Momentopname
Nederlands straalvliegtuig
opvolger van „Friendship"
Tweemotorige F-28 in '65
wellicht in de lucht
UqS®
Oe Thant aarzelt mede
diensten aan te bieden
Liever besprekingen onder de
discrete auspiciën" der VN?
Ègfgjdéêêêèêèê
nid vttgdw
SUNIL halen:
Mr De Riike doet aanval
op PvdA-Kamerlid Burger
Voorzitter N.-Guinea-Raad
achter regeringsbeleid
„Zelfbeschikkingsrecht is
immers niet p
Prof. H. Weve
overleden
IN MEMORIAM
FOKKER WERKT AAN DE PLANNEN
Aantal werklozen
toegenomen
Mr. Cals moet nog
rust houden
Koloniaal in ergste betekenis"
Jouwe betreurt
verklaring van
de regering
Als oogarts over
de hele wereld
bekend
Waarom geen
casino in
Scheveningen
„Washington Post"
Indonesië maakt zich
blijkbaar gereed
voor een aanval
Wijzigingsnota
mammoetwet
echter afgehandeld
en handen ruw?
PUROL
REGELING CONFLICT NIEUW-GUINEA
Nieuwe vakvereniging
NS-personeel eist
loonsverhogingen
Baby gestikt
Bromfietser verongelukt
SPREEKBEURT VOOR OUD-STRIJDERS
Meisje verdronken
Voorzitter K. van K.:
Genemuider raadslid
in beroep tegen vonnis
Zwolse rechtbank
DONDERDAG 4 JANUARI 1962
PAGINA
NEDERLANDS MEEST GEBRUIKTE WASMIDDEL
Als positieve winst van de tweede
<üag van het Nieuw-Guinea-deLat no
teren wij de herhaalde verzekering der
regering, dat zij naar vermogen zal
streven naar onderhandelingen met
Indonesië zonder voorafgaande voor-
Waarden. Hoezeer deze bereidheid op
ïichzelve ook een bijdrage moge zijn
tot een vredelievende oplossing, die
oplossing zelve is nog niet in zicht, te
minder, daar de Indonesische reacties
Voorlopig niet hoopgevend zijn.
Minister Luns maakte bijzonder
duidelijk, dat het kabinet zicb niet
door Indonesische dreigementen zal
laten dwingen aan de onderhande
lingstafel plaats te nemen op vooraf
gaande Indonesische voorwaarden.
Wanneer de regering bereid is zonder
voorafgaande voorwaarden te onder
handelen, meent zij voorlopig het hare
te hebben gedaan voor een vredelie
vende oplossing. Grijpt Indonesië dan
toch naar de wapenen, dan ligt de
Verantwoordelijkheid daarvoor bij In
donesië.
De verklaring van minister Luns
houdt in dat, als Indonesië vooraf
gaande voorwaarden blijft stellen, het
Zichzelf dwingt tot militaire actie. De
Verantwoordelijkheid daarvoor kunnen
Wij bij Soekarno leggen (die zich er
«venveel van zal aantrekken als
Nehroe toen hij Goa aanviel), het gaat
ons intussen wel aan. Door de uit
spraak van minister Luns is nog eens
tomen vast te staan, dat Nederland
eventueel bereid is een Indonesische
aanval af te wachten. Baat kan een
militair conflict Nederland niet op
leveren. Ongeacht nederlaag of over
winning zal internationale interven
tie ons spoedig aan de conferentie
tafel dwingen. Wij kennen dit reeds.
De Nederlandse houding is dan ook
niet baatzuchtig. Zij wil de wereld
laten zien dat men ook op een klein
land geen chantage kan plegen. Of de
baat voor de internationale rechtsorde
groot en langdurig zal zijn, daarover
gaven de Kamerdebatten geen Uit
sluitsel. In ieder geval is te hopen,
dat de Papoea's gebaat zouden zijn
«n ons dankbaar zouden zijn voor de
offers, die een militair conflict voor
ons volk zou meebrengen. De gedach
te aan zulk een militair conflict, ook
al zou het voor sommigen de oplos
sing van een gewetensconflict bete
kenen, heeft intussen voor ons zo
Weinig aantrekkelijks, dat wij herha
len: Nederland moet zo enigszins
mogelijk onderhandelen.
Minister Luns sprak in verband met
de Indonesische dreigementen van
chantage. Een schokkend woord. Hij
sprak echter de waarheid en deze is
niet per se ondiplomatiek. Hij sprak
"aniens de regering in de Tweede Ka
mer en niet per se als onderhandelaar.
Als Indonesië naar de wapenen grijpt,
is het niet wegens onvriendelijke
woorden van de heer Luns, maar om
dat het niet gelooft, dat de zakelijke
standpunten van Nederland en Indo
nesië tot elkaar gebracht kunnen wor
den door onderhandelingen.
