek van prof. De Quay en mr.
Linthorst Homan afgewezen om samen
met hen het driemanschap van de Ne
derlandse Unie te vormen. Hp had ge
zegd: „Deze zaak eindigt óf in het ver
raad of in het concentratiekamp".
Nu ontmoette hp De Quay en mr.
Einthoven (die zpn plaats in het drie
manschap had ingenomen) opnieuw en
hp ergerde zich aan de toenadering,
die er ontstond tussen hen en de groep
Schermerhorn-Banning-Brugmans. Hy
schreef deze heren de bedoeling toe na
de oorlog met de politieke democratie
een weinig de hand te lichten (De Quay
„meende dat na de bevrijding een mi
litaire dictatuur van minstens één, mis
schien 'n paar jaar noodzakelijk zou
zpn om orde op zaken te stellen"). Zo
ontstond de merkwaardige figuur, dat
Goudriaan, die toch zeker staatkundige
ambities moet hebben gekoesterd, bui
ten alle politieke besprekingen te Ges
tel bleef.
De kern van zyn conflict met de
NS werd vermoedelijk geraakt in
een gesprek, dat hp op 10 februa
ri 1944 met Hupkes en Van
Rpckevorsel heeft gevoerd. „Wy ko
men je meedelen", zei Hupkes, „dat
wp niet meer met je willen samenwer
ken; wp hebben ieder ongeveer veer
tig dienstjaren by de NS en willen niet
weer staan onder een buitenstaander
met twee NS-jaren".
Deze buitenstaander heeft het bedrijf
in het bevrijde zuiden van 3 september
1944 tot 13 mei 1945 op bekwame en
voortvarende wijze geleid. Maar de
romp-directie in Utrecht gaf geen
krimp. Het is een ironische samenloop
geweest, dat de minister van Water
staat, die Goudriaan tenslotte na de
bevrijding ontsloeg om personele
moeilijkheden in een kritieke tijd van
herstel en wederopbouw te vermijden
een oud-Philipsman was, namelpk
ir. Th. P. Tromp.
Goudriaan verliet na enige tyd ons
land. Hij trok naar Zuid Afrika, waar
hp thans gewoon hoogleraar in de be
drijfseconomie is aan de universiteit
van Pretoria, lid van de Eilektriciteits-
raad, lid van de Wetenschappelpke Np-
verheidsnavorsingsraad en daarenbo
ven adviseur van verschillende Neder
landse en Zuidafrikaanse maatschappp-
en. H. J. NEUMAN.
DEN HAAG, 15 dec. Konstaraz 304 +9,
Rheinfelden 307 +12, Ottenheim 410 —4,
Straatsburg 368 —2. Maxau 589 —9,
Plochingen 195 34, Mannheim 480 +4,
Steinibach 328 +60. Mainz 447 24, Bingen
344 +23, Kaub 407 +47, Trier 510, onv.
Koblenz 492 60, Keulen 510 +124, Ruhrort
568 +156, Lobith 1243 +118, Nijmegen 985
+90, Arnhem 988 +80, Eefde IJssel 580
34, Deventer 474 +30, Monsin 5612 —6,
Visé 5226 4, Borgharen 4315 6, Belfeld
1510 +12, Grave beneden de sluis 721 +13.
Stuw open te Roermond, Belfeld, Sam-
beeik en Lith.
Doorvaarthoogte van de spoorbrug te
Venlo meet 675 cm.
'Aagtekerk 13 720 m nw
Cape Leeuwin.
Ameland 13 110 m nw
Gothenburg n. Curagao.
Ammon 13 500 m ono Cape
Canaveral n. Curagao.
Annenkerk 13 te Suez.
Archimedes 13 260 m no
Azoren n. Antwerpen.
Asmidiske 13 140 m o Bahia
n. Rotterdam.
Barendrecht 13 150 m no
villano n. Goa.
Borneo 13 500 m wnw St.-
Vincent n. Malta.
Castor 13 v. Patras n.
Piraeus.
Crania 13 370 m no
Guadeloupe n. Curaago.
Daphnis 13 450 m nnw Kp
Finisterre n. Santo
Domingo.
Dinteldijk 13 v. Los Angeles
n. San Franisco.
Dongedijk 13 v. Antwerpen
n. Rotterdam.
Rorest Lake 13 50 m nnw
Muscat n. Abadan.