Naar aanleiding van onze opmer
king in ons commentaar van gisteren,
dat de Kamer zou kunnen aandringen
op een „onbelaste onderhandelaar
Zeide de heer Blaisse in de Kamer:
^Vaarom zou de regering niet de juis
te keuze maken?
Wij nemen aan, dat hij als goed
verstaander begrepen had, dat wij met
•■onbelaste onderhandelaar niet op de
•etste plaats de heren Luns en Bot op
"et oog hadden, hoezeer wij hun ver
diensten overigens erkennen. Als goed
^"staander menen wij uit de opmer-
?'Pg van de heer Blaisse te moeten
begrijpen, dat ook hij de onbelaste on
derhandelaar niet per se binnen het
"Widige kabinet voorhanden acht,
""aar dat hij redenen heeft aan te ne-
teen, dat deze daarbuiten zal worden
Bevonden of reeds gevonden is. Des te
beter dan.
De heer Burger heeft op een som
matie duidelijk te maken, wat de
ckv.d.A. verstaat onder „een redelijke
W>rm van zelfbeschikking o.i. terecht
precisering geweigerd, die de Ne
derlandse onderhandelaar al te zeer
de handen zou binden. Wat deze term
inhoudt, moeten de onderhandelingen
juist uitmaken, zei hij. Laat Soeban-
drio maar eens uitleggen, voegde hij
aan toe, wat hij bedoelde met zijn
Verklaring op 20 november: „Wij er
kennen de verplichtingen, die de Ne
derlandse regering sinds 1950 tegen
over de bevolking van West-Irian op
Zich heeft genomen De A.R.-heer
Biesheuvel deed uitkomen, dat de re-
Bering zelve een omschrijving heeft
gebruikt, waarmede zijn fractie zich
kon verenigen: zelfbeschikking bete
kent. dat wij niet buiten de bevolking
om over haar toekomst beslissen. Bij
die beslissing moet het belang van de
Papoea s doorslaggevend zijn. Op
deze omschrijving zouden onderhan
delingen met Indonesië net bij voor
baat behoeven af te stuiten.
De uitlatingen van andere fracties,
met name van de K.V.P., lieten de
onderhandelaar op dit punt schijn
baar heel wat minder armslag. Als de
fegering uit zichzelf al niet het ver
langen had voor de Papoea's het
maximum aan ze'fhpschikking te be
'eiken, zouden deze uitlatingen haar
•terk binden. V~\n de andere kant ga-
dezelfde fracties zoveel blanco
(Advertentie)
SCHIPHOL, 4 jan. In de Fokker
fabrieken werkt men plannen uit voor
de bouw van het eerste Nederlandse
straalvliegtuig voor de burgerlucht
vaart, als opvolger van de zo succes
volle, nog met schroefturbinemotoren
uitgeruste F-27 „Friendship". Met
nadruk heeft de Fokker-directie intus
sen te kennen gegeven, dat het nog
slechts plannen betreft; de beslissing
voor de ontwikkeling van zulk een
uitermate kostbaar project hangt
9f
WASHINGTON, 4 jan. (Reuter) Af
gaande op de reacties uit Djakarta
schrijft de „Washington Post" dat In
donesië opnieuw de gelegenheid voor
een vreedzame regeling van het geschil
voorbij heeft laten gaan en zich blijk
baar gereed maakt voor een invasie.
Het aanbod van de Nederlandse rege
ring om over de toekomst van Weste
lijk Nieuw-Guinea te onderhandelen,
zonder te blijven staan op zelfbeschik
king opende de deur voor een vreed
zaam en wederzijds bevredigend resul
taat.
Om het maar botweg' te zeggen: Indo
nesië zet het pistool op het hoofd van
de Nederlanders en weigert het wapen
weg te nemen voordat de prijs, die
wordt verlangd, is betaald. Dit is voor
elk lid van de Verenigde Naties een on
vergeeflijke houding, aldus de Washing
ton Post.
De „New York Times" schrijft, dat
Indië de eerste was die een voorbeeld
stelde in het gebruik van de „dubbele
standaard." Thans is het president Soe
karno, die onderhandelingen, waarbij
geen rekening wordt gehouden met zijn
eisen, verwerpt en een algehele mobi
lisatie uitvaardigt om westelijk Nieuw-
Guinea te overmeesteren met het risi
co dat Australië en andere staten betrok,
ken wordèn in een conflict dat op een
gevaarlijke manier uit handen kan lo
pen, aldus het blad de New York Times.
DEN HAAG, 4 jan. De geregis-
streerde arbeidsreserve is in decem
ber met ruim 15.000 mannen toegeno
men. Volgens een opgave van het mi
nisterie van sociale zaken en volksge
zondheid was de geregistreerde ar
beidsreserve eind december 40.549
mannen tegen 25.296 eind november
1961. Het aantal werkloze vrouwen was
eind december 4.426 tegen 4.420 eind
november.
Het aantal openstaande aanvragen
was eind december voor mannen
71.211 (eind november 76.180) en voor
vrouwen 36.562 (37.843).
Verdeeld over de provincies was de
trereeistreerde arbeidsreserve: Gronin
gen 5.621 (nov. 2.627), Friesland 4.817
(2 848) Drenthe 4.096 (2.260), Overijs
sel 3.533 (2.205), Gelderland 3.267
(2.218) Utrecht 1.302 (1.148), Noord-
Holland 5.212 (3.733), Zuid-Holland
5.932 (1.414), Zeeland 2.314 (1.074),
Noord-Brabant 5.508 (3.328) en Lim
burg 1.483 (1.206).
(Van onze onderwi.isrpdacteur)
DEN HAAG, 4 jan. - Minister Cals
zal vermoedelijk niet voor het einde
van deze maand -ijn werk op het mi
nisterie van O., K. e- W. kunnen h
vatten. Op doktersadvies n.oet de mi
nister nog enige weken rust houden;
hij is thans op vakantie in Oostenrijk.
Inmiddels heeft de bewindsman nog
wel een beslissing genomen over de
eindredactie van de nieuwe nota van
wijzigingen bij de mammoetwet. Deze
nota zal vermoedelijk nog in de eerste
helft van januari verschijnen. Ze wordt
formeel ondertekend oor de minister
ad interim, doch mej. Klompé heeft
in de Tweed Kamer al meegedeeld,
dat over de wijzigingen, die de Kamer
straks voorgelegd krijgt, in feite be
slist is door haar ambtgenoot.
(Advertentie)
van
vertrouwen aan de regering, dat deze
zicfi bij onderhandelingen practisch
lean beschouwen als te zijn voorzien
van een blanco volmacht van het par
lement. De geesten zijn in beweging.
Het Nieuw-Guinea-debat was een
momentopname.
immers niet alleen van haar af.
De plannen behelzen de bouw
een middelgroot tweemotorig straal-
verkeersvliegtuig voor ongeveer 44
tot 55 passagiers (de tweemotorige
Franse „Caravelle" biedt plaats aan
77 passagiers), dat de typebenaming
F-28 zal krijgen. Fokker zou in 1965
of 1966 met de levering kunnen
starten. Men gaat thans door middel
van een marktonderzoek na, of naar
een dergelijk toestel voldoende vraag
bestaat.
De F-28 zal, zo is de bedoeling, in
snelheid weinig of niets onderdoen voor
de huidige Caravelle. De kruissnelheid
van dit toestel ligt in de buurt van
achthonderd km per uur (aanbevolen
kruissnelheid 745 km), terwijl het
Nederlandse straalvliegtuig een kruis
snelheid zou krijgen van 770 km.
Evenals de Caravelle en enige andere,
nieuwe of nog in ontwikkeling zijnde
straaltoestellen zal de F-28 worden
voortgestuwd door twee bij de staart
aan het achterstuk van de romp ge
monteerde Turbofan-straalmotoren,
van Rolls-Royce of Bristol-Siddeley,
die elk ongeveer 3200 kg stuwdruk
leveren. Het vliegtuig zou in de ge
wichtsklasse van 20 tot 21 ton vallen.
Daarmee zal de machine dan een
nieuwe klasse verkeersvliegtuig vor
men tussen de 32 ton wegende B.A.C.-
111 en de De Havilland-126 (veertien
ton) die beide in Engeland worden ont
worpen. De F-28 zou bestemd zijn voor
de korte afstanden, waarop het toestel
het meest economisch zal zijn: met 55
passagiers voor een afstand van 350
km en met 44 passagiers voor ca
duizend km.
Wel zou de F-28 als straaltoestel
uiteraard voor het opstijgen en landen
iets langere banen nodig hebben dan
de „Friendship", maar volgens Fok
ker zou het gebruik kunnen maken
van ongeveer 85 procent der door deze
machine gebruikte vliegvelden.
WASHINGTON, 4 jan. Van door
gaans wel-ingelichte Amerikaanse
zijde heeft AFP vernomen, dat de
mogelijkheid bestaat, dat Nederlands-
Indonesische besprekingen in een be
trekkelijk nabije toekomst zouden kun
nen aanvangen „onder discrete auspi-
ciën van de Verenigde Naties Voorts
vernam het Franse persbureau, dat
het wel waarschijnlijk is, dat te ge
legener tijd de V.N. een rol zullen gaan
spelen in de regeling van de kwestie-
Nieuw-Guinea. Men meent echter te
weten, dat secretaris-generaal Thant
aarzelt het prestige van de V.N. te zeer
in de waagschaal te stellen door in
deze zaak openlijk en rechtstreeks
de goede diensten der volkerenorgani
satie aan te bieden.