Forest Town 13 80 m nw
Mucat n. Little Aden.
Hersilia 13 500 m ono
Bermuda n. Amsterdam.
Kaap Hoorn 13 370 m zw
Bermuda n. Boston.
Koratia 13 55 m zw Santa
Maria n. Curagao.
Korenia 13 v. Delaware n.
Philadelphia.
Kylix 13 te Bucksport.
Lelykerk 13 15 m wzw
Ouessant n. Marseille.
Loppersum 13 950 m o
Bermuda n. Houston.
My Lady 13 150 m nw Cape
Hatteras n. Rotterdam.
Nijkerk p. 13 Kaap
Finisterre n. Rotterdam.
Philine 13 120 m ozo Albany
n. Mena.
Roebiah 14 te Antwerpen.
Rijnkerk 13 100 m nnw
Lissabon n. Antwrepen.
Stad Kampen 13 200 m w
Bermuda n. Rio de Jan.
Stad Rotterdam 13 te
Catania.
Straat Banka 13 v.
Mauritius n. L. Marquez.
Tero 13 150 m w Lissabon
n. Hamburg.
Tjimenteng 14 te L.
Marquez.
Van Spilbergen 15 te
Walvisbaai.
Videna 13 150 m ono Algiers
n. Portland.
Westertoren 13 240 m nw
Cape Finisterre n.
Curagao.
Willemstad 13 225 m w Cape
St.-Vincent n. Southamp
ton.
Aldabi 12 v. ^Montevideo n.
B. Aires.
Barendrecht 18 te Genua.
Burl. S. Watsin 20 te Port
Said.
Caltex Arnhem 13 v.
Vlissingen n. Perz. Golf.
Cities Service Valley Forge
15 te Port Said.
Cradle of Liberty 14 te
Santos.
Holendrecht 15 te Londen.
Katendrecht verm. 15 v.
Hamburg n. Bremen.
Kieldrecht 14 te Port Said.
Leiderkerk p. 12 Vlissingen
n. Antwerpen.
Liberty Bell verm. 13
Brest n. Port Said.
Maureen 12 te Jacksonville.
Meerdrecht 21 te Norfolk.
Moordrecht 15 te Milazzo.
Mijdrecht 24 te Fao.
Ossendrecht 19 te Norfolk.
Pendrecht 15 te Port
Etienne.
Pieter-S 11 te Swansea.
Randfontein p. Vlissingen
n. Amsterdam.
W. Alton Jones 22 te
Trinidad.
Wieldrecht 14 te Cartagena.
Woensdrecht 14 te Mersin.
tl>
Ameland 26 te Curagao
Verw.
Langkoeas 13 v. Hamburg
n. Bremerhaven.
Madisonlloyd 13 te Madang,
verm. 14 v. Madang n.
Alexishaven.
Overijsel verm. 15 v.
Durban n. L. Marquez.
Samarinda 17 v. Kobe n.
Yokohama.
Seven Seas 9 te Melbourne.
Wonosobo 11 v. Jesselton n.
Sandakan.
<b
Acmaea 13 70 m zw Cape
Alnati 13 v. Bahia n. Las
Pa'lmas.
Amstelmeer 13 te Singapore.
Amstelmolen 13 28 m o
Jicarita n. Osaka.
Averdijk 13 v. Antwerpen
n. Rotterdam.
Cartago 14 te Panama
kanaal.
Cinulia 13 430 m zw
Ascension n. Curagao.
Dorestad 13 110 m z Recife
n. B Aires.
Esso Rotterdam 14 te New
York.
Helicon 13 340 m wzw
Madeira n. Curagao.
Isis 13 220 m zzw Pta del
Gada n. Gent.
Kamperdijk 13 50 ni w
Scillies n. New York.
Karakorum 13 720 m zw
Vancouver n. Tongkong.
Katelysia 13 230 m nnw
Paramaribo n. B. Aires.
Langkoeas 13 v. Hamburg
n. Bremerhaven.
Maasdam 12 v. New Vork n.
Southampton.
Maashaven 13 v. B. Aires n.
Pto Acevedo.
Mataram 13 v. Balboa n.
Chombote.
Mitra 14 te Santander.
Ossendrecht 13 220 m no
Flores n. Hampton Roads.
Palamedes 14 te Puna.
Poseidon 13 v. Georgetown
n. La Guaira.