Men zou zich evenwel een situatie
kunnei. voorstellen, waarbij de ver
tegenwoordigers van Nederland en In
donesië in de V.N. onderhandelingen
zouden kunnen openen onder de sym
bolische auspiciën der V.N., of wellicht
ook met de bijstand van een persoon
lijke vertegenwoordiger van de secre
taris-generaal.
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft zijn pogin
gen, beide partijen aan de conferen-
tietafel te doen plaats nemen, krach
tiger dan te voren voortgezet, vooral
sedert de zaak-Goa. Maar Washing
ton, dat de Nederlandse gevoelig
heden wenst te ontzien en de groeien
de invloed in het verre oosten van
neutralistische staten als Indië en
Indonesië kennende, bewaart een
gereserveerde houding. Niettemin
hebben bepaalde Amerikaanse func
tionarissen bijwijlen als hun persoon
lijke mening te kennen gegeven, dat
een regeling van de kwestie Nieuw-
Guinea in een voor Djakarta aan
vaardbare zin, slechts een kwestie
van tijd lijkt te zijn.
President Soekarno heeft gisteren,
zo bericht UPI, een decreet uitgevaar
digd dat Nederlands Nieuw-Guinea de
status van autonome provincie van de
republiek Indonesië geeft. Volgens dit
decreet, dat van kracht is per 1 januari
j.l., komt de nieuwe provincie West-
Irian onder een inheemse goeverneur,
die zal worden benoemd door Soekar
no en zal worden geassisteerd door
legislatieve en executieve raden.
In een toelichting heet het, dat,
anders dan met het Nederlandse sys
teem van een „marionettenstaat", het
Indonesische concept voorziet in „in
terne zelfbeschikking", die de bevol
king een ruime mate van autonomie
geeft.
UTRECHT, 4 jan. De vakvereni
ging van rjjdend personeel van de Ne
derlandse Spoorwegen heeft zich op een
gisteravond hier gehouden vergadering
uitgesproken over de wijzigingen van
het reglement dienstvoorwaarden
(R.D.V.), zoals die naar haar mening
per 1 april dienen te worden aange
bracht. Men eist onder meer zowel voor
de machinisten als voor het treinperso
neel, een loonsverhoging van tachtig
gulden per maand. Bovendien verlangt
men een loonsverhoging, die ongeveer
op vijf procent neerkomt.
De verlangens van de meer dan twee
duizend spoorwegmannen tellende vak
vereniging zullen schriftelijk ter kennis
van de directie van de N.S. worden
gebracht. Ook zal een onderhoud met
de minister van Verkeer en Waterstaat
worden aangevraagd. Bovendien zal
men een beroep op de volksvertegen
woordiging doen en wil men enige hoog
leraren van de groep van 53 vragen te
bemiddelen bij het verkrijgen van de er
kenning van de nieuwe vakvereniging.
Deze groep hoogleraren sprak in een
adres aan de ministerraad, in septem
ber 1959, haar verontrusting uit over
de ontwikkeling, die het georganiseerd
overleg over de arbeidsvoorwaarden
sedert 1945 heeft te zien gegeven.
NIJMEGEN, 4 jan. Gistermorgen
heeft een moeder in de Palmstraat al
hier haar baby van drie maanden le
venloos in het bedje aangetroffen. Het
kindje is waarschijnlijk gestikt in een
kussentje.
HEERLEN, 4 jan. Gisteravond is
hier de 74-jarige heer J. Scholl uit
Schaesberg bp een verkeersongeval om
het leven gekomen. Met zijn bromfiets
zou hij geen voorrang hebben gegeven
aan een bestelauto; hij werd gegrepen
en was op steg dood.
De voornaamste bladen in Djakarta
hebben de gisteravond door president
Soekarno uitgesproken rede over Indo-
nesië's „plicht om West-Irian te bevrij
den" toegejuicht.
SYDNEY (Rtr) Een woordvoerder
van de Australische luchtvaartmaat
schappij „Quantas Airways" heeft mee
gedeeld, dat de Indonesische regering
internationale luchtvaartmaatschap
pijen heeft gewaarschuwd het Indone
sische luchtruim te mijden.
RANGOON (Rtr) Birmaanse re
geringskringen hebben gisteren hun
instemming betuigd met de Neder
landse regeringsverklaring van dins
dag. Men sprak van „een bemoedi
gende ontwikkeling" in een overigens
zeer gevaarlijke situatie.
NEW DELHI (UPI) In alle vier
Engels-talige dagbladen die hier ver
schijnen, nam het debat in het Neder
landse parlement over Nieuw-Guinea
gisteren de voornaamste plaats in. De
bladen gaven echter geen redactioneel
commentaar erop.
(Advertentie)
(Van pnze Haagse redactie)
DEN HAAG, 4 jan. Mr. J. O. de
Rijke, lid van de Nieuw-Guinea-Raad en
sinds enige tijd verblijvend in Neder
land, heeft gisteravond een aanval ge
daan op de fractievoorzitter van de
P.v.d.A. in de Tweede Kamer, mr. J.
Burger. De opmerking van mr. Burger
tijdens het Kamerdebat, dat het in het
Nederlands belang zou zijn wanneer de
Papoea's zouden opteren voor Indone
sië noemde mr. De Rijke „koloniaal in
de ergste betekenis van het woord", om
dat zij de Papoea's niet vrij laat in hun
keuze. Hij zei van mening te zijn dat
Nederland zijn vuist zal moeten ballen
wanneer Soekarno een aanval doet op
Nieuw-Guinea. „Een defensie-apparaat
is er niet om bij het eerste schot terug
te trekken".
Mr. De Rijke zei dit tijdens een spreek
beurt voor het Oud-strijders legioen
's Gravenhage, een nogal emotionele bij
eenkomst, waarin meer dan eens ap
plaus opklaterde maar waarbij ook het
„schande" niet van de lucht was. Zo
kreeg voorzitter J. Ego applaus toen
hij minister Luns lof toezwaaide voor
diens flinke bewoordingen waarmee hp
de houding van Soekarno in de Kamer
had gekarakteriseerd.
Het lid van de Nieuw-Guinea Raad
was van mening dat men in Neder
land ernstig is tekort geschoten in be-
leidsvoorlicnting. „Het Nederlandse
volk is onvoldoende bekend voor wel
ke zaak het moet strijden". Het is
overigens van mening dat Soekarno
het met zal aandurven een aanval te
beginnen. De bevoorradingsmoe ilpkhe-
den in Nieuw-Guinea met zijn bossen,
moerassen, bergen en grillige kustlijn
zouden te groot zijn. Hp is echter een
bezetene, aldus mr. De Rijke, en zpn
daden blijven dus onberekenbaar. Hp
vindt dat de deur niet dicht moet wor
den gehouden voor onderhandelingen,
al is de basis dan wel smal geworden.
„Ik wil niet theatraal doen", zo zei
mr. De Rpke, „maar als er een inval
komt, zal ik mpn uniform van sergeant
bp de paratroepen weer „andoen en ten
strijde trekken in de hoop dat anderen
mpn voorbeeld zullen volgen". Weinig
Woensdagmiddag zijn de voorzitter en twee leden van de Nieuw-Guinea-Raad
van Schiphol naar Nieuw-Guinea vertrokken. V.l.n.r. Abdul Arjan, B Moju
en J. H. F. Sollewijn Gelbke (voorzitter).
SCHIPHOL, 4 jan. De heer J. H.
F. Sollewijn Gelpke, voorzitter van de
Nieuw-Guinea-raad, heeft gistermiddag
voor zijn terugkeer naar Biak hier des
gevraagd commentaar geleverd op de
beslissing van- de Nederlandse regering
het zelfbeschikkingsrecht niet langer
als stringente voorwaarde voor een ge
sprek met Indonesië te handhaven.
„Wanneer zo'n gesprek", aldus de
voorzitter van de Raad, „allee-: maar
mogelijk is zonder het zelfbeschikkings
recht als prealabele voorwaarde, kan
ik daar wel mee instemmen zolang
dat recht maar niet wordt prijs ge
geven. En van Nederlandse zijde is
het ook niet prijs gegeven. De enige
verandering is, dat Indonesië het zelf
beschikkingsrecht nu, vóórdat een ge
sprek kan beginnen, niet met nadruk
behoeft t erkennen."
De eveneens naar Hollandia terug
kerende Papoealeden van de raad, de
heren A. Arfan en B. Mofu, ontken
den dat op Nieuw-Guinea een meer
derheid zou zijn te verkrpgen voor een
voorstel het land binnen de repu
bliek Indonesië autonomie te verle
nen. Zp zeiden weinig vertrouwen in
de realiteit van zo'n plan te hebben.
„We zijn er trouwens niet op gebrand",
zei de heer Arfan, die tevoren soort
gelijke toezeggingen „Javaans vergif"
had genoemd. „Naar mpn gevoel moet
het zelfbeschikkingsrecht gehandhaafd
blijven en mag daaraan zeker niet bui
ten ons om worden getornd."
Desgevraagd bevestigde de voor
zitter, dat de Nieuw-Guinea-raad
binnenkort zal bijeen komen om zo
snel mogelijk de besprekingen te be
ginnen over het advies, dat de Ne
derlandse regering voor 5 april
wenst te hebben. Ir. dit advies moet
de raad duidelijk maken hoe het
zelfbeschikkingsrecht op het eiland
het best kan worden verwezenlijkt.