Rotte 13 360 m wnw
Walvisbaai ri. Curagao.
Schelde'lloyd 13 v. Aden n.
Singapore.
Stad Maastricht 13 600 m v.
Fernando Noronha n.
Vlaardingen.
Tegelberg 13 v. Port Eliza
beth n. East London.
Theron 13 te Pto Cabello.
Wonosari 13 v. Lissabon n.
Malaga.
Eumaeus 13 250 m wtn
Sabang n. Aden.
Iberia 12 80 m nno Santa
Maria di Leuca n.
Augusta.
John. v. Oldenb. 13 in Bass
Strait n. Sydney.
Kalydon 13 70 m wtz Little
Quoin n. Bandar Mashur.
Alkmaar 13 te Fao.
Amstelmolen 13 in Golf v.
Panama.
Castor 14 v Patras n.
Piraeus.
Cartago 14 in Panamakanaal.
Dorestad 13 110 m z v.
Recife.
Gaasterdijk 13 450 m nno v.
d. Azoren.
Kamperdijk 13 50 m w v.
Scilly.
Meerdrecht 21 te Norfolk
verw.
Mithras 13 25 m zw v.
Lissabon.
Taras 14 v. Rotterdam n.
Amsterdam.
Woensdrecht 13 v. Banias te
Mersin.
Castor 14 v. Patras te
Piraeus.
Dorestad 14 155 m zo v.
Beira.
Gaasterdijk 14 300 m nw v.
Finisterre.
Garoet 15 te Kaapstad.
Kamperdijk 14 400 m w v.
Scilly.
Kryptos 14 v. Liverpool n.
Ardrossan.
Markab p. 14 Oporto n.
Valencia.
Meerdrecht 14 360 m zzo v.
d. Azoren.
Merseylloyd 14 v. Port Said
n. Rotterdam.
Mirzam N p. 14 de Burlings
n. Rouaan.
Taras 15 v. Rotterdam n.
Malta.
Woensdrecht 15 v. Mersin n.
Banias.
Ameland 13 110 m nw
Esbjerg n. Curagao.
Amsteldijk 13 450 m zto Kp
Race n. Rotterdam.
Gaasterdijk 13 450 m notn
Faya'l n. Le Havre.
Geeststar 13 460 m nno
Fayal n. Preston.
tb
Amstelmolen 13 in Golf v.
Panama n. Osaka.
Rijndam 13 dw. Anticosti n.
Southampton.
Stad Maastricht 13 600 m
otz Fernando Noronha n.
Vlaardingen.
Willem Ruys 13 140 m otz
Kaap Canaveral n.
Bermuda.
Amstelveld 13 50 m zzo
Jamaica n. Cristobal.
Banggai 13 430 m ztw Easter
eil. n. Talcahuano.
Marnelloyd 13 1230 tn
Tahiti n. Papeete.
Mississippi'lloyd 131 720 tn
Acapulco n. Balboa.
Oranjestad 13 750 m ono
Martinique n. Tnnidafl.
Caltex Madrid 14 v. Suez n.
Ras Tanura. -„„ham
Friesland 14 v. Imminent
n. Rotterdam.
Ittersum 14 v. Bremen n.
ScheldeUoyd p. 14 Guarda-
fui n. Singapore.
Weltevreden 13 530 m ot
Socotra n. Aden.
tb
Acila 15 te Sundsvall.
Adrastas 15 te Manilla.
Amstelhoek 14 15 m zo
Sabang n. Durban.
Batu 14 400 m w Fimsterr»
n. Duinkerken.
Bengkalis 15 te Trincomaiee.
Caltex Arnhem 14 43 rn zZ
Ouessant n. Port Said.
Caltex Eindhoven 14 700 nj
nw Ras al Hadd n. Kharg
Island.
Caltex Napels 14 280 m zZ0
Guardafui n. Kaapstad-
Eos p. 14 IJmuiden n.
Hamburg.
Esso Amsterdam 14 20 m
Cape de Gata n, Banias-
Forest Town 14 dw. Mas'iri
n. Little Aden.
Hestia 14 170 m wzw
Ouessant n. Rotterdam.
Hoogkerk 14 400 m w
Fremantle n. Adelaide.
Ivoorkust 14 dw.
Fernando n. Douala.
Jason 15 te IJmuiden n.
Amsterdam.
Joh. v. Oldenb. 14 v.
Sydney n. Wellington.
Joseph Frering 13 2 5m z*
Cape Finistarre n.
Monrovia.
Kalydon 14 te Bandar
Mashur.
Kermia 13 v. Curagao n.
New York.
Khasie'lla 16 te Hoek.
Ladon 14 te Antwerpen.
Leersum 14 te Akaba.
Liberty Bell 14 v. Brest it*
Arabische Golf.
Lutterkerk 14 v. Karachi B.
Bombay.
Maaslloyd 14 170 m zo Sue*
n. Bombay.
Madisonlloyd 15 te
Hollandia.
Merwede 14 21 m no Ushant
n. Rotterdam.
Mohammed Reza Shah 14
150 m nno Bahrein n.
Suez.
Mo'lenkerk 14 10 m n
Socotra n. Aden.
Muiderkerk 14 15 m nW
Perim n. Aden.
Munttoren 14 220 m zo
Mena.
Naess Lion 14 150 m wzW
Kreta n. Port Said.
Nanusa 14 rede Accra.
Nieuwe Tonge 14 30 m w
Cape Espartel n. Port oi
Spain.
Dldekerk 14 v. Hamburg B»
Bremerhaven.
Dmmenkerk 14 60 m wn^
v. Gibraltar n. Port Saia.
Dranje 14 te Wellington.
Pericles p. 14 Noordhinda*
n. Curagao.
Philippia 15 te Thames-
haven.
Prins Casimir 14 v. Hambur»
n. Rotterdam.
Prins Willem V 15 te Le
Havre.
Reza Shah the Great 14 te
Senegalkust 14 v. Takoradl»
Sepia 14 60 m o Socotra B»
Landsend.
Sloterkerk 14 205 m zzw
Adelaide n. Aden.
Stad Gouda 14 60 m n
Casablanca n. Victoria.
Stad Maassluis 14 BömÏi
Boulogne n. Reggio.
Sunetta 15 te Rotterdam.
Tamo 14 te Rangoon;
Tjiluwah 14 te HongkonK»
Tjisadane 14 te Nagoya.
Tjitarum 14 580 m zo
Sydney n. Dunedin.
Waibalong 14 10 m o Kaap
Guardafui n. Berbera.
Wonorato 15 te Penag.
Zaankerk 14 v. Suez n.
Aden.
Zafra 14 32 m nw LissaboB
n. Port Said.
Zuiderkerk 14 150 m zw St-#
Vincent n. Duinkerken.
<b
PEPERTER MIJN MAR KT AMSTERDAM,
14 dec. - Witte serawak. Stemming: prijsh.
Ömzet: 1 ton. Noteringen: loco en dec. 365
375 (360—370), jan. 358—363 (350—360), febr.
348—358 345—355), mrt. 347—354 (340—350),
rest 340350 337—347). Zwarte. Stemming,
prijsh. Omzet nihl. Noteringen: loco 300310
(295305), jan. t.m. nov: 290—300 (285295).
LIJNOL1ETERMIJNMARKT AMSTERDAM,
14 dec. Noteringen: jan. 103.50 (103.65),
mrt. 100.00 (100.65), mei 99.70 (99.65). juli
99.40 99.60).
KOFFIETERMIJNMARKT AMSTERDAM,
14 dec. Stemming: kalm. Omzet nihil.
Noteringen: dec. 134-136 (134-136), mrt.
133-134 (133-135), mei 131-132 (131-133)'
juli 130-131 (130-132), sept. 129-131 (129-131)-
CACAOTERMIJNMARKT AMSTERDA»?
14 dec. Stemming: gemakkelijk. Omf®'
nihil. Ochtendcall. Noteringen: dec. 190+
192, jan. 191-192, mrt. 194'/2-195%, hie»
197(6-198+2, juli 200%-201+a, sept. 204-204»'
dec. 206-206+2.
Middagcall. Stemming: prijshoudend. Oi»,
zet 125 ton. Noteringen: dec. 1921/j-19»l7
(192-194), jan. 193(4-194(6 (193-194), m
197-198 (196+2-197), jnei 200-201 (199-20°''
juli 203-204 (202-203), sept. 206-207 (204»
205(6), dec. 208-209 (207(6-208(6).
(Opgave firma C. W. H. Heslenfeld, A'daih'
co-':' x-
garantie