HOLLANDIA, 4 jan. (UPI) Het
lid van de Nieuw-Guinea-Raad Nicolaas
Jouwe heeft gisteren tegenover de pers
verklaard dat hij het betreurenswaardig
vindt dat Nederland het zelfbeschikings-
recht der Papoea's heeft laten vallen
als prealabele voorwaarde voor een ge
sprek met Indonesië.
Jouwe zei dat hij altijd al tegen een
gesprek met Indonesië is geweest en
noemde een bespreking doelloos. Het
Nieuw-Guinea-Raadslid verwahet dat de
gesprekspartners vijf minuten na de
opening van het debat huiswaarts zul
len gaan. Hij acht het onmogelijk dat
overeenstemming zou worden bereikt.
Jouwe noemde de regeringsverkla
ring van prof. De Quay merkwaar
dig. „Wat bedoeit de minister eigenlijk?"
zo vroeg hij zich af. Hij sprak de hoop
uit dat het huidige standpunt van de
Nederlandse regering slechts een fat
soenlijk gebaar was om tegemoet te ko
men aan de internationale druk die op
Nederland is uitgeoefend en om de na
tionale verdeeldheid tegen te gaan.
Hij wil ook de regering zijn steun
niet onthouden en is bereid zijn in
vloed aan te wenden in het „Nationale
Comité" n in de Nieuw-Guinea-Raad.
Jouwe zei dat zijn vertrouwen in de
Nederlandse regering ongeschokt is.
Hij gelooft niet dat de regering ver
dere concessies zal doen.
waardering had hij uiteraard voor de
buitenparlementaire activiteiten als die
vein dr. Paul Rpkens en prof. Duynstee.
Op de vraag van de voorzitter of de
regering deze activiteiten niet had kun
nen beletten zei hij: „Iedere staatsbur
ger heeft het recht naïef te zijn".
Men moet offer? over hebben voor de
volbrenging van de taak die men op
zich heeft genomen, zo meent mr. De
Rijke. Hp meent dat de Tweede Kamer
in de jongste debatten niet tot de kern
van de zaak is doorgedrongen, maar
er om heen heeft gepraat. Na de soms
heetgebakerde opmerkingen uit de zaal
te hebben beluisterd zei de heer De Rp
ke tot de conclusie te zijn gekomen „dat
er nog mensen zijn met ruggegraat".
LEEUWARDEN, 4 jan. In Warga
is gistermiddag de driejarige Ali Bos
man verdronken. Het meisje werd
's middags vermist, waarna de dorps-
omroeper de bevolking vroeg mee te
zoeken. Na enige uren zag iemand een
klompje drijven in de Wargastervaart.
Na daar enige tijd te hebben gedregd,
bracht men het lichaampje boven. Het
meisje is waarschijnlijk spelenderwijs te
water geraakt.
UTRECHT, 4 jan. Gisteravond is
hier op 77-jarige leeftijd overleden de
befaamde oogheelkundige en oud-hoog
leraar prof. dr. H. J. M. Weve, die
onder zijn patiënten vele bekende
figuren heeft gekend, van wie wij
slechts noemen prinses Marijke en
president De Valera van de republiek
Ierland. Hij heeft vooral naam ge
maakt door te wijzen op het grote
belang van het gebruik van de oog
spiegel door huisartsen, waardoor in
wendige ziekten als t.b.c. of suiker
ziekte ontdekt konden worden.
Prof. dr. Henricus Jacobus Marie
Weve werd op 19 april 1884 in Nij
megen geboren en bezocht dafiï de
H.B.S.-afdeling van het Canisius-col-
lege der paters Jezuieten. Hij studeer
de in Amsterdam medicijnen. In 1912
werd hij arts en promoveerde twee
jaar later. Van 1916 tot 1929 was hij
eerste geneesheer aan de inrichting
voor ooglijders in Rotterdam, waarna
zijn benoeming tot hoogleraar in
Utrecht volgde. Hij werd toen tevens
directeur van het ooglijdersgasthuis,
welke functie hij tot september 1958
vervulde. Als geleerde heeft prof.
Weve een wereldfaam verworven. Op
zijn initiatief werd, toen hjj genees
heer-directeur van het Nederlands
Gasthuis voor behoeftige en minver
mogende Ooglijders te Utrecht werd,
dit gebouw inwendig geheel gerestau
reerd en uitgebreid met een speciale
collegezaal, nieuw meubilair, een in
strumentenmakerij en een inrichting
voor het maken van contactglazen. De
eerste contactglazen in Nederland zijn
hier vervaardigd. Bovendien kwamen er
een Röntgenafdeling, een model-labo-
ratoriurr» en een tekenkamer voor het
vervaardigen van allerlei studiemate
riaal. Prof. Weve heeft tal van voor
drachten gehouden, waardoor hij zich
als pionier op het gebied van de
oogheelkunde deed gelden, welke toe
gelicht werden met hoogst interessante
en leerzame demonstraties.
Buiten zijn wetenschappelijke arbeid
om vond hp nog de tijd voor allerlei
activiteiten op katholiek terrein; met
name het bekeringswerk van De
Bijaard had zijn grote belangstelling.
Een van zijn liefhebberijen was jagen;
hii was bekend als een uitstekend
schutter. Bovendien had hjj een groot
tekentalent en een grote liefde voor
beeldende kunst en architectuur, ter
wijl ook de geschiedenis zijn grote
belangstelling had.
Hij heeft zich voorts verdienstelijk-
gemaakt als lid van de Onderwijsraad
van de afdeling hoger onderwijs. Aan
de eminente geleerde zijn vele onder
scheidingen toegekend. Hij was o.a.
officier in de Orde van Oranje-Nassau
en lid van de Nederlandse Commande
rij der Ridderorde van het Heilig Graf.
Verschillende buitenlandse oogheelkun
dige verenigingen kenden hem als Ud.
In de vroege avonduren van 3 januari
overleed na een niet zeer langdurig
ziekbed de Utrechtse oud-hoogleraar in
de oogheelkunde prof. dr. H. J. M
Weve. Met hem is een der bekendste
oogartsen van zijn generatie heenge
gaan. Zij naam was niet alleen in ons
land maar ook ver buiten onze grenzen
voor patiënten zowel als voor collega's
een begrip.
Hendricus Jacobus Maria Weve werd
in 1884 te Nijmegen géborén. Van 1906
tot 1912 studeerde hp in de geneeskunde
te Amsterdam. Na de voltooiing van
zijn artsenstudie specialiseerde hij zich
in de oogheelkunde onder leiding van
prof. Straub. Deze laatste heeft op de
jeugdige Weve zeer inspirerend gewerkt.
Weve sprak dikwijls en steeds met grote
bewondering over zijn leermeester. Een
betrekkelijk korte studieperiode te Würz-
burg moest worden afgebroken in ver-
band met het uitbreken van de eerste
wereldoorlog. Ondanks het feit, dat hij
gedurende de gehele oorlog in militaire
chenst was, werd Weve in 1916 benoemd
tot eerste geneesheer aan het Rotter
damse oogziekenhuis. Hier bewerkte hij
o.a. een proefschrift over „Keratitis
urica en andere vormen van jichtig oog-
Alden waarmee hij in 1924 te Amster
dam de doctorsgraad verwierf,
m z^n Rotterdamse periode, die tot
1929 zou duren, verwierf Weve zich een
grote oogheelkundige praktijk. Daar
naast vond hij echter de tijd voor weten
schappelijk werk over zeer verschillen
de onderwerpen. Een zeer groot aantal
publicaties uit die jaren leggen getuige
nis af van deze activiteit. In 1929 werd
Weve geroepen de door het overlijden
van prof. Snellen jr. vrijgekomen leer
stoel in de oogheelkunde te Utrecht te
bezetten, waarmee hij tevens directeur
werd van het Nederlandsch Gasthuis
voor behoeftige en minvermogende oog-
lpders (thans Kon. Ned. Gasthuis voor
Ooglpders)Het jaar 1929 is in de oog
heelkunde van historische betekenis Tij
dens het Internationale Oogheelkundige
Congres, dat in dat jaar in Schevenin-
gen werd gehouden, deelde de Zwitser
se hoogleraar Jules Gonin mede, dat
hp een methode had ontwikkeld, die het
mogelijk maakte langs operatieve weg
vele gevallen van netvliesloslating
tot dat tijdstip een ongeneeslijke ziekte
te genezen. Weve was een der eer
sten die het grote belang van deze ont
dekking begreep. Hij bracht in korte
tijd vele verbeteringen aan in de opera
tietechniek.
Weve's grote gaven als spreker en
zpn charmante persoonlijkheid gav n
spoedig aan zpn werk op dit gebied
een grote bekendheid ook buiten Ne
derland. Patiënten en collega's af
komstig uit talloze landen, bezochten
in groten getale het Utrechtse gasthuis
dat onder zijn leiding een periode van
ongekende bloei beleefde. Mede door
„9J, feit, dat vele beroemde persoon
lijkheden, waaronder zelfs vorstelijke
personen en staatshoofden, zich aan
de zorgen van Weve toevertrouwden
werd zpn naam ook bp het grote pu
bliek zeer bekend en werd hp een na
tionale figuur. In latere jaren ontwik
kelde Weve methoden voor de behan
deling van kwaadaardige gezwellen in
het inwendige van het oog. Ooi op dat
gebied verrichtte hp pionierswerk dat
zeer sterk de aandacht van de oogheel
kundige wereld op hem vestigde.
In september 1958 legde Weve we
gens het bereiken van de zeventigjari
ge leeftijd zpn functie als hoogleraar
neer. Hp bleef echter tot het einde van
1961 particuliere praktpk in het gast
huis uitoefenen. In november 1958 dus
zeer kort na zijn aftreden, vierde het
gasthuis het honderdjarig bestaan. Tij
dens een plechtigheid, waaraan door
de aanwezigheid van H, M. Koningin
Juliana grote luister werd verleend,
werd medegedeeld, dat aan deze instel
ling het predicaat koninklijk was toe
gekend. Deze onderscheiding dankt
het gasthuis zeker voor een zeer be
langrijk deel aan het werk van prof.
Weve.
Het spreekt voor zichzelf, dat een man
van dit kaliber talloze wetenschappelij
ke en andere onderscheidingen ter deel
vielen. Een volledige opsomming is on
mogelijk. Wp vermelden hier, dat Weve
commandeur was in de Huisorde van
Oranje, in de Ode van Oranje Nassau
en in de Orde van de H. Silvester. Hp
was ridder in de Orde van de Ned.
Leeuw, lid van de Kon. Academie van
Wetenschappen, erelid van talloze oog
heelkundige gezelschappen, lid van de
International Council of ophthalmology
etc. etc. Diegenen, die het voorrecht ge
had hebben met Weve te mogen samen
werken, weten dat de drager van al de
ze onderscheidingen een uiterst bemin
nelijke persoonlijkheid, eer. man van
grote hartelijkheid, een onovertroffen
gastheer, een charmant causeur, ?er
man met een groot gevoel voor humor,
een voortreffelijk leermeester, een na
tuurlijke leidersfiguur maar bovenal
een „arts" in de ware betekenis van
het woord was. Zijn belangstelling reik
te echter tot ver buiten het terrein van
de oogheelkunde. Hij had grote liefde
voor de beeldende kunst. Hij was eer
voortreffelijk tekenaar, voor de geschie
denis (o.a. voor de geschiedenis van de
bril), voor de archeologie en de paleon
tologie. Hp was een hartstochtelijk ja
ger, reizen was zpn lust en zpn leven.
Vrijwel geen deel van onze aard: liet
hij onbezocht Het is voor zpn talloze
vrienden en medewerkers, die hem zo
zeer zullen missen, een troost te weten,
dat zpn zeer diep gevoelde geloofsover
tuiging hem tot in de laatste ogenblik
ken van zijn leven tot steun en toever
laat is geweest.
PROF. DR. J. TEN DOESSCHATE.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 4 jan. De voorzitter
van de Kamer van Koophandel, de
heer W. van Geleuken, heeft het ont
breken van een casino in Scheveningen
in zpn vandaag gehouden Nieuwjaars
rede een „delicaat punt" genoemd. Hij
vroeg zich af waarom voor een gere
glementeerde speelgelegenheid hier niet
evengoed een voor alle partijen accep
tabele oplossing te vinden zou zijn als
voor de toto reeds is geschied.
Voor een buitenlander hoort zo'n speel
gelegenheid nu eenmaal bp een bad
plaats, zo zei de heer Van Geleuken.
Hp besprak voorts een groot aantal in
ternationale en landelijke problemen
van economische aard. Sprekend over
de produktiviteit zei de heer Van Geleu
ken dat in tegenstelling met voortva
rende ondernemers vast gesalarieerden
niet begrppen waarom men zo'n haast
moet hebben bp het werk.
Hp sprak de verwachting uit dat
evenals dat in de melkhandel getracht
wordt het bezorgersvraagstuk voor de
broodbakkerijen opgelost zal worden
door een wijksanering in te voeren.
ARNHEM, 4 jan. Het Genemuider
raadslid, de heer K. B. Bakker, is bp
het gerechtshof alhier in beroep gegaan
tegen het vonnis van de rechtbank «e
Zwolle, waarbp hij veroordeeld werd tot
150.. boete wegens belediging van het
college van B. en W. zoals dat was sa
mengesteld ten tijde van het burgemees
terschap van de nu gepensioneerde bur
gemeester G. J. Hamer.
De heer Bakker heeft inmiddels in
overleg met zijn raadsman, mr. C Bau-
richter te Steenwijk, drie nieuwe klach
ten bij de officier van justitie te Zwolle
ingediend, waarin het vroegere college
wordt beschuldigd van de misdrijven be
doeld in de artikelen 225 272 en' 32è van
het Wetboek van Strafrecht te weter'
resp. valsheid in geschrifte,' scher.ö r
van geheimen en bedrog.
